Katalog

^ % , • ^ Genei Yayın Yönetmenı özgen Acar •Genel • Görsel Yönetmen. AB Acar •Dıizenleme. lbrahim Yddız Ankara Terasıleisı. Mustafa Balbay • Haber Müdûru: Doğan Akm AtatürkBul\an- MüesseseMüdürü EroiErkut • Koordınatör: f | | M | | I | I V * l \ # l ^ ^ f Yaym Koordinatörü: Hikraet Çetinkava • Genel •tstanbu) Haberleri. CCTber Kantarcı »Dış Haberler F.rgun Balcı No:125, Kat: 4, Bakanhklar-Ankara Tel: 4195020 (7 Hat), Telex 42344. Fax Ahmet Kortfsan »Muhasebe- Büfent Yener ^ ^ M I I I I I U l I T C l Yayın Danışmanı: Orhan Erinç »Yaa-işlen «lş - Ekonomı. Dinç Tayaııç »Yurt Haberlen: Mchmet Sar»ç (4)4195027 •tzmırTemsılcısı SerdarKınk.H.ZıyaBK 1352S.2 3Tel.4411220Telex. •tdare:Hüse>-inGörer •işletmeönderÇefik M d rien Avdm Fnpm(5>onirrılıjı Celal BaslaneK •W a ^! <1 '"l p r < *I "n >K ! ""! ""r < "< 1 •Snnr Ahrlfılk»<lir YıVplman 52359. F?x: 4419117 •AdanaTemsılcisi CednYı&aıofluInönüCd. 119S No: 1 Kat > n , u t r u ~ "xı.a ı ı « D . I c-._. • Haber Merkezı Müdürü: İpek Çabşbrtmtiyaz sahibi: Berin Nadi • Duzeltme Abdullah Yazıcı 52359,F?\:4419117«AdanaTemsılcisi ÇetinYİğeııoglııtnönüCd. 119S.No: 1 Kat 1. Tel. 3522550-3522601-3522492. Telex. 62155. Fax: 3522570 g-lşlem Naü lnal • Bıleısayar Sısttm: Müribet ÇUer • Reklam: Rdıalşıtman YıyanbvM « Basan: Yenı Gûn Haber Ajansı. Basın ve Yayıncıhk A.Ş. Tûrkocağı Cad 39 41 Cağalogu 34334 tst PK: 246 lstanbıİ! Tel: 512 05 05 Telex 22246. Fax (1) 5138595 9EKİM 1993 Imsak:4.?7 Güneş:6.01 Öğle 11.56 lkındı:l5.(T Akşam 17 41 Yatsı: 19 00 Interstar muhabirinin ifadesi alınacak • ANKARA (Cumhuriyet Bûrosu) - Keçıören Belediyesi"nin "kendi evini kendin yap'" projesi kapsamında > aptırdığı konutlarla ilgili programda. Adalet Bakanı Seyfi Oktay ve çocuklannı, ağır ıddialarla suçlayan İnterstar muhabiri Sadettın Teksoy. Ankara Basın Savcılığı"nca aranıyor. Ankara Basın Savcılığı, Adalet Bakan Oktay ile çocuklan Nesrin Oktay ve Irfan Oktay'ın söz konusu programda kendilerine hakaret edildiği ve iftira atıldığı gerekçesıyl§ yaptıklan suç duyurusu üzerine. İnterstar muhabiri Sadettin Teksoy'un ifadesıni almak için harekete geçti. Basın savcılığının, Teksoy'un Ankara'da bulunamaması üzerine İstanbul Basın Savcılığı nezdındegirişimde bulunduğu öğrenildi. Basına teşvike SOPU önergesi • ANKARA(AA).-CHP Kırşehir Mılletvekıli Coşkun Gökalp. Başbakan Tansu Çıller'e "Hazıne'den medyaya 3.3 trilyon lira dağıtıldığı doğru mu" dıye sordu. Gökalp. Çıller'in cevaplandırması istemiyle TBMM Başkanlığı'na ' sunduğu önergede şu sorulara yer verdı: "Basına verildiği açıklanan kredıler kaç yıü gen ödemesiz ve yüzde kaç faızlı olarak verilmiştır. Aynı basın kuruluşlannın birden çok şirket yaratarak daha fazla teşvıkalması. uygulamanın suıistimal edilmesı anlamına gelıyor mu. böy lece fazla alınan krediler hakkında ne düşünüyorsunuz."' İHD: Medya saldırıları ilkel • İstanbul Haber Servisi- İnsan Haklan E)erneği Genel Yönetim Kurulu. gazeteler ve televizyon kanallannda insanlann ulusal-etnık kökenlerinin bir hakaret unsuru olarak kullanılmasını. "halklann dostluğuna yapılmış ilkel şaldın" olarak nitelendirdi. İHD Genel Yönetim Kurulu'ndan