Katalog

SAYFA CUMHURIYET 26MART1993CUMA 12 DIZIYAZI 500 bin Iraklı Kürt sıııırda TÜRKİYE'NİN72YILLIK DIŞ POLİTİKASI (1921-1992) İsmail SOYSAL, Em. Büyükelçi 6 Man a> ında isyan eden Künleri ve Şiileri Saddam ezince, nisan başında 460 bin Irakb Kürt Türkiye'ye sığınmak ûzere smıra gelmişti. Türk hükümeti bunlan korumuş. ancak içeri al- mamıştı. Bunun ûzerine ABD ve Batılı müttefikleri 36. paralelin yukansında Kürtlerin Saddam'a karşı korunması için bir 'güvenli bölge' oluşturmuştur. Bu bölgenin korunması için de Türkiye'nın izni ve işbirliği ile İncirlik Hava Üssü'ndebir uluslararası Çevik Güç (basında Hazır Çekiç ya da Çekiç Güç diye anılıyor) ku- nılmuştur. 1992sonbahannda Kürtlerin söz konusu bölgede bir federe devlet ilan etmesi Türkiye'yi kaygılandırmıştı. Ankara, Batılılann yardımıyla bağımsız bir Kürt devletıne dönüştürülebilecek böyle bir federe devleti tanımayacağını açıklamıştı. Bununla birlikte Irak sınınndan Türkiye'ye karşı tedhiş eylemleri düzenleyen PKK'ya karşı Türk Silahlı Kuvvetleri ekim ayında sınır ötesi askeri harekâta (hot pursuit) girişince Irak Kürtleri Türk kuvvetleriyle işbirliği yapmıştı. ABD. IngiltereveFransa'nın, tncirlik'teki "Çekiç Gücü' Irak Kürtlerini korumak amacıyla uzun süre kullanmak istemesin- den Ankara kuşkusuz kaygj- larjyordu. Ancak, ABD'nın bugün Irak ya da ileride Orta- doğu'da dengeleri bozacak baş- ka bir devlete karşı durmak ve Körfez petrolünün akışını gü- vence altına almak üzere bu üs- ten yararlanmak istemesi, Tür- kiye ile müttefıkler arasında fii- len bır stratejik anlaşmayı gjiin- deme getirmiş oluyordu. Türki- ye gösterdiği bu kolaylığın an- cak kendi denetımi altında sür- dürülebileceğını bildığinden, müttefıklerle çok yönlü ilişkile- rinde bu önemli kozu elinde tut- mak istemesi kuşkusuzdu. Kanımızca bu. "al gülüm ver gülüm" yani "realpolitik'in bir gereğidir. 1992 kasım ayında Irak ve Irak Kürtleri konusunda Ankara "da; Türkiye. Suriye ve İran arasında bir toplantı yapılmıştır. Türk hukümetinin girişimiylegerçekleştirilen bu toplantıda taraflar Irak'ın toprak bütünlüğünün bozulmasına ve bir Kürt devleti kurulmasına karşı olduklannı açıklamışlardır. Her ne kadar Suriye ve İran. Türkiye"deki "Çekiç Güç'ün varlığını iyi • 1992 sonbahannda Kürtlerin söz konusu bölgede bir federe devlet ilan etmesi Türkiye'yi kaygılandırmıştı. Ankara, Batılılann yardımıyla bağımsız bir Kürt devletine dönüştürülebilecek böyle bir federe devleti tanımayacağını açıklamıştı. görmüyorlarsa da bölgede öbür Arap devletlerinin 'Çekiç Güç'e bir itirazlan yoktu. Hatta Körfez Arap devletleri kendi güvenlikleri için onun mutlaka kalması yanlısıdır. Türkiye; kendisine karşı PKK ve Irak Kürtlerinin bir Kürdistan devleti kurulması yolundaki çalışmalanrun dışandan desteklenmemesi koşulu ile Baülılarla Ortadoğu'da güvenliğin sürdü- rülmesi için işbirliğinden kaçınmayacağı ve "Çekiç Güç'ün süresinin uzatümasına razı olacağı ızlenimini veriyordu. Böyle bir tutum Kıbns vb. sorunlarda Batılılann kendisine baskısıru hafıfletecek bir koz olabilir. Kıbns'taTürkiye'nin 1974'te, Cumhurı [Boğazlann Askerî Işgali Pün TamaBBütûn Türkiye Büyûk Tezah —•KÜir**' Atatürk Çanakkaleyi bi ~~' m T.