Katalog

SAYFA CUMHURİYET 11 ŞUBAT1993 PERŞEMBE EKONOMI PARARAPORU BORSAVERİLERİ Endekster Birleşik Mali Sanayi öncefci 4972.38 3159.82 6035.95 İşlem hacmi(önceki) işlem miktarı(Onceki) Oünkü 4943.40 3158.72 5992.34 Fark(%) -0.58 -0.03 -0.72 416.387.412.975 63 978.291 BORSA 10 •ı«ı AdanaÇimento(C) Abana Elektromeka AtyonÇımento(BU) Aka.'Tekstıl Akçımento Aksa AlarkoHoldıng Alarko Sanayt Alt Çeşme Areelık Asetsan AslanÇımento Aygaz Bagfaş Banvıt Bekoteknık BırlıkTutün BoluÇımento Bnsa Burçelık ÇanakkaleÇımento Çimentaş Çımsa Çukurova Elektrık Çukurova (Yenı) Demırbank DenızlıCam Derımod Deva Holdıng DrtaşDoğan Doktaş Duran Ofset Eczacıbaşı Yatınm Ediplplık(BU) EftMnoM Ege Endüstrı Emek Sıgorta Enka Holdıng Ercıyas Bıractlık Esbank Fentş Alununyum Gıma Global Yatırım Good-Year Gorbon Işıl GubreFabnkaları IktısatFın. Intema(Yenı) Izocam Kanonsan Kav Kelebek Mob<lya KentGıda Kepez Elettrık (Yenı) KoçYatınm ••jıp—ıı Koruma UUftyıPtralM LUKS Kadıfe Maret Marmans Altınyunus Marshall MedyaHotdıng Mensucat Sant Mıgros Netbank (Marbank) NetHolding NetTunzm Oysa Nığde Çımento Okan Tekstıl Olmuksa Otosan Parsan PetrokentTunzm PınarSut Pınar Entegre Et PınarSu Pınar Un Petrol O»isı Polylen ProtıloTelra SabahYayıncılık Santral Holdıng Sarkuysan Sıfaş Soksa SonmezFılament SunElektronık Tam Sıgorta T. Dışbank Teietaş Tezsan T.Garantı B. T.lşBnk (B) T.lşBnk (A) TİşM.(C-f00Ol) TJfOrt.(C-SOOHZ) TJsOrt.lt» Tire Kutsan Turkıye Kalkınma Tofas Otomobil Fab. Tolaş Oto Tıcaret Toprak Kâğıt Trakya Catn T.Sıemens T.ŞışeCam TSKB TSKB (Yeni) T.DemirDöküm Turcas Petrolcû. Tüpraş TlriılnıYattn T.Tuborg Tütünbank Ünye Çımento •ptnnaft VakıfYatırımOrt VakıfFın. Kir. Tasaş 7J00 1 525 1.050 54.500 3950 6000 14.500 2.250 4.200 1.700 0.100 6.600 4.100 8.700 7.200 1.250 9.400 10.000 1.300 1 425 4.000 5000 6.200 4.700 30.000 9700 8400 6.900 1 150 860 4 950 1875 12 000 4M 8600 800 4500 3 100 17.500 2300 170 1.400 7300 27.000 2JH 1.050 4850 L4S0 1J2S 5400 770 10.250 2.650 700 17.000 1J7S u» 1.125 I J H 0 1100 170 11.250 2.250 2.300 2.650 8500 S.1N 4.400 10.7*0 25.000 1J28 730 2.880 21680 3 700 18.780 2.550 860 tJSO 5.800 5.500 450 880 49.000 620 530 1.900 32.000 650 1.300 16.250 530 1.175 848 880 2.000 790 1.400 1.000 L28S 4.800 590 15.250 288 2.500 330 10.500 740 2.100 12.500 2.900 6.000 1.725 1.925 1.000 3.050 fi.900 220.000 470 720 1J7S 2.500 1.450 18.000 80.000 7.500 1.750 1JH 14.750 1.050 1.200 950 11.000 4.100 3.300 440 5.700 2.300 7.500 1JZS 1.200 010 1.275 1.1*0 1 475 970 0 3.750 5.700 14.500 2 125 4.100 0 0.100 6500 4000 8000 7200 1.225 0 9000 0 1.400 3.850 0 6.000 28 500 9500 7 700 6 100 1.025 840 0 1.850 11.500 0 7.000 26.500 MM 1.000 4.850 MM 5.000 740 10.000 2.550 700 17.000 1J7S Z.1ZS i ioo 1JM 1.025 071 11.000 2.200 2.225 2.600 0 4.000 4.150 10.S00 23.500 1.888 710 2.188 28.000 0 880 10JM 2.500 • 0 1.888 5600 5500 430 880 47.500 0 520 0 31.500 580 1.250 16.000 490 1.178 888 870 1.900 760 1.400 960 2.200 4.650 570 0 888 2.500 330 10250 720 0 0 2850 5800 1725 888 1.900 0 2950 6.800 0 478 728 1JI7S 2.425 0 17.500 78 000 0 1.675 