Katalog

12EKİM1993SAU CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN Mısır, Mübarek'tendeğişimbekliyor Mısır'ın başkenü Kahire'nin caddeleri son gûnlerde Cumhurbaşkanı Hüsnü Mü- barek'in afışlenyle donandı. Üçün- cü kez cumhurbaşkanlığına seçilen Mübarek altı yıl daha ülkenin y öne- timinde söz sahibi olacak. Mübarek seçimlere tek aday olarak katıldı ve oylann yüzde 95'ini aldı. Ekonomik darbogaz içinde bulu- nan Mıar sürekü tırmanan şiddet olaylanna hedef oluyor. Siyasi göz- lemciler Mübarek'in tekrar seçibne- sinin, Mübarek'in bugüne dek ızle- diği siyasetin onaylandığı anlamına gelmediğini ileri süriiyor. Gelecek hafta yapılacak resmi yemin töre- niyle göreve başlayacak olan Müba- rek, önündeki en önemli sorunun köktendıncilerin terör eylemleri ol- duğunun ayirdında. Sosyal reform- lara artık öncelik tanıması gerekü'ği- nin bilincinde. I Mübarek'in üzerindeki baskı arbyor Kahire'deki Amerikan Üniversi- tesi'nde Sosyoloji Profesörii Sadet- tin tbrahiın beklentileri artan Mısır halkırun sabırsızlandığıru belirtiyor. İbrahım, Mübarek'in cumhurbaş- kanlığının son dönemi olması nede- niyle. üzerinde yoğun baskı olduğu- nu ve cumhurbaşkanının bunu his- settiğiru söylüyor. Mübarek, Enver Sedat'ın bir sui- kast sonucu öldürülmesinin ardın- dan 1981 yılında göreve geldi. Enver Sedat, Mısır-İsrail banş görüşmele- nrun hız kazandığı sırada Müslü- man mılitanlar tarafından öldürül- müştü. Daha önce, hava kuvvetle- nnde pılot olan Hüsnü Mübarek, cumhurbaşkanı olur olmaz ekono- mide ve seçim sisteminde reform yapmaya çahştı. Mısır'ın ekonomisı, Amerikan yardımıyla oldukça gelişti. Ancak ülkede yaşam düzeyınin yükseldiği pek söylenemez. Mübarek'in Mı- sır'ın kalkınması yolunda attığı adı- mlar oldukça küçük ve temkinlı Kemikleşen ışsizlik. ekonominin en belli başlı sorunu. Bırleşmiş Mıllet- ler Kalkınma Programı'run belirtti- ğine göre Mısır nüfusunun yüzde 23'ü yoksul. Mübarek yönetımi, son iki yıldır köktendinci militanlann başlattığı şiddet olaylanyla mücadele ediyor. Ülkenin 2 milyar dolarlık turizm sa- nayi, turistlere yönelik terör eylem- lennden büyük oranda zarar görü- yor. Toplumsal gözlemcilere göre mesınden kaynaklanıyor. İcöktendincilenn gjderek kuvvet ka- Mübarek'in sağlam ve güvenilir zanması, Mübarek'in sosyal %>e eko- bir kalkınma planından yoksun ol- nomik reformlan gerçekleştirme- duğunu belirten Prof. İbrahım. Mü- barek'in hükümet ıçındekı yolsuz- luk ve rüşvet olaylanyla zaman kay- betmeden mücadele etmesi gerekti- ğıni vurguluyor. Hükümetin genç- leştirilmesi, ekonomik reformlann gerçekleştirilmesi ve yenı ış alan- lannın yaratılması İbrahim'e göre ilk planda ele almması gereken ön- lemler. Batı. Mübarek'in başansını istiyor. ABD'nin yakın müttefıği olan Mübarek. İsrail devleti ve Filis- tin halkı arasındaki banş görüşme- lerinde oldukça etkin bir rol