Katalog

4 ARALIK1993 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN Hindistan Paryalar sesjerini yüksekiyoY Toplumsal yapının bin yıldan beri kastlara aynldığı Hindistan'da, en aşağı katmanı oluşturan Paryalar, sonunda kendilerini politika sahnesinde jfade etmeye başladılar. Üst sınıflann hiç de hoş karşılamadığı bu geliş- meler, ciddi bir ayaklanmaya yol açabilir. H indistan'da yaklaşık bin yıldan beri, katı bir top- İumsal hiyerarşi hüküm sürüyor. Toplum yaşamının smı- flara bölündüğü bu hiyerarşiye göre, en tepede yer alan rahipler kastı Brahmanlan. çoğunlukla prens ya da savaşçı adı verilen Ksatriyalar izler. Daha sonra da üretim ve ticaret işlerini üstlenen Vaişyalar gelir. En altta, tuvalet temizliği gibi pis işlerle uğraşan, geçimlerini kol gücüyle kazanan Şudralar ya da Paryalar bulunur. Kast aynmcılığının yasadışı ilan edilmesinden 30 yıl sonra, bugün bile toplum içerisindeki bu sınıflandırma. gaynresmi fa- kat yaygın olarak sürüyor. Cumhurbaşkanı, başbakan, adalet bakanı, ordu kumandanı, muhalefet partisi lideri Brah- man. Aynı şekilde, hükümet bü- rokrasisi içerisinde üst düzey gö- revlerde bulunan kişiler, politi- kaalarda Brahman. Yme de. Hindistan'ın 870 mil- yon nüfusunun yüzde 20'sini Paryalar oluşturuyor. Ne var ki. uzun yıllar sessizce boyun eğen Paryalar da sonunda kendilerini politik olarak ifade etmeye başladı. İParyalar iktidara yüriiyor Toplum dışı olanlann altmış- lanndaki Kanşi Ram onderlı- ğindeki partisi, sosyalistlerle ko- alisyona giderek. Hindistan'ın en kalabalık ve politik açıdan ca- nahcı bir öneme sahip olan Uttar Pradeş eyaletinde iktidara geldi. Yeni Delhi'de sade bir yaşam süren ve kendısıni ezilmiş Parya- lar adına mücadele etmekten alı koyacağı gerekçesiyle düğün tö- renlerine ve cenazelere gıtmeyi reddeden Ram. "Toplumsal bir dönüşümü hedefliyorum" diyor. Bu çok yorucu bir savaş. Kast, farklı biçimlerle Hindis- tan'daki Müslümanlar, Hıristi- yanlar, Sıhler ve tabıı ki Hindu- lar arasında da bulunuyor. Hindulann kutsal metinleri, Upanişadlar'da şöyle deniyor: "Yeryüzünde iyi davranış göste- renler, güzel bir rahme. yani bir Brahmanın \a da bir prensesin rahmine girme umudunu taşıyabi- lirier. Ancak Yeryüzünde kötü yola sapanlar, pis ve leş gibi kokan bir rahme, yani bir orospunun. bir dotnuzun ya da toplum dışı bir kimsenin rahmine düşecektir." IToprak sahipleri özel ordu kuruyor Paryalara karşı bu tip dınsel önyargılan sarsmak hiç kolay değıl. Ram ve sosyalist ortağı Mulayam Singh Yadav da, Uttar Pradeş"in başkenti Luknov'daki devlet mekanizmasını değiştir- meye kalktıklannda bunu anla- yacak. Günlük Öncü gazetesinde şöy- le bir yorum yazısı çıktı: "En bü- yük zorluk, çoğunluğunu yüksek sımfuı oluşturduğu bürokrasiyi bi- rarada tutarken, kırsal kesimdeki kast ayrımının daha da genişle- mesini önlemekte vaşanacak, ki bu topiumdaki gerilimlerin daha da kıztşmasına neden olabilir." Gerçekten de, düşük bir kast- tan gelen başbakan Laloo Pra- sadın Paryalan rahıp olarak atayıp Brahmanlann öfkesini çektiği komşu Bihar eyaletinde şimdiden çatışmalar çıkmaya başladı. Kırsal kesimdeki pek çok bölgede. Paryalann, bırakın ayinleri yönetme>i, bir Hindu tapınağından içeri adım atması bile yasaklandı. Bi'har'daki. endişe içindeki üst sınıf toprak sahipleri, aşağı kastlann "kaçındmaz" diye nite- ledikleri ayaklanmalanna karşı özel ordular oluşturmaya baş- ladı. Koalisyonun Uttar Pradeş'- teki zaferi ve Madya Pradeş eya- letindekı secimler sırasında göv- de gosterileri, Hindistan politi- kasında ciddi bir ayaklanmaya işaret ediyor olabilir. The bıdependent Meksika'da Cumhurbaşkanı Carlos Salinas'ın adayının Colosio olması kafalarda soru işareti uyandırdı Siyaset sahnesi değişiyor mu? M eksika'da devlet başkanı Carlos Salinas de Gortari. yönetimdeki partisinin Luis Donaldo Cotosioyu gelecek ağustostaki devlet başkanlığı seçim- leri için aday göstermesınin ertesi günü, kabineyi yeniden düzenledi. En önemli görev değişikliklerinden bin Meksiko kentı Belediye Başkanı Manuel Camacho Solis'in Gelenek- sel Devnmcı Parti'nin kendisini devlet başkanhğına aday gösterme- yışinden sonra belediye başkanlığı görevinden istifa etmesi oldu. Dev- let başkanlığı sözcülerinden biri. Camacho'nun dışişleri bakanı ola- cağını açıkladı. Kendısine verilen bu yeni görev onu. gelecek politik seçi- mın dışında tutmaya yarayacak. Camacho. geçen pazaıiesi günü belediye başkanhğından istifa ettiği- ni açıklamak için düzenledıği basın toplantısında. "Meksika değişini ge- çiriyor. Meksika'da demokrasiyi ge- Ûştirmenin volunun. ayrılmalarla ya da kopmalarla siyasal yaşamın ku- tuplaştırılmasından gectiğine înan- mıyorum." dedi. Camacho. görevin- den istifa etmesinin nedenini açıkla- madı. Ancak siyasi gözlemcıler. pa- zar günü yapılan parti içi secimlerde aday gösterilmeyişi üzerine danla- rak görevinden aynldığını belirtti- ler. Colosio'nun. 50 yıldır devam eden dev let başkanının halefini seç- mesı geleneğı (Meksikalılar. bugele- neğe "peçe açmak" adını veriyor) uyannca Salinas tarafından seçildi- ğıne inanılıyor. Sisteme göre devlet başkanı kendinden sonra göreve ge- tirilecek kişiyi "olası" isimlerin bu- lunduğu bir listeden aylar süren si- yasi görüşmelerden sonra seçer. Geleneksel Devrimci Parti. kurul- duğu günden bu yana, yani 65 yıldır tek bir devlet başkanlığı seçimini da- hi kaybetmemiş. Siyasi gözlemciler ve eleştirmenlerin belirttiğine göre "peçe açmak" geleneği. 1929 yılın- dan bu yana Geleneksel Devrimci Parti'nin Meksika'yı yönettiği dik- tatörlüğe yakın sistemin önemli bir yönünü oluşturuyor. Washington'daki Georgetovvn Üniversıtesi'nde Meksika Siyaseti Uzmanı olarak görev yapan John Bailey. "Devlet başkanı seçimle gö- Cumhurbaşkanı Salinas adayını gösterdikten sonra .. kabinede yeni-' düzenlemeleryaptı. Meksiko Belediye Başkanı Camacho yeni hükümette dışişleri bakanı olarak görev alacak. Bağlı olduğu Geleneksel Devrimci Parti'nin yeni konumu üzerinde söylentiler yaygınlaşıyor. Salinas ardılını belirledi. reve gelmeye devam ettiği sürece bü- rokrasinin tüm beklentileri onun üs- tünde odaklanmış olacak." dıyor. Meksıka'da devlel başkanlığı se- çimini kazanan parti. kendı üyeleri- ni iş başına getiriyor. Yeni başkanın gelmesiyle pek çok hükümet görev ı el değıştiriyor. Daha iyı bir göreve getinlen bir polıtikacı. kendisiyle be- raber bir alav asistan ve vardıma da getirdiği için büyük boyutlu perso- nel değişiklikleri meydana gelıyor. Bu nedenle önümüzdekı aylar. bü- rokratlann. gelecek yönetimde iyi bir pozisyon kapmak için uğraşma- lanyla geçecek. Colosio, neredeyse sınırsız maddi desteğe sahip olmasına rağmen, ağustostaki devlet başkanlığı seçim- lerindc sol kanadın adayı Cuauhte- moc Cardenas tarafından oldukça zorlanacak. Cardenas. 