Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 EKİM1993 ÇARŞAMBA 8 DIŞ HABERLER Izzetbegoviçzor durumda • Dış Haberler Servisi- Bosna'nın batısındaki Bihaç bölgesinde Cumhurbaşkam Alia İzzetbegoviç'e karşı ayaklanan Fikret Abdiç liderliğındeki silahlı biriiklerle Bosna ordusu arasındaki çaüşmalar dün de devam etti. Izzetbegoviç'e bağlı 3 tümenin Abdiç'in tarafına eeçtiği bildirildi. Yaklaşık 2500 askerin karşı tarafa geçmesinden sonra komutanlanyla toplanan Bosna Cumhurbaşkanı'nın ağır bir darbe aldığı yorumu yapıhyor. Bölge halkının da Bosna ordusuna karşı insan zincin oluşturduğu haberleri gelirken, dün bölgede meydana gelen Müslûmanlar arası çatışmada 11 askerin öldüğu açıklandı. • BRÜKSEL(AA)-Batı Avrapa Birhğı (BAB), Bosna Banş Anlaşmasf nın imzalanmâsı halinde iki yıllık bir süre için Avrupa Topluluğu tarafından idare edilmesi öngörülen Mostar şehrinde görev alacak polis gücünün oluşturulmasına katkıda bulunacak. Lüksemburg'da bir araya gelen AT Dışışleri Bakanlan'nın, Mostar kentinin AT tarafından idaresi sırasında şehirde görev alacak polis gücüne destek vermesi isteğinde bulunmalan üzerine. Brûksel'de bir araya gelen BAB Konseyi, bu isteğe olumlu yanıt dün verilmesini kararlaştırdı. Tacikistan'da çatışma •TAŞKENT(AA)- Tacikıstan'daki yönetim aleyhtan mılitanlar ile bir grup Afganh mücahidin, Afganistan sınınndan Tacikıstan'a saldırdıklan bildirildi. 300-400 kadar Tacik militan ıle Afgan mücahit, pazar gecesı Afganistan sınınnda Tacikistan'a geniş çapb bir saldın başlattı. Askeri kaynaklar. hukümet kuvvetleri ıle militanlar arasındaki çaüşmalann hâlâ devam ettiğıni, küçük gruplara aynlarak ülkeye giren 300 ile 400 arasındaki militandan çoğunun öldürüldüğünü bildirdiler. Karabağ'da a • ERİVAN (AA) - Dağhk Karabağ'daki Azeri ve Ermenilerin geçici ateşkesi 5 kasım tarihine kadar uzatmaya karar verdikleri bildirildi. Ermenistan Dışışleri Bakanlığı Sözcüsü, ateşkesin uzatılması konusundaki anlaşmanın Dağlık Karabağ'dan üst düzeydekı Azeri ve Ermeni yetkililenn Moskova'daki görüşmelerinde sağlandığını kaydetti. Kerkük'te gepginlik J LONDRA (AA) - Kuzey Irak'takı Kerkük kentinde Irak askerlennin 'ev ev' yaptıklan baskında çok sayıda Kürt ve Türkrnenin tutuklandığı bildirildi. İran yanhsı Irak Yüksek İslam Konseyi'nin(SCIRI) Londra'da yayımladığı bildinde, Kerkük'te durumun 'kritik ve istikrarsız" olduğu belirtildi. Bildinde, Saddam Hüseyin'e bağlı Irak Devrim Muhafizlan'nın kentte ana yollan tuttuklan kaydedildi. Pakistan'da seçim • İSLAMABAD(AA)- Pakistan'da bugün yapılacak genel seçimde. birbirlerinin can düşmanı iki zengin lider, Benazir Butto ile Nawaz Şerif iktidara gelmek için mücadele edecekler. Sind eyaletındeki aristokrat ve zengin bir feodal aileden gelen 40 yaşındaki Benazir Butto, sembol olarak oku seçerken, sanayi ve iş çevrelerindezengin olan 43 yaşındaki Nawaz Şerif ise kaplanıseçti. Supiye-ABD temasları • Dış HaberlerServisi- Suriye Dışışlen Bakanı Faruk El Şara. dün NVashington'da ABD Dışişleri Bakanı Waıren Christopher ile bir araya geldı. Ortadoğu'da banş yolunda