Katalog

5KASIM1993CUMA CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 200 Rus gemici Gürcistan'da • MOSKOVA(AA)- Karadenız Donanması'na bağlı Rus birliklerinden oluşan 200 kişılik ilk grup, Gürcistan Devlet Başkanı Eduard Şevardnadzeye bağlı birliklen isyancı askerler karşısında karşısında desteklemek amacıyla dün Poti hmanına çıkarmayaptı. Şevardnadze'nın donanma komutanı Amıral Eduard Balladin'leyaptığı anJaşma sonucu başlayan çıkarma hareketi tamamlandığında. yaklaşık bin kişilik bir kuvvet Poti limanıyla çevresini koruma altına almış olacak. Buarada, hükümet birlikJerinin de Gamsahurdıa yanlılannln kontrolünde bulunan Hobı kasabasını yeniden ele gecirdikleri bildirildı Danimarka'da Tûrk adaylar • STOCKHOLM(AA)- Danimarka'da lökasımda yapılacak yerel seçimlere 16 Türk aday olarak ginyor. Danimarka'da Türkler. ülkedeki yabancılararasında seçimlere en fazla aday sokan grubu oluşturuyor. 16 Türk adayın Sosyal Demokrat Parti, Merkez Demokrat Parti ve Liberal Parti'den adaylıklannı koyduklan belirlendi. Danimarka'da 1983 yılında yapılan yerel seçimlerde 8 Türk beledıye meclıs üyeliklerine seçümiş ve çok sayıda Türk vatandaşının yaşadığı Farun kentınde HüsevinTaşadlı Türk vatandaşı beledıye başkan yardımcılığı görevine getırilen ilk yabancı unvanını almıştı. BM: Köba'ya ambargo kalksın • Dış Haberler Senisi - BM Genel Kurulu. ABD'nın Küba'ya 30 yıldır uyguladığı ekonomik ambargoyu kaldırmasını istedi. Onceki gün yapılan oylamada. ABD'nin Küba'ya uyguladığı ambargonun kaldınlmasına yönelik tavsiye nıteliğindeki karar 88'e karşı dört oyla kabul edildi. Arnavutluk. İsrail. Paraguay ve ABD'nin ret oyu'verdiği oylamada 57üye ülke de çekimser oy kullandı. BM Genel Kurulu geçen yıl da Küba'ya 30 yıldır uygulanan ambargonun kaldınlması yönünde oy kullanmıştı. Küba. BM Genel Kurulu'ndan ABD'nin uyguladığı ekonomık ambargonun kaldmlmasını isteyen bir karar çıkmasından memnun olduğunubildirdi. Nükleeratık sorunu •WASHINGTON(AA)- ABD Başkanı Bıll Clinton. nükleer atıklann denıze boşaltılmasını önleyıci, dünya çapında yasak getinlmesini istedi Beyaz Saray tarafından yayımlanan bildiride, Amerikan yönetiminin Londra'da 8-12 kasım tarihlennde düzenlenecek nükleer atıklar konulu toplantıda. nükleer boşaltıma daimı bir yasak getirilmesi çağnsında bulunacaklan ifade edildi. Rusya'ya ait tankerlerin, 1972yılındaki Londra dampinganlaşmasıru ihlal ederek Japon denızine radyoaktifatıklan boşaltmasıyla nükleer atıklar konusundakı uluslararası sorun yeniden gündeme gelmişü. Clinton'ın damşmanı aktöp •NE\V YORK (AA) - ABD Başkanı Bıll Clinton "ın danışmanlanndan George Stefanapulos "War Romm" (Savaş Odası) adlı bir filmde başrol oynadı. Clinton'ın 1993 seçim kampanyasını konu alan filmde. eski Beyaz Saray Sözcüsü Stefanapulos ile birlikte kampanyada da çahşan Beyaz Saray danışmanlanndan James Carville de rol aldı. Film. başkanhk seçimlennde yaşanan ilgınç olaylan, yan belgesel bir biçimde seyirciye aktanyor. ArnavutKP'liler mahkemede •TİRAN(AA)- Arnavutluk'ta totalıter rejim döneminin yedi siyasi büro üyesi haklanndaki dosyalar başsavcılık tarafından Tiran il Mahkemesi'negönderildi. Söz konusu komünist yetkililergörevlerini kötüye