yapılan • açıklamada. gazetelerde ve televizyon kanallannda insanlann ulusal-etnik kökenlennın bir hakaret nedenı olarak kullanıldığına değinilerek şu görüşe yer verildi: "'Hiçbir ulus-etnik köken mensubunun bir diğerinden üstün yanı olamaz, olmamalıdır. Rum'a. Ermeni'ye. Kürt'e yapılan sövgüler. aslında Türk halkı dahil tüm halklara yapılmış. halklann dostluğuna yapılmış bir saldındır." TüPk-İş de gazete patronu ANKARA (LBA)-İşçı haberlennin yeralacağı Türk-İş'ın gazetesi. I kasım da yayın hayatına başlıyor. Türk-İşgazetesi I5gündebir yayimlanacakveağırlıklı olarak çalışma hayatı ile işçı sorunlan işlenecek. Gazetede zaman zaman sıyasi gelişmelerde yeralacak. Gazetede çalışma hayatıyla ilgili araştırmalara da ağırlık verilecek. Türk-İş'in. çalışma hayatındakı gelişmelen aktaran birde aylık dergisi bulunuyor. Özel televizyonlar anayasal fakat yaymlan yasadışı Boşhık, başıboşlukdoğurdu• Özel radyo ve televizyonlann 133. maddenin değiştirilmesiyle 'anayasal' bir konuma gelmesine rağmen, yürürlükteki Telsiz Yasası ve Radyo Televizyon Yasası'na göre "yasadışf durumlan devam ediyor. ANKARA (Cumhuriyet Bûrosu) - Ana- yasanın 133. maddesinin değiştirilerek rad- yo-TV yaymcılığında devlet tekelinin kaldınlmasına karşılık. Telsiz Yasası ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Ya- sası'nda herhangi bir değişiklik yapılmadığı için özel radyo ve televizyonlar 'devekuşu" örneği yayınlannı sürdürüyor. Radyo televizyon yayınlannı yeniden dü- zenleyecek yasa tasansı. Meclis gündemin- de bekliyor. Geçen mart ayında çalışmaya başlayan alt komisyonun hazırladığı tasan. çeşitli eleştiriler alması üzerine rafa kaldınlı- rken yeni ilkeler üzerindeki çahşmalar ise aylardır sürüyor. InterStar'ın. Simavi ailesi ile Erol Aksoy'u hedef alan ve kişilerin özel yaşamlanna iliş- kin iddialan ekrana yansıtmasıyla ortaya çıkan 'dunım'un tam bir 'başıboşluk' oldu- ğueörüldü. özel TV'lerin anayasal bir konuma ge- tirilmesine rağmen ilgili yasalarda değişik- lik yapılmadığı için "yasadışı" konumlan- nda değişiklik olmadı. Yürürlükteki mev- zuata göre özel TV'ler gerek Radyo Televiz- yon Yasası'na gerekse Telsiz Yasası'na aykın olarak yayın yapıyor. Telsiz Yasası'na göre özel radyo ve TV- lere frekans verilemediği için yayınlar "kor- Tansu ÇiDer: Radyosunu istemişti, yasa- yı çıkaramıyor. san" olarak yapıhyor. Aynca devlet. link hattı vererek ya da kablolu yayına alarak yasadışı konumdakı bu televizyonlara "aracı" olmayı sürdürüyor. Basın Konseyı Hukuk Danışmanı Avu- kat Fikret tlkiz, bugünkü duruma ilişkın görüşünü açıklarken şöyle dedi: "Anavasanın 133. maddesinin değiştiril- mesi ile özel radyo ve televizyon \a\ınlarının yasal düzenlemesinin yapılması gtrekirken. • Televizyonlar 'devekuşu' örneği yayınlannı sürdürürken Meclis gündeminde bekleyen yeni yasa tasansı üzerinde henüz uzlaşma sağlanamadı. Mart ayından beri çalışan komisyon arpa boyu yol alamadı. sağlanamadı. Meclis'te oluşturulan alt ko- misyonun yedi aydır yaptığı çalışmalarda ortaya çıkan yasa taslağı. basın-meslek ör- gütlerinin eleştırilerine ve televizyon sahıp- ierininengellemesınetakıldı. Meslek