oynadı. Ekim ayının 4'ünde yapılan baş- kanlık seçimlennden önce televız- yonda yaptığı konuşmada. seçmen- leri oylannı kullanmaya davet eden Mübarek şöyle dedi: "Demokrasi Mısır'da bir yaşam tarzı haline gel- miştir. Demokrasiden vazgeçme- yin." IMübarek halktan kopuk Baa muhalif gruplar, Mübarek'- in demokrasi anlayışının yapay ol- duğunu öne sürerek, elinde tuttuğu mutlak gücün etkisiyle Mısır halkı- nın büyük çoğunluğunun gereksı- nimlenne duyarsız kaldığanı ifade ediyor. Enver Sedat'ın sözcülerinden Mı- sırlı bir diplomat, Mübarek'in halk- tan çok kopuk olduğunu, ülke so- runlannın muhaliflerin kendisinı yı- pratmak için abartıldığı kanısında olduğunu belirtiyor. Mısır'da muhalefet partileri var olmakla beraber, Mübarek'in koy- duğu yasaklar nedenivle etkin ola- mıyor. 58 milyonluk Mısır'da yal- nızca 18.9 milyon kayıt seçmen var. Seçmen sayısının düşük olması, 18 yaşın altındaki nüfusun çokluğu ve seçmen olabilecek nitelikteki birçok kışinin kütüklere kayıt yaptırma- masından kaynaklanıyor. Mübarek'in başkanlık seçimlerini kazanacağı geçen temmuz ayında kesinleşmişti. Mübarek'in partısinin 454 sandalyeden yüzde 80'ini elinde bulundurduğu Halk Meclisi, tem- muz ayında Mübarek'in adaylığmı onaylamıştı. Mısır Anayasası'na göre. Halk Meclisi başkan adayını belirliyor, bu aday, halk oylamasına sunuluyor. Mısır hükümetı geçen haftaki seçimlerde seçmenlerin yüz- de 84'ünün oy kullandığını belırtü. Ancak muhalefet bu saymın abartıldığını ilen süriiyor. Mısır Ha- beralma Bakanı Saffet El Şerif. oy kullanma oranının yüksekliğını, seçmenlenn lıderlerine duyduğu gü- ven ve inanca bağlıyor. Charies VV. Hoimes Fransa SosyaJist yeşıllere İt L e Monde gazetesinin ve Fransız televizyonunun üçüncü kanahnın •• ortaklaşa yaptırdıklan kamuoyû araştırması. halkın Sosyalist Parti'ye duyduğu güveni kaybettığinı göstenyor Bununen önemli nedenını seçım sırasmda verilen sözlerin tutulmaması oluşturuyor. Kamuoyu araşürmasına kaülanlann yüzde yetmişı solun eşitsizliğe karşı savaşı temsil etmesi gerekügini düşünüyar. Ama kaühmalann sadece yüzde 30'u bunu başardığmı düşünüyor. Araşürmaya göre daha önce gerçek solu, ideal sola tercih eden seçmen, artık bunun tersini yapıyor. Solun kaybettiği oylar çevrecilere gidiyor. Ne sağ, ne de sol politikaya yakın olan çevrecilerin oylan her geçen gün artıyor. Yirmi yıldır hükümetin gücü olan ve cumhurbaşkanlığı secimlerinde hep kazanan Sosyalist Parti'nin, kendısine destek veren gnıplann düşüncelennın ve projelerinin değişmesiyle gelecek seçimlerdeki şansı azahyor. Araşürmaya göre solun temsil etmesi gereken ülkülen ve değerleri yetennce temsil edemedığı ortaya çıkıyor. Eşitsizliğe karşı savaş, ınsan haklan, iş bölümü, fırsat eşitliği, dünyada banşın korunması, Avrupa'nın yapılanması. toplumu değıştirme ısteği, Üçüncü Dünya ülkelenne yardım. laıklık gıbi bir dizi