Katalog

24 EKİM 1993 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN Dağılaııülkeden îkî tablo Kanunsuzlar kenti Saraybosna B u hafta ıçınde, Kızıl Haç'ın Uluslararası Komıtesı'nde yer alan fsvıçrelı gorevlıler, örgutun kırmızı ve beyaz ışaretını taşıyan bır araçla Saraybosna'nın karanhk sokaklannda ılerlerken, ıçınde Boşnak asken kılığında sı- lahlı ıkı kışının bulunduğu bır araba tarafından ızlenıyordu Sılahlı kışı- ler. Kızıl Haç ussunun hemen dışında, İsvıçrelı gorevhlenn ceket- lenru ve radyolannı çahp kaçülar Geçen 18 ay ıçınde 12 bın kışının oldurulduğu Saraybosna ıçın bu hırsızlık kuçük bır sorun gıbı gorü- nebılır Ancak. kuşatma altındakı kentte. soygunculuğun. cınayetlenn ve kanunsuzlugun gıderek yayıldığı- nın onemlı bır gösıcrgesı Saraybosna sakınlen. kentı artık "\eni Beyrut" olarak tarumlıyor Bır zamanlar. kulturel zengınlıkle- nyle bılınen kent. tıpkı Beyrut gıbı karmaşaya suruklenıyor ilubnan- ın başkentınde olduğu gıbı, burada da sılahlı çeteler savaşın neden oldu- ğu karmaşayı tırsat bılıp, çeşıtlı bol- gelen haraca bağlıyor Çalıntı arabalarla kentte turlayan çeteler onlenne çıkanlan oldurerek ortalığa teror saçıyor Ordu ve polıs kumandanlan, çetelenn duzınelerce kışıyı oldurduğunü, cesetlen Mılya- ka Irmağı'nd attığmı soyluyor IKaraborsayı çeteler >öneti\or Yıyecekten alkole, vakıta kadar bütun karaborsayı ellennde tutan çeteler kuşatma hattının Sırbıstan tarafındakı benzer çetelerle ışbırlığı yapıyor Karşı çeteyle ırmak uzenn- den yurütulen kaçakçılık. genelhkle Alman markalannı ıçenyor ve hası- lat ıkı çete arasında eşıt olarak pay edıhyor Karaborsadan ve sınır tarumayan hırsızlıktan elde edılen kar ınanıl- maz boyutlarda Elektnk trafolan. hırsızlık sonucu ışlemez hale geldı Sırplar, kente yeterlı mıktarda guç sağlamaya karar verse bıle, elektn- ğın yenıden dağıtılması oldukça guç Çeteler o denlı guçlu kı Boşnak hukumetı Saraybosna'da. kentın savunmasını zayıflatacak bır ıç sa- vaş başlatmak korkusuyla çetelen doğrudan karşılanna almayı ıste- medıklennı soyluyor Boşnak ordu- su kumandanlan, kentın on safla- nndakı anahtar noktalannın çete onderlenne bağlı mılıslenn denetımı altmdd olduğunu ve çetelere mey- dan okumanın mılıslenn yerlennı terk etmesıne yol açacağını kabul edıyor Kent halkını en çok rahatsız edense çeteierle hukumet yetkılılen 'jKrto JJork Simes B elgradlılar. taze et bulmak- tan umudu kesmış Kent merkezıne yakın bır meyda- na yerleştınlen tezgahlann üzenne dızılen tuzlanmış domuz etı kapışılıyor Bır parça et bulabıl- mek ıçın uzun kuyruklar oluştu- ran halk, bu durumu çok onur 100 200 te Saldırgan Belgrad savaş yorgunu YUNANİSTAN Saravbosna'da Musluman bir çocuk askerliğe soyunmuş. Savaş çocukları çabuk buyutmor... arasında ılışkı bulunduğuna daır soylentıler Lst duzev vetkılıler. onemlı bır bakanın guçlu çete on- derlenyle baglantısı olduğunu ve karaborsa kazançlann boluşumu