Katalog

8EKİM1993CUMA CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN Baskhalkı aynlıkgterördenusandı Baskldarın ETA örgütünü destekkdflderi gûnlerde ETA'nm simgesini taşıyan bir kadın. I spanya Kralı Juan Cartos'un 5 ekimde Bilbao"ya yaptığı zi- yaret zamanlama açısından oldukça önemliydi. Basklı sanayi- cilerden Jubo Iglesias Zamora üç aydan beri ETA'nın elinde ve Baskhlar arük şiddet olaylanndan bunalmış durumda. Aynca, ziyaret ETA üyesi olduğundan şüphe edi- len iki kişinin gözalündayken kuş- kulu ölümlerinden on gün sonraya denk geliyordu. Kral Carlos'un bırkaç gün kaldığı Bilbao ziyaretinin amacı işverenle- re, işçılere kısaca Bask halkına des- tek vermekti. Geniş güvenlık ön- lemlerinm alındığı ziyaret sırasında dördüncü kez Bask bölgesine gelen Carlos'u karşılayan halkın bir bölü- mü "katil ETA" diye bağınrken, bir bölümü ise aynlıkçı sloganlar attı. Carlos yaptığı konuşmada teroriz- mi kınadı "Şiddet taktiğini uygula- yanların bu halkuı moral \e kûltürel değerlcrini bozma>ı, hükümetini en- geUemeyi ve Bask toplumunu çökert- meyi başaramayacağuıa eminim'". Şıddete karşı savaşan "Gesto por la paz" (Banş için Hareket) örgûtü, Asturieler Prensi Antlaşması ödülü- nü vermekten vazgeçmeyi düşünü- yor. Bask bölgesinin en kanşık za- manlannda bile dağıtılan bu ödülün kaldınlmasırun gündeme gelmesi Basklılann bugün ıçinde bulunduk- lan durumu anlamak için yeterli. IHalkuı tahammülü kalmadı Halk en küçük bir değişiklikte bile isyan ediyor: "YeterP. Saldın- lardan, adam kaçırmalardan, dev- rimci vergilerden, bağımsızhk adma şiddetten bunalan halk arük sokak- lara dökülüyor. Bask'ın önde gelen Bask halkını teröre karşı hareketlendirrneyi amaçlayan Banş için Hareket örgütü yedi yıllık çabalannın sonucunda amacına ulaştı. ETA'nın eylemlerinden sonra yapılan yürüyüşlerde, gösterilerde halkın sessiz çığlığı gittikçe yükseliyor. sanayicilerinden Zamora'nın kaçı- nlması sonrasında demokrasiden, hoşgörüden ve banştan yana geniş çaplı bir halk hareketi oluştu. Soka- ğa dökülen 4 bin Basklı, San Sebas- tian sokaklannda Zamora'nın ser- bcst bırakılmasını istedi. Şiddetten yorulan halk teröre karşı koymaya başladı. Yedı yıldır şiddete karşı banş yanhsı çahşma- lannı sürdüren Banş için Hareket örgütü halkın desteğini alarak, ses- sizliği ve korkusunu büyük bir çığ- lığa dönüştürdü. Verilen her kur- bandan sonra gürültüsüz paürüsız yapılan yürüy üşler, gösteriler halkın sessizbğini bozdu ve korkusunu yendi. Arük halk sokağa dökülüp kızgınlığını açığa vuruyor. Her yeni olay, halkın öfkesini artünrken gös- terilere daha çok kaülım sağlan- masına neden oluyor. Halkın bu açık ayaklanmasından cesaretlenen Basklı işverenler, bele- diye başkanlan birleşti ve yaşanan terör oîaylanna karşı olduklannı açıkladı. San Sebastian'ın güney- baüsmdaki Goiherri bölgesınde, 18 beledıyeden devrimci verginın top- lanmasına karşı koyan 10 belediye ETA tarafından tehdit edildiklerini, şantaj ve zorbalığa maruz kaldı- klannı açıkladı. ETA'nın en.güçlü olduğu ve bir- çok şefının saklandığı bölgelerden bıri olan Goiherri'de bu tür açıkla- malar yapılması ve arük ETA terö- rünün istenmemesi konusunda Bea- saın Belediye Başkanı Jose Luis Ar- riola şöyle diyor: "Sabnn