Katalog

7MAYIS1993CUMA SAYFA 69. YIL OZEL BOLUM 11 Cumhuriyet21. yüzyüahazuianırken... C umhunyet 70 >ıllık bir gelenektir. O Mustafa Kemal'in Türk toplumuna armağan ettiği "aydınlanma devrimi"nin gazetesidir. Dört kuşak bo> un- ca okunan tek gazetenın gerçek sahibi okurlandır. Bütün çabalar Cum- huriyet'in 21 .yüzyılda da duraksamasız gelişebılmesi içın. Cumhuriyet'i yaşatmak, kimliğinden, çizgisinden ödün vermeden yaşatmak, zorlu, kararlı bir mücadeleyi gerekli kılıyor. Çok yönlü engellerin aşılması söz konusu olu- yor. Cumhuriyet sadece Sıkıyönetim Komutanlıklannca kapatıldığında, siyasi ikti- darlann boy hedefi olduğunda zor günler geçirmedi. Onlar hem zor, hem de bir anlam- da daha kolay aşılacak engellerdi. Cumhuriyet kimi zaman gizli, kimi zaman da çok açık ekonomik ambargolara he- def oldu. Cumhuriyet satın alınmak, alınamazsa da susturulmak istendı. Biri 12 Mart döneminde, biri yakın geçmişimizde, çizgisinden. yazarlanndan kopanlmak istenme- sine, okurunun, Cumhuriyet çizgisinden sapmalara gösterdiği tepkinin, yazarlanna sahip çıkışmın aynnülı öyküsüne burada yeniden gırmeyeceğız. Bu türden çabalann başansızhğa mahkum olduğunu. okurumuzla onur duyarak vurgulamakla yetinece- ğiz. Asıl konumuza, Cumhuriyet'i yaşatmak ıçin çabalanmıza değineceğiz.. 1991 ve 1992 Cumhuriyet ıçin bilinen. yaşanmış en zorlu, knzli yıllardı. İmar Ban- kasırun hacizmennırian kapıda. gazetenin çıkamaması tehdidi altında yaşanan gûnler gende kaldı sayılır. Okurun bağülığı, çalışanlann özverisi ve ortak inanç, kararlılık sa- yesinde. Bu arada borç yükünden kurtanlamıyan Cumhuriyet TAŞ iflas etti. Başta çalışanlar, bütün alacaklılar TAŞ'nin mal varlığının iflas masasında satışı ıle haklannı almaya çalışacaklar. Bu konudald yasal prosedürişlemeye devam ediyor. Bu arada Cumhuriyet çahşanlan için, Nadir Nadi'nin eşi Berin Nadi için öncelik, Cumhuriyet'in yaşaülması idi. öyle yapıldı. Cumhuriyet çalışanlan önce Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncıhk AŞ"yi kurdu. Cumhuriyet'in adı, imtiyaz sahibi Be- rin Nadi tarafından Yeni Gün şirketme kiralandı. İmtiyaz sahibi Berin Nadi, yayımla- yan ve basan Yeni Gün şirketi olmak üzere Cumhuriyet okuruna ulaşmaya devam etti. Cumhuriyet çizgisinden. kimliğinden birşey kaybetmeden okuruna ulaşmaya de- vam edecekti. Ancak çalışanlannjn arkalannda sermaye olmaksızm kurduklan şirket, çahşanlarla Nadir Nadi'nin eşı Berin Nadi'nin gazeteyi yaşatma konusundaki ortak kararlılıklan, arkada okurdesteği olsa da Cumhuriyeti kalıcı kılmaya, 21.yüzyılda da duraksamaksızın gelişebilmeye yetmeyebilirdi. Nadir Nadi bunun için bir "vakıf" ku- rulması görüşünü ortaya atmıştı. Cumhuriyet'in daha da güçlenmesi ıçin Nadir Nadi'- nin öngördüğü Cumhuriyet Vakfı kurularak çalışmaya başladı. Cumhuriyet Vakfı Cumhuriyet Gazetesini yaymlayan Yeni Gün Ajansı Basın ve Yayıncıhk AŞ'nin en büyük ortağıdır. Cumhuriyet Vakfı şimdilerde kitle haberleşme- sine yönelik bazı şirketler kurmtfya ve katılmaya hazırlanıyor. Cumhuriyet Vakfi'nın amacı, geleneksel bağımsızlığından ve topiumsal etkinliğinden ödün vermeden Cumhuriyet Gazetesinin yayın yaşamını daha sağbklı bir biçimde sür- dürmesini sağlamaktır. Cumhuriyet Vakfı ekonomik açıdan Cumhuriyet Gazetesinin güçlenmesini ve kurumsallaşmasını amaçhyor. Cumhuriyet Vakfı okurlar ile Cumhuri- yet Gazetesı arasındaki ekonomik