1.288 14 750 1025 1.150 930 10.750 4000 3150 488 5.400 2.300 7.200 1J2S 0 888 1.225 1.188 1550 1010 0 3950 6.000 14 750 2.250 4.250 0 0L2M 1.100 6800 4200 8800 7.400 1.300 0 10.000 0 1.450 4.000 0 6.300 4.700 31.000 9.900 9.000 7400 1.025 860 0 1.900 11.750 8.500 8.800 0 0 4.450 4.700 4.700 0 0 2.175 2.275 0 7200 27 500 1 000 4850 ÎJ7S 5 700 760 10.250 2650 710 17.7M 1.4» UM 1 125 1J7S 1 050 410 11500 2 275 2300 2650 0 UM 4350 ii.no 25 500 1.880 730 LUt 25.500 0 380 10.780 2 600 0 1J75 5900 5500 440 400 49 000 0 530 0 32 500 650 1300 16.500 500 1.208 868 880 1950 780 1.400 980 4850 580 0 SM 2.500 340 10 750 720 0 0 2.950 6.000 1.800 1.1M 1.950 0 3050 6900 0 4M 740 1.100 2.500 0 18.000 81.000 0 1.750 IJSO 15 750 1.000 1 175 930 11.250 4.050 3.350 4M 5.600 2.200 7.600 1.72* 0 •40 1.250 1.2M 1J7I 00.708 6 500 2.503.440 4.050 445.750 8.000 7.000 7.2O0 1.111 600 1.2501.203.900 0 0 9 250 565100 0 0 1.4251.956.127 3 900 173.490 0 0 6 000 7.000 4.7M 1M.4M 29 500 1.968 000 9 700 326.057 8.000 3121 911 66001527 550 1 025 1 827 000 850 14.656 0 0 1 875 422.244 11 500 17.000 4M I1SJ4İ 8 600 148.200 0 0 4.650 3 503.290 4.7001.171220 0 0 H J M 2 f M M 2 225 322.000 0 0 7 200 108.600 26500 139968 2JM 2J0MJ4U21 1000 4850 ZJ28 2.060 5000 760 10 250 2.550 700 17.260 1.4*0 tiSO 1.100 1JM 1050 2.000 1.000 7S.1M 1İ1.M* 7000 237 000 134.460 15.000 20.372 400.104 1UK 1UH 7.200 277 JM 28 000 410M46JM 11.000 251.162 2.200 683.121 2.225 349.092 2.600 7.000 0 0 MM1.H1.1M 4 300 95.000 11 JM 1.470.724 24 000 146 968 00JM 410.0» 1JM 121.17i 720 175.100 « 2 6 72.010 24JM0 10S.700 0 0 MO M.410 10.2611.241240 2.500 67.830 0 0 1.878 4.000 5 700 799 719 5.500 101 000 440 21 040 M1J78.720 47 500 88 000 0 530 0 31.500 650 0 79 000 0 77 465 18 000 1.250 238 455 16.000 574.000 500 21200 1.200 M2JM K01.HMM 880 183 300 1.950 6 000 770 71300 1.400 1000 960 12 000 2JM 12.080 4.750 4.727 100 570 22.500 0 0 110 420.4*0 2.500 10 600 330 293 030 10.250 739 255 31 725 0 0 2.850 103 000 5.800 44 485 1.725 1JM 1.900 767 660 0 0 2.950 317 902 8 190 0 4M 1S1JM 74* 140.100 88.000 38 000 720 0 0 28.400 6.800 0 1.1M 2.450 0 0 18.000 470 300 80.000 55 200 0 0 1.675 394.840 1JM 10M 14.750 463.532 1.025 59 652 1.150 62 225 930 5 875 10.750 628 756 4.000 193.200 3.2503 683 260 4M 188.800 5.500 26 500 2.200 1.000 7.400 690 048 1.7» 2MJ00 0 0 0202J01.711 1.225 10 000 1.17S1MZJM IT11 77M4.01t.7H 1475 471.343 980 86 000 0 0 3.8503 035.547 MM 12SJM 5.800 247.377 14 500 694.490 2.225 1.269 300 4.200 147.950 0 0 ÎNSAN SICAĞI 7.7*1 1499 977 0 3.843 2JSZ 5.840 14 597 2 197 4.179 0 0.160 1J*2 6.6560 4.100 8.285 7.338 1.253 0 9.473 0 1.418 3.905 0 6214 29.531 9.637 8.519 6 924 1 025 850 0 1882 11529 4*2 8679 0 4628 4J42 0 2.212 •M 0 7 129 26 881 240* 1000 4350 2J88 2JM 5500 752 10190 2.575 701 17771 1J0S 1 107 1JJ1 1 047 utt 4*4 11 150 2.227 2.263 2.614 0 8.070 4 244 24 352 •0.102 1J2* 718 2.1*2 24.4*4 0 SM 10.120 2 516 0 1JM 5.772 5.500 436 M4 48 220 0 529 0 31.850 610 1.273 16.115 494 1.1*1 142 879 1.912 769 1.400 963 2-2*5 4.737 576 0 ıii 2.500 330 10.511 720 0 