Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13 EKİM1993ÇARŞAMBA 12 DIZIYAZI Eteklerinde tarihin çözülüp verûden düğümlendiği, bozkırdan fıriamış tunç renkli kayalann üzerinde bir ulusun >arolma destaıunın göğe uzannuş çığjığı Ankara Kaksi. ( Fotoğraf. RIZA EZER) ^ " > 4 ^ • j % • Kalesikeçisi,kedisivearmudundangaynsı ( 1 1 T Y 1 h l 1 T % 1 \ / P ^ T H ^ olmayanbirbozkırkasabasıydıJOyılönce X^^/ vVX JLJLJLX. v V İ . X y ^ ^ V' XX X 'Kurtuluşsimgesi'olarakkabuledüdiğinde... başkenti: ANKARABILAL N. SIMSIR Dt}iflen Bakanhğı Bağmısız Deı /er/tr Topluluğu ile lltjkilerGynel Müıiüriı. Türk Tarih Kurımuı İ'\ csı - 1 - 13 Ekim 1923 günü Ankara başkenı oldu. İmparatorluk başkent) İsıanbul bırakıldı. O tanhten ben Ankara. Tür- kiye devletının başkenüdır ve anasa- yamıza da başkent olarak geçmiştir Bugün Ankara'nın başkent ohışunun 70. vıldömüdür Ankara Büyükşehır Belediyesı. bır süredır bu önemlı yıldö- nümünü çeşitlı etkınlıklerle kutluyor. Başkent meydanlannda da ışıkk pano- lar göze çarpıyor. "Yetmiş Yıllık Baş- kent." Başkenı, devlelin beyni durumun- dad\r tnsamn bütun smir sısterrunın beynınde toplanması gıbi devletın bü- tün örgütlen başkenue düğümlenır. Yasama. yürütme ve yargı organlannın merkendir başkent. Yasalar başkentte çıkanlır. hükümet kararlan başkentte venür. emirler başkentten yayıhr. Kısa- cası. devlet başkentten yönetilir Başkent. devletin dış ılışkilennın de merkendir. Yabancı elçıler başkentte otururlar. yabana resmı ziyaretler baş- kente yapıhr. \abancı devletlerle anlaş- malar başkentte hazırlarup imzalanır Devletin düşünen beyni, çarpan kalbi- dir başkent Dolayısıyla başkent değiş- tirmek her zaman önemh olaylardan sayılır. Şaşırftcıbırolay Ankara'nm başkenı seçilmesi. daha da ilgı çekıcıdir. Aynı zamanda anlamh ve şaşutıcı bir olaydır. Atatürk devnm- leri zincırinin önemli halkalanndan bi- ridır. 1920'lerde Ankara; keçisı. kedisı. armudundan başka pek bır şeyı olnıa- yan, tozlu. sıtmalı bır Orta Anadolu ka- sabası görünümündedir. îstanbul ıse görkemli imparatorluklar başkentidır Bin küsur >ıl Doğu Roma-Bizans tmpa- ratortuğu'nun. beş yüz yıl kadar da Os- manlı Imparatorluğu'nun başkenti ol- muştur Sonük bır Anadolu kasa- basınm anlı şanlı İstanbul'u başkenthk tahundan alaşağı edi\ermesi gerçekten şaşırtıcı bır ola^dır Başkent değıştırmek. devletın yapı değişurmesıyle doğrudan ılgılıdir. Âna- dolu Selcuk devletinın başkenti Konya ıdı Batı Anadolu'da kurulan Osmanlı devletinm ilk başkenti Bursa oldu Bu devlet, Anadolu"dan Rumeliye atlayı- nca. başkentıni de Bursa'dan Edirne'ye kaydırdu 1453 yılının bır mutlu mavıs günü ktanbul fethedıbnce Osmanlı başkenti de hemen Iûlime'> den tstan- buî'a taşındı Nıhayet Osmanlı devletı- nin vıkılması uzenne kurulan yenı