sağlanan Israil-Fihstın girişimlerinin değerlendirildiği görüşmeden sonra açıklama yapan ABD Dışişlen Bakanı. Suriye'yi hâlâ terörü destekleyen ülke olarak görmeye devam edeceklerini duyurdu. YeltsinııııılıalefetitemizlivorDış Haberler Servısi - Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin önceki gün parlamento binası Beyaz Ev'i ateşe tutarak parla- mento liderlen Ruslan Hasbula- tov ile Aleksandr Rutskoy ve yandaşlannı teslim aldıktan sonra zaferini pekiştirme yo- lunda bazı adunlar attı. Arala- nnda Pravda'nın da bulunduğu bir kısım gazete ile muhalefet partılerini kapatan Yeltsin. Moskova'da da "özel renm" uygulamaya başladı. Başkentte kanlı geçen iki günden sonra dün durum sakindi. Parlamen- to binasındaki yangın dün sa- baha karşı söndürüldü. Yeltsin, pazar günü ilan ettiğı olağanüstü durum çerçevesinde bazı muhalif gazeteleri kapattı- ğını açıkladı. Kapaülan gazete- ler arasında Pravda ve Soviets- kaya gibi köklü gazeteler de bulunuyor. Yeltsin daha önce, Miluül Fe- dotov'un istifasıyla boşalan Ba- sın ve Enformasyon BakanlığY- na. Başbakan Birinci Yardım- cısı Vladimir Şumeyko'yu atadı. Muhalif gazetelen susturan Yeltsin, en etkın muhalefet par- tilenni de kapattı. Yeltsin tara- fından yayımlanan karama- meyle Komünist Parti, Ulusal Selamet Cephesi, isyana Su- baylar Birliği ve diğer komünist ve faşist partiler yasaklandı. Yeltsin dün yayımladığı ka- rarnamelerle, yandaşlannın yolsuzluk suçlamalanna hedef olan ve parlamentoya karşı so- rumlu olarak görev yapan Rus- ya Federasyonu Başsavcısı Valeotin Stepankov'u azletti. Yenne 1989'da parlamentoda- ki sandalyesinden Yeltsin adına feragat eden hukuk profesörü Aleksei Kazannik'i atadı. Yelt- sin aynca parlamentoyu des- tekleyen iki bölge valisini de görevden aldı. Devlet Başkanlı- ğı Basın Bürosu, Novosibirsk Valisi Vitali Muha ile Amur Va- lisi A. Surafın görevden alındı- ğı bildirdi. Novosibirsk, Rusya'nın en önemli bölgeleri arasında yer alıyor. Yeltsin'in Rusya ParlamentODİnarsma saldın O Devtet Sa-şkanı Borls Yeltsin 21 EylOÎ'de Parlamentoyu fes ettikten sonra pazar gûnü Parİamento Knasını asker ve ağır süahlarta kuşattı. — • Q Aralarında muhafazakar, komûnist, miiliyeiçi ve silahlı mflislerin de buiunctugu Pariamentonun destekçileri Beyaz Ev*in çevresini sardı. Pazar gûnü saat 08.00*06 içeridekiferin cfe destegi f!e Yettsln yanlısı birtiklere saldırdiSar, 0 Pazartesı günü saat 09.401a Yelîsin yanltsı bırlıkler Parlamento binasına ateş açtı ve Hk iki katın denetimini ele geçırdi. Parlamerrtoyu destekteyen kalabalık Pazarte ögien, T-72 agır tanklan 125 miHmetrelık toplarla Pariamemto bin asma ateş açrrtaya başladı. KAUMNSKY KÖPRÛSÛ Jzmanan iddı Moskova He Türkiye arasındaki zaman farkı saat. Moskova 2 saat önde. Saat 05.001e bina jçindçKilerin çogu Beyaz Ev'i :erk etîi. Dısandaki yaklaşık İOO0 ki$iyle bırlikte otobûs ve zirhlt araçlarla götürûîdüler. mentolan feshetme tercihini de değerlendırdiğini belirtti. An- cak batıb diplomatlar, Yeltsin'- in bu zaferi, yeni birriskeatma- sına gerek olmayacağını bildiri- yor ve bölgesel