kullanma ve halkın mülkünü gaspetmekle suçlanıyorlar. Azerbaycan, BM Genel Sekreteri'nden Ermeni saldınlannı durdurmasını istedi Bakü'denimdatçağrısıNEW VORK (AA) - Azerbaycan Dı- şişleri Bakanı Hasan Hasanov, dün BM Genel Sekreteri Butros GaM'den Ermeni saldınlannın derhal sona erdirilmesini istedi. Hasanov. Gali'ye yolladığı mektup- ta. Ermenistan silahlı kuvveılerinin İran aracılığıyla vanlan ateşkesı 23 ekimde ihlal ettığini anımsatarak, çok cepheden saldınya geçtığini belirtti. Ermeni güçle- nnin .Azerbaycan'ın Cebrail. Fizuli, Zengelan ve Kübatlı bölgelerine saldır- dığını belırten Dışışleri Bakam Hasa- nov "İran-Azerbaycan sınırında da 30'- dan fazla verleşün birimi işgal edildi" dedi Ermeni kuşatmasındaki Zengelan halkının Aras nehrinden geçerek tran'a sığındığını kaydeden Hasanov, işgalci- lerden kaçarak İran'a geçenlerin sayısı- nın belli olmadığını. ancak 13 bin mül- tecinin İmışlı'ye döndüğünü belirtti. 11 bin Azeri boğuldu Azerbaycan Dışışlen Bakanı, "Bize ulaşan bilgilere göre. vaşhlar ile kadın ve çocukların oluşturduğu 11 bin kişi Aras nehrinde boğuldu. kayıpların savtsının ise binlerce olduğunu tanınin ediyoruz" dedi. Hasanov, Ermeniier'in son saldınla- nnın AGİK Donem Başkanı Margaret- ha Af Lgglas'ın, taraflar arasında dıja- log sağlamak için bölgede bulunduğu bir sırada düzenlenmesine dikkat çekti. Hasanov şöyle devam etti: "Ermeni saîdırganlann suçlan, BM ve dünya camiasına bir karşı çıkma eyle- minden başka bir şey olarak görülemez. Kışın yaklaştığına ve Azerbaycan'ın gû- neybatısında binlerce mültecinin kitlesel ölümlerin eşiğinde olduğuna özellikle dikkatinizi çekerim. Sizden biitün sami- mivetimle BM'nin acil önlemler alması- m, Ermenistan'ın Azerbavcan'a saldırı- larmm durdunılmasmı ve mültecilere aci- len yardım gönderilmesini istiyonım." BM Guvcnlık Konseyı'nın Türkıye, Azerbaycan ve İran'ın ısteği üzerine bu- gün Azerbaycan'dakı Ermeni saldınla- nnı ve işgallenni ele alması beklenıyor. Mültecilerin dramı Ermeni kuvvetlerin saldınlan üzenne Zengelan kentinden kaçan binlerce Azen. Ermenıleri sistematik olarak yı- kım yapmakla ve Azen halkın dönüşü- nü engellemek ıçın "yakılan toprak" si- yaseti ızlemekle suçladılar. Azerbaycan'ın güneyınde, İran sının- na yakın İmışli yerleşim merkezindeki mülteciler. AFP'nın konu ile ılgılı soru- lannı yanıtladılar. Ağlayarak yaşadıklannı anlatan Emanet İsmailov, cvının gözlerinin önünde yandığını söyledı. ismailov. "Bombardıman başladı. Komşunun tahıl ambanna top mermisi isabet etti. Biz de battaniye ve biraz yiyecek alıp diğerleri ile beraber sınıra doğnı inmeye başladık. Bir saat sonra da evimizin yandığını gör- dük. Bunu neden v apıyorlar? Çok sayıda Ermeni dostum vardı benim" diye ko nuştu. Clinton tBtam ABl>Çin askeri ışbırlıgıDış Haberler Senisi - İnsan haklan konu- sunda her fırsatta çok duyarlı olduğunu ilen süren Clinton yönetımi, Çin'le ılışkilerini ge- Uştırmeye karar verdi. Pekin'deki otonter yönetimi sık sık eleşti- ren Washington. polıtikasım değiştirerek Çin'le "sınırlı askeri işbirliği" yapma karan aldı. "Intemational HeraJd Tribune" gazetesi- nın Pekın muhabırinın bildirdığine göre ABD ile Çin arasında yapılan görüşmeler sonucunda