0 2.916 5.895 1.775 1.011 1.911 0 2.976 6.812 0 471 7M 1.0M 2.452 0 17.822 79.784 0 1.709 1.204 15.178 1011 1 154 930 10906 4.027 3.268 44* 5.511 2^00 7 361 1.0*1 0 ( 1 * 1 2X1 1.10* Erdal Atabek 5. bası 20.000 lira (KDV içinde) Çağdaş Yayınlan Türkocağı Cad 39-41 Cağaloğlu-lstanbul ödcneü gönderilmez. Ortak hesap hem Hazine'yi hem Maliye'yi rahatlattı Bütçe'ye fon dopiııgi• Fonlardan genel bütçeye geçen yıl aktanlan para, 199l'e göre yiizde 371lik yükselişle 21 trilyon lirayı aştı ve Genel Bütçe gelirlerinin yüzde 12'sini fonlardan aktanlan paralar oluşturdu. ANKARA (ANKA) Fonlann geçen yıl müşterek fon hesaplannda toplanarak belli bir disiplin altına alınması, fon- lardan Genel Bütçe'ye aktan- lan paranın önemli ölçüde art- masını sağladı. Fonlardan büt- çeye geçen yıl 21 trilyon liradan fazla bir para aktanldı. Bu iş- lem bütçe için adeta doping et- kisi yaptı. Fonlardan genel büt- çeye aktanlan para geçen yıl 1991 yılında aktanlan paraya göre yüzde 371 gibi çok yüksek bir oranda artış gösterdi. 1991 yılında fonlardan bütçeye 4 tril- yon 450 milyar lirabk bir aktar- ma gerçekleştirilmişti. Geçen yıl sonunda ise bu rakam 21 trilyon 153 milyar lira düzeyine ulaştı. Fonlardan aktanlan pa- ranın 1991 yılında genel bütçe gelirleri içerisinde yüzde 4.6 olan payı söz konusu artıştan sonra yüzde 12'ye kadar yük- seldi. Hükümet başiangıçta 1992 yıhnda fonlardan Genel Bütçe'- ye 17 trilyon 35 milyar lira ak- tarmayı planhyordu. Fon he- saplannın Hazine adına, Mer- kez Bankası nezdinde açılan or- tak bir hesapta toplanması so- nueu, Hazine ve Maliye çok ra- hat bir şekilde bu hesaptan Ge- nel Bütçe"ye aktarma yapabil- di. Geçen yıl fonlardan yapılan aktarmalarla birlikte genel büt- çe gelirleri toplam 175.5 trilyon liraya ulaştı. Bu rakam 141.9 trilyon lirasını vergi gelirleri, 7.7 trilyon lirasını vergi dışı normal gelirler 26 trilyon lirasını da özel gelirler ile fonlardan aktar- malar ve diğer gelirler oluştur- du. Vergi geliri artışı 1992 yılında Genel Bütçe ver- gi gelirleri 1991 yılına göre yüz- de 80.4 oranında artış gösterdi. Geçen yıl bütçeyi fonlardan ak- tanlan paralann yaru sıra mal ve hizmetler üzerinde alınan vergilerle gelir vergisindeki artış kurtardı. Gelir vergisi tahsilatı yüze 80.7 artış göstererek 60.3 trilyon liraya yükseldi. Buna karşı yüzde 42.7 gibi daha dü- şük bir oranda artan Kurumlar Vergisi tahsilaü ise 10.1 trilyon lira olarak gerçekleşti. Kurum- lar Vergisi ve Gelir Vergisi'nin birlikte oluşturduğu gelır üze- rinden alınan toplam vergiler ise 70.4 trilyon lira oldu. KDV'nm yararı Mal ve hizmetlerden alınan vergilerdeki artış hızı ise yüzde 92 olarak gerçekleşti. Büyük bölümünü içeriden alınan Kat- ma Değer Vergisi'nin oluştur- duğu mal ve hizmetlerden alı- nan vergilej 47.4 trilyon liraya çıktı. Bunun 27 trilyon lirasını dahilde alınan KDV, 2.4 tril- yon lirasını Taşıt Alım Vergisi. 