kuruluşlan, tasanyla getirilmek ıstenen 'üst kurul'a ve bu kurulun yetkile- nne karşı çıkarken televızyon sahipleri de şirket ortaklık yapısına ve reklam gelirin- den pay venlmesine itiraz ettı. Halen Meclis gündeminde bekleyen, an- cak Genel Kurul'a indirilmeyen ve değişik- lik yapılmasına çalışılan tasan. beşı iktidar dördü muhalefet partisine bağlı milletvekil- lerinden dokuz kışılık bir üst kurul oluştu- rulmasını öngörüyor. Bu kurul. denetim yetkisınin dışında tele- vızyonlann lısanslannı da ıptal edebiliyor. Radyo-TV sahipleri ise şırketlerde bir ki- şinın en çok yüzde 20 hisse sahibi olması ve reklam gelirinın yüzde 5'ınin "Yüksek Ku- rul'a verilmesine karşı çıkıyor. Yenı yasama döneminde Meclis'teki ko- misyon çalışmalan henüz başlamadı. Dev- let Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Yıldınm Aktuna'nın özel radyo-televizyonculardan da bir tasan hazırlamalannı istemesi DYP grubunda tepkiyle karşılanırken Başba- kanlık'ın da ayn çalışma yaptığı öğrenildi. Hüsamerrin Cindoruk: Anayasa deği- şikliği için öncülükü yaptı. özel radyo >e televizyonlaıia ilgili yasanın hala çıkârılmamış olmast tam bir siyasal so- nımsuzluk ömeğidir. \ e kuralsızİığm de- vamına olanak sağlamaktır." TBMM Başkanı Hüsamettin Cindoruk'un çağnsı üzerine siyası partı liderlerinin bır araya gelerek yayıncılıkta devlet tekelinin kaldınlması konusunda uzlaşmaya var- masına rağmen, kamu ve özel TV ya- yınlannın nasıl olacağı konusunda uzlaşı MedyaböigesindefirtinahgimlevDENİZ SOM InterStar'la Hürriyet arasmdakı 'kavga', 'medya' denen yazılı, sesli ve görsel yayın dünyasındakı ilişkıleri de etkiledi. Hürriyet dışındaki gazetelerin ve InterStar dışındaki televizyonlann uzak durmaya çalıştığı bu son 'kavga'- da taraflar, ister istemez yeni mevziilere yerleşti. Gazetelerin birer televizyon kanab ile boy gösterdiğı *medya dûnyası'nda şu sıralar Hürriyet - Shovv TV. Sabah - ATV ve Milliyet - Kanal D ile yerlerini aldı. InterStar ve HBB herhangi bir basın grubuna sahip değil. Interpress Dergi Grubu'nun da sahibi olan Ka- nal-6'nm patronu Ahroet Özal ise 'ga- zete işi'ne de girmek için çahşıyor. Efe Özal'dan aldıklan Kanal Mar- ket'in frekansından Kanal D'\i antene çıkaran Aydın Doğan ve Doğuş Grubu halen deneme yayını yapıyor. InterStar-Hürriyet arasında patla- yan 'kavga'nın ardmdan 'medya dûn- yaa'ndaki son ilişkiler şöyle: SHOVV TVl Erol Aksoy-Erol Sima- vi ortaklığı nedeniyle Shovv TV, Hürri- yet'le 'çok i>i' ilişki içinde. Hürriyet Production. Shovv TV için haftalık 'Arena' ve günlük 'Baş Sayfa' prog- ramlan hazırlarken Hürriyet de 'Ha- berler'e katkıda bulunuyor. InterStar'- la 'kavga' sırasında. 'hakaret içeren ilanlan yayımladığı gerekçesi' ile Erol Aksoy, Milliyet aleyhine de 10 milyar liralık tazmınat davası açarak cepheyi ge- nişletti. Shovv TV'nin, kavgalı olmamasına rağmen Sabah gazetesi ve ATV ile de arası 'kötü'. Ancak. Shovv TV'nin eski Genel Müdürü Güneri Civaoğlu'nun ATV'ye geçmesinden bir süre sonra Shovv TV'nin Haber Müdürü Tayfun Ertan ile yardıması Ferhat Boratav da ATV'ye geçtı. INTERSTAR! InterStar'ın 'Hürriyet ve Show TV ile olan büyük medya