Katalog

SAYFA CUMHURİYET 7ARAUK1993SAU 8 DIŞ HABERLER ABD'yeKıbnsiçin baskı çağnsı •ATİNA(AA)-ABD Temsilciler Meclisi Dış İlışkiler Komıtesı Başkanı Lee Hamılton, Clinton yönetiminın. Kıbns sorununun çözümii amaayla Türkiye'ye baskı yapmadığını iddiaetti. Hamilton.ABD'de yayımlanan Yunan gazetesi Proini'ye verdıği demeçte. Kıbns sorununun çözümü ıçinbirgirişim başlatılmasırun. gerek ABD gerekse uluslararası kamuoyunun arzusu olduğunu öne sürdü. Pangalos'un tstîîası isteniyor • ATTNA(AA)- Yunanistan'ın AT konulanndan sorumlu Dışişleri Bakanı Yardımcısı Teodoros Pangalos'un Makedonya ile ısım savaşının kaybedildiğinedair açıklaması, muhalefetın sert tepkisineyolaçtı. Clkenın üçüncü büyük siyasi gücü olan Siyasi Bahar Partisi'nden yapılan açıklamada. Pangalos'un sözlennın "şev k kırgınlığının Yunan kamuoyu önünde açıkça göstenlmesi" anlamına geldiğı belirtilerek derhal istıfa etmesi istendi. GorbaçoVa ödül •ABERDEEN (AA)- Eski SSCB'nın son liden Mihail Gorbaçova dünya banşına yaptığı katkılardolayısıyla Iskoçya'nın Aberdeen kentinin özel ödülü verildi. İngiltere ve İskoçy a'yı ziyaret etmekte olan Gorbaçov için Aberdeen'de düzenlenen törene, dondurucu soğuğa rağmen lO.OOOİskoçkaüldı. Aberdeen Belediye Başkanı James Wyness, törende yaptığı konuşmada, Gorbaçov'u 20'ncı yüzyılın en büyük devlet adamlanndan biri olarak nitelendirirken. eski Sovyet lideri de, kendisine gösterilen ilgıden çok duygulandığını söyledi. İran'dan Bakü'ye destek •TAHRAN(AA)-İran Dışişleri Bakanı Ali Ekber Velayeti, Ermenılereişgal ettikleri Azen topraklanndan çekılmelen konusunda bir kezdaha çağnda bulundu. İran'da temaslarda bulunan Azerbaycan Meclıs Başkanı Resul Guliev'le önceki gece görüşen Velayeti, İran'ın Azerbaycan'dakı mevcut krizin çözümlenmesı ıçın tüm sıy asal ve uluslararası yollara başv uracağını bildirdi. Büyük tamir sünüyor •CAPECANAVERAL (AA) - Anzalanan Hubble teleskobunu önceki gün onarmaya başlayan Amenkan Mekiği Endeavour'daki antronotlar dün de uzaya çıkarak, teleskoba güneş panolan yerleştirdiler. Astronotlar Kathy Thornton ve Tom Akers uzayda 6.5 saat çalışarak. Endeavour'dan çıkardıklan 12 metre uzunluğundakı iki panoyu Hubble teleskobuna yerleştirdiler. Kuzey Kore'den ohımlusinyal •TOKYO(AA)-Kuzey Kore, nükleer tesıslerinde denetime izin verdiği alanın sınırlannı genişletmeye hazır olduğunu bildirdı. Kuzey Kore Ajansı KCN A'nın haberine göre, Pyonyang yöneümi kısa bir süre önce ABD ile yaptığı gayri resmi görüşmelerde bu tutumunu bildirdi, aynca Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'na da tesıslenndeki kameralan ayarlayacak ve yerlerinı değiştirecek denetçileri kabul etmeye haziLolduğunu belirtti. Venezuela'da Başkan Caldera • CARACAS(AA)- Venezuela'da önce gün yapılan devlet başkanlığı seçimini, çeşitb eğilimlerdeki 17 partinin desteklediği Rafael Caldera'run kazandığı yüksek seçim konseyince onaylandı. Yetkıliler. 77 yaşındak: Caldera'nın yüzde 28.5, en yakın rakıbı Andres Velazquez'm ise yüzde 26.7 oranında oy aldığını belirttiler. 