bütünleşmeyi de hedefliyor. Cumhuriyet Vakfi bu amaç ve hedeflerinin gerçekleşebilmesi için yasal olarak bağaş alabiliyor. Cumhuriyet ve çahşanlan, bir yandan ekonomik darboğaz içinde ve çok olumsuz koşullarda. gazetenin çugisi ve kimü'ğini koruyarak yâyın yaşamını sürdürme çabası- nda iken, diğer yandan çağı yakalamanın arayışlanru da sürdüriiyorlar. Moda akı- mlar, yükselen değerlerin çarpıtıcı etkisinde kaJmadarı. kalite arayışı, çağı yakalama çabalan veni ufuklar getiriyor. Cumhuriyet'in National Geographic, The New-York Times, Le Monde, Elite Ser- vice, The Medical Tribune News Service işbirliği dünya ile daha yakın olmanın adı- mlan. Bu işbirliğinin ürünü, söz konusu yaymlann servislerinden yapılacak seçmeler, günlük Cumhuriyet sayfalannda yer alacak. Dünya Cumhuriyet'le daha yakın ola- cak. önümüzdeki hafta sonu çağı yakalama doğrultusunda attığımız bir adımla daha karşı karşıya olacaksınız. Bundan böyle Cumhuriyet elinize ıkj gazete olarak geçecek. Alıştığınız, bildiğiniz gazetenin yanında renk kullanılan ikinci gazetede, çağdaş in- sanın ilgi alanlanna, gereksinmelerine yönelik sayfalar bulacaksınız. Ancak ikinci ga- zete bildiğiniz boyalı gazetelerden olmayacak. Cumhuriyet çizgisinde, renklı görmeyi isteyebfleceğiniz fotoğraf ve çizgilerde renk, sadece fotoğraf ve çizginin değerini gös- termek üzere kullanılacak. Cumhuriyet yaşamsal ekonomik sorunlannı çözdükçe. daha çağdaş, daha kaliteli, daha zengin bir gazete için yapılması gereken, yapılabılecek bütün yeniliklere kucak açacak. Size en iyisini sunabilmenin yanşı içinde olacak. Kuşku yok, Cumhuriyet okuru, en iyisine layıkür. Bugün gazetenin kuruluş yıldönümü. Okura 69 yıl aralıksız hizmetetmenin onurunu taşırken, öncelikli sorumiuluğumuzun gazetenin içeriği. ilkelerini korumak olduğu- nun bilincindeviz. Cumhurivet okuru bizden caüb vakalamavı isterken, öncelı&nin cumhuriyet ilkelerinın korunması olduğunu her fırsatta ortaya koyuyor. İnsan hak- lannın. demokrasinin, Atatürk devrimlerinin, laikliğin, cumhuriyet ilkelerinin sahip ve bekçiliğinde, çevrenin korunması da içinde olmak üzere, bütün değerlerin korun- masında. Cumhuriyeften etkin işlev bekjiyor. Okur, kamu oyuna yansımasını istediği bütün olay ve haberleri gazetesinde görmek için çaba gösteriyor. Telefonla, mektupla uyanlarda bulunup, tepkilerinı dile getiri- yor. Gazetede görmek istediği bir haber için, dizgi, dil yanlışlan için, ya da sevindiği bir haber, yorum için, bazan aykın düşüncelere tepkisini göstermek üzere. .en çok da çeşitli topkımsal olaylara duyarlılığını göstermek için gazetesini anyor. Okurun böylesine duyarlı olduğu, sahiplendiği bir gazete olmak sadece onur verici değil. Cumhunyet çalışanlan için yol gösterici, yönlendirici bir topiumsal tepki, ileti- şim söz konusu. Gazeteçivi vetiştiren, gazeteciliği öğreten okur duyarhğı, çahşanlan için Cumhuriyet gazetesini bir okula dönüştürüyor. Babıali'de "Cumhuriyet'te gaze- teci olunur " diye bir inanç gelişmiştir. Çok haklı somut nedenleri vardır. Cumhuriyet okurunun gazetesine verdiği değer, gösterdiği ilgi. sürekli iletişim, çok dinamik bir iliş- ki ve tepki. çalışanı uyarlar. Cumhuriyet okumıyanlardahi, birsorunlan olduğunda, sahip çıkılacağına, haberi- nin doğru verileceğine, içeriğinın saptınimayâcağına güvenerek, Cumhuriyet gazete- sini ararlar. Herkes kendi görüş ve sorunlannın Cumhuriyet