iki ülke askeri alanda "sınırlı iliş- kiler" kurmayı kararlaştırdılar I989'da Pekin'deki Tienanmen katliamın- dan sonra ABD, Çin'le askeri ilişkileri don- durmuştu. Pekin'ı zıyaret eden ABD heyetı Başkanı Ctaarles Freeman, Çin'in askeri liderleri ile yaptığı görüşmeleri "çok yararlı" olarak ni- teledf Bu arada Çin Devlet Başkanı Jiang Ze- min'ın 19 kasımda VVashington'u ziyaret edip Başkan Clinton'la görüşeceğı açıidan- dı. Jiang-Clinton görüşmesi, Tienanmen kat- fiamından sonra Çin ve ABD başkanlan arasında gerçekleştırilen ilk buluşma olacak. Artıkortak Charles Freeman. ABD'nin Çin'i artık bir "tehdit" olarak değil, değişen dünya koşulla- nnda bir "ortak" olarak gördüğünü söyledi. Freeman, ABD'nin 1989'dan sonra Çin'e uyguladığı silah ve teknoloji satışı yasağının devam cttiğini ancak Pekin'le askeri ilişkileri gelıştırmenin iki ülke için de yararb olacağı- na inandıklannı söyledi. Freeman'a göre as- ken işbirliği çerçevesınde örneğin Çin'in BM Banş Gucü'nün operasyonlanna katılması sorunu görüşülebılecek. ABD'nın Çınle olan ticaret açiğı son za- manlarda giderek büyüyor. Herald Tri- bune'e göre Clinton yönetimi bu açığı azalt- mak ve Çin'in silah satışlannı frenleyebil- mek için Pekin'le ilişkileri geliştirmeye karar verdi. Clinton yönetiminin politikasını değıştir- mesi. Pekin tarafından olumlu karşılandı. Çin'li yetkililer iki ülke arasında "verimli bir işbirliği'* yapılabileceğinj belirttiler. POLİTİKADA Polis, Murtaza Butto'yu karşılamak için toplanan kalabalığı göz yaşartıcı bomba ve cop kullanarak dağıttı. Butto'nun kardeşi tutuklandı Dış HaberlerServisi - Pakistan Başbakanı Benazir Buttonun erkek kardeşi Murtaza Butto'nun I6yıllık gönüllü sürgün haşatmdan sonra Karaçi kentine gelişınde havaalanında tutuklanarak helikopterle kent dışındakı Landi hapishanesine götürüldüğü bildırildi. Murtaza Butto'nun güvenlik nedeniyle mahkemeye katılmasına izin verilmeyerek duruşması gıyabında yapıldı. Hakkında 1981 yılında Pakistan Havayollanna ait bir uçağın kaçınlmasına kanşan yasadışı Zülfıkar örgütünün liderlerinden biri olmak suçlamasıyla tutuklama emn bulunan Murtaza Butto, önceki gün Birleşik Arab Emirlikleri'nin Dubaı kentinden kalkan birucakla yurduna döndükten hemen sonra tutuklandı. fçişleri Bakanı N'asunıllah Babar. Butto'nun "herhangi bir vatandaş gjbi v argı önüne cıkacağını' söy ledi. Butto'nun. 13 kasımda sorgu amacıyla mahkeme önüne çıkanhnasının beklendiği ifade sdiliyor. Reuter Ajansı'nın haberine göre polis, Murtaza Butto'nun yurda döneceği haberini alarak Karaçi havaalanında toplanan. aralannda Butto'nun annesı Nusret Butto'nun da bulunduğu yaklaşık 3 bin kişiyi dağıtmak amacıyla göz yaşartıcı bomba ve cop kullandı. İ6 kışinın yaralandığı olaylarsonrasında 20 kişinin de tutuklandığı haber verildı. 