değer ve ülkü üzerine sorulan sorular, seçmenlerin bugünkü solu nasıl göründüğünü ortaya koyuyor. Gelecek seçimlerde solun iküdara gelmesini isteyenler yüzde 40, istemeyenler yüzde 48 orarunda görülürken seçmenlerin yüzde 67'si Sosyalist Parti'nin bugünkü hükümete kıyasla bir değişim politikası önermediğini düşünüyor. I Kamuoyu yeniden yapüanma istiyor Sosyalist Parti'nin yıprandığını ve artık gerçek solu temsil etmediğini düşünenlerin sayısı artarken gençlerin desteği de azalıyor. Gençleri partiden soğutan etkenlerin arasmda insan haklan, eşitsizliğe karşı savaş ve şans eşitliği konulannda etkin bir poütika izlenmemesi ve önümüzdekı yıllarda uygulanacak olan politıkanın değişime yönelik olmaması yatıyor. Tüm bu kötü göstergelere karşın Sosyalist Parti Başkanı Michel Rocard sevilen bir lider olmayı sürdüriiyor. Seçmenlerin çoğu, özellikle genç kuşak, onu önümüzdeki oımhurbaşkanlığı seciminde aday olarak gönnek isüyor. Seçmenlerin yüzde 41 'i Rocard'ın partinin başında kalıp yenileme hareketini sürdürmesini isterken, yüzde 23'ü onun partiden aynlıp cumhurbaşkanlığı seçimine hazırlanmasını istiyor. Kamuoyu araştırması. solun bir değişim içine girerek tekrar yapılanması gerektığini göstenyor. başkenti Saraybosna'da, cılız da olsa bir başka dil daha . Punk müzik grubu Black Cross of Destinv (Kaderin Kara •ti tutabileceğinin en gûzel örneğini oluşturuyor. Boşnakfar, Hın atlar ve Sırplardan kurulu grup, çalışmalarını akustik müzik aletleri> le sürdüriiyor. Çünkü, amplifıkatörlerini çalıştırmaya yetecek kadar elektrik yok. Grubun bas gitaristi Jesa, pusuya yatrnış birinin açtığı ateş sonucu dört aj önce yaraİanmış. Bövlece, gruba bir de koltuk değnekleri katılmış. Arada bir konser veriyorlar ama, konserierini kamuoyuna duyurmamaya dikkat ediyorlar. Çünkü, saldırıya uğramaları halinde gökte vızıldaşmaya başlayacak kurşunlarm sesi, müzik aletlerinden yükselen sesi bastırabilir. 12 ayı yolyapımını engelleyebilecek mi? F ransa ve Ispanya arasında yer alan, Atlantik Okyanu- su'ndan Akdeniz'e doğru bir duvar gibi uzanan Pîrenefcr Batı Avrupa'da son kalan vahşi doğa parçası. Kartaldan akbabaya kadar bir dizı kuş türü, dağlann doruklan- ndaki buzullarda konaklayıp. çoş- kun nehırlenn oluşturduğu görkem- li şelalelerde serinliyor. Çam orman- lannda diğer hayvan türleriyle bir- likte Fransa'nın son ayılan yaşam savaşı veriyor. Fransa ıle lspanya'yı tnrleşür- mesi planlanan yeni ağır vasıta yolu, bölgenin el değmemiş vadisi olan Aspe'den geçecek. Yoldaki yoğun trafık, yaşam savaşı veren hayvan türleri için büyük bir tehdit oluştu- racak, yok olma sürecini hızlandıra- cak. Çevreciler, trafığin yol açtığı hava kirliliği, betonlaşma ve gürültünün dünyanın bu en güzel vadilerinden birini bir daha geri dönüşü olmaya- cak şekilde kirleteceğınden korku- yor. AncaK, naiK oyKuıenne sureKiı konu olan