gazetesinde cıkmasını is- ter. Böylece çok dinamik bir iletişim ağı oluşur. Yetişmek, gelişmek isteyen bir gazete- ci için bu bulunumaz, inanılmaz birolanakür. Cumhuriyet okulunda başanlı gazeteci olunur. Babıali Cumhuriyet'te yetişmiş gazetecilerle beslenir. Daha iyi ekonomik ko- şullar, ya da özel sorunlar nedeni ile Cumhuriyet'ten aynlmış pek çok arkadaşımız, gittikleri yerlerde Cumhuriyet koşullannı aradıklanru anlatırlar. Okurla olan sıcak iletişimin, Cumhuriyet ortamının eksikliğini duyumsadıklannı yurgularlar Cumhuriyet çizgısı, aydınlanma, Atatürkçülük, laik cumhuriyete, ırısan haklanna , dernokrasiye, ödünsüz sahip çıkma çizgisidir. Cumhuriyet okuru, yazarlan ile özdeş- leştiğinde, bu çizgiyı, kendi çizgisini yakalamanın hazzını yaşar. En ufak bir eksiklik- te, şiddetli tepkjsi ile bu çizginin tavizsiz koUanmasındaki görev ve işlevini yapar. Cumhuriyet okuru gazetesinde yazan ile özdeşleşmıştir. Cumhuriyet okurunun beklentilerine özdeş, daha güze! bir gazete, içeriği daha dolu bir gazete çıkannanın şüphesiz önemli başka koşullan da var. tçerik. haber kalitesi anlamında zengin bir gazete ıçin, yetişmjş, çok sayıda, nitelikü gazeteciye gereksinme var. Cumhuriyet'in içinde olduğu ekonomik darboğaz, tiraja bağlı maüyet hesaplan, personel giderlennın karşılanmasındakı güçlükler, bu anlamda önemli engelleri ohış- turuyor. Cumhuriyet bu önemli engelleri de adım adım aşıyor. Daha zengin bir kadro ile, daha içerikli. daha kaliteli bir gazete için belki istenilen hızda yol alınamıyor. An- cak gazetenin yaşamsal sorunlu günlerinin de gerilerde kaldığı, önemli dönemeçlerin aşıldığı da sevindiria bir eercek. önümüzde umutlu bır gelecek, çizgisini, ilkelinni korumuş, çağdaşı yakalamış, içeriği- ni zengmleştirmiş, her anlamda kaliteyi yakalamış bir Cumhuriyet gazetesi ile paylaşıla- cak nice nice yıllanmız var. Gazetemızı yaşatmak çahşanı, okuru ile ortak sorumluluğu- muz olacak. Gazetemizin ve okurlanmızın bütünleştiği nice nice yeni yıllara.. Cumhuriyet 7 Mav B 1924'te İstanbul'da ya> ın yaşamma fotoğraftaki ahşap konakta başladı. Konak uzun yıllar Cumhu- riyet'in merkezi ve Türk basuunın bir sembolü oldu. Bugün ise sadece o günlerden bir anı. Cumhuriyet ve Vakfi C umhuriyet 69 yıllık yaşamı boyunca nice darboğazlardan geçti. Gün geldi sıkıyönetim yasaklan gazetenin tüm gelirdamarlannı kuruttu. Oysa gıder musluklan hemen hemen aynı hızla akıyordu. Gün geldı, özellikle askeri darbelerden sonra Cumhuriyet yazarlan tutuklandı, işkence gördü. Cumhuriyet"i Cumhuriyet yapan görüşler, düşünceler hunharca susturulmak istendı. Gün geldi "içdarbeler"le Cumhuriyet'in temel ilkelerinden kaynaklanan yayın poütikası sapünlmak istendi. Okuyucu ile gazetearasındaki iletişim damarlan kurutulmaya kalkışıldı. Bütün bunlarCumhuriyet'in başından üstelik "defalarca" geçti. Geçti ama kimi kez deldi de geçti. Öyle geçti, böylegeçti; ama işteapaçık ortada, Cumhuriyet budarboğazlardan başanyla geçti. Bu konuda sanınz kuşku yok. Önemli olan bunun nasıl başanldığı. Cumhuriyet nezaman zorda kaldıysa, nezaman tehlıkeyedüştüyse kurtuluşu bir tek yerde aradı: Oku.MKulannda! Öyle sanıyoruzki Türk basınında Cumhuriyet bunıtelığı ile tektir. Daha biryıl önceCumhuriyet'e"Bitti,battı, artık ıflah olmaz" yargısı ile kefen biçenler, bugün tirajı kendini yaşatmaya yeten, etkisi tirajının dört, beş katıyla ölçülen, yani . herzamanki Cumhuriyet'le karşı karşıyalar. Cumhuriyet şimdi 20001i yıllara hazırlarurken mali vehukuki yapısmda da onu birdaha darboğazla sokmayacak köklü düzenlemelere gidiyor. Bu yeniden yapılanmanm kilidı, kuruluşu tamamlanmış olan Cumhuriyet Vakfi'dır. Bundan rx)>leL'umhuriyet ve o'nun vakri, bu^bınnı butunıejen, biri ötekini tamamlayan iki kurum olarak yan yana, ıç içe yaşayacaklar. Cumhuriyet Vakfı, gazeteyi en zor günlerinde ayakta tutan, bunu defalarca ve inatla yapan okuyucü ile gazetesi arasındaki köprüdür. Vakıf, Cumhuriyet gazetesini bir sermaye grubuna, öylesi birgrubun yönlendirmelerine karşı korumak vegazetenin ekonomik bağımsızlığını sağlamak amaayla kuruldu. Daha kestırne bir anlatımla, Cumhuriyet Vakfı, Cumhuriyet gazetesinin gerçek sahiplerinin, yani okuyuculannm ve çalışanlannın malı olabilmestnin hukuksal ortamım yaratmaktadır. Bu önemlıdir. YalnızTürkiye'de değil, tüm dünyada, bir yandan televizyonun ürmanan rekabeti. bir yandan büyük sermaye gruplannın gitgide artan ölçüde basına el atmalan yüzündengazeteler, özellikle günlük gazetelerçalkantılı günler yaşıyor, bunalımlara giriyor ve hatta kimileri yayın yaşamından cekiliyorlar. Fransa'nın ünlü ve saygm gazetesi Le Monde geçtiğimiz yıllarda bu olumsuz gelişmenin en çarpıcı örneklerinden biri oldu. Le Mondedeyim yerindeyse ' ölümden döndü"'. îlginç bir rastlantı ama, Le Monde'u ölüm döşeğinden aüp, yeniden saygm vcetkili konumuna kavuşturarılar, onun okuyuculan veçahşanlan oldu. Türkıye'nin baanı da bu fırtınalardan uzak duramıyor.Son yıllarda. hatta aylarda kapanan, sendeteyen hatta yok olan gazeteler bunun kanıtı. İşte tam bu noktada Cumhuriyet Vakfi'nın kuruluşu ilegazete "ölüm döşeği"nedüşmeden kendini güvenceye alacak birkuruma kaNTişuyor. Vakfın kuruluş amacı bunu açıkça vurguluyor. Vakıf Senedi'nin başlangıç bölümünde ise vakfın temel ilkeleri şöyle açıklaruyor "Cumhuriyet nehükümet, ne departi gazetesidir. Cumhuriyet yalnız Cumhuriyet'in, bilimsel veyaygın anlaümıyla demokrasinin savunucusudur. Cumhuriyet ve demokrasi fıkir ve esaslannı yıkmaya çalışan her kuvvete karşı mücadeleedecektir. Ülkemizde heranlamıyla gerçek bir demokrasi kurulması için bütün varlığı ileçalışacaktır. Cumhuriyet Atatürk devrim ve ilkelerinin açtığı •'aydınlanma" yolunda, aklin bağnazlıktan, bılımin dinden bağımsızlaşması, Laikük ilkesinin toplumca benimsenmesi ıçin çaba gösterecektir. 'İnsan Haklan ve Temel Özgürlükler Bildirgesi'ni demokrasinin evrensel anayasası olarak benimseyen Cumhuriyet, amaçlanna ancak Atatürk'ün kurduğu Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı ve bütünlüğü kapsamında ulaşılacağmı temel ilke sayar". O günlerde çizselerdiböyle çizerlerdi HAYVANLAR VE HAYVANLAR tSMAtL GÜLGEÇ KİM KİME DUM DUMA BEHÎÇAK ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACI 69 S$te S o ^ft i*f WWiVi UN.. T924 HARBİ SEMÎHPOROY TARİHTE BUGÜN MÜMTAZARIKAN 1324'rr BUG-ÜM, Cl/MHUfUYET GAZETBSl SAŞIAM'ŞTT. KÜGUOJÇU rutJUf MAOİ, İÇGAL ALTJNMtcİ ıSmNSUL'OAlJ 13ZO A//&4AJWDA 6İZLİ- CB ANKAJtA'YA G£ÇMİf f£" MİLÜ MÜC4DSLESfMA- SINOA y&Ul GÜN ADLI GAZETESİNf O&4M SÜeCHtiSMUÇTÛ. 1323"TE 7AYSON&4 t'SB, OA >&py£Aiı sı/s GAzere Ç(K4GI>OBOU. A&INI £MAC fH&t'NtN tZOKDUĞU BU 6AZS t'UC SAY/StNDA, YCJA/US M4Dt 8£Y ŞÖYLE YAZIYO8DU: "CUMMU&YSr, A/e ü , HE DE &*en GAzeTE&ot*- o, MLAJIZCA cuMHURtyer/H; PAMA BlUMSEl A