uzennde soz sahıbı olduğunu sovlu- yor Isımlennın açıklanmasmı ısten- meyen yetkılıler. bakana alenı karşı gelmenın olum fermanlannı kendı ellenyle ımzalamaya eş olduğunu belırtıvor Üst düzey polıs ve ordu yetkılılen kuşatmarun ılk günlennde çetelerle. duzınelerce kışının olumune yol açan sokak savaşlanna gırerek olav- lan denetım altına almaya çalışıy or- du Ancak. ordu kumandanı Gene- ral Sefer Haliloviç ve polıs orgutun- den sonımlu İçışlen Bakanı Yusuf Puşina dahıl olmak uzere. bu çaba- lara gınşenler. yaz avlannda gorev- lenndenalındı Gorevden alınmasından kısa bır sure sonra Haliloviç ın eşı ve kavın- bıraden generalın evıne açılan bır roket ateşınde oldürüldu generalın yardımcılan generalın bu ışı çetele- nn vaptığına ınandığını sojledı BM'nın. geçen hafta bırçaüşma- nın tam ortasında kalan BM asken gözlemcılennı kurtarmak ıçın gon- derdığı kurtarma ekıbı. Boşnaklann elındekı topraklarda butun kentte Caco takma adıvla bılınen bır çete onden denetımındekı Boşnak mılıs kuvvetlen tarafından pusuva duşu- ruldu Gozlemaler ve refakatçı as- kerler araçlardan ındınldı BM as- kerlen bırkaç saat sonra salındı An- cak. araçlann bırakılması ıçın bır koşulun yenne getınlmesı gerekı- yordu Eskı Yugoslavva toprakla- nndakı BM kumandanı General Jean Cot. Saraybosna va gıdıp, elektnk. su. gaz baglantılannı onar- mak dahıl, BM'nın kenttekı etkın- lıklennı askıya alması gerekıyordu. Sovlenen yapıldı Fransız generalın karan bu\uk tepkıler lopladı Ancak BM vetkılı- len. ıkı aracın çalınmasının kabul edılmesının, BM bırlıklen vearaçla- nnın çetelere açık hedef olarak gos- tenlmesı anlamına geldığını soylu- yor Eskı bır gcce kulübu şarkıcısı olan Caco (29) ve rakıp çetenın lıde- n Çelo kendılennı, karaborsa ve soygunlardan elde ettıklennı kentın yoksul ınsanlanvld pa\laşan Robın Hood'lar olarak tanımlıyor Aynca. kuşatma hatlannı Sırp guçlere karşı koruduklannı, kendı denetımlen altındakı mılıslenn ov- nadığı role dayandrdk. kentın "sa- »unucuları" oldukldnnı da soylu- yorlar Ancak. cınayetlennsavısıartükça cetelenn populantesı de duşüyor Çelo'dan dahd bır kaç ay once kah- ramanmış gıbı soz eden halk. bır suı- kastgınşimı sırasındaağıryaralanıp Italya dakı bır hastaneye kaldınlın- ca bayramettı Tabıı Bosna Dışışlen Bakanı Ha- ris Siladziç'tn BM kumandanlanyla çete ondennı bır an once kenı dışına çıkarmalan ıçın konuşması merak uyandın>or Bır avukat bu kuşkulan bır so- ruyla açıklıyor "Hıikumet Çelo'yıı artık sorun çıkaramav acağı bir ye- re mi koymak istivor. voksa dost- luk gösterisinde mi bulunuvor?" John F. Burns kıncı bulmakla bırlıkte çaresızük- ten her turlu koşula uyum sağlı- yor Bırleşmiş Mılletlerın (BM) bır yıldıruvguladığıvaptınmlar Belg- rad da ekonomının çokmesıne vol açtı Belgradlılar. gunluk gereksı- nımlennı karşılamak ıçın hergun >enı çözumler uretmek zorunda Kenün çeşıtlı noktalanna gelen kamvonlar patates. şeker, un