Turk devîeti. Osmanlı payitahtını terk ettı ve kendısıne başkent olarak Ankara'yı seçtı İmparatorluk payitahtı İstanbul. üç başlı bır başkenttı: Hem payıtaht-ı sahanat-ı senıye. hem ma- karr-ı Hılafet-ı İslamiye \ehemdemer- kez-i hukumetı Osmanıve idı. Payıtaht. yani tahtın bulunduğu verdı. Halıfehk karargâhı ve hukumet merkezi ıdi 1876 tarihli ilk anayasamızın 2. maddesı, "Devlet-iOsmaniye'nin payitahh, İstan- bul şehridir"' dı\ordu İstanbul. payııaht veya hükümet merkezi olarak Osmanlı de\letıne pek uygun düşmüştu Bu ımparatorluk. Hem Asya. hem Avrupa'ya yayılmıştı ve İstanbul bu ikı kıtanın kavşak nok- tasındaydı Tam "merkezT, yanı "orta yeri" konumunda ıdi Ama zamanla Osmanlı de\letının je- opolıtık dengesi bozuldu. İmparatorlu- B^aşkentler, ülkelerin kalbi, devletlerin beynidir. Tozlu ve sıtmalı bir Anadolu kasabasınınjtem de İstanbulgibi binyıl Doğu Roma-Bizans ve beşyüz yıl da Osmanlı İmparatorluklarının başkentiolan birşehri devirerekgenç Türk Devletınin başkenti olması gerçekten de şaşırtıcı olduğu kadar yürek isteyen bir kararlıhğın ürünüdür. Yıl 1922-23 Kemalistlerin zaferiyle sonuçlanan Kurtuluş Sa\aşı'nın kalbi Ankarada L lus Meydanı'ndaki ilk meclisbinası. Aydınlan- marun başketinin yüzytUardır imparatorluk paşitahtı olamayacağı kesindi. f OZÂN SAGDlÇ'ın arşivınden.) ğun Avrupa (veya Rumeli) topraklan yıtirildı. "Doksân öç Harbi" denen 1877-78 Türk-Rus savaşmda Ruslar. Tuna Nehri'ni aşıp İsıanbul kapılanna dayandılar Yeşilköy'de karargâh kur- duîar ve orada Osmanlı hükümetıne pek ajnr bir anlaşma dıkte ettıler. Baş- kent İstanbul. Rus tehdidinden ürperdı. İlk defa o zaman payrtahtın "geçicj ola- rak" İstanbul'dan Anadolu"ya taşı- nması duşünüldü Daha sonra. Osmanlı başkentmin daımı olarak da Anadolu'ya taşmması Osmanlı ülkesı Avrupa'daki toprak- lannı yitinyor \e Asya'ya doğru kayı- yordu. tki milletli Avusiurya-Macaris- tan tmparatorluğu gibı Osmanlı devletı de bir Türk-Arap İmparatorluğu'na dönıişebılecekti. öyleyse Osmanlı baş- kenti de Türk-Arap sınınnda bir yere, mesela Halep'e veya Şam'a laşı- nmalıydı. Gokz paşa. İstanbul'un hem karadan. hem denızden saldmya açık olduğunu ve başkentm başka bır yere taşınması gerektiğıni soylüyordu. 1877-78 Türk-Rus savaşından 34 yıl Savof. dediğiyle kaldı. Türk kuman- danı Nazım Paşa, Bulgar ordusunu ol- duğu yerdemıhladı.Çatalca'yı bir"İkin- ci Ptevne" durumuna getirdı. Türk or- dusunun şerefıni kurtardı. Ama, Çatal- ça'dakı şiddetli çarpışmalar. başkent İstanbul'da korkunç bir telaş yarattı. Cephenin top sesleri tstanbur.u titretti. Yınepadışahın ve hükümeün İsianbul"- dan Anadolu'ya taşınması gündeme geldi. Yani payıtaht "geçici olarak" Anadolu'ya. mesela Bursa'ya taşma- caktı. met Ferit (Tek). Balkan Savaşı sırasında