6.7 trilyon lirasını Akaryakıt Tüketim Vergisi, 41 trilyon li- rasını Banka ve Sigorta Mua- meleleri Vergisi, 4.5 trilyon li- rasını Damga Vergisi, 3 trilyon lirasını da harçlar meydana ge- tirdi. Dış ticaret üzerinden alınan gümrük, KDV, Damga Vergisi ve ulaştırma altyapılan resmi- nin toplamı ise 22.9 trilyon lira- ya ulaştı. Bunun da 15.1 trilyon liralık en büyük bölümünü it- halde alınan KDV oluşturdu. Servet üzerinden alınan ver- giler ise yüzde 86.5 oranında bir artış göstererek bir trilyon 259 milyar liraya çıktı. Bunun bir trilyon lirasını motorlu taşıtlar vergisi. 239 milyar lirasını da Veraset ve İntikal Vergisi mey- dana getirdi. Tahsilat oranı Geçen yıl maliye, genel bütçe gelirlerinin yüzde 83.1'ini tahsil edebildi. 1992 yılı genel bütçe gelirleri tahakkuku 211.2 tril- yon lira düzeyine çıktı. 1991 yılında tahsilat oranı yüzde 83.5düzeyindeydi. 1992 yılında 173.6 trilyon lira vergi tahak- kuk ettirilirken tahsilat oranı yüzde 81.7 oldu. Almanya 1930'larda yapılan otoyollan özelleştiriyor Hitler'in yollaıı sil baştaııBONN (AA)-Almanya'da nakit sıkmtısı çeken koaüsyon hükümeti, demiryollan uğruna otoyollan özelleştinneyi plan- ladığını açıkladı. Bir süre önce demiryollannı özelleştirmeye karar veren hükümet, bu haliy- le satamayaçağını anlayınca modernize edip satışa çıkarma- yı uygun gördü. Demiryollan- nın özelleştirilmesinden elde edilecek gelir de eski Demokra- tik Almanya'daki otoyollann onanmı ve yenilerinin yapımın- da kullanılacak. Demiryolu reformu HefanutKohl Alman hükümeti, demiryollan için gereken parayı oto- yollann özelleştirilmesinden sağlamayı ve bu yolla modemleştirilecek demiryollannın özelleştirilmesinin mümkün olabileceğini düşünüyor. AdolfHitler Hükümet Sözcüsü Dieter Vogel'in yaptığı açıklamada. koalisyonun demiryollannda yapılacak geniş çapta bir re- İbrm için otoyollan özelleştir- me konusunda anlaşmaya vardığıbildirildi. Başbakan Helmut Kohl'ün. bu çerçevede otoyollan kullanan araçlardan bir geçiş ücreti alınması önerisini de uy- gun bulduğu belirtildi. Almanya'da demirj'ollanru 1994'ten itibaren özelleştinneyi öngören hükümet, demiryollan için alıcı çıkmayacağı sonucuna vannca, saüşa çıkanlmadan önce günün teknolpjisine uy- gun duruma getirilmesini ka- rarlaşürdı. Almanya'da demir- yollannın yılbk 3 milyar dolar zarar cttığini belirten yetkililer, hükümetin bir an önce bü yük- ten kurtulmak istediğini kayde- diyorlar. eski Doğu Almanya'da yeni otoyollann yapımı için de nakit elde edilmiş olacağını belirti- yorlar. UlaştiFma Bakanlığı tarafın- - dan önerilen bu planlar gerçek- leşirse Almanya'da 1930larda Hitler döneminde yaptınlan ve hız sının bulunmayan otoyol- larda, İsviçre tipi 'cam pulu sis- temi" uygulanacak. Bu uygula- mada, otoyolu kullanacak olan sürücüler, otoyol kullanım pu- lu satın ahyorlar ve bir yıl sü- reyle geçerli bu pulu otomobil- lerinin ön camına yapıştınyor- lar.. Öte yandan Ulaştırma Ba- kanlığa. yıllık otoyol kullanım ücretınin önümüzdeki yıldan itibaren gerek Alman gerekse yurtdışından giriş-çıkış yapan bütün sürücülere uygulanaca- ğını belirtü. Bakanlıkça. yılbk 100 ile 400 mark arasmda (560 bin ile 2.3 milyon lira arasında) bir ücret belirlendi. UlaşUrma alanında reform yapmayı öngören bakanlık. bu çerçevede otoyollann