^i^'-\ defa daha kurtardı Cumhurıy yram dün de devam etti i Dün öjjleyin 12 de Montrözaferinibütün Türkiyehalkı ordu Çanökkaleye tek bir kalb haHnde kutluladı A r a _Mkf<i. Hu^tn Bu gece yapılacak tezahûra Montrtde kuuıdıfıınız tanfımh buyûk Montrö zaferini Cumhuriyet iki gün arka arkaya tam sa>fa olarak okuyucularına iletmişti. yürürlükteki 'Garanti bütünlüğü olan ve bağlantısız, yolunda birçok karar almıştı. Anlaşması'na uygun olarak iki bölgeli federal devlet Ancak 17 yıldır yapılan gö- müdahalesinden sonra. BM kurulmasını amaçlayan bir rüşmelerden bir uzlaşı elde Güvenlik Konseyi bu uyuş- çözüm için BM Genel Sekreteri edilemeyecekti. Çünkü mazlığınçözümüiçin 1975'ten gözetiminde toplumlararası Rumlann böyle bir formül beri adada bağımsız. toprak görüşmelere gırişilmesi alündabileçoğunluğun gücüyle ileride 'ada'ya egemen olmayıveENOŞIS' gerçekleştirmeyi istedikleri belli olmuştu. Türk tarafı o zaman bunu sezdnce 1983'te bağımsız 'KuzeyKjbnsTürk Cumhuriyeti'ni ilan etmişti. Çünkü klasik biçimde bir federe devlet başanlı olmazdı. İki toplum kısa zamanda uyuşmazlık içıne girebilirdi. KıbnsbRumlarçok silahlanmıştı, kan akabilirdi, bu da Türkiye ile Yunanislan'ı karşı karşıya getirebilirdi. An- cak iki tarafın egemenlik haklan tanınmış olarak, daha çok konfederasyon niteliğine ve Türkiye'nin fıili güvencesine sahip bir oluşum gerekliydi. Bu bağlamda sınır düzeltilmesi yapılabilir ve çeşitli sorunlar da çözüme kavuşturulabilirdi. Bugün kurulup yann bozulacak bir düzen tehlikeli olabilirdi. NATO Bakanlar Konse>i'nde Türk delegeleri: Cevdet Sunay, Ahmet Topaloğlu, Nuri Birgi. SÜRECEK O N B I N L E R İÇİN YAZPI Gerçek Masalımız Merhaba dost arkadaşlarun, merhaba Bir masal anlatacağım sizlere bu defa. 93'ün kim bilir hangi gününde bir ülke varmış doğuda Heybetli mi heybetli. gururlu mu gururlu Küçük mü küçük yaşamış dünyada. İnsanlan da benzermiş hani görünüşüne ülkesinin biraz da. Mutlu ve heybetli yaşamında değişmiş birden kalbi ülkenın. Ve kin bürümüş yalnızca. Dini tutan sözde insanlar kaplamış yurdu. Masal bu ya, "günahtır düşünmek" diyormuş herkese Ve masal bu ya yine, vuruyorlarmış düşüneni beyninden AnidenHiç hissetmeden. Ne yazarlar. ne şairler ve ne insan kalpli insanlar gitmiş bu uğurda cennete Bizim cennetimize; kalbimizin olduğu yere. Ve bir gün, günlerden bir gün güneş, kıala vurmuş kendini, Dağlar gürlemiş gök gürültüsüyle. Ve bir yazar vurulmuş düşündüğü için yine Masal bu ya dostlanm, dost arkadaşlanm. İnsanlar