Katalog

SAYFA CUMHURİYET 5 HSAN1993 PAZARIESİ OLAYLAR VE GORUŞLER Sendikalyetki sorunu Asıl üzerinde durulması gereken konu, toplu pazarlık ve sözleşme düzeninde yetki tespitinin yürütme erkine (yani bakanhğa) bırakılmasıdır. Av.Dr. CENGİZ ABBASGİL Türk Gençliğine Hizmet Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi istatistiklerin doğruluğu da tartışma konusu ohnaktadır. Yapüan istatistik çalışma sonuçlannın eksüc, yanlış, hatta sahte olduğu sık sık ileri sürül- mektedir. Bu savlann boş olmadığını kanıtlayan verik.' de ortaya atılmak- tadır. Zira bakanlığın son istatistikle- rine göre Türkiye'de sendikah işçi sa- yısı 2 milyon 341 bin 979 olarak belir- lenmiştir. Oysa uluslararası kuruluşla- nn saptamalanna göre bu sayı, l milyon 200 bindir. Aradaki fark ise l milyon I4l bin 979'dur. Yüzde yüze yakın bu çok büyük fark, eksiklik, yanhşlık ve hatta sahtelik kuşkulannı büyük ölçüde destekler niteliktedir.(') jşin ilginç yanı, aynı işkolunda kurulu karşıt sendikalann da koşut savlar ile- ri sürmeleridir. Böyle bir görünümün ortayı çıkmaa, bakanhk istatistikle- rinde doğruluk ve gerçcklik payını önemli ölçüde kuşkulu kılmaktadır. Şimdi sormak gerekir: Bu noktaya na- sıl gelindi? Geriye dönersek bütün bunlann, 2821 sayılı Sendikalar Ya- sası'run geçici 2. maddesinin uygula- ması ile başladığı söylenebilir. Anılan hükme göre kapaülmamış sendikalar- dan; üye sayılannı bizzat kendileri lis- teler halinde haarlayarak işyerlerine asmalan, aynı listeleri bölge çalışma müdürlüklerine vermeleri istenmiştir. Ç ahşma ve Sosyal Gü- venlik Bakanlığı'nın her yıl ocak ve temmuz ay- lannda sendikal istatis- tikleri yayımlanınca, işçi sendikalannın iti- razlan ve sahtelik savla- n da gündeme gelmektedir. Bu yıl ocak istatistikleri açıklanıp ardından sendikalann toplu iş sözleşmesi için yetki başvurulan başlayınca, itirazlar ve sahtelik savlan da daha büyük bo- yutlarda ortaya çıkmıştır. Bilindiği gibi işçi sendikalannın bir işyerinde toplu iş sözleşmesi yapabilmesi, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lo- kavt Yasası'na göre yetki almasına bağhdır. Bu ise yasanın öngördüğü ki- mi kışıtlayıa koşullar getirmektedir. Öncelikle toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen sendika, bulunduğu iş kolun- daki işçi sayısının en az % 10'unun üyeligini saglaması, aynı zamanda toplu iş sözleşmesi yapmak istediği iş- yerinde % 51 çoğunluğu temsil etmesi gerekmektedir. Toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi bu koşullann gerçekleş- mesine bağlanmıştır. Yetki tespiti ise bakanlığın hazırlamış olduğu istatis- tiklere dayalı olarak gene bakanhk ta- rafından yapılmakta ve onun tarafın- dan verilmektedir. İşte bu bağlamda Bakanlık ise I984'te yaptığı ilk istatis- tik çahşmalannda bu bildirimleri esas almışür. Hem de bunlann doğruluğu ve gerçekliği araştınlmadan. Öte yan- dan itirazlar yoluyla eklenen yeni üye- lik sayılan, aynca kimi nedenlerle iş- ten aynlmalar sonucu ortaya çıkabile- cek farklılıklar da göz önünde tutul- madan yapılan yeni istatistik sapta- malarla, bile bile yapılan yanlışlıklar katlanarak