yönetimlere topyekün müdahalenin daha zor olacağjnı savunuyorlar. Moskova Belediye Başkanı Yuıi Lujkov da dün kent konse- yi anlamına Mossoviet'e bağlı bütün yerel belediye meclisleri- ni feshetti. Moskova belediye binasında yapılan acil toplantı- başkentin yeni birda Lujkov, yakın danışmanlanndan Pyotr meclis seçmesi gerektiğıni söy- Fllippov Devlet Başkanı'nın bü- ledi. Moskova'da 30 yerel mec- tün bölgesel yönetim ve parla- Hs bulunuyor. Devlet Başkanı Yeltsin, baş- kent Moskova'da da "özel re- jinı" adı altında acil güvenlik önlemleri ahnması emri verdi. Kremlin tarafından yayımla- nan açıklamada. Moskova ile diğer bölgeler arasında dolaşı- mm kısıtlanması ve kimlik kontrolleri yapılmasmı öngö- ren bazı güvenlik önlemleri alındığı bildirildi. Söz konusu önlemler arasın- da başkente giriş-çıkışlann de- netlenmesi, kimliklerin kontro- lü ve izinsiz silah taşınmasının kesinlikle yasaklanmasına ıliş- kin maddeler bulunuyor. Olağanüstü hal komutanlığı- na atanan General Aleksander Kulikov'a da geniş yetkiler ve- rildi. Moskova sakin Moskova'da önceki gece 23.00 ile 05.00 arasında uygula- nan sokağa çıkma yasağından sonra dün durum sakindi. Sokağa çıkma yasağının baş- ladığı ilk saatlerde kentin çeşıtli kesimlerinden silah sesleri du-, yuldu. Itar-TASS, bazı direnış- çilerin çoğunlukla Beyaz Ev yakınlanndaki binalarda ol- dukları ve ellerinde hâlâ büyük miktarda silah olduğunu bıldır- dı. Olağanüstü Durum Komı- tesi, direnişcilerin bir bölümü- nün önceki gece güvenlik güçle- riyle çatışmaya girdiğini ve "tasfiye edUdiğhn" bildirdi. Parlamento binası çevresindeki keskin nişanalardan 24'ünün öldürülerek "etkisiz hale" geti- rildiği belirtildi. Dün parlamento etrafında yerleşen tanklann çekildikleri, ancak zırhlı personel taşıyıcıla- nn bekleyişlerinin devam ettiği gözlendi. Moskova'da 2. Dünya Sa- vaşı'ndan bu \ana ilk kez önce- ki gece uygulanan sokağa çık- ma \asağına büyük ölçüde MOSKOVA NOTLARI Rusya'da diktatehlikesi HAKAN AKSAY MOSKOVA - Boris Ydtsm, anayasal yetkisi olmamasına karşın parlamentoyu dağıtüğını açıkladı. Daha son- ra patlak veren olaylann ardı- ndan da parlamento binasını tanklarla, toplarla ve kan dök- me pahaana ele gecirdi. Bu gelişmeler. şu soruyu gündeme getırdi: Acaba Yelt- sin, diktatörlüğe mi gıdiyor? Bu soruyu çağnştıran başka gelişmeler de var: Rusya Adalet Bakanlığı, pek çok muhalif parti ve örgütün dağıtılacağını açıkladı. Aralan- nda ünlü Pravda'nın da yer aldığı 4 gazete yasaklandı. Bası- nda ve televizyonda sansür uy- gulaması başlatıldı. Rusya'da 70 yıllık komünist yönetimden sonra oluşturulan yargı organı Anayasa Mahkemesi'nin, sü- rekli olarak Yeltsin'in bazı ka- rarlannı yasadışı bulduğunu belirtmesinden dolayı yakında tıpkı parlamento gibi kapatıla- bileceği beürtiliyor. Yeltsin'in yardımcılanndan biri, açıkladı- klan seçim takviminin ertelene- bileceğini söyledi. Tüm bunlar, Rusya'da zaten yeni fılizlenmekte olan cılız de- mokrasınin daha da zayıflaya- bileceği yolunda kuşkular do- ğurdu. Aynca bu koşullarda yapılacak seçımlerin ne derece demokratik olacağı da