1969-74 yılları arasında da Venezuela Devlet Başkanlığı görevinde bulunan Caldera, son seçimlerde aşın sağcılardan komünistlere kadar uzanan genışbır siyasi yelpazedeyer alan 17partı tarafından desteklenmıştı. 12 aralıkta yapılacak seçimler yaklaşırken Denktaş ile Eroğlu'nun kavgası halkta huzursuzluk yaratıyor KKTC'de tedirmııortamdaseçîtn İZZET RIZA YALIN LEFKOŞA - KKTC Meclisinin yeniden oluşturulması için 12 aralıkia yapılacak be- şinci dönem erken parlamento seçimlen. Kıbns Türk halkının demokratik yaşamı- nda. bu kez çok farklı bir ortam ve atmosfer- de gerçekleşiyor. "1976 seçim yasasT'na, son üç seçim döne- minde. iç ve dıştan, üç kez müdahaledc bulu- nuldu. Bu yasanın, iki kez, demokratık bir ortam ve uygulama getirmesine, demokratik yaşa- ma büyük katkılan olmasına karşın. son iki seçımdeki müdahalelerde olduğu gıbı. bu kez de Türk halkının önünde bir belırsızhk. bir yozlaşmışlık ve bir koalisyon olasıhğının gö- rülmesi, bundan kaynaklanıyor. 12 Eylül rejim müdahalesi Kuzey Kıbns'ta, ilkin 1976'da yapılan se- çımlere ilk müdahalc I98l'e rastlıyor. Ağırlığını, seçim öncesi başlayan. fakat so- nuçlan üzerinde gösteren bir müdahale idı bu... 12 Eylül rejimi, Kıbns'ta. demokratik kurallar ıçinde güçlencn soi muhalcfetin koa- lisyon oluşturmasına müdahalc ctmiş; kendi- ne uygun bir iktıdara yol açmıştı. Bunu, 1985 vc 1990'da seçim yasasının değiştirilmcsi üze- rinde yoğunlaşan müdahaleleri ızledi. 12 aralıktaki seçimin gelireceğı belirsizlik- lerın bir başka nedenı, şu gerçeklerden kay- naklanıyor: 1- Bir seçimin. ılk kez. beş yıllık yasal süresinden önce. üç yıl sonunda erken yapılma zorunda kalınması; 2- Seçim ağırlığının, bir ülkenin cumhurbaşkanı ile başbakanı arasındaki uyumsuzluk. yetki ve etkınlik savaşımı olarak ortaya çıkması. Beşinci seçim 1976'dan beri, Kuzey Kıbns'ta, 9 partinin 7 parti olarak katılacağı beşinci seçim olacak bu. Seçmen, sessiz; düşüncelı... Sonuç. bu ne- denle de belirsiz... Dört scçimden beri oy- lannı KKTCCumhurbaşkanı Rauf Denktaş ve iktidardaki Ulusal Bırlik Partisi {UBP) ıle özdeşleştiren seçmenler. derin gönül bağlan nedeniyle rahatsız.. Yasadışı uygulamalar- dan. yozlaşmadan şikayctçi olanlar, aa çe- ken ve çektırilenler. UBPdışındaki partilere cğılim içinde... Gönülbağı. Denktaş'a ağırla- şanlar oylannı Demokrat Parti'ye (DP) yö- ncltmişdurumda... Lefkoşa ilçcsının 50 bin 96: Magosa'nın 39 bin 297; Girne'nin 18 bin 977 seçmeninden oluşan toplam 108 bin 370 seçmen, yeni bır seçimin heyecanını yaşıyorama, 1976, 1981, 1985 vc 1990'daki seçımlerin hiçbin aynı po- tada değerlendinlemıyor; aynı terazide tartı- lamıyor. Bundan ötürü ki seçimlerin sonuç- lanna ilişkin bir tahmin yürütmek güç... Ancak ilk kamuoyu yoklamalannda, hıç- bir partinin. tek başına iktidarolmak ıçın. üç ayn seçim bölgesınde, ayn ayn %36 veya %37 oranındakı üst barajı aşamayacağı gö- rülüyor. UBP'nin en eski ve iktidar erkini elınde bulunduran partı olarak en çok oyu alacağına inanılmakla bcraber. herhangı bir partinin tek