ayılar, bu yolun yapımını engelleyecek güçte. IAyılar yol yapımını engelleyebilecek mi? Bundan 200 yıl önce kahverengi ayılar, Avrupa'nın her köşesinde görülüyordu. Bugün sayılan yok denecek kadar azaldı. Ayılar artık halk öykülerinde, hanedan armala- nnda, insan ve kent isimlerinde ya- şatılıyor. berlın ve Bern gıbı kent isimleri, Bernard \e Bernadette gibi insan isimleri ayı sözcüğünün türev- leri. Bu nedenle. Pireneler'de yaşa- yan 12 ayının Fransa'nın günde- mindeki en hararetlı çevre tartışma- sına konu olması kimseyi şaşırtma- dı.. İlk olarak Fransa-İspanya arasın- daki yol yapımının durdurulması için çevre korumaalar bir mahkeme karan çıkarttı. Sonradan yapılan bir kamuoyu yoklaması, ayılann Fransa'da en çok sevilen hayvanlar- dan bıri olduğunu ve çocuklann, ayılann korunmaya ahnmasını iste- diklerini ortaya koydu. Yol yapımının yeniden gündeme geldiği şu gûnlerde, Avrupa'nın çe- şitli ülkelerinden gelen çevreciler protesto yürüyüşüne katılacak Ayılann ve el değmemiş bir vadı- nın bozulmasından öte. son gelış- meler daha kapsatnlı bır konuyu gündeme getirdi. Avrupa Toplulu- ğu çerçevesinde gümrük duvarlan- nın kalkması, Avrupa'da >enı ula- şım ağının genişletilmesı anlamına geliyor. Aynca, Batı Avrupa'da en önemli konulanndan bin olan tek- nolojik gelişme ve çevre korumacıh- ğının bırbınyle çaüşması, tekrar tartışmaya açıldı. Yok olma tehdidı altındaki türlerin ve nehirlerin ko- runması için birtakım kurallara uyulması zorunlu. Oysa, Avrupa'da boş alanlann kullanıma açılmasıyla bu kurallar arka plana atıhyor. Projeye gore. Pireneler'de 8 kılo- metre uzunluğunda açılacak tünel. Fransa'da Bordeaux ıle İspanya'da Zaragoza'yı birleştirecek. A\rupa Topluluğu. Somport Geçidı adı ve- nlen ve JUU milyon dolara malola- cak tünelin yalnızca yüzde 10'unu karşıhypr. Gözlemciler, bu projenin deneme nitehği taşıdığını ileri sürerek. de- mıryoluna bir secenek olup olmava- cağını anlamak istiyor. Avrupa Topluluğu'nun ulaşım politikasm- da demiryolu. karavoluna tercih ediliyor: ülkeler arası mal taşımaalı- ğında trenin, ucuz ve temiz olduğu düşünülüyor. I Demiryolu 23 yıldır kapalı Ne var ki uygulama topluluğun politikasına ters düşüyor. 1970'de Topluluk bünyesinde mal taşımacı- lığının yüzde 50'si kara\olu. yüzde 28"i demiryolu ile yapıldı. 1990'da demiryoluyla yapılan taşıma yüzde 15'e düştü. Aspe Vadısi'nde yapılacak kara- yolu yıllardır süregelen tartışmayı daha da şiddetlendireceğe benziyor, çünkü vadide bir demiryolu mevcut. 