1988 yılında düzenlenen ve çoğunluğun hile ka- nştınldığından şüphelendığı seçım- lerde Salinas'ın karşısında kıl payı kaybetmişti. Oylann yüzde 20'sini elinde bulunduran muhafazakâr Ulusal Hareket Partisi de seçimlere bir adayla katılıyor. ABD' Başkan' Yardımcısı Al Go- re, ocakta yürürlüğe girecek Kuzey Amerika Serbest Ticaret Antlaş- ması'nın aynntılannı görüşmek üze- re bu hafta içınde Meksika'ya geli- yor Antlaşma. 15 yıl süreyle ABD, Meksika ve Kanada arasındaki ti- can engellerin çoğunu ortadan kal- dıracak. Göre. NAFTA karşıtı mılyoner "Ross Perofyla kasım başında tele- vizyon ekranından yaptığı tartışma- da Meksika'nın demokrasi yönün- deki çabalannı savundu. Bu tartış- ma, NAFTA'nın. ABD Temsilciler Meclisı'nde 17 kasımda onaylan- masının anahtan olarak değerlendi- riliyor. Ûzmanlar. Clinton yönetiminin Latin Amenka'da demokrasıye iliş- kin sıyasasını lartışmaya başladığını söylüyorlar Bölgedeİci demokrasi sorunu, Beyaz Saray'daki Clinton öncesi son Demokrat olan Başkan "Jimmy Carter" için çok önemliydi. Ne kı. 1980'lerde üzerine ölü toprağı atılmışçasına bu sorun unutulmuş- tu. PRI (Geleneksel Devrimci Par- ti)"nin popüler kanadının en tutulan adayı olan Camacho, birçok göz- lemcıye göre pazar günkü "peçe açma" olayının perde arka savaşı- nın en önde gelcn çehresiydı. Uz- manlar 1988'de partisinin başkanlık seçimlerinde uğradığı büyük yenil- giden sonra Meksıko'yu gen alaca- ğına ınanıyorlar. Pazar günü geleceği hakkındaki tartışmalar başladığında Camacho. Colosio'nun adaylık kutlamasına katılmıştı. Dudlev Althaus Rus kruvazörübannakohıyorİskoçya, evsizlik sorunuyla başa çıkmak için uzun yıllardır ilginç çözümler geliştiriyor. Karavanlar, bir çöplük ve bir malikaneden sonra, sıraşimdi de Rus donanmasından alınan bir kruvazöre geldi. İ skoçya, evsizlik sorununa ol- dukça ilginç bir çözüm bulu- yor. Merkezi Edinburgh'da bulunan Flanders-İskoçya Yardı- mlaşma Derneği ve Rusdonanması. ülkenin ev sorununa çözüm olarak kruvazör almmasını öngeren anlaş- mayla ilgilı son görüşmeleri yapı- yor. Plana göre, Sverdlov kruvazörü, ba- hann sonlanna doğru Kuzey De- nizi'nden ülkeye getinlecek. Derneğin Başkanı Kevin Earns- havv, "Bövlece sigorta için kork'unç miktariarda para ödentek zonında kalmayacağız" diyor. Polis gücü, doktorlan, sergj salonu ve çocuk yuvasıyla bu yan yüzerev projesinin maliyeti, 90 bin sterlin (1 milyar 800 milyon lira). Earnshavv. "Aynı tesisi karada kurmaya kalksak, bu bize 6 milyon sterline (120 milyar lira) mal olurdu" diyor. IRus savaş gernisi yeni keşfedıldi Earnshaw, Rusya'nın Krons- tadt'taki donanma üssünde konak- lama birimi olarak hizmet veren ge- mıyı. sonbaharda St. Petersburg'a düzenledıği insani amaçlı bir ziyaret sırasında fark eımiş. Eskı bir Sovyet savaş gemisinın bu amaç ıçın kullanılması fikri. ev- sizlik sorunuyla başa çıkmak için gelıştirilen oldukça ilginç çözümler zincırinin yalnızca son halkası. Bundan 20 yıl önce Leeds Kent Konseyi. evsız aıleleri eski bir polis karakoluna yerleştirirken. başka yerlerde de. İkınci Düny a Savaşı'nın yüksek duvarlarla çevrili ordu kamplan ev olarak kullanılmıştı. Victoria dönemi