başına hükümet oluşturabilcce- ğine inanılmıyor. Hemen hemen tüm partiler de bugünkü ortamda en çok oyu alabilecek UBP ile koalışvonu düşünmüyor. İlk olasıiık. CTP'nin UBP ile koalisyon oluşturabileceği korkusuna karşın, ikincı partı durumunda kalsalar bile. "DP-TKP ko- alisyonu": eüç eksiklıği durumunda. "DP- TKP-CTPkoaiisyonu". Denktaş'ın ağırhğı DP'de Kamuoyu yoklamalan DP'nin: ve "millet- vekilliğine adaylığını kovma" mancvrasıyla. DP'yi desteklediğıni açıkça ortaya koyan Rauf Denktaş'ın. UBP'den. önemli oranda oy koparacağını gösteriyor. UBP'nin tek başına iktidar olamayacağı varsayımlannın dayanağını. bu olgu ve daha önceki seçimler- de aldığı oy oranlan oluşturuyor. Denktaş, şimdılerde, köy köy dolaşarak 1990 seçımlerinde destekleyip kendilerine bcş yıl için verdiği iktidar ve dava emanetını üç yıl bile koruyamadığmı söylediği UBP'nin Ge- nel Başkanı Eroğlu ile ekibine karşı. amansız bir karşı propaganda sergiliyor. Bu ekibin ye- niden seçilmesi durumunda. Cumhurbaş- kanlığı'ndan istifa edeceği uyansı. kendisine inananlann başında "Demokles'in kılra" gi- bı... Eroğlu ihanetle suçlamyor KKTC Cumhurbaşkanı, köy gezilerinde olduğu gibi. gazetelerde yayımlanan ilanlar- da, yeni yıl mesajlannda. bu arada DP'nin hazırlattığı propaganda filmınde. "erken se- çimlerin, iç partizanlıktan; hükümetin, yönet- sei aksaklıklanyla, KKTC meclisini, parti medisine dönüştürmüş olmasından kaynak- landığııu" söylerken Eroğlu ve ekibinı "iha- net"le de suçluyor. Erken genel seçimlere yedi parti katılıyor ULUSAL BİRLİK PARTİSİ Var olma mücadelesi EROĞLU-UBP lideri İktidardaki Ulusal Bırlık Partisi (UBP). şımdiyedek olanlardan çok farklı bır ortamda. ilk kez böylesine bır var olma mücadelesıne hazırlanıyor. LBP'nın Genel Başkanı, Başbakan Derviş Eroğlu. Rauf Denktaş'ı şıddetle eleştinyor. Eroğlu. Gönyeli köyünde yaptığı bir konuşmada Denktaş'tan söz ederken dolaylı biçimde Hitler'eçağnşımda bulunmuştu. UBP. biryandan Cumhurbaşkanı ve partinin kurucusu Rauf Denktaş'ı karşısına alması ve Demokrat Parti'nın (DP) kurulması dolayısıyla. oylannın dağılmasını önlemeye çalışıyor: öte yandan da kendisinı. tek başına iktidara getirebilecek olan %36-37'lik üst seçim barajını aşma yollannı anyor. Çünkü bugünlerde ufukta görünen. UBP'sız bir koalisyon... UBP'nin 46 sayfalık seçim bıldirgesinde. "Eğitim düzeyi >üksek, uzmanlaşnıış, üstün nitelikli, tecriibeli. genç ve dinamik kadrosu ile L BP'nin, KKTCyi2000'liyıllara taşıy acak tek parti olduğu" ılen sürülüvor. "KKTCnin > arlığını hedef alan ve KKTCnin bugünkü coğrafyasım değjştinneyi öngören her türlü girişimin başarısız olmayamahkum olduğunu" açıklayanUBP. "KKTCnin, adada çözüm eluşturduğunu" açıklıyor. "KKTCyidikkate alma>anhiçbir siyasal anlaşmayı ona> lamay acağını" ifadeedenUBP. "olası bir çözüme, KKTC gerceğinden hareketJe varılabileceğine; KKTCnin ötekidevletlerce tanınmasının çözüme >ardımcı olacağına" ışaret edıyor. UBP'nin Seçim Bildirgesi'ne göre: 1 - KKTC tanınmadan. Kıbns'ta gerçekçi ve yaşayabilir bir anl?