onanmı, yenilerinin yapımırun yeni ku- rulan ve özel şirket statüsünde- ki Autobahn AG'ye devredile- ceğini de bildirdi. Bu da bakan- bk bütçesinden 3.6 milyar do- larlık bir >oikü azaltmış olacak. Almanya'da hükümet yeni hızb trenleri çin 3 bin 200 km yeni demiryolu kurulmasını ve bin 700 km yeni otoyol açılma- sını öngörüyordu. Ancak bun- lar için nakit sağlanamamışü. Türkilerle ortak girişim için banka kuruluyor Şimdi moda Avrasya... Onanm yatinmı Demiryollannın özelleştiril- mesinden elde edilecek gebri ise eski Demokratik Almanya'- daki otoyollann onanmı için kullanmayı öngören hükümet, bu özelleşürmeler sayesinde es- ki yollann tamirirün yaru sıra ANKARA(AAK>rta Asya Türk Cumhuriyetleri ile yapılacak ortak işJere ilişkin projetendirme çâlışmalan süriiyor. Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı (TİK A) Bakanj Bü>iikelçi L'mut Ank'ın verdiği bilgiye göre, Türk Cumhuriyetleri'ne yönelik bazı projeierle Ugili olarak ABD'ye işbirliği önerisi yapridı. ABD'ye; Ana Çocuk Sağlığı. demokratik kurumlann kuruluşu ile Ugili eğitim, Türkiye'ye gelen öğrencilerin masraflarına katkı, Computcr Merkezi'nin bu ülkelere hizmet etmek üzere TİK A bünyesinde kunılması ve bankacılık alanmdaki projeier için işbirliği önerisi yapıldı. ABD'nin bu projeiere parasal, teknolojik. know-how olarak katkıda bulunması öngörülüyor. TİKA'nın önümüzdeki dönemde Türk Cumhuriyetleri'ne yönelik olarak yapacağı çalışmalan şöyle: "Türk tarihi yazımı, Türk Ansiklopedisi,'Ortak Türk Alfabesi. Türk Tarihinin Yazımı, Türk Yazaıiar Kongresi, Bor- salar Birliği ve Sendikalar Birliği kurulması, ber ülkede birer iş merkezi oluşturulması >e bu ül- kelerin her biriyle ekonomik komite toplanbsı yapılması." Türk Cumhuriyetleri'ne yönelik projeier yürüıiüğe girmesi yle birlikte, bu ülkelerde çalı- şacak müteşebbisleri takip edecek Türk iş merkezleri de oluşturacak. BANKALAR NE FAİZ VERİYOR? (Yüztfel Zıraat Is Bankası Emlakbank Akfcank YapKredi Vakıfbank Hakfcank Pamukbank Garantı Tûrtoan* Sumeftam Tûtuntank - Efei Imar Esbank Sekemam Osmanlı m Egeba* Rnans&arık Ktsat Oıstank Tansbank Detnrbank KocAıne. KöriezûsrK IfiBfüdnk Marmara Arap-Türk ımpexban* TYTBa* Tekstlbank OSani Tûrt-SakLfa Altefnatifbârk B a n k & s w a ^ 10» raoof TL. 5^0 55 58 55-58 55-58 55 58 58 50 6M1İ 57 60 5t & « 58 »53 9 57 56 5M1 57 56 56 54-y 49 43 52 57-59 50 6062 59 555 45 54 57-59 SoyvaMl TL JO-72 66 69 6M8 6&« 66 69 68 60 ^5-72.5 72-73 69 72 59 70-71 69 SJ64 69 % 89 68-70 69 66 66 6M8 57 58 66 71 6569 72.5-745 70 655 51 66 69-71 s 3.5 1 2.5 1 1 2 3 3 1 3.5 4 45 3 4.5 375 4 1 15 3 4.5 3 1i 4 3 3 2i 2 5 4.5 7 6 475 3i 1.58 35 4 DM 6 4 5 4 4 4İ 6.5 5 4 5 6 65 6 8 625 625 4 6İ 6 a 8 4.5 6i 6i 675 7 45 a 65 10 7 9 6 723 6 825 BayvttoN Tl 71-73 68-70 48 68-70 68-70 70 71 70 65 15-73.5 74-76 70 75 70 72-73 70 68-70 73 73 70 73-75 72 72 72 68-70 60 60 69 73 52-66 «5-765 71 625 54 68 S 4 1.5 3 3 3 2 4 3.5 1.5 4 4i 5 4 55 475 4.25 15 3i 4 475 3 1i 5 3.5 32 2i 2İ 6 5 8 7 5i 3i 168 4 5 DM 7 c J 5.5 6 6 5 7 6 4.5 ıZ 57 7 7 9i 7 725 5 7 6İ 925 8 5 7 7 7 7 55 10 8 11 8 925 6İ 723 