9 ekimde yapılan seçimlerde Sind eyaletı bölge parlamentosuna seçılen Murtaza Butto'nun. en geç pazar günü yemin ederek görevine başlamaması halinde milletvekilkğinden vazgeçmek zorunda kalacağı belirtilıyor. Murtaza Butto'nun dönüşünün kardeşi Başbakan Benazir Butto'yu zor durumda bırakabıleceğine dikkat cekiliyor. Benazir Butto'nun. seçimler sırasında birçok bölgede partisi karşısına aday olarak çıkan Murtaza Butto ileiyi gecinemediğı ifade ediliyor. Türkiye Âlmanya Yakın ekonomik işbirliğinde ilk adını CEMSEY BONN - Türkiye ile Almanya arasm- daki ekonomik ve ticari ilişkide önemü bir adım atıldı. Bonn'da toplanan Tür- kiye-Almanya İşbirliği Konseyı'nde, iki ülke arasındaki yakın ekonomik işbirli- ğinin temelleri atıldı. Konsey. özellikle Türk ve Alman ışadamlannın göriiş aLşverişinde bulunmalannı sağladı. Başbakan Helmut Kohl'un mayıs 1993'te Türkiye'yi ziyareti sırasında ku- rulması kararİaştınlan ve Başbakan Çîl- ler'in Almanya ziyareti sırasında da ta- nhi saptanan Türkiye-Almanya İşbirli- ği Konseyi ilk toplantısında iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler ve iki ül- kedeki ekonomik durum. AT-Türkiye ilişkileri, Türkiye ve Almanya'nın Orta Asya'daki Türk cumhunyetleri ile işbir- likleri ve dünyadaki genel ekonomı so- runlanelealındı. Toplanflarda Türk heyetine Dışişleri Bakanlığı Müsteşan Büyükelçi Özdem Sanberk, Alman heyetine de Dışişleri Bakanlığı Sekreteri JürgenStrunipfbaş- kanlık etti. Türkiye'den birçok kamu ve özel kuruluş ile bakanlık ve resmi daıre temsilcileri de toplantıya kaüldı. Tartış- malar. turizm. Türkiye'de "mega proje- ler" olarak adlandınlan büyük projeler ile önemli altyapı yaünmlan ve ticaret ve mal taşımaalığı konulannı kapsayan üç ayn çalışma grubunda yürütüldü. Toplantı devam ederken yapılan ba- sın toplantısında bilgi veren Türk heyeti başkanı, artık Türk ve Alman işadamla- n arasında görüşüldüğunü belirttiği konulann bazılannı; Akdeniz ve Kara- deniz'de feribot sistemi oluşturulması, Almanya'da düzenlenen fuarlara Tür- kiye'den katılım konusunda nasıl ko- layhklar sağlanabileceği. ortak ticaret ve sanayi odalannın ne zaman kurula- cağı. Almanya'da yatınm yapan Türk- lenn nasıl teşvik edileceği ve ortak fi- nansman modelleri olarak savdı. ISRAIL BaşbakanRabin'e erken seçimbaskısı Dış Haberler Senisi - İsrail Başbakanı İzak Rabin'in İşçi Partisının geçen salı günü yapı- lan yerel seçimlerde. Kudüs'- teki 45 yıllık iktıdannı yitirme- sinin ardından. Rabin'e erken seçime gitmesi yolunda baskı- lar artmaya başladı. Kudüs Beledıye Başkanhğı'- nı kazanan sağcı Likud Cephesi Sözcüsü Ronit Abromov. parti- sinin yerel seçimlerde büyük bir başan kazandığını söyleyerek erken genel seçimlere gidilmesi- ni istedi. Abromov, "Kudüs'ün yanı sıra 7 kentte kazandık. Bu bize galibiven'n büvüklüğünü ve ülkede erken seçimlere gidilmesi şansı bulunduğunu gösterdi" de- di İsrail ile Filistın KurtuluşÖr- gütü arasında 13 eylülde ımza- lanan banş ve özerklik anlaş- masına karşı çıkan Likud Cep- hesi'nin lideri Benjamin Netan- yahu da genel seçimlere gıdıl- mesini talep etti ve pazartesi günü Rabin hükümeti için gü- venoylaması yapılmasını iste- yeceklerinı söyledi. İsraıl'de geçen salı günü yapı- lan yerel seçimlerde. Likud Cephesi adayı Ehud Olmert. Kudüs'ün İşçi Partili 28 yıllık beledıve başkanı Teddy Kollek'i yenilgiye uğratmıştı. Lıkud'un ülkenin en büyük kenti olan başkent Tel Aviv'de de arayı açtığı bildiriliyor. Öte yandan bir araştırma şir- keti tarafından yapılan kamuo- >u yoklaması İsrail halkının yüzde 49.4'ünün erken seçime gidilmesinı isledığını ortaya koydu. 