şma >apılamaz. 2- Kıbns sorununa getırilecek hiçbir çözüm. ana vatanın etkin güvcncesi dışında düşünülemez. Türkiye'nin etnik ve fııli garantisi olmadan geçerli bir anlaşma yapılamaz. 1975'te, Banş Harekatı'ndan sonra kurulan ve amblemi Güneş olan UBP. 1990 seçimlerinde olduğu gibi. bu dönemdede, profesyonel bir ajansla çalışıyor. Siyasal yelpazedemerkezdeolan UBP. kendini, "sos> al adaletçi ve halkçı bir kitle partisi" olarak tanımlıyor. En büyük seçim bütçesiyle çalışan parti de, UBP. CUMHURİYETCİ TÜRK PARTİSİ Halktan iktidaristiyor ÖZGÜR-CTPUderi Ulusal Birlik Partisi'nin seçim mitinglerine katılım çok yüksek oluyor. |MİUİ ECEMEMUK PARTİSİ Bağımsızhk için güvenceKıbns Türk Birlik Egemenlik Partisi (BEP). Arif Salih Kırdağadlı bir politika heveslisinin başkanlığında kurulan. aileçevresiyledostve arkadaş partisi... Nilekimadaylan tekerteker aynlmadurumunda... Ciddiye alınacak biryanı yok. Amblemi. yatay bir hilahn iki ucu üzerinde oval olarak yükselen 18 >ıldız Buyıldızlar. tutum sergiliyor bugüne dek kurulan 18 Türk devletini temsil ediyor. BEP. Kürek Partisi olarak tanınıyor. Genel başkanına göre kürek. namus. şeref ve alınlcrinı simgelıyor. Küreğin kıımızı renginin deşehitlerin kanlannı temsil ettiğıni söylüyor. Federasyona. Maraş'ın verilmesine karşı bir KKTC siyasal yelpazesinınen solunda. 1970'tenberi eıkisinı sürdüren CTP."\rtıkher şey daha gü/el olacak" sloganıvlavarlık tarihındeılkkez. KıbnsTürk halkından "ikridar"ı istiyor. Güne> Kıbns'taki komünıst AKEL Partisi'ylc özdeşleştırilenCTP. builişkivi, 12 aralık seçimlen öncesınde. •*Kıbns Rum Toplurnu'nda, hangi parti karşılıklı kabul edilebilir bir çözümden > ana ise bartş vanlısı o parti ilediyalog araytşı içinde olmak"la formüle edıyor. CTP'nin 23 yıl öncesinden bugünlere gelen ve "kızd" olarak tanımlanan kırmızı rengı. bu vı! ")eşil"e dönüştürülmüş.. îki başakla çevrelenmiş CTP logosu ve kuruluş tanhinin oluşturduğu amblemi de kıımızı yerine. yeşil zemin üzerinde artık. CTP Genel Başkanı Özker Özgürİngilizce öğretmenliğınden parlamentoya gelmiş... CTP'nin yeni "yeşJİ" oluşumu içinde dikkati çekenen önemli yaklaşımı. parti bildirgelerinde genelde görülmeyen ve özelde kullanılan KKTC ıfadesınin. genel başkanın demeç ve söylemlerindeyer alması... CTP bildireelerinde. KKTCnin. KıbnsTürk Toplumu olarak sözününedilmesi. CTP.Türlaye yönünden, bir tek 12 Evlül rejımiyle banşık olmadıklannı; Türkiye'nin garantörlüğünü kabul etmedikleri türundensavlan reddederek, kurulduklan günden ben Türkiye'nin garantörlüğunün sürmesi gerektiğıni savunduklannı. bunda ısrarlı olduklanm vurguluyor. CTP seçim kıtap ve bıldirgesinde. "Türkiye ile iltşkilerin sürdüriilmesinde, Kıbrıs Türkleri'nin kendilerini ilgilendiren kararlan. kendilerinin alabileceği gerçeğinin dikkate alınması" ılkesını getınyor. TC Büy ükclçiliği ile ilişkılerin yenılenerek. KKTC yurttaşlannın. işlenni TC Yardım Heyeti katında takip etme geleneğine son verileceğini programlaştırmış... CTP. Kıbns sorununda. iki bölgeli. iki