tfham gazetesınde şunları yazdı: •'Pavitahtm İstanbul gibi güzel bir şe- hirden uzaklaştınlması gik; bir mese- ledir. Hisse. ananeye aykırı bir leşcbbüs; fakat ne \apalım? Eğer bu nakil millet %e memleket selameti için lüzumlu ise. Pa- yitahtın vatamn merkerinde. milktin kalbinde kunılması, yerteşmesi lazundır. Payitaht, bir devletin başı demektir. Dûşmana baş uzatılma?, baş saklanır. kollarla a>ak onu müdafaa eder. Hudut bu kadar yakiaştıktan sonra "p.ayitaht-ı Saltanat-ı Seniye" ,"Makam-ı Hilafet-i îslamiye" ve Merkez-i Hükümet-i Osmanıye"gibi üç önemli işlevi olan İstanbul, başı sıkışan Osmanlı 'ya hiç de güvenligelmiyordu. Gerileme ve yıkılış dönemlerindepayitahtın Anadoluya taşmması sık sık gündeme gelmişti. Ne varki, Osmanlıyönetimi, "gözdesf'nden vazgeçmiyordu. görüşu ortaya aııldı Osmanlı ordusun- da uzun yıllar hızmeteımişolan Alman Generalı von der Gokz. değişen Os- manlı haritasına göre başkenıın de de- ğışmesı gerektığını savundu. Daha 1897 yılında Osmanlı payıtahtının K.ayseri veya Konya'ya, hatta belki daha da gü- neyde bir yere taşınabıleceğını yazdı. Von der Golız. bu düşüncelerinı ıleri tanhlerde daha da geliştırdi Ona gore sonra Balkan Savaşı çıklı. Ekim 1912"- de. Sırbistan, Yunanistan, Karadağ ve Bulgaristan, hep bırlıkte Türkıye'ye saldırdılar Bır ay sonra yaklaşık 140 bin mevcutlu bır Bulgar ordusu, İstan- bul'un son savunma hattı olan Çatal- ca'va dayandı. Bulgar Generalı Sa>of, yabancı gazetecılere. "Baylar, sekiz gün içinde Çarigrad'da (İstanburda) ola- cagız" diyordu. Bulgar ordusunun Çatalca'da dur- durulmasıyla başkentin taşınmasına ge- rek kalmadı. Ama İsianbul'un artık es- kısı gibi güvenli bır başkent olmadığı. karadan da düşman tehdıdine açık ol- duğu iyice anlaşıldı. Başkenti îstanbul- dan laşıma tanışmalan başladı. Kütahyaeski mılletvekıli olan, 1920'- lerde İçişlerı Bakanhğı, daha sonra da büvükelçılık görevlerinde bulunan Ah- İstanbtri'da rahat orurmanın imkanı yok- rur, idare merkezi bu gibi tehlikelerden çnasun olmak icab eder. Şimdiye kadar İsranbul'a tehlike valnız Boğazlar cihe- tinden idi. Şimdi buna bir de karadan bir tettdit ila\e oldu. Üç taraftan teblikeye manız bir noktada payitaht kurulamaz." YARIN: An&dolu'da bir merkez ÇALIŞANLARIN SORULARl/SORUNLARI YILMAZ şiPAL Çahştığım Işyeri Kapanıyor Çahştığım işyeri kapanıyor. İşveren, işyerini kapatırken ödeme güçlüğü içinde bulunmasını sebep ola- rak gösterivor. Kıdem haklanmız ödenecek. Ancak, işve- ren işyeri kapandığında, kıdam taznıinatının yanı sıra ihbar tazminatı >e geçmiş yıllara ait kullanılmamış ücretli vıllık izin paralarını, "ödeme güçlüğü içinde bulunduğu- nu" sebep olarak göstererek ödemek istemiyor. Bu u\ eulama \ asal mıdır? I.S. YANIT: İşvcrcnin,"hizmet akdini sürenin bitimindenönce veva bildirim önelini beklemeksizin" bozabilcccğı ncdcnlcr. 