savaşf, mahkemede sonuçlanacak. InterStar'ın *Star-r olduğu dönemlerde Teleon'u kura- rak ortağı Ahmet Özal'ı devre dışı bırakan Ceıu Uzan, şu sıralar Özal'la banşmış du- rumda. Doiayısıyla InterStar'ın. Kanal-6 ile ilişkisi 'çok iyi.' InterStar'ın Milliyet'le de arası 'çok iyi' gidiyor. InterStar'ın Erol- Sedat Simavi ve Erol Aksoy aleyhindeki ilanlannı yayımlayan Milliyet. dergi gru- bundan EP'nin Uzanlar aleyhinde hazırla- nan sayısını da 'kendi nzası' ile piyasadan toplamıştı. İnterStar. Mılliyeûn Genel Yayın Yönetmeni Umur Talu'nun açıkla- MEDYADA SON HAVA DÜRUMÜ ^-v J ^ •> < ^_-^__--' nalı ATV. doğal olarak Sabah gazetesi ile 'çok iyi' ilişkide Shovv TV'den aynlıp AT\'"ve geçen Sabah yazarlan- ndan Güneri Civaoğlu, hafta ıçınde. Mehmet Barlas da hafta sonlannda 'Haberler'i hazırlayıpsunuyor. Civaoğ- lu'nun transferi nedenıyle Shovv TV ile ATV'nın arasının iyi olduğu söylene- mıyor. ATV'nin Milliyet'le de arası ıyi dil y değil, . HUnRIYcT! ma ve yazılanna ekranda geniş yer verirken. Milliyet de Star'ı özel olarak da EP olayı nedeniyle korumaya büyük özen gösten- yor. Bu arada Hürriyet kapışması InterStar çalışanlannı rahatsız etmişe benziyor Önce >orumcu Meriç Köyatası. ardından hava raporu sunucusu Hülya Uğur Uzan"lardan aynldı. Kavgadan önce istifasını veren Ha- ber Müdür Yardımcısı Ufuk Güldemir'ın peşisıra, IrterStar'da 'Cumhuriyetçiler' ola- rak tanınan haber merkezi ekıbı de Shovv TV'ye geçti. Mehmet Tezkan. Ümıt Aslan- baj. Esat Pala ve Vedat Yenerer. son kapı- şmanın ortalannda Uzan'lan bırakıp Ak- soy"lara giden ekibi oluştururken Ayşenur Aslan da bu kervana katıldı. K A N A L ' D ! Cem Uzan'la banşan Ah- met Özal. medya kavgasında tarafsız kal- mava çahşırken her kesimle ılışkılenni ıyı tutmaya özen gösteriyor. Kardeşi Efe'nin sahibi olduğu Kanal Market'i Milliyet Gru- bu ve Doğuş Grubu'nun Kanal D'sine sat- ması üzerine. Kanal-6 bu şirkete teknik alt- >apı hizmeti venyor. Kanal-6'nın, şimdiler- de Sabah'la da arası 'çok iyi' durumda. Te- levizyon. radyo ve dergi grubu ile medyada- ki yenni alan Ahmet Özal. şu sıralar günlük ve haftalık birer gazete projesinı de gerçek- leştirmeye çahşıyor. Bu arada Kanal 6'nın da istikrarlı bir kadrosu olduğu söylene- mez. Haber Merkezini yöneten Arda Us- kan ekibi. DYP Genel Kongresinden önce Tansu Çiller'in Sanyer'deki arsa yolsuzlu- ğuna ılışkın bazı iddialan ekrana çıkannca. Çiller'in Başbakan olmasıyla verlerinden olmuştu. Bu ekip halen Ercan Ankh'yla birlıkte ATV'de. Kanal 6'da Mehmet Teo- man Akköprülü'nün de vetkileri kısıtlanı- rken yeni yapılanmada Semra Özal'ın kar- deşi Mehmet Yeğinmen'nin sözü geçiyor. HBBî Bilge Has'ın sahibi olduğu Has Bilgi Birikim televizyonunun tek kavgası Sabah grubu ile. Has Holding'in mali duru- munun iyi olmadığına ılışkın haberler yavı- mlaması üzerine Sabah gazetesi ile kavga eden HBB'nin ATV ile de arası 'kötii.' ATVl Sabah Grubu'nun televızvon ka- ğ HUnRIYcT! Hürriyet gazetesinin InterStar'la kavgası dışında. Millivet'le de arası iyi değil. Promosvon konusun- da uzlaşmaya gıtmeyen Milliyet'in. In- terStar ilanlannı yayımlaması bardağı taşıran damla