65 9 1y«VMM* TL 73-75 69-72 73 69-72 69-72 79 75 81 73 785 7880 90 78 ao 78 75 75-77 76 79 71 76-79 76 76 73 67-70 61 60 75 78 63-70 77-79 81 61 51 69 77 % 4.5 2 3.5 3.5 3.5 3 4.5 5 2 4i- 5.5 6 5 7 525 4.75 2 4 45 5 4 2 55 4 4 2i 1 7 55 9 9 6 4 45 79 DM 7.5 5.5 6.5 6.5 6.5 6 7.5 7 5 7.5 9 8i 8 n 7.5 775 5i 725 7 9i 7 55 75 75 7 7 6 11 Î5 12 10 9.5 6i 5*5.75 YATIRIM FONLflRI KBUlATim KaMma betgea'adı Bugün Oeğ. Kahlma beigesiadı Bugün Değ. V. lşYatırım-1 lşYatınm-2 işYatırım-3 lşYatırım-4 lşYatırım-5 lşYatırım-6 interfon-1 lnterfon-2 lnterfon-3 lnterfon-4 lnterfon-5 (ktısatYat-2 iktısatYat-3 lktısatYat-4 Ikt. Atılım Fon Gar. Yatırım-1 Gar. Yatırım-2 Gar Yatırım-3 Gar Yatınm-4 Gar Yatınm-5 Esbank Fon 1 Esbank Fon 2 Esbank Fon 3 YKB Yatırım F. YKBSektörF. YKBHisseF YKBKamuF. YKBLıkitF. YKBKarmaF. YKBDovızF YKBKapıtalF. YKBAktifF. VakıfFon-1 VakıfFon-2 VakıfFon-3 VakıfHisse vakıfDünya VakıfForv€ Dış. Mavı Fon 199.071 67795 52.504 38.802 18.161 38.105 137.699 102.304 58.008 58.582 11.888 100.732 47.981 48.470 35 580 152.441 56.912 37.576 20.012 20 249 148.802 49.423 36 562 130 603 105 793 117.215 103.969 90 604 103.253 48 595 36.254 36.389 101464 243.267 45.832 26.618 39 606 28.052 88.251 0.15 1.61 0.15 0.09 0.24 0.15 0.57 0.15 0.15 0.15 0.16 0.15 0.15 0.15 0.66 0.20 0.17 0.13 0.94 0.75 0.14 0.16 0.16 0.16 0.15 1.86 0.15 0.15 0.16 0.16 015 -0.18 0.14 011 0.12 0.32 0.32 0.12 0.28 Dcşbank Beyaz Dışbank Pembe Tûtün Fon-1 Tûtün Fon-2 Mitsuı Fon-1 Mitsuı Fon-2 Finans Fon-2 Finans Fon-3 Finans Fon-4 Finans Fon-5 Zıraat Fon-1 Ziraat Fon-2 Zir. BasakFon Zıraat Fort-4 Halk Forvi Halk Fon-2 Halk Fon-3 Pamuk Fon Pamuk Hısse Emlak Fon-1 Emlak Fon-2 Emlak Invest Emlak DenizF lmpexFofi1 lmpexFon2 Sümer Fon Ege Fon-1 Ege Fon-2 Kalkınma Fon Demır Fon-1 Demır Fon-2 Tariş Fon-1 Tariş Fon-2 Ortak Fon Türkbanfc Fon NetFon EtiFon TSKB Uzman F. Akton Tekslil Fon 136.005 37.697 106 323 29.084 335.050 37.778 63.989 51067 35.907 33.323 55.561 40.113 42.745 39.123 57.146 42 434 37.788 56198 36 340 48 086 36.543 13 799 45 518 48.475 37 003 36.092 34.751 14.962 38.776 35 967 18.146 40.595 16.771 31.630 30.885 31826 31.879 16.514 15.971 10.566 0.67 0.70 0.14 0.14 0.14 0.14 0.80 0.16 0.36 0.14 0.10 0.16 0.13 0.12 0.21 0.20 0.13 0.19 0.21 0.16 0.16 •0.08 0.17 0.16 0.14 0.16 0.14 0.14 0.15 0.13 0.13 0.15 0.16 0.15 012 014 0.19 0.47 0.15 0.31 PARAMN YÖNÜ ABDURRAHMAN YILDIRIM Vade Operasyonu ve Piyasanın KurallarıTürkiye'de kısa vadeye yüksek faiz uygulaması sürekli hale getirilince belki de dünyada örneğine rastlanmayan bir faiz ve vade çarptklığı ortaya çıktı. Önceki gün Milliyet'te yayımlanan verilere göre, dünyada Ha- zine bonolarının dolar bazında ortalama geörisi yüzde 4.6. Türki- ye'de, Hazine Bonolan'nın 1992'deki getirisi dcrtar üzerinden yüzde 20. Dünya ortalamasından dört katı düzeyinde. Türkiye'deki faiz-vadeyanlışlığını ortaya koyabilmek için ocak ayı iç borçlanma faizlerine ve mevduat faizlerine bakmak yeterii. Ocak ayırtdaki iç borçlanma ihalelerinin yıllık bileşik net getiri- si, üç aylık bonolarda yüzde 98.4. altı aylık