1475 sa>ılı İş Yasası'nın 17 maddcsındcaçıklanmışlır. Bu ncdcnlcr; "l-Sağlıksebepleri, II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymavan haller ve benzerleri, III- İşyerinde işçiyi bir haftadan fazla süre ile çahşmaktan alıko- yan bir zorlayıcı sebebin ortaya çıkmasıdır."1 Yargıtay 9. Hukuk Daırcsı'nın. 13 Hazıran 1977 tarıhlı. 7090 esas ve 9194 sayılı karannda "ödeme güçlüğü içinde bulunmak'1 zorlayıci ncdcnİcrdcn sayılmamıştır. (1) "(...) davalının savunmasına göre ekonomik kriz nedeni ile... tarihinden iribaren işçilere yarım ücret \erilmek suretiyle iş akdi devam ettirilmekte iken; bti paranın da badema terilmeyeceği ve yasal haklar saklı kalma kaydı ile yeni iş aramalan yolunda bir an- laşma yapıldığı anlaşılmaktadır. iş akdinin bozulduğu, taraflar arasında uyuşmazlık konusu de- Bu rtiâyüa; işsözleşmeâ işveren tarafından bozulmuştur. İşvere- nin ileri sürdüğü sebep, İş Kanunu'nun 17. maddesinin üçüncü ben- dinde yazılı zorlayıcı sebeplerden değUdir. Bu iübarla; iş sözleşme- sini ihbar Öneline uymaksızın bozan işverenin ihbar tazminatı ödemesi gerekir.(...)" İş Yasası'nın 56. maddesi de. "akdin feshinde izin ücreti" ile ilgi- "İşçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin süresi için ücreti, hizmet akdinin işveren vey a işçi tarafından feshedilmcsi halinde ak- din sona erdiği tarihteki ücret üzerinden kendisine ödenir.(...)" (2)"(-) önceki yıllara ait ücreti izin paralanna ait isteğin reddi ya fvargıfay 9 Hukuk Dairesi, 21.12.1972 tarih, 19784 esas ve 32363 karar) Kaynak. (1) Mustafa Çenberci, İş Kanunu Şcrhi 1978, sayfa 1165 56 İbrahım Eşmelioğlu, İş Kanunlan ve Mevzuatı 1986, sayfa 387 /20 (2) Mustafa Çenberci, İş Kanunu Şerhi 1978, sayfa 1325 /14 POLTnKAVEOTESI MEHMED KEMAL •••Alacağımız Dersler Rusya'nın yeni çarı Boris Yeltsin parlamentoyu topa tutarak demokrasiyi getıriyor. Topa tutulan demokrasiyi başta Amerika olmak üzere İngiltere, Fransa, Almanya AT ülkeleri alkışlıyorlar. Sovyet Rusya'ya komünizm 1917'de Kışlık Saray'ı topa tutarak gelmemiş miydi? Bu toplu tüfekli demokrasiye televizyonda boy gösteren si- yaset uzmanları da şaşıyorlar. Batılı için önemli olan demokrasidir, sırası geldiğinde var gücüyle savunur. Ancak demokrasi çıkarlarına aykı- rı duşünce parlamento topa tutulduğunda aldırmaz. işte Başkan Clinton, Yeltsın'in parlamentoyu topa tutmasına aldırmıyor bile... Demokrasi adına, parlamentoyu topa tutandan yana oluyor. Demokrasi tarihine Yeltsin adı parlamentoyu topa tu- tan olarak geçecektir. Hiç de parlafc bir ad olmayacaktır. Yeltsin bu kadar cesur değildi Ancak Batı ülkelerinden ve Batı büyüklerinden aldığı destek onu böylesi cesur etti. Demokrasi yozlaşmasından