oldu. Hürmyet. Aydın Doğan'ın toplattırdığı EP dergisindeki Uzanlar habennı sütunlanna aldı. Hür- riyet'ın. arası iyi gibi görünmese de Sa- bah'la ilişkıleri fena değil.' Hürriyet'le ortak dağıtım şırketi kuran Sabah, In- terStar'ın ılanlannı almadı. Hürriyet. mahkeme karan ile Simavı'ler hakkı- nda İnterStar'ın yayın yapmasını da durdurdy. MİLLİYET! Yayımladıği ilanlar ne- deniyle hem Erol-Sedat Simavi hem de Erol Aksoy, Millivet'e milvarlık tazmi- nat davası açtı. InterStar ilanlannı ilk gün Sabah'la birlikte yayımlayan Milli- yet. ikinci gün verilen ilanlardaki 'ha- karet unsuru'nu görünce. Sabah'la tema- sa geçti ve Sabah'ın ilanlan yayunlava- cağını öğrenince sayfalanna aldı. Ancak Sabah. Milliyet'e söylediği gibi ilanlan basmadı ve Vlilliv et v alnız kaldı. Sabah'ı eski haberleri yeniymiş gibi göstermekle suç- layan Milliyet'in böylece Sabah'la arası daha da açıldı. SABAH: Sabah'ın HBB ile kavgası dışında önemli bir *çok kötü' ilişkisi yok. Ancak, Shovv TV ve Milliyet'le arası şu sıra- lar 'kötü' durumda. Tiraj yanşında Hürri- yet'le arasındakı 'ansiklopedi kavgası' ise unutuldu. Sabah. kardeş kuruluşu ATV ile öne çıkmaya çahşırken ikinci ılanını yayı- mlamasa da InterStar'la ilişkilerini iyi tut- maya özen göstenyor. Bu da televizyon say- fasında InterStar'ın programlanna ver ver- mesı. ile kendini göstenyor. Ancak Sabah'ın televizyon sayfasında ATV'den sonra en çok yen Kanal-6 prog- ramlan alıyor. Özal'ın dergi grubu Interp- ress'ın ilanlannı Sabah'a vermesine karşılık Kanal-6 programlan da Sabah'ta geniş bir şekilde yayımlanıyor. Sabah. Show-TV'nin programlannı ise tanıtmıyor. Bu arada Sa- bah. birinci sayfasından tarihi açıklama' yaparak 'halkuı vicdanı' olmak ıçın okuyu- culanna 'söz verdi". TV yayınlarıkamuhizmetidir EDtPEMtLÖ\^VlEN LONDRA - İngıltere'de radyo v e televizyon yayınlannın temelde bir kamu hizmeti olduğu ve parlamento kanalıyia topluma karşı sorumlu olduğu fıkn esas. Bu. bir kamu kuruluşu olan BBC için de böyledır. özel yerel radyolar için de. Tek istısna, uîuslararası basın imparatoru Rupert Murdoch un Lüksemburgdan uydu araalığı ile yayın yapan Sky- TV'sı ve bu şirkete bağlı bır düzineye y akın televizyon kanalı Her ne kadar bunlann yayınlan. İngılız yayın yasalan dışında kahyorsa da. kamu vicdanına ters düşecek türden yayın yapmamalan esastır. Bir kamu kuruluşu olarak çalışan ve reklam yayınlamayan BBC ile gelinnın büyük kısmını reklamdan sağlayan, bırdüzıne kadar televizyon şirketınden oluşan ITV, aynı yayın ahlak ilkelerinegöreçalışır. BBC'nın 1927'den ben işleyişını belirleyen aynntılı bıryasası var. ITV'nin de 1955'tenkalma yasası. 1990'da değiştırildi ve her türlü üst Rupert Murdoch • 1990 yılında kabul edilen son > asa ile İngjliz Hükümet'i. uydu ile yayınlansa dahi. her türlü yayını kesme hakkına sahip. Bu, radyo yayınlan için de geçerli Rupert Murdoch Lüksemburg üzerinden sahibi olduğu Sky- TV ile İngiltereye ya>nn yapıyor. Yayın piyasasında tam bir rekabete fırsat veren hükümet. kamu vicdanını yaralayıa türden yayınlara karşı sert önlem ahyor denetimı. BağımsızTelevizyon Komsiyonu'nadevredıldi. Heriki televizyon kurumu