bonolarda yüzde 89.9, dokuz aylık bonolarda yüzde 86.8 ve bir yıllık devtet tahvillerinde yüzde 78.0 oldu. Bankaların ocak sonu itibanyla mevduata uyguladıklan faizin ortalamasının yıllık bileşik net getirisi ise, bir aylıklarda yüzde 63.2, üç aylıklarda yüzde 75.5, altı aylıklarda yüzde 68.8 ve bir yıllıklarda yüzde 64.2 düzeyinde gerçekleşti. İç borçlanmada bir yıllık faizler üç aylık faizlerin 20 puan altı- nda kalmış. Aynı faiz çarpıklığı bu kadar dramatik olmasada ban- kaların mevduat yapısına yansımış. En yüksek faiz üç aylık mev- duata veriliyor.Bir yıllığın 10 puan üzerinde. Bir aylık mevduatın yıllık bileşik getirisi ile bir yıllık mevduat faizi birbirine eşit. Kısa- ca uzun vadeye, hem alınan belirsizlik riskinden hem de likıdite dezavantajlanndan dolayı daha yüksek faiz verilmesi gerekirken bunun tam tersi yapılmış. Bunun sonucundada iç borçlanma ve mevduat üç aylık vade- ye sıkışıp kalmış. (ç borcun ortalama vadesi 1992 sonunda 7 aya inmiş. Tasarruf mevduatının içinde üç aylıklann payı yüzde 70'e ulaşmış. Yani Hazine, 1992 sonu itibanyla 142.3 trilyona varan bono ve tahvil borcunu 7 ayda bir odemek zorunda. BankaJar toplam tasarruf mevduatının yüzde 70'ini üç ayda bir yeniden kendilerinedondürmek zorunda. Yoksa likiditetehlikesi kapılan- na dayanacak. Bu kısırdöngünün bir yerde kırılması zorunluydu. Bunun için de kısa vadeli faizlerin düşürülmesine karşılık uzun vadeli faizle- rin artörılması gerekliydi. Geçen hafta üç aylık Hazine bono- larının faizi 5.1 puan dürüşülerek vade uzatma operasyonunun ilk adımı atıldı. Dün de bir yıllık deviet tahvilerinin faizi artınlarak ikinci aşa- maya geçildi. Faizi yüzde 69.6 ya çekilen üç aylık bonolann yıllık bileşik net getirisi yüzde 90'ı buluyor. Buna karşılık bir yıllık deviet tahvilleri- nin faizi yüzde 80 dolayında. Arada hala 10 puanlık fark var. Bir kaç puan daha düşse bile üç aylık bonaya yatırım hala cazip. Hazine'nin bugünlerde yapbğı faizi düşürmekten çok vadeyi uzatma oparasyonudur önce vadeyi uzatacak şekilde faiz eğri- sini düzeltecektir Faizlerin düşürülmesine ise daha sonra geçi- lecektir. Bu nedenle vade uzatma operasyonu, devlet iç borçlan- ma senetlerine doğru olan paranın genel yönünü değiştjrecek nitelikte değil. Ancak, Hazine'nin ve bankaların tutumuna paralel olarak yatnmın vadesi uzatılabilir. Ama burada şunu belirtmek gerekiyor: Bir yıllık devlettahvillerinin getirisi, istikrarsızbirseyir izleyen enflasyonun ani bir sıçramasıyla negatife dönüşme riski- ni taşıyor. Bu nedenle uzun vadeye yatırımda geçiş döneminin tamamlanmasını ve faiz artışının ryice olgunlaşmasını beklemek yerlhde olabilir. ••• Büyük bankalar kendi çıkarlan gereği, vade uzatma operas- yonunu cani gonulden destekiiyorlar. Hatta Hazine den önce davranarak faizlerini ayariıyorlar. Kısa vadelinin yükünden ve li- kidite tehlikesinden kurtulmak için. Bundan dolayı dövize yönel- mekten bu dönemde bilinçli olarak kaçınabilirler. Çünkü, böyle bir durumda Merkez Bankası operasyonda üstlendiği rolden aynlabilir ve asli görevine dönebiiir. Bu da operasyonu suya