44.8'inin erken seçımle- re karşı çıküğı belirtılırken hal- kın yüzde 5.8'inin de kararsız olduğu kaydedildi SORONLAR ERGUN BALCI Kudüs Beiediye Başkanlığını kazanan Olmert, dua ederek Tann'ya teşekkür etti. (REUTER) Türkiye'nin Politikası Anadolu yarımadası dünyanın belki de en tehlikeli bölgesinde yer alıyor. Güçlü değilseniz, üzerinde yaşa- yanlar için bir kapana dönüşebilir. Osmanlı, bu gerçeği kavramış. Doğuda iran, babda Bizans ve Avrupa. Büyümezse ikisi arasında ezilip yok olacak. Zamanına göre dünyanın en güçlü ordusunu kurmuş. Feodalitenin hükümsürdüğü Avrupadakitlele- rin feodal beylere karşı hoşnutsuzluğundan da yararla- narak batıya akmış. Ama iç çelişkilerini çözemeyen, aydınlanma dönemini, sanayi devrimini yakalayama- yan Osmanlı imparatorluğu sonunda tarih sahnesinden silinmiş. Peki, dünyaya meydan okuyacak güçlü bir ordunuz ve ekonomik yapınız yoksa ne yaparsınız? O zaman akılcı politika ve diplomasiye ağırlık verirsi- niz. Mustafa Kemal de bu gerçeği kavramış. Balkan Sava- şı, Birinci Dünya Savaşı, ardından da Kurtuluş Savaşı'nı veren perişan durumdaki birtoplumunherşeydenönce nefes almaya, kendini toparlamak için barışa ihtiyacı ol- duğunu görmüş Komşuları ile ilişkileri çok dikkatli bi- çimde, en ufak taviz vermeden. ama sorun da yaratma- dan yürütmüş. Bir yandan da elindeki olanaklarla, tüm gücünü harcayarak toplumunu kalkındırmaya çalışmış. Soğuk Savaş döneminde ise Türk hükümetleri, Oa- manlı'nın ve Mustafa Kemal'in kavramış olduğu şu ger- çeği unutmuşlar: Anadolu yarımadası gibi dünyanın en tehlikeli bölgesinde yaşayabilmek için güçlü olmak şart- br. Nasıl güçlü? Ekonomisi güçlü, demokrasisi güçlü, fikir yaşamı, ya- ratıcılığı, üretkenliği ve ordusu güçlü. Soğuk Savaş döneminde ne yapmış Türkiye? Batı için stratejık öneme sahip olmanın verdiği rahat- lıkla zaman yitirmiş. Fikir özgürlüğünü kısıtlamış. En değerli aydınlarmı, yazarlarını komünizm suçlamasıyla hapislerde çürütmüş. Yaratıcılığı teşvik edeceğine bal- talamış. Milli bir savunma sanayii kurmak ıse ancak Kıb- rıs harekatından sonra, ABD'nin silah ambargosu uygu- lamasından sonra akla gelmiş. ••• Gelelim günümüze. Türkiye, tüm komşularına aynı zamanda meydan oku- yabilecek güçte midir? Tabii ki değildir. Hangi ülke öyledir ki? Bu nedenle her ülke hesabını yapar. Dış politikada önceliklerini saptar. Bir komşusunu çok tehlikeli buluyorsa, öteki komşuları ile çelişkilerini yumuşatmaya çalışır. Oysa bugün Türkiye'nin, Bulgaristan'ın dışında tüm komşuları ile ilişkileri aynı derecede kötü. Bu konuda acaba bizim de hatamız olmadı mı? Izle- nen politikaların hepsi doğru muydu? önce Kıbrıstan başlayalım. Bize göre Türkiye, Kıbns konusunda daha esnek olabilirdi. Bu, asla oradaki soy- daşlarımızı terk etmek, adayı Rumlar'a vermek anlamı- na gelmiyor. Ama Kıbrıs'ta federasyon tezi ile başladık. Konfederasyona yöneldik. Son zamanlarda ise bazı çevrelerden "iki bağımsız devlet" sesi yükselmeye baş- ladı. PKK terörüne klmi Batılı ülkeler tarafından el altından destek verilmesinde ya da bu terörün yeterince sert bi- çimde kınanmaktan kaçınılmasında acaba Türkiye'nin Kıbns politikasının da bir etkisi olmamış mıdır? Türkiye Kıbns konusunda, başta Yunanistan