da. şu temel ılkelere bağlı kalmakla yükümlü: - Adli makamlara ınükal eden hiçbir konu hakkında. ama hiçbir konuda, ister gazete. ıster radyo-TV. hiçbir yerde Fıkır ıfade edilemez. Bu nokta. İngilızadalet sıstemindeçok hassas uygulanır Mahkeme salonlanna değil televizyon kamerası. fotoğraf makinesi bile sokulamaz, film çekılemez. Mahkeme, karannı vermeden, konu hakkında yayın yapılamaz. Sadece olayın geçmişi hakkında genel ifadelerle bilgi verilebilir. Zaten yasal olarak tanıklann demeç vermesi yasaktır. Bir skandala ilişkin haber ve bulgular. ancak olay mahkemey e düşene kadar yayınlanabilir. Ama sonra yapılamaz. - Konular. dengeli bıçtmde ele alınır. Hakkaniyete saygı gösterilir. Biriddianın karşıtı da anlatılır. Her iki zıt görüşe de yer verilir. Kişinin söz ve ifade hakkı zedelenmez. Kanıtlanamayacak iddiayayerverilmez. BirTV kanalının, son günlerde Türkıye'de gözlencn bıçımde bir başka TV ya da gazete hakkında yayın yapması asla mümkün değıldir. Bu, sınırlı birölçüdemagazin basınında. kendi aralannda olabilir. Cıddi gazeteler arasında bile olamaz. - Terör konusundaki yayınlar daha tartışmalı. Örneğin BBC, terör eylemlerine kanştıklan iddia edilen IRA üyelennin ifadelerini kendi seslennden yayınlamıyor. Televizyon görüntüleri sırasında ses. dublajla aktanlıyor. Bu kısıtlamaya karşın. BBCde. ITV de terör konusunu enine boyuna ele alır ve dengeli y ay ıncılık kuralı uyannca konunun üzerine gider. Nitekım. her ıki kurum da. terör suçundan hapse mahkum olmuş bazı hükümlülenn. hatalı yargılama sonucu hüküm giydiklerinı. bu araştırma programlanyla ortaya koydular vc bu kişilerin serbest bırakılmalannı sağladılar. -1990 yılında kabul edilen son yasa ile hükümet. uydu ile yayınlansa dahi. her türlü yayını kesme hakkına sahip. Bu. radyo yayınlan içinde geçerli. Yayın piyasasında tam bır rekabete fırsat veren hükümet. kamu vicdanını yaralayıcı türden yııyınlara karşı sert önlem alıyor ve uyguluyor. Dunyada gazetecilik Amerika'dan Hindistan'a basın ahlakı Haber Merkezi- Gazetecilik mesleğini icra et- menin şartlan. dünyanın çeşitli ülkelerinde ge- nellikle meslek örgütlennın kaleme aldıklan tü- zükler ya da meclisler tarafından çıkanlan ya- salarla düzenlenmiş durumda. Gazeteci Ze>nep Alemdar'ın "Ojnnun Kuralı-Basında özde- netim" başlıklı kitabında (Bilgi yayınevi-1990). çeşitli ülkelerdeki basın-yaym ahlak ve meslek kural ve ilkelen konusunda aynnülı metinler yayınlandı Bazı örnekler: Âmerika Blrleşik Devletlerl • Gazetecilik mesleği. uygulayicılanndan sa- dece bilgılı olmayı değil, mesleki yükümlülükle- ri ile orantılı bir dürüstlük düzeyini de koruma- lannı bekler. • Amerikan Gazete Yaa İşleri Müdürleri Kurumu. mesleğin en yüksek ahlak kurallanna uygun şekilde yürütülmesini teşvik etmek ama- cıyîa bu İlkeler Bildırgesi'nı kabul etmıştır. • Haber ve düşünce yaymanın başlıca ama- cı, halkı bilgilendirerek günün konulan hakkın- da görüş sahibi olmalannı sağlama yolu ile kamu refahına katkıda bulunmaktadır. Bu mesleki gücü kişisel çıkar ya da değersız amaç- lar ıçın kotüye kullanan basın mensuplan ka- munun güvenıne layık değildir. •Gazetealer ve