gıbı temel besın maddelennı satarken. gaz kuyruklan da kılometrelerce uzuyor Bu parçalanma Belgrad'm ruh- sal yapısmda anı değışıklıklere yol açtı Âltı a> once kendıne gûvenen. dış dunyaya karşı gozu kara, ınançlı bır gorunum sergıleyen Belgrad artık yorgun. bıkkın ve bezgın Bu duruma duşmelenne >ol açan vaptınmlann kaldınlma- sı ve banşın sağlanması ıçın her >olun denenmesını ısteyecek ka- dar yılgın Psıkolog Zarko Koraç ınsanla- nn psıkolojık yonden bıtık durum- da olduklannı ılen surerek şoyle dıyor "İnsanlar artık ne pahasına olursa olsun bu işin sonuctanmasını istivor. Eskiden dışarıva yonelik olan ofkelerini şimdi keridilerine ce- virdıler Artık biz Sırplar deüyiz, li- Avrupa kentleri Merkezin çoküşu hastalığı A TİNA(AA)-Sunduğu olanaklar nedenıy le insanlar ıçın bır çekım merkezı oluşturan Av rupa"nın buyuk kentlen. "merkezin çöküşü" hastalığına yakalandı Aşın trafık. aşın gurultu, hava ve yer kırlıhğı. toplumsal sorunlar. sağhk problemlen. y erleşım sorunu, kuşaklararasındakı farklıhklar, ışsızlık ve surekh artan adı suçlar, Avrupa'nın büyuk kentlennı çekıa yerleşım merkezkn olmaktan çıkanp gıderek bırer kabusa dönuşturuyor AT Komısyonu Çevre Komıtesı yetkılılen, Atına'da duzenledıklen basın toplantısında, buyuk kentlerdekı "merkezin çöküşü''' hastalığı ıle ılgılı raporlannı açıkladı Buyuk kentlenn sorunlannın çozumu ıçın tam 67 koşulun yenne getınlmesı gerekıyor Raporda. otomobıllenn kentlere er veya geç olum getıreceğı belırtılerek "2000 v ılına kadar v a y aşamı ya da otomobilı seçmek zoruıidav ız. Eğer hiçbır tedbır alınmazsa, otomobiller ve trafik, > alnızca kentleri öldurmekle kalmayıp atmosferde jol açtığıseraolavıilcdunvada ooemli kirtiliğe de' neden olacak" denıldı Atmosfenn ve yer tabakasının, otomobiller, fabnkalar ve evlerden çıkan toksık atıklar ıle son derece tehlıkelı boyutlarda kırlendığı v urgulandı Avrupa"dakı nufusun yuzde 80'ının kentlerde > aşadığı hatırlatılan raporda. yerleşım sorununun da ırkçılık, aynmalık vegüvensızlığın temel nedenlennden bın olduğu kıydedıldı Tahran'da bir atış aJanı: Riişdü'nün } av ıncısı - Rüşdü - Ruşdii'nün çevimteni - Rüşdü'nün düzeltmeni - komşusu - Ruşdu'niın bakkalı - Rüşdü'nün köpeği derlerimiz kötû, tum dunvanın nef- retini uzerimize çekıyoruz diyebili- yorlar." Kamuoyunda belırgenleşen bu ruhsal çokuş uzenne Sırp lıder Slo- bodan Mılosevıç, anı bır donuş ya- parak, Bosnalı Müslumanlar hakkında son derece alttan alıcı. yatıştıncı bıçımde demeçler ver- meyebaşladı Aynızamandasabık muttefığı, Buyuk Sırbıstan ulkusu peşındekı Sırp Radıkal Partısı lıde- n Vojislav Seselj'den kendını uzak tutmaya gayret edıvor Mılosevıç. aynca, 20 ekımden gecerlı olmak uzere pariamentoyu feshederek. aralık 19 da genel seçımlere gıdıle- ceğını belırttı Parlamentonun feshedılmesı karan, Mılosevıç'ın Sos>alıst Par- tısı ıle eskı müttefiğı Seselj ın Radı- kal Partısı arasındakı