bugüne kadar gelinmiştir. Bu yoldaki uygulamalara 12 Eylül'ün kapattığı eli İcolu bağlı sendikalar ses çıkaramamış, kapatılmamış sendika- lar ise işlerine gelen bu uygulamayı kendilerine sunulmuş bir ağırlama ka- bul ederek ileriyi düşünmeden susma- yı yeğlemişlerdir. Vanlan sonuç orta- dadır: İlgili tüm taraflann yakındığı bir yetki karmaşası. Kaıroaşadan çıkmanın yolu Şimdi, gelinen bu karmaşa ortamın- dan nasıl çıkılacaktır? Öncelikle sorun budur. Bizce kısa süreçte bunun çaresi kolay ve basittir. Yeter ki bakanhk bu yolda bir istenç göstersin. Eski istatis- tikleri bir tarafa bırakarak yeniden, iş- kollanna göre çahşan işçi sayısını ger- çekçi bir şekılde tesbit eder. Sendika üyeliklerinin yasa koşullanna uygun- luğunu ve gerçek sayısını belirler. Ye- niden belirlenen bu gerçekçi ve sağlıkh verilere göre yeni istatistikler düzenle- nir, uygulama da buna göre yapıhr. Bunun için bakanlığın yetişkin, yetkin ve yeterü bir teftiş kadrosu da vardır. Böylece yanstz bir uygulama ile yapı- labilecek yakınmalann en aza indınle- bileceğine inanmaktayız. Ancak görü- nen odur ki bakanlığın böyle bir çalış- maya niyeti yoktur. Bizzat Sayın Çahşma Bakanı yakınmalar karşısın- da kendi uygulamalannın doğru oldu- ğunu, itirazlarda yargı yolunun açık olduğunu \e yargının kararlannı say- gıyla karşılayacaklannı açıklamakla yetinmektedir.( 2 ) Gündeme gelmişken belirtelim: Asıl üzerinde durulması gereken konu, toplu pazarlık ve sözleşme düzeninde yetki tespitinin yürütme erkine (yani bakanhğa) bırakılmasıdır. Aynca bu- nun yanında toplu iş sözleşmesi bağıt- lamak isteyen bir sendikanm % 10 baraj ile engellenmesidir. Eğer sendi- kanın üye sayısı işkolundaki işçi sayı- sının % 10'unu aşmıyorsa, o sendika toplu iş sözleşmesi bağıilama olana- ğından peşinen yoksun bırakılmakta- dır. Bütün bu carpıklık ve kısıtlamalar 12 Eylül'ün eseri ve kalıntısıdır. Ya- sakçı bir mantıkla yasada yer alan bu çarpık düzenlemelerin bir an önce or- tadân kaldınlması gerekir kanısında- yız. Tersi durumda yetki ve giderek toplusözleşmedüzenindeki kargaşa ve karmaşanın, içinden çıkılamaz bir şek- le dönüşeceğinden kuşkulanmaktayu. Bütün bu çarpıkhklann ortadan kaldınlması ve soruna köklü bir çö- züm getirilmesi yeni yasal düzenleme- lerle olanaklıdır. Bu bağlamda önce- likle bakanhğın yetki veren bir organ olmaktan çıkanlması gerekir. Yetki sorunu, yetki isteyen sendika ile buna karşı itirazı olan işveren ya da başka bir sendika arasında çözümjenecek bir uyuşmazlık konumuna getirilmelidir. Bu gibi uyuşmazlıklann çözüm yeri de yargı organlan olmalıdır. Öte yandan % 10 baraj uygulaması da özgür sen- dikal örgütlenmeye karşı demokratik olmayan yapay bir önlemdir. Bunun da kaldınlması gerekir. Sonuç Bütün bu yapay engellerin gideril- mesi istenirse yöntem gayet kolaydır. Zira bunun için bu günkrde üzerinde çok konuşulan ve tartışılan, ancak bir türlü gerçekleştirilemeyen anayasa de- ğişıkliğine de gerek yoktur. Çünkü anayasanın konuya ilişkin 53. madde- si "Toplu iş sözleşmesinin nasıl yapıla- cağı kanunla düzenlenir" demektedir. Bu nedenle 2822 sayıh Toplu İş Sözleş- mesi, Grev