toplumlu. Türkiye'nin garantörlüğünde. Federal Kıbns tcmelinde karşılıklı kabul edilebilir birçözüm bulunmasını. Kıbns Türkleri ve Türkiye'nin çıkarlan açısından gerekli görüyor. Türk toplumunun 1974öncesine götürülmemesi gerektiğine inananCTP. Kıbns sorununun. meclisin bılgisındc yürütülmesmı istiyor. TOPLUMCU KURTULU5 PARTİSİ Eşitliğe dayalı federal çözüm AKINCI- TKP başkanı I976'da kurulan TKP, Kıbns'ta ılımlı solu temsil eden sosyal demokrat bir parti. Kendini. "Çağdaşsosyal demokrat göriişün temsilcisi" olarak görüyor. Değışım. TKP'nin 25 bölümlük "Secinı BüdirgesT'nin temelı. Gerekçesi ise "dünyada değişim rfizgârları yaşanırken KKTCnin bunun dışında kalamayacağı..." Amblemi, kırmız] zemin üzennde ak güvercin olan TKP, bu nedenle, "Statûkocu anlayış" yerine. "değişim anlayışı" getıreceğini sloganlaştırmış. Parti Genel Başkanı Mustafa Akıncı, Orta DoğuTeknik Ünivcrsıtesı kökcnli mimar... TKP'nin "değişim anlayışı" olarak tanımlanan değişim çızgiîeri şöyle: Çoğulcu birdcmokrasi. yeni ve bilimsel verilere dayalı biryapıîanma; sosyal pazar ekonomisı ile hızlı kalkınma: sosyal demokrası çcrçcvesındc sömürüye kapalı hakça birdüzen.çağdaşsağlık veeğitim hizmeti: tüm halkı kapsayacak geniş kapsamlı bır sosyal güvenlık sıstcmi: dünyada yüzaklayacak. olumlu yöndetanıtıcıbirkültürpolitikası. TKP. Kıbns sorununda. "Federal Çözüm" sözcüklerinden kaçınmadan, Federal Çözüm doğrultusundaki görüşmeler ve güvcn arttıncı önlemlerde. hakkını koruyan. fakat masadan kaçmay an bir politika ızlemeyi öngörüy or. Çözüm yönündcki siyasal ıradcyi önc çıkanyor. Statükoculuk yenne. kalıcı banşla halkın istediği nitelikteerken bır çözüm savunuyor. Ayn ayn referandumlardanyana... İki kesimlı. iki toplumlu. siyasal eşitliğe dayalı federal çözümü benimseyen ve Türkiye'nin elkin garantisinin sümncsini bir gerekstnim sayan TKP. "çözümsüzlûk çözümdür" anlay ışına karşı. Siyasal eşıthğin temelinı. ayrı self-determinasyon haklannda görüyor Federal çözümü. güncydcbır RumCumhuriycti anlamında olan de\ lctin. egemenliğini kuzeyede yayması bıçıminde kabul etmiyor. MİLLİ MÜCADELE PARTİSİ Bağımsızlıkmücadelesi MMP. Kuzey Kıbns'ta seçime katılacak dokuz partıden üçünün, Hür Demokrat Parti (HDP), Milliyctçı Adalet Partisi (M AP) ve Vatan Partisi (VP)'nıngüçbirliği. Varlığı. 1993 erken seçim sürecıne özgü... 1990 arahğında kurulan ve amblemi Gjil olan HDP Genel Başkanı İsmet Kotak. amblemi "Hilal içinde Kıbns-1991"olanMAPnın Genel Başkanı ZoriuTöre, amblemi boğa olan VP'nin genel başkanı Ortıan L çok. siyah küheylan amblemıyle simgcleştırılmış.. Demokratik sol nıtelıklı HDP, merkezsağda olan VP veen sağdaki parti olarak Millıyctçi Hareket Partisi ıleyakınlığı bulunan MAP. KKTC siyasal yelpazcsinin üçayn vebirbınne uzak yerinde bulunuyor. Bununla beraber, "İnsanca hakça, adil düzen", "Milliyetçi iktidar geliy or", "Sosy al demokrat, siyasal >e sosyal y apıda, çağdaş K KTC için MMP'de birleşelim, sosyal refah devletini kuralım" sloganlannı birlikte yürütüyor. M ukavemetçi ve