tum ılışkıle- nn kopma noktasına geimesı uze- nne alındı 250 sandalyelık parla- mentoda Radıkaller 73 sandalyev- le Sosyalıstler ıse 102 sandalyeyle ıkı buyuk gucu temsıl edıyor jkı partı arasında ortaya çıkan bu tartışmadan once, Sosjalıstler olağandışı bır bıldın yayımlayarak Seselj'ı eleştırdı ve Sırplann >ol aç- tığı savaş suçlannı ılk kez kabul et- tığını açıkladı Bıldın şoyle dıyor- du "Sırbistan kaderini Seselj'in arka çıktığı canilerin \e vurguncu- ların ellerine bırakmavacak." Bıldın aynca. Krajına'da parah askenn yol açtığı cınayetlen ve sı- vil halka yonelülen şıddet hareket- lennı Seselj'in sırtına vuklemeye çalışıvor BelgracTda kışın yaklaşmasıyla birlikte ekonomik durum daha da kötüleşiyor. Eski Yugoslavya bir zamanlar Doğu Avrupa'nın en güçlü ekonomisine sahipti. Bugün sanayi üretimi 1965yılıdüzeyine indi. Birdolann karşıhğı 1 milyar dinan buldu. Belgrad'dakı dıplomatlar kışın yaklaşması ıle ekonomik duru- mun daha da kotuleştığını goren Mılosevıç'ın banş havansı kesıldı- ğını ılen suruyor Diş Tıcaret Enstıtusu'nde çalı- şan ekonomıst Rado\an Kovaçeviç Vugoslav ekonomısının bır za- manlar Doğu Av rupa'nın en güçlu ekonomısı olduğunu ılen surerek şımdı bır ekonomılen olup olma- dığını bıle bılmedığını sö> luyor Gerçekten ekonomı buyük bır çokuntu ıçınde Bugun dolaşımda- kı en büyuk para bınmı olan bır mılvar dınann karşıhğı ancak bır dolar Mman markı ekonomik et- kınhklerde dınann yennı almış du- rumda Ortalama avlık ucret 25 dolar cıvannda Bankalarda hiçbır ışlem vapılamıyor. çunku ıç borç- lanmanın yuzde 9O'ı gen odenme- mış Enflas>on başını alıp gıdınce tıcan ışlemler durma noktasına gelmış Dış Tıcaret Bakan YardımciM Borislav Vukoviç BM yaptınmlan- nın devamı halınde enflasyonu dc- nettm altına almanın olandksız- lığını one surerek şovle konuşu- yor "Fivatları dondurduğumuz takdirde mallar pivasadan kalka- cak. çunkü uretici malını çekecek. Yaptırım yuzünden dışalım vapa- madığımız için sureklı duşuş kavde- den arz. sabit talebi karşılavamı- vor." IParanız varsa berşeyvar Enflasyonun temel nedenlennJ" den bın de sanayi uretımındekı yuzde 40 dolaylanndakı duşuş Yedek parça yokluğundan ve ba- kımsızlıktan fabnkalann çoğu dunmd noktasındd İşten çıkartı- lan 1 mılyon 200 bınden fazla emekçı asgan ucretle geçınmek 20- runda Hukumet. ucretlen öde- mek ıçın mılyarca dınar basıp. pa- ranın değennı sureklı duşuruyor Bolgede gelışen tek tıcan etkın- lık kaçak mallann ve temel gıda maddelennın satıldığı buyuk pa- zarlarda gonıluyor Kovaçevıç bu pazarlardakı alışvenşın ülke eko- nomısının vuzde 50"sınıoluşlurdu- ğunu ılen suruyor Alman markı karşılığında gaz, motonn. et. un. şeker satışlangazete ılanlanylaya- pılıyor Çevırmen \alerva Tosilovak kentte paradan başka herşev ın bu- lunduğunu. yokluğu duyulan tek maddenın para olduğunu belırtı- yor "Paranız \arsa istediğinizi sa- tın alabilirsiniz." Roger Cohen