ve Lokavt Yasası'nda, bakanhğa ait olan yetki verme görev ve hakkı ondan ahnmahdır. Aynı za- manda % 10 barajı da kaldırmak gere- kir. Bütün bunlar için kısa bir yasal düzenleme yeterh'dir. Bu yasal düzenleme gerçekleşip kı- sıtlamalar giderildikten sonra yakın- malann en aza indirileceği görülecek- tir. Öte yandan sendikal örgütlenme ve toplusözleşme düzeni sadece sosyal ve ekonomik etkenlere göre belirlenip yönlenecektir. Böyle bir olanak, soru- nun doğal yörüngesine oturmasını sağlayacak ve bu ortamda gelişmesine de katkıda bulunacaktır. Ancak bu şe- kilde bir yapılanma, köklü çözüm olur kanısındayız. (1) ILO ve OECD verileri, Şükran Ketenci, Cumhuriyet, 12.2.1993, sayı 24800, s.l,st.3. (2) Cumhuriyet, 15.2.1993, sayı 24803, s.3, st.6. TARHŞMA Habercüik, hekimlik ve insanlık B u seferki insanlık dışıidüSansasyon uğruna kişilik haklanmhiçc sayan bir habcrcilik anlayışına tanık olduk milyonlarca kişi hep birlikte. Anılan TV kanalının adı Starl. Tarih l6Mart. Gece bültenindeyiz. Spiker"AlDS bu kez de bir konsolosumuzu pcnçesine aldı" benzeri bir giriş cümlesi telafTuzederken ekranın sağ üst köşesine AIDS yazısı gırer. Kamera Haseki Hastanesi'ndedağınık bir odada.dağınık biryatakta yapayalnızyatmakta olan bir ' zamanlar konsolosluk yapmış genç yaşlarda bir adamın yüzünü illaki çok yakın plan görüntüleme uğraşındadır. Hareketlerinden genç adamın böyle görüntülenmek istemediği çok açıktır. Sunucu ise"Batumdagörevliydinizdi mi? Nasıl kaptınız? Kanla mı kaptınız? Cinsel ilişkiyle mi kaptınız?" gibi sorular yönelımektedir. Neolursa olsun terbiyesini son nefesine dek koruyacak olan genç adam konuşmaya çabalamaktadır. Yanıtını net olarak aldığı halde kimi soruyu iki kez sormakla bir sakınca görmemektedir sunucu. "Ve insanlık için iyilik diliyorum" deyip bantlarla kaplı güçsüz kollanyla yüzünü yorganıyla örtmeyeçahşarak artık dinlenmck istediğini söyler genç adam. Lütfedip aynhrlaryanından. Bu. bir Japon'un intihar sahncsini anlaşmalı olarak görüntülerneyi onaylayan habercüik anîayışından bile daha acımasız bir yaklaşımdır. Habercilik bu mudur? Kimbilirbirgünbirdebakanz o kamerdman ya da o başhekim AIDSoluvcrmiş. Sözüm. insanca ölmck dahil kişilik haklannıçiğneyerck tiraj ve izleyici artürma politikası güden basın dünyasına ve Hitlercilik taslayan hckimlcre. Şima Turancıol PENCERE Dar fVHflîyetçîik, Yüzeysel Nedendir. İlk önce eski ABD Cumhurbaşkanı Bush "Yeni Dünya Düzeni" deyimini dile getirdi. Bulaftuttu... Çünkü böyle laflar tutar; her ülkede yandaşlar bulur; ama, sonuç ne olur? Birinci Dünya Savaşı'nda da ABD Cumhurbaşkanı VVilson yeni bir dünya düzeninin müjdesini veriyordu, büyük ve küçük devletler eşit olacak, siyasal bağımsızlık ve bütünlükler karşılıklı olarak güvence altına alınacaktı. Buamaçlakuruldu "MilletlerCemiyeti";ama, Anadolu- yu bölüp parçalayan Sevr Antlaşması'nın ilk 26 madde- sini de Milletler Cemiyeti Misakı oluşturmuştu. 