dü- şürür. Bankalar dövize yönelmediği sürece de rezervleri güçlü olan Merkez Bankası, halktan gelecek talepleri karşılayabilir ve dö- vizde sert bir çıkışı rahatlıkla engelleyebılir Boylece vade uzat- ma operasyonunu suya düşürebilecek tek önemli faktör olarak döviz kurlarındakı fırlama tehlikesı de atlatılabilir. Dövizde korkulan olmadığı sürece de vade uzatma operasyo- nu kararlılıklasürdürülebilir ' . •*-*•• Attjğı adımdan en azından kısa bir süre içinde geri dönemeye- cek olan Hazine, uzun vadenin maliyetine katlanmakzorundadır. Aksi takdirde geri dönüşün Hazine'ye ve bankalara faturası çok daha ağır olabilir. O zaman vade uzamaz, tersine daha da kısalır. Bu durum, hem Hazine'nin hem de bankalann hiç istemediği bir sonuçtur. Hazine, maaş ve iç borç olmak üzere şubat ve martta 3'er mil- yar dolar ödeyecek olmasına karşılık bu faiz operasyonunun alb- na girdi. Bu açıdan da önemli bir risk aldı. Ama şimdiye kadar yaptığı hatalardan ve ödediği yüksek be- dellerden sonra borç alan olarak Hazine'nin, piyasa kurallannı en azından borç verenler kadar öğrenmiş olması gerekir. Hazine, uzun vadede direndiği ve bunun da hakkını verdiği sürece, piyasaya ancak buna uymak düşer. Piyasanın işleyiş ku- rallan bunu gerektiriyor. Sonuç: Zoruntuluk yaratır, risk almak kazandırır. MERKEZ BANKASI KURLARI 11ŞUBÜT1998 lABDDoları 1 Alman Markı 1 Avustralya Doları 1 AvusturyaŞilini 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin Markkası IFransız Frangı IHollandaFlorini 11sveç Kronu 1 İsviçre Frangı lOOItalyanLıreti 1 Japon Yeni 1 Kanada Doları 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali IMZ JLB 9041.88 5481.58 6059.87 779.81 265.64 1435.90 1515.23 1618.67 4873.01 1217.37 5933.77 592.81 74.68 7138.14 1293.08 12957.01 2411.04 uvş 9060.00 5492.57 6072.01 781.37 266.17 1438.78 1518.27 1621.91 4882.78 1219.81 5945.66 594.00 74.83 7152.44 1295.67 12982.98 2415.87 ErHTfF 9032.84 5476.10 5968.97 779.03 262.98 1421.54 1500.08 1617.05 4868.14 1205.20 5927.84 586.88 73.56 7031.07 1280.15 12944.05 2374.87 9087.18 5509.05 6090.23 783.72 266.97 1443.10 1522.82 1626.78 4897.43 1223.47 5963.50 595.78 75.05 7173.90 1299.56 13021.93 2423.12 DÜNYA BORSALARI Alknm onau: 329 20 dolar ABDDotart: 1.6480 Alman Markı 121.10 Japon Yeni 1.43l.Sterlinı PelroUn vartli: 18.30 dolar MERKEZ BANKASI • Emısyon (9 Şubat). 35.788 • TL. Interbank fa.zlerı:%59 00 İşlem Hacmı:15 022 milyar Goceiık •/„ 45-50 Haftalık repo- %50-55 Ay IK reDO : o58 SERBEST DÖVİZ CJNSİ ABD Doları Alman Markı sviçre Frangı : ransız Frangı ^lollandaFlorini ngllız Sterlını S.Arab.Riyali AvusturyaŞilini lOOİtal Lireti ALIŞ 9145 5525 5975 1627 4905 13070 242S 785 S95 SATIŞ 9190 5550 6005 1647 4935 13200 2455 795 605 ALTM CİNSİ AUŞ SATIŞ Cumhunyet S4O.O0O 650000 Reşal 675.000 700.000 24ayarattın 96.800 97 200 22ayarbılezık 87.000 96.000 ÇAPRAZKURLAR T 15517 1.4939 11.5200 6.3200 58500 55935 18583 117.40 7.4200 1.5315 1525.75 122.04 12675 70000 37495 ABIMUUU MBJ88M8PB AVKMYIIOBYI HBI fmtafrm brifnFMP itainaLM NOHOÇİfM lECt 1.4275UIMn 1.1797UIMBPI 1.3658 U H 12364.31TL