dayanamamış artık buna. ezilmişliğin acısına Sen de reform. ben diyeyim ihtilal Bir direniştir başlamış kalplerin içerisinde. Sevgj direnişiymiş bu direnış Kine nefretmiş sloganı Nefrete sevgiyTniş adı. Özge Yalçın (Lise öğrenctsi) Haflanuz okumayı,düşiintneyiöğyenecektirAtatürkçü. laik. kararlı, dürüst demokrat yazar kararh kalem Uğur Mumcu'yu vuranr hain, işbirlikçi, karanlık özentisi güçlere lanetliyorum. Onlan besleyip bugünlere getiren, ettiklerine albş tutan, uyuşuk beyinli beyleri, onlar kadar nefretle lanetliyorum. Uğur Mumcu'muz ölmedin öğretüklerini öğretiyonız. Öğretmen Ali Eren Sevgili Uğur Mumcu. Sana uzanan eller mutlaka kınlacaktır. Uzanan ellere ve onu yönlendirenlere lanet olsun. Nevzat Altıntaş Sevgili ve değerb Uğur Mumcu sen ölmedin. Sen kalbimizde yaşıyorsun ve yaşatacağız seni. Necati Bir pırlanta daha yok oldu. Türk milletinin başı sağolsun. Göztepe Hast. Biokimya Uzmanlan Cumhuriyet gazetesini kuranlara ve herşeye rağmen onu yaşatanlara minnet borcun var. Ruhun şadolsun Uğur Mumcu. NeziheÇiftçi Uğur Mumcu'ya saygı. Vücutlan yok edebilirler ama düşünceler ve geridekalanlar yok edılemez ve hiçbir zaman silinemez. Yazıklar olsun. Başka söylenecek çok şey var ama. Şimdilik sadece bu kelimeyi yazabiliyorum. Kısa vadeli çıkar hesabı yapmayan, objektif düşünüp, ülkemizi refaha taşımak için çahşan, milliyetçi, Atatürkçü bir insanı kayıpettik. Umanm Uğur Mumcu gibi düşünen onu kendine örnek alan insanlar çoğalır tek çaremiz bu. Zeynel Şireci Sevgili Mumcu, Yüce Ata'nın açtığı yolda Tekin Kitapevinin vitrini Uğur Mumcımun kitaplan ve posterieriyle süslendi. bütün kahpeliklere karşı durdun. Bu yola baş koydun. Bu yüzden de senin bedenini yok etmeye çahşülar. Fakat senin buyoldaki çahşmalannı namın timsali felsefen bizlere daha büyük bir güç verecektir. Rahat uyu. Ruhun şad olsun. SaitHikmet Bu kahpece suikastı hazırlayanlar ve yapanlar düşünmeliler çünkü ne Atatürkçü düşünceyi ne de Atatürkçüleri öldürmek için onlann ne bombalan ne de kurşunlan yeter. Son olarak kahrolsun şeriatçılar. yaşasın Atatürkçüler. Özgûr Oğıı ve Tuğnıl Oğuz Uğur Mumcu, Seni çok seviyorduk. Bu sevgjmizdevam edecek. Senin özgür düşüncen bize yol gösterecektir. Hep böyle olacak bu iş. Seni sevgj ile anıyoruz. Leyla Toprak Sen gerçekten "çarmıhını insanlık için taşıdın." Uğur Mumcu aynı Melih Cevdet'in söylediği gibi... Şimdi keşke vaktinde sana yardım etseydik demek için ne kadar geçse, ardından ağıtlar yakmak için de o kadar erken. Arabandan gökyüzüne doğru yükselirken, evinden, ülkenden uzaklara sonsuzluğa, ölümsüzlüğe uçarken bir kuş kadar özgürdün artık. Arkana baktığında ise ancak yaktığın mumun milyonlarca meşaleye dönüştüğünü görebilirdin. Ve herhalde gülerdin, ölümün bile bize uğurlu geldi. Uğur Mumcu, uğurlar olsun. Ayşe Poyraz Sevgili Abimiz! Özelde