işliklennın. kafe- lerin eve çevnlmesının yani sıra. ça- resiz durumdakı bir kent konseyi evsizleri opera binasına yerleşürmiş- ti. Cornvvall, evsızlerini karavanlara ve mobil evlere yerleştirmekle taru- nıyor. Ülkenin ıç bölgelerindeki kentler ise prefabrik evleri tercih ediyor. Is- lington, 1989 yılında. eski bir tren Edinburgh Fianders İskoc Demeği'nin evsizlere bannak sağlamak üzere önerdiği Sverdlov kruvazörü şu anda harap bir halde bulunuyor. yoluna 'portakabm bir köy' inşa et- mışti. South^ark Konseyi. 1990 yılında Londra'nın güneyindeki eski bir çöplük üzerine 19 prefabrik konut kurdu. Mılyoner Philip Stubbs'ın. daha önce lüks bir otel olarak kullanılan Tudor dönemin- den kalma malikanesini 1987 yılında evsizlere bağışlamasıyla tercih ettığinı söylüyordu. Önce bu Sommerset'in evsizleri bayram et- karara kuşkuyla yaklaşan konsey. mışti. Stubbs, otelde kalanlann hav- sonra sonra evsizlere haber vermeye lulan çaldığını. bu yüzden evsizleri başladı. v Rüşdü, Islam dünyasını gene bzdırdı A BD Başkanı Bill Clinton ile yazar Salman Rüşdü'nün ın- san haklan ve düşünce öz- gürlüğünü görüşmek üzere buluş- malan. İslam dünyasında büyük tepkı uyandırdı. ABD yanlısı Müs- lümanlar bile olaydan duyduklan kaygıyı belirttiler. Ortadoğu'da baş- latılan banş görüşmelerinin ve Amerikan aleyhtan gösterilerin yaygınlaşacağına ilışkın korkulannı dile getirdiler. Geçen hafta gerçekleşen Rüşdü- Clinton buluşması. Müslüman ülke- lerde sesiz fakat yaygın bir ra- hatsızlığa yol açtı. Rüşdü. Şevtan Ayetleri adlı ro- manında İslami inançlara hakaret ettiği savıyla Aye- tullah Humeyni'nin fetvasıyla ölüme mahkum edilmişü. Suudi Arabıstan'da bulunan Müslüman Ülkeler Birliği adlı ku- ruluşun Başkanı Abdullah Nazif. bu buluşmanın Müslümanlar için bir hakaret sayılacağını öne sürerek, "Clinton, Rüşdü ile bulaşmamalıydı. Bu çok gereksiz ve uygunsuz bir gö- rüşmeydi" diyor. Mısır'da bulunan Müslüman Kardeşler Birliği üyelerinden Saif İslam Banna Clinton-Rüşdü görüş- mesinın İslam dünyası ile ABD arasındaki ilışkılerc büyük zarar verdiğini ılen sürerek, bu olayla Rüşdü'ye hak ettığinden daha fazla önem verildığini kaydediyor Ban- na. "Rüşdü bunlara değer mi? Dün- yanın en büyük devletinin başkanı ile buluşacak kadar önemli bir kişi mi? Rüşdü'nün bugüne kadar yaptığı en büyük iş, milvonlarca Müslümanuı inançlanna saldırmak oldu" dıyor Arap dünyasının siyasi gözlemci- leri, Clinton'un bu buluşma ile Or- Rüşdü-Clinton buluşması Müslüman dünyasında kınandı. Çeşitli İslam ülkeleri de Rüşdü gibi birinin ABD Başkanı Clinton'la insan haklan konusunda görüşmesine karşı protestolannı yükselttiler tadoğu banş görüşmelerini tehlike- ye attığmı ileri sürüyor. Amenka'- nın Irak, Libya ve Bosna ile dış poli- tikasını onaylamayan Arap dün- yası, ABD Dışişleri Bakanı Warren Christopher'ı suçluyor. İran Baş- savcısı Ayetullah Muhammed Yazdi, konuyaıfışkinverdiğıdemeçte"Clin- ton tüm İslam dünyasının nefret ettiği bir yazar ile buluştu" dıyor. İran'ın dışındakı Müslüman dev- letler konuya ilışkin bir yorum yap- maktan kaçındılar. Dolayısıyla ko- nunun kapandcağını umuyorlar. Öte yandan laik Müslümanlar bile Clinton-Rüşdü buluşmasına sıcak bakmıyor. çünkü Müslümanlann çoğu Şevtan Ayetleri'nin dine saygısızca yaklaştığında birleşiyor. Örneğin Mısır'ın