mücahitlennsözsahibi olduğu MMP, "Vurgunculara, tavizcilerc hayır" görüşlerınin yanısıra Kıbnssorunundaki yaklaşımını da "MMP, özgürlük ve bağımsızlığımızın güvencesi" sözleriy le vurguluyor Bu arada federasyon karannın kaldmlmasından yana, Maraş'ın verilmesine karşı bir tutum öngörülüyor. DEMOKRAT PARTI Cumhurbaşkanı Denktaş'ın eşi, DP'nin mitinglerinde oğlu Serdar Derikıa ş için destek toplamaya çalışıyor. (AA) Denktaşdestekliyor Demokrat Parti (DP), 1992de kuruldu. Türkiyelı göçmenlerin Yeni Doğuş Parüsı (YDP) ile KKTC Cumhurbaşkanı Denktaşın oğlu Raif Denktaş'ın Sosyal Demokrat Parti (SDP)'nın katıldığı DP, merkez sağilemerkezsolu bırarayagetirmişdurumda. Genel başkanı, KKTC Meclisi eski Başanı Hakkı Atun. İstanbul Teknik Üniversitesi kökenli yüksek mimar. DP'nin en büyük gücü ve kozu. karizmatik lıde r ve KKTC kurucusu olarak KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş. UBPGenel Başkanı ve Başbakan Derviş Eroğlu'nun karşılarına aldıkları Denktaş, "politik rauhalefet ve fazilet savaşımı"na ısteklendırdıği DP'de ""lokomotif" durumunda DPamblemi. DP logosu ile YDP'ninikizeytındalıarasındakımeşalesınden oluşuyor. İsteği. "halkın hi/met için verdiği 5 y ıllık sürcyi üç y ıl taşıyamayan l BP'ye bir beş y ıl daha yetki verilmemesi. "40 sayfalık seçim bildırgesınde, demokrasi sorunu, ekonomık çıkmaz. hızlanan ışsızlık ve göç. çöken kamu yönetımı, doruktaki partizanlık, ricayla yaşama düzeni, eşdcğer-ıskan-sosyal konut uygulamalanndaki haksızlıklar, yaygınlaşan yolsuzluk-şürvetvesuistimalleri İcaldırarak KKTC'yı yenılcndinmeyi" vaad edıyor. VENİ KIBRIS PARTİSİ Tek seçenek federasyon "Tek seçenek federasyon" YKP, 'İnsanlığın geleceğinin sosyalizmde olduğuna" ınanan sosyalist bir parti.. Kıbns sorununun çözümünde "*tek seeenek federasyon" diyen YKP. "Maraş kentinin yerieşime açılmasını da banş ve federasyona bir köprü" olarak görüyor. VKP." l990scçımlenndc UBP dışındaki beş parunin oluşiurduğu "Demokratik Mücadeie Partisi"ne (DM'P) katılmay an tek parti sıfaıı vc kcndine özgü değerlcndirmelcriy lc. kendisinı "tek vegerçek muhalefet" olarak tanımlıyor. 30 Ekim 1989da. Toplumcu KurtuluşPartısi'nıneski genel başkanı Alpay Durduran'ın kurduğu YKP'nın amblemi dcbirlcşik bir Kıbns"la Kıbns'm dün. bugün ve yannını simgeleyen çemberler oluşturuyor. İstanbul Teknik Ünıversitesi kökenli makine mühendısi Durduran, 1981 seçimlennden sonra üç sol partının oluşturulmasında ozlaştığı ve 12 Eylül rejiminin engellediğı sol-koalisyondaki başbakan adayı... Seçimlere katılan tüm partilerin savlannı dışlayan görüşleri savunan tek parti durumundaki YKP. ötekı partilerin. resmi plıtikalara körükörüne bağlı olduklannı; kendilerinin ise politıkalannı bağımsız olarak ürettıklenni vurguluyor: "Kıbrıs, Kıbnslılarındır" dıyor: "Bu memleket bizim, sahip çıkalım" dıyor; "Kıbrıs Türkü'min eritilmesine hiçbir parti ses çıkarmıyorsa, seçeneksiz değilsin, çünkü VKPvar" dıyor. Kıbns Türkünün cntilmek tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğuna dıkkatı çekıyor.