daha bugünden tartışma konusu ha- line geldi. Son aylardaki kamuoyu yoklamalannda sürekli puan yitıren Yeltsin'in, ülkede kan dökülmesinin sorumlusu ola- rak giderek yıpranacağmın işa- retleri bugünden ortaya çıkıyor. Parlamento dışında ka- lan pek çok muhalefet partısi ve yerel yönetimler, kanlı olaylan kınıyor. Yeltsin'in bazı yardımcılannın, Başkanı bir sonraki seçimlere kaülmamaya ikna etmeye çalıştığı, bazı- lannın ise liderliğe soyunduğu kulislerden sızıyor. Yeltsin'e "ehvenişer lider" olarak destek veren Batı'da da, daha genç, güleryüzlü ve uzlaş- maya yatkın bir başkan arayışının başladığına ilişkin duyumlar almıyor. Özellikle de, gelecek seçimlerde başbakanh- ğa adayhğını koyacağını açı- klamış olan 41 yaşındaki popü- ler ekonomist Yavlinskiy ile çe- şitli ABD yetkilileri arasında birkaç hafta önce bir dizi "tanı- şma toplantBi" düzenlenmesi rastlantı olmasa gerek. Bu koşullarda Yeltsin'in otoriter yöntemlere başvıırma- dan ayakta kalması zor görü- nüyor. Tabii sürekil otoriter yöntemlere başvurması duru- munda ne kadar ayakta kala- cağı da ayn bir sorudur. hazırlanan iddianamenin yann akşam açıklanması bekleniyor. tki muhalif liderin tam olarak ne ile suçlandıklan ise henüz kesinlik kazanmadı. Ölüsayısı Rusya Başbakanı Vilrtor Çernomirdin, son iki gün ıçinde meydana gelen olaylarda ölen- lerin sayısının 127 olduğunu açıkladı. Yardımcısı Oleg Sos- kovets de yaptığı açıklamada, Moskova'daki çatışmalarda ölü sayısını 150 olarak ilan etti. Başbakan aynca toplam 600 ki- şinin yaralandığmı belirtmışti. Clinton'a teşekkûr ABD Başkanı BU Ctinton, dün Yeltsin'i telefonla araya- rak Moskova'daki gelişmeler hakkında bilgi aldı. Yeltsin'in ABD Başkanfna, parlamen- toyla mücadelesinde verdiği destekten dolayı teşekkûr ettiği açıklandı. Görüşmede aynca Clinton'ın Rusya'ya yapılacak mali yardım konusunu da de- ğerlendirdiğı ve Rusya'daki bölgelerin bu yardımdan ala- caklan payın görüşüldügü öğ- renıldi. Beyaz Ev'e düzenlenen saldı- ndan sonra teslim olan Hasbu- latov ile Rutskoy'un Lefortovo cezaevinde geçirdikleri ilk gece- de aç kaldıklan bildirildi. Cezaevı yetkililen, Hasbula- tov ve Rutskoy'un cezaevine ~JM getırildiklerinde akşam yemeği —-"-* saatinın geçtiğini, bu nedenle de uyuldu. \ asağı ıhlal eden 300'- hücrelerine yemek servisi yapı- den fazla kişi gözalüna alındı. lamadığını söyledi. Pazar ve pazartesı günkü olay- • — larda gözalüna alman ıoo ıs- Komûnist ayaklanma mı? yana muhafızın Lefortova hapishanesinde bulunduğu, Pazar günü Moskova da 500 muhalifın polis karakolla- parlamento yanlısı göstencıle- nnda tutulduklan ve 500 kişilik rin Belediye Meclısı binası ile bir başka muhalif grubun da televizyon merkezine saldırma- stadyumda bekletildiği acıklan- lan Boris Yeltsin ve kimi çevre- d, ler tarafından "komünist ayak- Parlamento baskınından lamna" diye nitelendirildi. sonra bütün milletvekillerinin Ancak gözlemciler gösterilerin evlerine gönderildiği, ancak ıkı bir merkezden organize edılme- milletvekilinin ise kanlı baskın- dığinı.göstericilerarasmdasağ- larla ilişkılen olduğu