suun vardır, artık susmaya devam edeme- yiz." 40 bin kişinin yaşadığı Goiherri bölgesindeki işletme sahİpleri arük aynbkçılara maddı destek verrnek istemiyor. Banş içinde çalışmak iste- diklenni belirtenlenn sayısı gün geç- tikçe artarken ETA kendisine des- tek vermeyenleri ve karşı koyanlan tehdit ediyor. IETA'ya maddi destek kesildi ETA'ya destek vermeyeceğini açıklayan Basklı sanayia Jose Cruz Larranaga'nın tehdit edilmesi ve zorbalık girişiminde bulunulması. ETA'ya karşı olanlann dayanışma içine girmelerini sağladı. flk önce bölgeden aynlmayı düşünen Larra- naga, daha sonra kalmaya ve karşı koymaya karar verdi. Bunun üzeri- ne birçok sanayici onun çevresinde toplandı ve düşüncelerin silahla sa- vunulmasına karşı birlik oluşturul- du. Bunun ana nedenlerinden biri, ETA'nın bölgede yarattığı korku ve terörün, bölgesel sanayı ve ekonomi için büyük oir dezavantaj oluştur- masıydı. ETA üyesi olduğundan kuşku- lanılan ıki kişinin kafalarda soru işaretleri uyandıran ölümleri halkın ETA'ya karşı yaklaşımını değiştir- medi. Halk güvenlik kuvveüerinin bu olaylardaki tutumunu protesto etmekle birlikte ETA'nın tutumunu artık onaylamıyor. Öyle kı ETA'nın politik kanadı Hern Batasuna'nın 27 eylülde açıkladığı genel grev halktan destek göremedi. Bağım- sızlık yanhsı radikal sol tam olarak kontrol alüna alınmış durumda de- ğil ve destek görüyor. San Sebastian yakınlanndaki Renteria'nın baa bölgelerinde, Bilbao ve San Sebasti- an'ın eski semtlerinde gençler oto- büsleri yakıyor, polisle savaşçılık; oynuyor. Ancak düşman eskı düş-i man değıl. ,» ISorunu Bask | halkı çözecek Madrid hükümeti elbette baç düşman olarak yerini koruyor, an- cak sosyalist ve mılliyetçilerin oluş- turdugu bir koahsyon olan Bask hü- kümetine tepki giderek artıyor. Aynlıkçılann eylemlerini ve saldınlannı engellemek için daha önce ön saflarda bulunan güvenlik güçleri ve polis, yerini, büyük kent- ler dışında, özerk polis Ertzaintza'ya bırakü. 5300 kişiden oluşan Ertza- intza adam kaçırma ve bombalama gibi olaylarla ilgileniyor ve sık sık göstericilerle karşı karşıya kalıyor. Ertzaintza'nın komutanı Juan Ma- ria Atutxa göstericilerin hedefı hali- ne gelmiş durumda. Atutoa'nın, alünda günlenrun sayıb olduğu yazılı afişi sokaklan süslüyor. Gitükçe artan sayıda poliü- kacının dikkatini çeküği gibi Bask sorunu, yıllar geçükçe Bask bölgesi- nin sorununa dönüşüyor. Banş için Hareket örgütü. "Şiddet, Bask top- lumıı rolünü üstlendiği zaman sona erecek" diyor. Tartışmanın yer de- ğişürerek halkın içinde sürdüğü açı- kça görülüyor. Bask sorunu, yalnı- zca merkezi hükümetin sorunu ol- maktan çıktı. Çözüm, yine Madrid'- den geçıyor, ancak yanıtlar bölgede aranıyor. Ülkenin birliğinin ateşli savunucusu olan Kral Carlos bunu anladı. Mkbel Bole-Richard İngiltere metresli :an ortadan kayboldu L ONDRA(AA)- İngiltere'de evb iki yetişkin çocuk babası Ulaşürma Bakanı Steven Norris, beşinci metresinın dün ortaya çıkmasının ardından, Muhafazakâr Parti Kurultayı'ndan sessizce aynlarak kayıplara kanştı. İngiliz gazeteleri 48 yaşındaki hızh bakanın, dün evine dönmesi gereküğini, ancak gelmedığinı, Lllaştırma Bakanhğı'nın bile kendisınin nerede olduğundan haberdar olmadığını yazdı. Muhafazakâr Bakan