ışverenlen. ozel yaşamlannı gerçek ya da görünürde bır çıkar çatışmasına yol açmayacak şekilde düzenlemelidirler. • Gazeteciler haber toplama ve sunmada il- gili kişilerin yarar. hak ve mahremiyetlerine her zaman saygı göstermelidir. • Haber araçlan. suçlanan kimseye yanıt verme hakkı tanımaksızın onun ününe ya da manevıyatına zarar verebilecek gayn resmi suç- lamalan yayımlamamalıdır. • Haber araçlan bireyın mahremıyet hakkı- nı ihlal edebilecek davranışlara karşı durmah- dır. • Gazete. haberleri kendi çıkarlannı gözet- meksizin vermelidir. Özel çıkar gruplan veya reklamalar yaranna haber yayımlanmamalı- dır. Kendisı ve çalışanlanyla ilgili haberleri aynı tarafsızlık ve kesinlikle vermelidir. • Hiçbir tıcari. kişisel ya da toplum çıkan gazetenin gerçekleri çarpıtmasına yol açmama- hdır. • Gazete ve çalışanlan haber kaynaklan ve özel çıkarlardan bağımsız olmalıdır. Çıkar ça- tışmalan veya bağımblıklann göriintüsünden bile kaçınılmalıdır. • Gerçek ya da görünürde çıkar çatışmasına; yol açabîlecek siyasal tutumlar ve toplumsal" konulardan uzak durulmalıdır. • Gazete çalışanlannın kurum dışı tıcari ya- tınmlan veya iş çıkarlan gazetenin haberciliği" üzerinde kötü etkiler ya da düşünceler ve kuş- kular uyandırabileceğı hallerde bunlardan ka- çınılmalıdır. Amerikan Gazete Yazı İşleri Müdürleri Ku- rumu tarafından kabul edilen gazetecilik ahlak kurallan'ndan., Mal Sahipüği: Yerel bir şirkette hisse sahibi olmak haber ızlemede maddi çıkar çatışması yaratabilir. Bundan uzak durulmalıdır. Emlak yatınmlan da benzer sorunlar ortaya çıkarabi- İır • Kesın bir kural olarak kimse maddı çıkan olduğu şirket hakkında haber yazamaz haber düzeltemez. Sorun çıkan durumlarda yazı işleri müdürü karar verir. Uygun görülürse bu yatı- nmlardan vazgeçilmesi istenebılır. ABD-Kansas City Star Gazetesi ahlak ilke- ler i'nden. Hindistan • Gazeteciler görevlerinı halkın yaranna kutsal bır ış ola- rak yerinegetir- melidir. • Görevini tam olarak ye- rine getirmesi için. basının manevi dav - ranışı elbette bütün toplu- mun ahlak de- ğerlerini yansı- tması gerekir. Eleştiriler ıçın de aynı şeyler geçerlidir • Görevlerini yenne getirmede gazeteciler. insan ve toplumun temel haklanna gereken de- ğen vermelidir İletükleri ve eleştırdıklen olay- lann ıyi nıyet ve adaletle verilmesinı meslekleri- nin bir gereği olarak ele almalıdırlar. • Gazeteciler mesleklerine veya yaptıklan araştırmaya aykın düşecek bıçımde gazetecilik mesleğini kötüye kullanmayacaklar ve kişisel çıkarlannı mesleklerinden üstün tutmayacak- lardır. • Gazeteciler ve basın kuruluşlan. kamuo- yunu ılgilendirmeyen konularda kişisel kavga- lardan kaçınacaklardır. • Gazeteciler ve basın kuruluşlan. halkın merakını söylentıler. dedikodular ve hatta kişi- lerin özel hayatlanyla ilgili -doğrulanabilir bile olsa- olaylarla tahrik etmeyeceklerdir. Hindistan Basın Ahlak Yasası 'ndan. Japonya • Gazeteci bir haber verdiğinde. kişisel gö- rüşünü bu habere katmamalıdır. • Herhangi bir kişiyi eleştirirken. onun yü- züne karşı da söylenebilecek uyanlarla yetin- mek gerekir. Japonya Sihon Shinbun Kyokai'ye göre Gazeteciliğin Temel Yasaları'ndan.