gerekçe- cılann, enflasyonun ezdiğı orta siyle tutuklandığı belirtildi. yaşlı kesımin ve emekhlenn de Hasbulatov ile Rutskoy için bulunduğunu belirtiyorlar. Parlamento Siderieri Rusian Hasbuiatov Be Aleksander Rutskoy saat OS.OO'da tesfim oldu. Keskin nisancılar çattda kafdi. Alevler, bûtûn gece görüiebiliyordu. | DIŞ BASIN THE INDEPENDENT Demokrasi ateş altında Moskova'da iki ateş arasında kalan demokrasiydi. Sonuç eğer Yeltsin için zaferse, bedelı ağır. Hem kendisi hem Rusya için. Yeltsin, siyasi yaşamında ikinci kez Şovyet yönetimini gen getirmeye çahşanlara karşı galip geldi. Ancak başansı, ülkede demokrasi konusunda kanlı soru işaretleri taşıyor. Rutskoy ve Hasbulatov'un son aylardaki davranışlan vatanaihaneteeşıtu. Rutskoy, vergi ödememe ve isyan çağnlan y apmış, Sovyet yönetimini istemışti. Hasbulatov, Yeltsin'i uluslararası istihbarat servisleri emrinde olmakla suçlamıştı. Rusya'da bundan sonra siyaset, geçen günlerdeki olaylar v e Yeltsin'in patlamasıyla şekillenecek. Bundan sonra kim. Rusya'da istikrarh ve çoğulcu bir demokrasi olabileceğini öne sürebilir? Rus siyasetini seçmenler yönlendirmiyor, partılerin ağırhğı yok, sınıflar ittifaklan doğuruyor ya da bozuyor. gölge oy unu gibi herkes kararsız ve amaçlar sürekli değişiyor. Rusya'da bütünlüğü olan bir parti sısteminin kurulamayışı, Yeltsin ile Parlamento'daki muhalifleri arasındaki çatışmayı ortaya çıkarttı. Yeltsin muhalefeti "komünist faşıstler" diye suçlarken muhalefet de onu "diktatör" diye suçladı. Her ıkı taraf da kendısıni vatansever ilan etti. Rusya'da istikrarb bır orta sınıfyok. Aksine. silahlı iki at kamp var. (5 Ekim) Beyaz Ev'i önceki gün sürekli olarak ateşe tutan tanklar dün susüı.(Fotoğraf: REUTER) Rus basınına sansür uygulanıyor Yeltsin'in kapattığı gazete Pravdayı Lenin kımnuştu PRAVDA (Gercek), 1912 yılında V. İ. Lenin tarafından kuruldu. Çarlık rejimine karşı Bolşeviklerin en önemli silahlanndan biriydi. Defalarca yasaklandı; başka adlar altında yayımlandı. Binnci Dünya Savaşı ve Sosyabst Ekim Devrimi, Pravda sayfalannda tarihleşü. PRAVDA, Sovyet devletinin kurulmasını ve güçlenmesini, İkinci Dünya Savaşını ve soğuk savaş yıllannı, Komünist Partisi Merkez Komitesi yayın organı olarak yansıttı. Perestroyka döneminde açıklık politikasını yaygjnJaştırmaya çalıştı. PRAVDA, iki yıl önceki başansızdarbenin bastınlmasından sonra başlayan dönemde Pravda International" Anomım Şırketi tarafından çıkanlan bağımsız bir yayın organına dönüştü; sayfalannı yalnız komünist değil. tüm sol güçlere açan bir muhalefet gazetesi halıne geldi. PRAVDA, çcşitli ekonomik güçlüklcrc karşın, 450 bin tirajla yalnız Rusya'da değil. tüm eski Sovyet cumhuriyetlennde de başlıca gazeteler arasında yerini aldı. Gazete, haftada iki gün 8, üç gün 4 ayfa olmak üzere beş kez yayımlanıyordu. MOSKOVA (Cumhurivet) - Moskova'da halk, son iki yıl içinde ilk kez gazetelere hücum etti. Dün sabah saatlerinde ga- zeteler kapışıldı. Cnlü Pravda da dahil dört merkezi gazete ve çok sayıda semt gazetesi yasak- landı. Bazı gazetelerde yer alan kimi haberler sansürden