Norris, 24 yıllık evliliği boyunca evine sadece hafta sonlan gitmcsi ile tanınıyordu. Sadece The Times Gazetesi Siyasi Muhabiri Sheila Gunn ile metres ilişkisi olduğu sanılan bakanın hafta başında bir moda dergisinin editörü Jennifer Sharp ile de ilişkisi olduğu ortaya çıkmış, bunun gazetelere yansımasının ardından üç metres daha kendiliklennden ortayaçıkarak bakan ile ılişkilenni açıklamışü. Blackpool kentinde yapılan Muhafazakâr Parti Kurultayı'nda isüfası yönünde çağnlann arünası üzerine kurultayı terkeden Steven Norris'in istifadan başka seçeneği kalmadığı belirüliyor. Muhafazakâr hükümettedaha önce sağlık bakanlığı yapan Edvrina Currie ile lise yıllannda flört eden Steven Norris, kadınlar tarafından "gerçekten cazip bir erkek" olarak nitelendıriliyor. Edwina Currie, televizyonda yapüğı açıklamada Norris'in kendısini yatağa götürmek ıstediğini. ancak bunu reddetüğini söyledi. Biyosfer deneyi göstermelik miydi? H aber Merkezi - Arizona Çö- lü'nde yapay olarak yaraü- lan eİco-sistemde gerçek dünyadan soyutlanmış bir şekilde yaşayan dört kadın, dört erkek bi- lim adamı, iki yıllık çalışrna sonun- da dışan çıkü. Ünlü TV bilimkurgu dızisi Uzay Yolu'ndakilere benzer gjysiler içindeki biyosfer sakinleri- nin dünyaya geri dönüşlen, kala- babk bir topluluk tarafından coş- kuyla izlendi. Böylece iki yıldır sü- ren araşürma sona ermiş oîdu. Bilim adamlanndan 34 yaşındaki AbigaU Alling 26 eylül 1991 'den beri ılk k.v soluduğu doğal havayı derin dcr H. içine çekerken "Tannm gerçek ha\ u ne güzeL Bu çok farklı bir at- mosfer" diyordu. Araşürma ekibı. biyo^ferde geçirdiği aylan anlaür- ken gözlerinden akan yaşlara engel olamıyordu. İki yıl sonra gerçek dünyaya dönen bilim adamlan sağlıkh bir görünüm sergiliyor. Yalnızca, bu süre içinde kendı yetiş- ürdıkleri muz, patates, buğday ve şaraptan oluşan diyeü yemekten vü- cut ağırlıklannın ortalama yüzde 14'ünü kaybeünışler. Bilim adamlannın biyosferden çı- kışlan Hollywood arüstlerinin sah- neye çıkışlannı aratmayacak düzey- de bir gösteriye dönüştü. Smokinli sanatçılann çaldığı Vivaldi'nin Dört Mevsimi'nin eşliğinde çöle yerleşti- rilen dev ekranlarda biyosferden gö- rüntüler izlenebiliyordu. Proje yetkilileri. kamuoyunun il- gisini kazanç getirici etkinh'klere yönlendirmesini çok i>i biliyor. 450 bin kişiden oluşan izleyici kalabalı- ğı, biyosfer restoranda yemek ye- mek, çeşitli hediyelik eşyalan saün almak için kuyruklar oluşüıruyor. Biyosfer 2, gerçek dünyadan so- Tropikal yağmur ormanlân Okyanus, roercan • Tuzlusu kavalıklan görüntüsü altında turistleriçin yara- üldığı doğrultusunda. Projeyi hafife alanlar, insanlığın dünyayı v<ı:>ana- maz duruma getirdikten sonıa göz-, lerini Mars'a dikmesiyle. biyosfer projelerini aynı düzeyde değerlendi- riyor. IEleştiriler donık noktasına ulaştı Dördü kadın sekiz bilim adamı, Arizona Çölü'ndeki Biyosfer 2'de iki yıl dışandan yardım almadan v aşadı. yutlanmış bir eko-sistemi kapsıyor. içinde minyatür yağmur ormanlan, okyanus, çöl, savan, bataklık ve çe- şitli hayvanlan banndınyor. Dış dünya ile bilgisayar aracüığıyla sü- reklı ileüşim kurulmasına karşın. bir cam kubbenin alünda yaşamak stres yaraüyor. Biyosferde yaşanılan iki yıl bo- yunca birtakım sorunlar