alınan bu cesaret ne kadar sürer? Batılı uzmanlar uzun sürmeyeceğini, ilk toslamada gereken dersi alacağını soyluyorlar. Demokrasi, bizım icadımız değildır. ikinci Dünya Sa- vaşı'ndan sonra Mihver devletleri yenildi. Demokrasi- den yana olan devletler üstün geldiler. Bizde İsmet Paşa seçimli demokrasiye özendi. Demokrasinin ne mene bir şey olduğunu bilen yoktu. Ancak seçimle geli- nip, seçimle gidileceği bıliniyordu. Daha onceki iki dere- celi seçimler demokrasi sayılmıyordu. Bilinen, seçim olacaktı. Seçim olacak ama nasıl olacaktı? Burasını pek bilen yoktu. ilk seçimde kural şöyleydi: Oylar "açıkta" atılacak, sayım "gizli" yapılacaktı Kural böyle olunca, bunun içine her türlü hile karışırdı. 1946'da öyle oldu, seçtmın ıçine her türlü hile kanştı Bir kez seçim yapıl- mıştı. Sıra ikincisindeydı. 1950 seçımlerinde kural değış- tirildi. Oylar gizli atıldı, sayım açıkta yapıldı Seçim boyle olunca hile payı azaldı. DP (Demokrat Parti) seçimı ka- zandı, iktidar oldu. 1954 seçimlerindeyse çoğunluk sis- teminin zararlı olduğu görüldü. Çoğunluk oylarına yas- lanan partı, muhalıflerine göz actırmıyordu. "Etme, eyleme" dendıyse de, parti iktidar koltuğuna oturmuş, bir türlü uzaklaşmıyordu. Sonunda iktidar partisi (DP) bır askeri karışmayla koltuğundan alaşağı edıldi; demokra- si de epeyce zedelendi. Elli yılı aşkın demokrasi deneyimimizde çok şeyler gördük, çok şeyler öğrendik. Seçımlerın türlüsünü gör- dük. Oyle ki iktidar bile karma oldu Bir sağ partı ile bir sol partinin koalisyonu ile iktidar oluyordu Birbırlerin- den çekiniyorlarsa da, kazık da atıyorlar. El altından atı- lan kazıkları ikisi de görmezlikten geliyor. Demokrasi yolunda işbırlığine gidilecek denıyor, ama sağcı parti hiçoralı olmuyor. Secmenin gözünun sol-sağ kavgasın- dan başka şey görduğü yok. Sol bırleşeceğım dıye kıv- ranırken, cici mamayı nasıl kaparım diye oyalamyor. Bayan Tansu Çiller bir özelleştırme tutturmuş oyal'anıp gidiyor. Hadi (T)'yi sattın diyelim, karmaşık ekonomiyı düze sokmak için kaç tane (T) gerekli görmuyor musu- nuz? Bu ekonomiyi düzeltmeye (T) yetışmez Bakın Yunanistan'a, nası! tereyağdan kıl çeker gibi özelleştir- menın de (T)'lerin de üstesinden geldi. Böyle ekonomi- nin içine ederim dıyerek rotayı çevirdi. Işin hakkını verelim, Yunan seçimlerıyle, Yunan seç- menin deneyleri çokyüksek... Oyların neyana kaydığını daha sandığa gırer gırmez biliyorlar 300 sandalyeli meclisin 170 sandalyesinin ne yana kaydığını daha ge- cesinde dikizlediler. Papandreu gece yarısı. hasta yata- ğından dikilerek seçim sonucunu ilan ettı. Ekonomi de, anayasa da (cumhurbaşkanı seçımi) değişecekti. Eski- den dünyaya bakarak ders almaya çalışıyorduk, şimdi çevremize bakarak dersimızi çalışalım Balkanlar, Kaf- kaslar, Guneydoğu, bir de Rusya'ya bakalım; alacağı- mız dersler çoktur Yeltsin'in de sonu gorünüyor. BULMACA 1 2 3 1 —' 2 3 4 | — 5 6 M •I i 7 8 9SOLDAN SAĞ.V. 1/ Ankara yöresine özgü bir halk oyunu 2/ Asma küıüğü... Şarkı. 