laik partilerinden "VVafd Partisi''' buluşmayı kınıyor. Parti Genel Sekreten Fuad Bedrevi, "Bu buluşma İslama bir hakarettir. Dünyanın önde gelen de>letlerinden birinin başkanı ile Müslümanlığa ha- karet eden bir ya- zann buluşup insan haklannı tartışması bence çok anlamsız'- 'dıyor. Kuveyt Üni- versıtesı Siyasal Bıl- giler Fakültesı öğre- tim üyelerinden Saif Abbas Abdullah. Başkan Clinton'un Rüşdü ile buluş- makta zamanlama hatası yaptığını ileri sürerek. Ortadoğu banş görüş- melerinin hararetle tartışıldığı bir dönemde buluşmanın yarardan çok. zarar getireceğinı söylüyor. Los Angeles Times'da çıkan bir yazıda Rüşdü'nün. insan haklannı değil. Müslümanlann saygınhk ve onurunu ihlal ettiği öne sürülüyor. Kim Murphy Guardian ALMANYA Sigara düşmanı işten atıldı S igaranın sağlığa zararlan tüm dünyada tartışılırken ve umumı yerlerde sigara ıçılmesı yasaklanna her geçen gün yenilen eklenırken. Almanya'da bir sigara düşmanı ışinden atıldı. AA'nın haberine göre Frank- furt'un en büyük inşaal fıımala- nndan olan Plihipp Holzmann'da çalışan 50 yaşındaki Stefano Mari- neüo adlı teknik ressam. ışyennde sürdürdüğü "sigara düşmanı kam- panya" ile şeflerinm sinınnı bozun- ca ışinden oldu. Aynı zamanda "Dumanaltı Olanlar Derneği'" Başkanı da olan ve ömrünü. sa^ıklı bir yaşanviçın sigara içmediği halde. 17 yıldır çalıştığı işyerinde sigara içen mesaı arkadaşlan yüzünden sigara du- manına boğulduğunu ve sonunda sabnnın taştığmı kaydederek işye- rinde mücadele başlattığmı anlattı. Doktor raporu ile kendisı ıçın si- gara ıçilmeyen özel bir büro yaptı- ran Marinello. ışçi temsılalığine de dilekçeyle başvurarak fırmada si- gara içılen bürolar ile içilmeyen bü- rolann kesin sınırlarla birbinnden aynlmasını. aksi halde büroda. her yen kapsayan sigara yasağı uygu- İanmasını istedı. Hooliganlar serbest bırakıldı Ingiliz hooliganlann Türkıye serüveni sona ermış görünü- yor. The Times gazetesı. 1 Aralık 1993 tarihli nüshasında 6 İngilizin sahverilmesıne ilişkın bir haber yayımladı: Altı Manchester United taraf- tan kötü şöhretli Bayrampaşa Ce- zaevı'nde 3 hafta geçirdikten son- ra, dün bir Istanbul mahkemesın- ceserbest bırakıldı. Manchester United Avrupa Şampiyon Klübler Kupasfnda Galatasaray'la yaptığı maçta ye- nılmesı sonucu kaldıklan oteîde 12 bin sterlin (240 milyon lira)lık hasara yol açacak bir kavga çı- karmışlardı. Otel personelinin elebaşlannı tanıyamadığının anlaşılması sonu- cu serbesl bırakıldılar. Ydrgıç Necati <\şcıoğlu Uniled taraftarlannın Türk bayrağını yırttıklanna ılişkin basında ycr alan bazı haberlcrlc galeyana ge- len Türklerin mahkemc öniınde protesto gosterileri yaplığını lıatı- rlatarak. tutuklulann bir gece daha hapıshanede kalmdlarının iyı olacağmı söyledı. Altı tutuklu. sarhoş ve asayişe aykın davrana- rak zarara yol açmaktan suçlu bıı- lundular. Mahkemeye sunulan kanıtlann çoğu. hasann büyük bölümünün otelin dışında toplanan Turklerce gerçekleştirildiğını ortaya koydu. Tutuklulann avukatı yargıçtan müvekkillennın kefaletle serbest bırakılmalannı talep ederken. yar- gıç daha da ılen giderek İstanbul Altılısı adıyla anılan tutukluları serbest bırakma karan aldı. Bugün evlerine dönmek zorun- da bırakılan tutuklular. acımasız koşullan Geceyansı Ekspresi fil- mine de konu olan cezaevınden çı- kanldılar.