şahsınıza genelde tüm aydın ve demokratlara yönelik böylesi saldınlan kınıyor. Saygjlanmı sunuyorum. S.Yddız Sayın Uğur Mumcu, kalbim dopdolu, içimsızlıypr. Seni, aileni, düşüncelerini saygıyla selambyorum. Nimet Gözen Sevgili Uğur Mumcu. Sen şimdi yaşıyorsun. Sağbğından daha anlamlı. Rahat uyu. Tüm Türkiye burasını korumaya and içti. Mekanıncennet olsun. Mine Uğur Ağabey'e kıyan zavalblar: Bir fıkri öldüremezsiniz! Mum sönmez meşale olur... Ahnmet Öre Sevgili Uğur Abi, Siz ve sizin gibiler bu dünyamn karanlıklardan kurtulması için çaba sarfeden kişilersiniz. Sizler dünyamn dolayısı ile Türkiye'nin geleceklerisiniz. Size uzanan eller bilsinler ki Türkiye'nin geleceğini yok etmektedirler. Bunun bilincinde olan bizler siz ve sizin gibilen bundan sonra daha iyi koruyacağımıza emin olabilir ve yerinizde rahat uyuyabilirsıniz. Hasan Eltan Seni unutmayacağız. YavuzErten Hep ıçıpıizde yaşayacaksın. DoğaÖzgülErten Sen bir tohumsun bombalarla fışkıran Sen bir çiçeksin bombalarla büyüyen Sen bir ağaçsın bombalarla yaşanan Ve hiç kurumayan... Bizlere gösterdiğin yolda senin gibi yürüyeceğiz. Beyninin her hücresi beynimize eklendi, yüreğjnin her parçası yüreklerimizle birleşti, bileğin bileğimizde kenetlendi. Senin her parçanla büyüyerek, verdiğinbayrağı omuzlanmızda taşıyacağız cesareti, mücadeleyi. DOekGülbahar Sayın Uğur Bey! Sakın üzülmeyin. Toplum uyanıyor. Toplum uyanacak. Elbet bir gün toplum vurdumduymazlığını üzerinden atacak. Bugünlere sizin sayenizde geleceğiz. Hep beraber kardeşçe. Halkımız okuma ve düşünmeyi mutlaka öğrenecektir. Erdem Ceyian Voltaire'den bu yana, özgür düşüncenin savunulması gerekliliğini savunan tüm insanlar adına saygılar. Dr. Yavuz Ceyian Sevgili Uğur Mumcu. Seni öldürdüler ama fikirlerini biz yaşatacağız. Atatürkçülük, demokrasi ve laiklik yolunda izindeyiz. Seni hiçbir zaman unutmayacağım. Sevgilerimle. Banu Kınlmaz Sevgili Uğur Mumcu. senin mücadelelerindeTürk ulusu olarak yanında olacak ve meşaleni hiç söndürmeyeceğiz. Verdi Güloğlu SÜRECEK MÜŞERREF HEKİMOĞLU Dağlara Selam Nevruz gunü kalbim çarpıyor. Korkuyladeğil, umutla. Halkımızm sağduyusuna inanıyorum, giderek derinle- şen barış özlemine. Yaşadığımız olaylara dayanmak kolay değil, ölüm değil yaşam, savaş değil barış özlüyor insan. İnancımda yanılmadım, Nevruz Bayramı olaysız kut- landı ülkemizde. Doğa da güldü birden, güneşli günler- de baharı yaşıyoruz şimdi. Baharı her zaman umutla karşılarım ben, galiba herkes öyle. Doğanın uyanışı, ta- ze güçlerin boyvermesi, yeşermesi, içimizde de birşey- ler uyandırır, soluk duyguları tazeler değil mi? Güvendi- ği dağlara kar yağarsa, baharı uzak hissediyor, ama umuttan, iyimserlikten geri kalmıyor insan. Güvendiği dağlarda karın eriyeceğini düşünüyor. Ama kimi olayla- ra da yorum yapamıyor. Şu Ântalya toplantılarına hiç akıl erdiremedim doğrusu! Başbuğ gösterileri arasında Başbakan veyardımcısı! SHP'li bakanlar. örslerdövülü- yor. çekiçler sallanıyor, böyle bir toplantı ne getirir ne götürür kestiremiyorsunuz! 