olmak üzere tüm dünyayı karşısına almıştr. Irak konusunda. Körfez Savaşı sırasında bu denli kral- dan fazla kralcı bir politika gerekli miydi? Saddam'ın ne mal olduğu herkesin malumu (Sayın Bülent Ecevit'in dışında). Türkiye görevini yaparak pet- rol ambargosuna ilk uyan ülke oldu. Kuveyt'in işgalini sert biçimde kınadı. Üstelik birliklerini sınıra yığarak Saddam'ın kuvvetlerinin önemli bölümünü kuzeyde tut- tu. Ama bunun ötesinde rahmetli Turgut özal'ın yaptığı gibi sık sık Saddam yönetimine karşı duşmanca açıkla- malarda bulunmak, Incirlik'ten Irak'ın bombalanmasına izin vermek zorunlu muydu? Batı'ya bizim bir bölge ülkesı olduğumuz, Saddam'm ordusunun önemli bölümünü kuzeyde tutarak üzerimize düşenifazlasıylayaptığımızanlatılsa, Incirlik'i kapatma- mızı anlayışla karşılayabilirlerdi. Saddam da yeminli düşmanımız haline gelmez, terörün en büyük destekle- yicisi olmazdı. Ne var ki kimi yazarlarımıza göre Saddam'ın iktidarda birkaç haftalık ömrü kalmıştı. Türkiye ayağına gelen bu tarihi fırsatı tepmemeli ıdi. İran, PKK terörünü destekleyen diğer bir komşumuz. Müsluman ve laik Türkiye, İran gibi bir din devleti açısın- dan tehlikeli bir örnektir. Bu bakımdan Türkiye ile iran arasındaki uzlaşmazçelişki daha uzun süre devam ede- cektir. Ama iran'ın da şikayeti var Türkiye'nin Şah yanlılan- nın faaliyetlerine izin vermemesini istiyor iran rejimine muhalıf olanların Türkiye ye sığındıklarını, Tahran aley- hinde faaliyette bulunduklarını öne sürüyor. Büyük bir olasılıkla da misilleme olarak kendi topraklarında PKK faaliyetlerini göz yumuyor. ••• Gelelim Suriye'ye. Basınımızda büyük bir gazete son günlerde Suriye'ye karşı savaş çığırtkanlığı yapıyor. "Zaman yıtirmeden Suriye 'ye ders verelim " diyor. Ancak bu noktada siyasal konjonktur sağlıklı biçimde değerlendiriliyor mu? ABD'nin şu anda Suriye'ye ihtiyacı var. Suriye, Orta- doğu barışında kilit ülke. VVashington; Şam'ı israil'le masaya oturtmak. belki ondan da önemlisi, Şam'ın !s- rail-FKÖ banşını baltalamasını önlemek istiyor. Suriye'- ye karşı bir askeri harekata gerek VVashington gerekse onun izindeki Batı başkentlerinde sıcak bakılacağını hiç sanmıyoruz. Dikkatimizi çeken bir rastlandı da şu: Türkiye'de terör, Fırat üzerinde Birecik barajının temel atma töreninden sonra tırmanma gösterdi. Suriye, Birecik barajının te- mel atma törenine öfkelenmiş olamaz mı? Ya da soruyu başka şekilde ortaya koyarsak, Birecik barajının temel atma töreni, Türkiye'nin içerde ve dışan- da başının büyük dertte olduğu bu donemden biraz daha ileri bir tarihe ertelenemez miydi? • • • Ve son bir nokta. Içeride Kürt sorunu konusunda demokratik çerçevede siyasal çözüm üretilmediği sürece tüm dikkatleri dışarı- da askeri önlemler üzerinde yoğunlaştırmak, sorunatek yanlı yaklaşım olmaz mı? Tekraredelim. Anadolu yarımadasında yaşamanın bedeli ağırdır. Üzerinde bulunduğumuz toprakların hataya tahammülü yoktur. Osmanlı, o dönemin koşullarında, kendi çapında bu gerçeği kavramıştı. Mustafa Kemal de soruna çok yanlı yaklaşmış, dışarı- da dikkatli bir politika izlerken, içeride Türkiye'yi bir an önce kalkındırmaya çalışmıştı Sonraki hükümetler konusunda ise aynı değerlendir- meyı yapmak zordur.