geçe- medi. gazetelerden çıkanlan "sakıncalı" bölümler Moskova basınında "beyaz lekeler" ola- rak yayımlandı. Aktif olarak Yeltsin propa- gandası yapan televizyonlarda- ki bazı ıbmlı programlaryayım- dan kaldınldı. Petersburg tele- vizyonunun popüler muhalif sunucuşu Nevzorov gözalüna alındı. İzvestiya gazetesi kanlı çatışma gecesi haarlıksız ola- rak yapılan söyleşi sırasında bazı gazetecilerin iktidan ola- rak da hedef alan sözler söyle- diğinı vurgulayarak bunlara karşı "öntem alııunasını" istedi Olaylan "iktidarın iktidarsız- uğı yüzünden neredeyse faşizm kazanacaktı" başlığıyla veren İzvestiya. muhalefet güçlerine karşı sert tutum ahnması gerek- tiğini savundu. Gazete, bazı muhalif liderleri isim ısim sıra- layarak hedef gösterdi. Çeşitli ülkelerin Yeltsin yönetimini desteklediğini geniş olarak ve- ren İzvestiya, iktidan muhale- fetin saldınsına karşı hazırlıksız yakalandığı gerekçesiyle eleştir- di. Parlamento yayın organı ola- rak geçen hafta yasaklanmış olan Rossiyskaya gazetesi, dün yeni bir redaksiyon kurulu yö- netıminde ıktidar yandaşı yo- rumlarla yayımlandı. Gazete bölgelenn Yeltsin'i savunduk- lanm iddıa etti. Ordu gazetesi Krasnaya Zvezda ise silahlı kuvvetlerin bir bütün olarak davrandıklan- nı vurguladı ve durumun nor- male döndüğünü yazdı. İktidara karşı eleştirel yakla- şımıyla tanınan reformist Ne- zavişimaya gazetesi, yorumlan- nın sivri ucunu parlamento li- derlerine yöneltmesine karşın, bazı yazılannı sansürden kurta- ramadı. Gazete başyazannın yoru- munda en sivri bölüm şöyİeydi: "Askeri çatışmalardan sonra, seçünlerin geleceği kuşkulu bir halegeldL Bütün bu olanlann sonımlulu- ğu, politik gerginliği, askeri ça- tışmaya döoüştürenlerin vicda- nında y atıyor." Yeltsin'e uyarı Bu arada Uluslararası Gaze- teciler Federasyonu (IFJ)Yelt- sin'in basına geürdiği kısıtla- malan kınadı. IFJ Genel Başkanı Aidan White. sansürün demokrasiyi zedeleyeceğini açıkladı. Yeltsin'in önü engel dolu Yeltsin, Bolşeviklerle Büyük iktidannın giderek zayıflama Rus İmparatorluğu peşinde olasılığı da bir o kadar büyük koşan güçlerin belirlediği Rus görünüyor. 1991 parlamenterlenne karşı giriştiği mücadeleden gaüp çıktı. Moskova'da Beyaz Ev'den bütün Rusya'yı ellerinegeçirmek isteyenlerden bazılan belkı yann mahkeme önüne çıkartılacak. Onlan destekleyen örgütler yalnız yasaklanmakla kalmayabilir, tamamen dağıtılabilir. Peki o zaman Yeltsin'in önünde Yeni Rusya'yı kurmak için hiçbırengel kalmamış mı olacak? Belki kazandığı yeni gücünü sağlam bir temele oturtmakta ve demokratik meşruiyet kazanmakta başan sağlar. Ama Yeltsin'in ağustosundan sonra 1993 ekiminde kazandığı bu zafer de, bir gün geriye dönüp bakıldığında Yeltsin'in siyasi kariyerindeki inişin duraklanndan bin olabilir. Yeltsin'in kara gününde yardıma koşanlar şimdi taleplerini sıralayacaktır. Yeltsin, onu kurtaran silahlı kuvvetlerin artık politikada daha çok söz sahibi olmak isteyeceğinden yola çıkmab. Müdahale mali politikadan Rusya'nın eskı SSCB'den kopan cumhuriyetlere karşı tavnna kadar uzanan geniş bir yelpazeyi kapsayabibr. (5 ekim)