2000'lere doğru hayli çeliş- kili bir olay değil mı acaba? Başbakan Demirel'in özel TV'ler konusundaki sözleri de, basına doğru yansıdıysa, bir başka çelişki bence. Özel TV'ler anayasaya aykırı ama kapatılmıyor, tersine sayıları çoğalıyor giderek. Radyolar da öyle. Yöneticile- rinden bir grupla konuşurken şöyle diyor Başbakan Demirel: - Biz hükümet olduğumuz zaman sadece Interstar var- dı. Onu kapatacaktık, kapatamadık. diğerlerine de göz yumduk, hata bizimdir. Hatayı üstlenmek olumlu bir davranış. ama olayı de- ğiştirmiyor. özel TV ve radyolar, yayını sürdürüyor. O yayınlarda Cumhurbaşkanı. Meclis Başkanı, Başbakan, bakanlar, parti başkanları da yer alıyor. Demeçler, söy- leşiler... Galiba yalnız SHP lideri Inönü, dışında bu ola- yın. Bu durum nasıl yorumlanır acaba? Uzun gazetecılik yıllarımda yaşayarak öğrendim. İkti- dar olmak kolay değil! Kimi zaman secim kazanıyor, hükümet kuruyor da ıktidar olamıyor partiler. Geçmişte çok gördük örneğini... Çelişkiler de olacak, tüm beklentiler 500 güne sığma- yacak elbet. DYP-SHP koalisyonuna halkımızm verdiği avansın tükenmediği de bir gerçek. Umut tükenmiyor çünkü. Bu koalisyonla yaşanan yumuşama sürecınde, demokratikleşme yolunda ilerleme umudu da solmuyor toplumda. Bahara bu umutla bakıyor, umuttomurcukla- rının çiçeğe dönüşmesini bekliyoruz, güneşli günlerde soğuğu unutmayı, sevgiyle, kardeşçe sarılmayı birbiri- mize. Tüm sorunları barış içinde çözebilmeyi. Hepinizin bayramıriı bu umutla kutluyorum sevgili okurlarım. • • • Bayram gecesi TV'yi izlerken Macide Tanır çıktı karşı- ma. TRT-2'de Mete, Akyol ile bir söyleşi yaptı. Güzel çağrışımlarla dinledim o söyleşiyi. Istanbul'da sahnele- nen oyununu henüz görmedim, ama mutlaka görece- ğim. Büyükkentlerde çok görkemli gece kulüpleri, sazlı şarkılı, danslı göbekli eğlence yerleri açılırken Macide tanırın rol aldığı oyun, bir lisede sahneleniyor. Bu olay, bir çarpıklığı da sergiliyor elbet. Kültür yaşamında bir yozluğu, dahası tersine bir kültür devrimini. Söyleşinin bir yerinde Devlet Tiyatrolan'nın kuruluş yıllarında baş- kentlılerin eksi 20 derecede, damlardan buz dalları sar- karken g4şeönünde sabahlayarak bilet aldığını anımsat- tı Macide Tanır. öyle bir sevgi, öyle bir coşku vardı o zaman. O yıllarda kitapçılarda da öyle bir coşku vardı doğrusu. Şimdi kitap okuyanlar da azaldı. kitap satanlar da. Beyinler aç kalıyor! Ancak ben Macide Tanır kadar kötümser değilim, çirkin güzeli, yanlış doğruyu, düzey- siz gösteriler gerçek sanat olaylarını çağırıyor bir süre- dir. Çizgisinde, düzeyinde direnen sanatcılar da dimdik duruyor. Güzel bir oyun, seyirciye güzel bir boyut katar bence. Macide Tanır