ortaya çık- ü. Ekmler saranp soldu; 3800 bitki ve hayvan türü öldü; defalarca dışa- ndan oksijen pompalama gereği du- yuldu; ekipten bir kişi hastalanınca beş saatlığine dışanda kaldı. Bu ta- lihsizliklere karşın proje, tümüyle yapay bir ortamda kendi kendüne yeterlib'ği ölçen ilk deneme olması nedeniyle oldukça başanb sayılabi- lir. Projenin gerçekleşmesi için para- sal destek sağlayan petrol milyarde- n Ed Bass bugüne kadar 150 milyon dolar harcadı. Projenin gerçekleşrnesini sağla- yan Uzay Biyosfer Girişimi adlı şir- ket, çeşiüi eleştirilere hedef obnak- tan kurtulamadı. Eleştiriler, genelde bu tip projelerin "şisedeki gezegen" Proje üzerine yoğunlaşan tarüş- malar, geçen şubat ayında doruk noktasına ulaşü. Projenin değerlen- dirilmesi için Ed Bass tarafından gö- revlendinlen 10 bilim adamı, kısa süre sonra görevden çekildı. Neden- lerini açıklamamakla birb'kte, işı bı- rakmalanna neden olarak projenin sağlam bilımsel temellere dayanma- dığını gösterdikleri sanılıyor. Biyosferde yaşayan bilim adam- lan iki yıl boyunca gıdalannın yüz- de 88'ini kendilerinin yetiştirdiği ürünlerden sağladıklannı ileri sürse- ler de. bıbmsel kuruluşlar. biyosfer- de depolanan hazır gıdanın azım- sanmayacak __miktarda olduğunu öne sürüyor. Öyle ki bir bilim adamı süpermarkette iki yıl kilitli kalan bir grup insanla, biyosferdeki 8 bih'm adamı arasında koşutluk kuracak kadar ileri gidiyor. Bu arada biyosfer sakinlerine yö- neltilen sorulardan biri bugüne dek yanıtsız bırakıldı. Soru şuydu: Bu dört adam ve dört kadın iki yıl bo- yunca cinsel gereksinimlerini ne şe- kilde giderdi? Hepsi bekar olan ekip üyeleri bu konuda suskun kalmayı tercıh etülerse de aralanndan Mark Nelson şu açıklamayı yaptı: "İnsan her yerde insandır. tnsanlann her yerde yaptığmı biz de burada yap- tık." ABD'de eşcinsel ailelerçocuksahibi olabiliyor ^c\u JJork eunc A BD'de eşcinsel anne ve ba- balar çocuklannı arük çe- kinmeden. gizlenmeden bü- yütüyor. Ancak bu olgujıı doğal karşılamayanlann sayısı da azı- msanmayacak kadar çok. Eşcinsel aileler, yalnızca New York ve San Francisco gibi eşcinsel- lerin yoğun olduğu kentlerde yaşa- mıyor: tutucu ve bağnaz iç bölgeler- de eşcinsel kimliklerini saklamaya gerek görmeyen aileler var. Son yıl- larda giderek cesaretlenen bu aileler, kendilerini destekleyen örgütlerden kuvvet ahyor. Kendı gibi eşcinsel olan eşiyle iki çocuğu evlat edinen Tim Fisber eski- den insanlardan kaçtıklannı. ama arük açık bir yaşamı sectiklerini be- lirtiyor. Ne var ki eşcinseller bir aile kurup. çocuk evlat edinmek ıstedik- leri zaman yasal engellerden kurtu- lamıyorlar. Washington'da bir kadın. baka- madığı ıçın çocuk esirgeme kuru- muna bıraktığı üç yaşındaki çocu- ğunun. eşcinsel bir çift tarafından evlat edinileceğini öğrenince, çocu- ğun vesayetini geri almak için mah- kemeye başvıırdu. Başka bir olay- da, lezbiyen iUşki içindeki bir kadı- nın çocuğuna annelik yapamayaca- ğını düşünen mahkeme. velayetı başkasına verdi. Fazla dikkat çek- meyen bir dava çok ilgınç bir birlik- tebği ortaya çıkardı. Mahkeme her ikisi de doktor olan lezbiyen çiftin 5 yaşındaki bir çocuğu evlat edinme- sini onayladı. Dr. Susan Love birlik- te yaşadığı Dr. Helen Cooksey'in kuzeninin