3/ Ha- mamböceği 4/ Pirinç ve şekerkarruşından elde edilen bir tür rakı... As- ker. 5/ Bir dairenın kendi g düzleminde bulunan fa- kat merkezinden geçme- 6 yen bir doğru çevresinde y dönmesıyle oiuşan ci- sim... Bir ytldızın parlak- 8 Uk bakımından bulundu- g ğu basamak. 6/ Radon elemenünin simgesi... AUnmış bır şeyi geri verme. 7/ Tann... Arapca- da "ben". 8/ Adıyaman'ın bır ilçe- si... İşe. eyleme dayanan. 9/ Tan- kata yeni giren kimse. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ 1914'ten başlayarak Avrupa ve Amerika'da yaygınlık kazanmış bir salon dansı. 2/ Sezdirme... Ya- rar duruma gelmiş, bayındır.3/ Senegal'in başkenti... Dinsel inanç- lan olmayan. 4/ Kuzeybau Kaf- kasya'da yaşayan Gürcü soyundan halk... Yabanıl hayvan bannağı. 5/ Arsız. sımaşık... İki tarla arasındaki sınır. 6/ Bilgin- ler, yazarlar ve sanatçılar kurulu. 7 / " — ehline derman sordum âkmde / Ne Eflatun bilir ne Lokman yazar" (Dertli)... Bir olgu- nun incelenmesi yoluyia bir önermeyi doğrulamayı ya da bu gözlemden bir önermeye ulaşmayı sağlayan sınama. 8/ Bir no- ta... Bir göz rengi. 9/ Ankara'nın eskı adı.. Nişan İLAN KAMAN ASLİYEHUKUK HÂKİMLİĞİNDEN 1993 159 Davacı Hanife Kaya vekılı A\ Sevıl Dalkıhç tarafındandavalı- lar Osman Bozkurt ve Ahmet Bozkurt ale>hıne açılan eşyadan dolayı alacak davasının yapılan açık yargılaması sonunda ara karan gere- ğince; Kaman Karkınselimağa köyü nüfusuna kayıtlı Osman Bozkurt ve Ahmet Bozkurt'un adresleri meçhul olduğundan duruşma gününün adlanna ılanen tebliğıne karar verilmış olup. adı geçenlenn duruşma- mn bırakıldığı 16.11 W3 günû. saat 09.00'da duru^mada bızzat ha- ar bulunmalan ve>a kendılennı bır vekille temsil ettirmekri. aksi takdırde duruşmanın gı>aplannda yapılacağı ve karar venleceğı ilan olunur Basın 51635 GAZİANTEP1. SULH HUKUK MAHKEMESİ 1988 71 Davacı Ali Dikıcibaşı vekılı Av. Ali Korkmaz. davalılar Yahya Ateş ve arkadaşlan aleyhine açtığı ortakhğın gıdenlmesi davasının yapılan açık duruşması sırasında verilen karar gereğince: Gazıantep ılı Be> Mah. pafta 125, ada 1166. parsel 4"te kayıtlı bu- lunan taşınmazın hissedarlanndan olan Yüksel Aslan, Mümtaz Oğan. Hacı Kökoğlu'nun tüm aramalara rağmen duruşmaya davet edilemediklerinden. duruşmanın atılı bulunduğu 28.10.1993 günü. saat 09 00'da mahkememizde hazır bulunmalan veya kendilenni bu vekılle temsil euırmelen. haar bulunmadıklan veya kendilenni bıı vekille temsil eıtirmedıklen takdırde gıyaplannda ortaklığın gıderil- mcsıne dair karar venleccği ılanen teblığ olunur. 26.7.1993 Basın: 51568