21 inci yüzyıla yaklaşırken "Yeni Dünya Düzeni", yine büyüklerin çıkarlarına göre biçimlenip kurulacaksa, ge- zegenimizde değişmiş bir şey yoktur; eski hamamda eski tasla yıkanıp duracağız. Bugün Balkanlar'da, Ortadoğu'da ve Kafkasya'da ya- şananlar. Yeni Dünya Düzeni konusunda umutlar yara- tabilecekgibı değil... • Azerbaycan'da yaşanan çatışmanın nedeni "mikro- milliyetçilik" diye adlandırılıyor. "Dar milliyetçilik" de denebilir; ama, bu tür vurgulamalar eksik kalıyor. Çünkü konu dar çerçevede ele alındığı zaman Dağlık Kara- bağ'da odaklanıyor; oysa geniş kapsamda işin rengi degişiyor. Dağlık Karabağ, Azerbaycan'm sınırları içindedir, Er- menistan'la ilişkisi var; Erivan'ın boyutları Fransa'ya ve Amerika'ya uzanıyor; "ErmeniDiasporası"denen etnik yelpaze, üç kıtada birden açılıyor; bir de bunun üstüne petrol sorununu koyunuz; Orta Asya'yı Anadolu'ya bag- layan boru hatları Kafkasya'dan gececek... öyleyse konuyu "dar" ya da "mikro" milliyetçiliğe bağlamak at gözlüğü takmakla eşanlamlı. 1974 Kıbrıs çıkarmasından sonra birdenbire ABD kö- kenli Ermeni terörü harlayıverdi, yıllarca sürdü, nice değerli diplomaümızı şehit etti; Amerika'daki Ermeni lo- bisinin Anadolu üzerine toprak istekleri gündeme geti- rildi. ABD Kongresi, 1915'te Türkiye'de yaşanmış kanlı olaylara "soykırım"yaftasını hayapıştırdı, hayapıştıra- caktı; sonra görünmez birel, işaretini verdi... Ermeni terörü durdu... Nasıl oldu bu iş? Dünya haritası bir televizyon ekranı mı? Sanki bir adam elinde uzaktan kumanda aleti önüne oturmuş, açı- yor, kapıyor, kanaldan kanala geçiyor, zapping yapıyor. Elbette böyle bir bağlantı dünyanın siyasal cografya- sında kurulamaz; evrende sınırsız güç yoktur, doruklar- da bile kuvvet tartışmalarıyla birlikte, verilecek kararla- MArkası 17. Sayfada OH i'rî» T .-.<!.•' Vrt - nî». r ,-. .;\K, M.I>. ' ? •'•:••• '•'''• • • • erınızın gerçeğe dönüşmesi için Akkredi yeterli... H A Y A L I E R I N İ Z , H A Y A L " O L A R A K K A L M A S I N ünkü Akkredi çok kapsamlı. çok seçenekli. Elektronik, beyaz eşya ya da mobilya... lster tatil için, ister çocukların okul tak- sitleri için... Akkredi iie hayalini kurdu- ğunuz her türlü ihtiyacınızı karşılamak şimdi çok kolay. Siz de Akbank'a gelin, Akkredi/İhtiyaç Kredisi'nin cazip seçe- nekleri ve uygun koşullarından yararlanın. Hayalleriniz "hayal" olarak kalmasın. A K K R E D İ İ L E Ü Ç K R E D t Y t A Y N I Z A M A N D A K U L L A N I N . Ödemeleriniz devam ederken, Akbank'ın diğer tüketici kredilerinden de yararlana- bilirsiniz. Çünkü taşıt ve konut ihtiyacı- nızı karşılamak için ödemelerinizin bit- mesini beklemek z o r u n d a değilsiniz. Akkredi'yi aldığınız Akbank şubesine uğrayın. A k k r e d i ' n i n kapsa- dığı diğer kredilerden de aynı zamanda yararlanın.Talebiniz, en kısa zamanda cevaplanacaktır. Kn-di Miktarı (Milyon TL\ 3 ıc 25 4C % Avhk Taksit Tutarı 3 Av Vadrli 1.147.648.- 3İ254W- 9.563-735.- 15JOI.9^- 19.;J 7 .4T).- 6Av Vadrü 633.570.- 1111.902.- 5J79.756.- l.44r61O.- 10.559.513, 9Ay Vadcli 464İ79, 1.548.931- 3İ72J30, 6.195.729, 7744.661, 12 Ay Vadcii 382.045, U73.4J4, 3.103.711- 5.093.939, 6-367.424, Vade : 3-12 ay arası 3 aylık devreler ha- lindedir. Faiz : % 6.5 (Vergi ve fonlar ilave edilince % 7,215 olmaktadır.) AKBANK d i i v e n i n i / i n E s e r i