spermlenyle yapay aşıla- ma yöntemi ile hamile kalmışü. Dünyaya gelen bebeğin şimdi iki an- nesi var. IÜç dört milyon eşcinsel aile var Amenkan mahkemeleri giderek eşcinsel aılelerden yana kararlar ab- yorsa da evlat edinme davalannda lezbiyen ve eşcinsellerin çok şanslı olduklan söylenemez. Washing- ton'daki Amerikan Üniversıtesi Hukuk Fakültesi öğretim görevlile- rinden Nanc> Polikoff 20 yıldır ta- kip ettıği eşcinsel davalanndan elde Amerikan mahkemeleri lezbiyen ciftlerin çocuk sahibi olmasına giderek daha hoşgörülü bakıyor. etüği deneyıme da\ anarak şöyle ko- nuşuyor: "Amerikan yasalarında eş- cinsel aileierin haklarına ilişkin bağ- laytcı maddeler yok. Lezbiven bir an- nenin velayet hakkı için mahkemeye başvurduğunda kazanma şansı çok az." Amerikan barosunun belirttiğine göre Amerika'da yaşayan eşcinsel erkek ve kadın nüfusuyla ılgili kesin venler yok. Ancak bugün Ame- rika'da 3 ile 4 milyon arası eşcinsel aile olduğu tahmin edibyor. Gizli ya da açık. eşcinsel aileierin tamamına yakın kısmı birbirleriyle ibşki içinde. 1970'lerde kurulan Uluslararası Eşcinsel ve Lezbiyen Anne Babalar Koalisyonu'nun bugün 1400 üyesi var. Kuruluşun ülke çapında düzen- ledıği bir toplanüya katılan Karen Bright "Aynı koşullan paylaşan kişi- lerte beraber olmak insanı cesaretlen- diriyor. Toplumdışı olmadığımı, beni destekleyenlerin olduğunu artık bfli- yorum" diyor Karen bugün lise ikincı sınıf öğrencisi. Annesi ile yaşı- yor. Arada sırada ziyaret ettiği ba- bası eşcinsel. Babasımn durumu ne- deniyle sürekli tatsız olaylara tanık olmuş. 20 yıl öncesiyle karşılaşünldığın- da eşcinseller bugün çok farklı bir konumda. Örneğın Tacoma kentin- de yaşayan Abranam V alencia kapı- sına şu yazıyı asüğında komşulan hiç şaşırmamış: "Burada bir eşcinsel yaşıyor." Ancak herkes Abraham'- ın komşulan kadar hoşgörülü değil. Aile Araşürma Enstitüsü'nden Jo- seph Knapp eşcinselliğe göz yumma- dıklannı, eşcinsel aileierin yanında yetişen çocuklann sorunlu olacakla- nnı ileri sürüyor ve " Yerkşik değer- lerimize göre aile, cinsel yaşamlan normal sınırlan aşmayan anne, baba ve çocuklardan oluşmalı" diyor. Bu- nunla birükte, Çocuk Gelişimi adb bilimsel dergide yayımlanan bir araştırma. eşcinsel aileierin çocukla- nnda belli başlı bir psikolojik rahat- sızlığa rastlanmadığını belirüyor; bu çocuklann cinsel yaşamlannda bir sapma olmadığj da gözjeniyor. I Çocuklar büyürken yaşanan zorluklar İki annesi ya da iki babası olan ço- cuklarla yapılan söyleşilerde çocuk- lar aile içinde sorunlan olmadığını anlatıyor. Lezbiyen bir çift, aile için- deki rol dağıbmının doğal seynni iz- lediği sürece çocuğun özdeşleşmek istediği rolü belirleyebileceğini savu- nuyor. Bu çocuklar için sorunlar evin ıçinden değil, dışından geliyor. Sınıf arkadaşlan ve anlayışsız komşular tarafından rahatsız edil- meleri son derece olası. Kendileri, durumlannı normal karşüasa bile yakın çevrenin farkb yaklaşımına karşı savunmaya geçmek zorunda kalıyorlar. Anne ve babası boşanan çocuklann bir psikolojik sarsınü ge- çirdiği bibnen bir olgu. Ancak anne ve baba, taraflardan birinin eşcinsel eğilimler göstermesi yüzünden bo- şanmışsa, çocuğun eşcinsel tarafı kabullenmesi oldukça uzun zaman alıyor. Susan Chira