da tüm rolleriyle seyirctyi boyutlan- dıran bir oyuncu. Onu izlerken kimi oyunlardan sahne- ler canlandı gözümde. Ne güzel yazılar yazdım o oyun- lar için. Ağaçlar Ayakta ölür'de aylarca oynadı büyü- kanneyi. Tiyatro dalında kaç kuşak izledi onu. Ama o hâlâ sahnede ve ayakta... Söyleşiden sonra düğmeye bastım, ekranda eski bir dost çıktı karşıma. Sevgili ida, Kazdağı etekleri ulusal park oluyor. Bayram armağanı bu haber. Daha geç ol- madan alınan karar, sevındirici gerçekten. ören'i, Ida'yı, Ege'nin maviliklerini özledim birden. Sarıkız'ı düşün- düm. Ida'nın ilk güzellik kraliçesi Afrodit ile buluşmasını öykülerde. Bir ağustos günü güneşi şarkılar ve danslar- la selamlamamızı. Şafakla söylenen semahları, Tahta- kuşlar köyünü, Kızılkeçili'yi... Zeytinlikler arasında yük- selen beton yığınlarını. Güzel ida'nın yeşil taşlarını yolar gibi bir hoyratlık o ağaç kıyımı. Ulusal park kararının iyi uygulanmasını diliyorum. Doğayı korumak, çevreyi kir- letmemek öncelikli görevimiz. Sevgisiz, biıinçsiz davra- nışlara, çıkarcı eylemlere oy almak için verilen ödünlere son vermezsek gelecek kuşaklar affetmez bizi. Bu güzel doğa parçası, dağlar, ormanlar, denizler, göller bir ku- şak boyu bizim ancak, bir yaşam boyu. Sonra başka kuşaklar gelecek. Onlara güzel bir doğa bırakmakçaba- sıyla övünebiliriz ancak. Yalnız Kazdağı değil tüm dağ- lar doğasını yaşamalı dileğiyle sona erdiriyorum bay- ram yazımı. Tüm dağlar ulusal parka dönüşsün, özgür- lük şarkıları söylesin insanlar, genç ölülere mezar olmasın dağlar. barışı, kardeşliği güçlendirsinler, köke- ni, düşüncesi ne olursa olsun yan yana can cana yaşa- sınlar. O dağlara selam olsun. BULMACA SOLDAN SAĞA: 1/ Hidayet Sayın'ın bir ti- yatro yapıtı. 2/ Ürenin kanda birikmesi sonucu ortaya çıkan haştalık... Giysi kolu. 3/ İşlerine önem vermeyip onlan ge- lişigüzel yapıveren ya da sonraya bırakan. 4/ Düz yakahbirtürceket... Sat- 6 rançta özel bir hareket. 5/ 7 Aza... Geri çevirme. ka- bul etmeme. 6/ Sıvas'ın 8 bir ilçesi... Eski dilde bü- o yük şarap kadehi. 7/ Ka- 2 3 4 5 6 7 8 9 ra batmamak için ayağa takılan r=- bir çeşit örgülü ayaklık... Bir nota. " 8/ Küçük demiryolu. 9/ Argoda esrar... Su düzeyindeki sıra kaya- lar. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1/ Woody Allen'ın, dılımize de çev- rilmiş bir tiyatro yapıu... Bir nota. 2/ Müstahkem yer... Osmanlı dev- letinde en büyük sivil ve asken yönetim bölgesi. 3/ Kâğıdı mühre- lemek için kullanılan tahta araç. 4/ Çıkar yol. çare... Müzıkte. armoni kurallanna göre üst üste bin- dirilmiş sesler. 5/ Süs... Havva'nın Batı dillerindeki adı. 6/ Yur- dumuzda kurulmuş yirmi bir kö> enstitüsünden biri. 7/ Birey- deki duyu alıcılannı etkileycn dış öğe... Adlan sıfat yapmakta kullanılan bir yapım ekı. 8/ Yankı... Paramızı simgeleyen harf- ler. 9/ Ses... Yapıştırma resim.