1920'lerde açılan demiryolu zama- nının teknolojısıni epey zorlamış. Vadi boyunca uzanan demiryolu 25 tünel ve 23 köprüden geçiyor. Fran- sa. 1970'dedemiryolunuazkulhnıl- dığı için kapatmış. Bölge sakinlerinin bır bölümü tren volunun tekrar kullanıma açıl- masını istiyor. Tren yolunun açıl- ması, karayolu yapımının onda biri- ne mal olacak. Öte yandan karayo- lunu destekleyenler, uzun vadede ulaşım giderlerini azaltacağını ileri sürüyor. Marlise Simons The New York Times Urdün'de banş bunalımı1948'de îsrail devletinin kunılmasından sonra politik açıdan çalkantılı birdöneme sürüklenen Ürdün, îsrail ile Fılıstin Kurtuluş Örgütü'nûn (FKÖ) banş sürecine girmesiylederin bir kimlik bunalımı yaşamaya başladı. İsrail devletinin ortaya çıkmasından sonra başlayan Arap-İsrail Savaşı'nda Batı Şeria'yı bünyesine katan Ürdün, Arap nüfusa ve İsrail devletine katılan topraklardan kaçan sığınmaalara yurttaşlık hakkı tanımıştı. 1%7'de, İkinci Arap-İsrail Savaşı sırasında, Batı Şeria ve Doğu Kudüs'ü İsrail'e kaptırması sonrasında, ülkeye gelen sığınmacılann sayısı dahadaartü. Bu çatışmaya ek olarak. yakın geçmişte patlak veren Körfez Krizi'nin de etkisiyle ülke nüfusunun yüzde 70'ini şimdi Filistinliler oluşturuyor. İsrail ve FKÖ, geçen ay , imzaladıklan antlaşmarun aynntılan üzerinde çahşırken, Kral Hüseyin, yeni oluşan durumun ülkeyi nasıl etkıleyeceğini düşünüyor. Gerek Kral Hüseyin, gerek • banşın sağlanması için çaba gösteren dığerleri, bunun ancak Filisünlıleri krala bağlı kılacak bir Ürdün-Filistin birliği ıle mümkün olacağını düşünüyordu. Artık Ürdün'ün böyle merkezi bir rol oynamas pek olanaklı görünmüyor Başbakanlığıru İzak Rabin'in üstlendiği İsrail hükümetı, kalıcı bır banşa ulaşılabilmesi için, 1991 'de başlayan banş şüreci çerçevesinde oluşturulan Ürdün-Fılistın delegasyonu yerine, doğrudan düşmanı FKÖ ile ılişkiye_geçmeye karar verdı. FKÖde. Israil'ın varlığıru tanıyarak, toprak ısteğine gem vurdu. Ürdün, antlaşmaya, İsrail'le daha önce temkinblik çerçevesinde gelişen ılışkılenn normalleştirilmesi açısından yaklaşsa da, sarayda esen hava daha başka. Geçen yıl kanser ameliyatı geçiren Kral'ın sağlık durumu bir yana, Filistin milhyetciliğini ateşleyen yeni bir Filistin devleti olasılığı. ülkede yöneümi elinde tutan Haşimileri tedirgin ediyor. IGerginlik geçrnişe dayanıyor Filistinlılenn kendilerinı ekonomik ve politik anlamda bağımsızca ifade edebilecekleri bır toprağa kavuşması, önemli görevlere Filısünli olmayan- lanngetirildıği Ürdün'üezme- leri anlamına gelebilir. Filistin milliyetçıhği, Ürdün'e karşı beslenen düşmanca bır tutumu da içeriyor. Ne de olsa, Ürdün de Baü Şeria'yı işgal eünişti. Bu kendinı açığa vurmayan düş- manlığın en fazla farİcında olanlardan birisi de Kral Hüse- yin. Kral Hüseyin daha 15 yaşındayken, büyükbabası Kral Abdullah'ın, Kudüs'teki El Aksa Camiı'nde genç bir Fi- listinli tetikçi tarafından öldü- rülüşüne tanık olmııştu. Kral Abdullah'ın öMürülmesi, ülke- vi yöneten Haşimılerle kendı devletlenni kurma çabası gös- teren Filistinliler arasındaki ik- tidar savaşımının ilk ışıklanru yakıyordu. Kral Abdullah. ölümünden bir yıl önce Batı Şe- ria ve Doğu Kudüs'ü ilhak et- mıştı. Bu topraklann Ürdün'e kaülması. FiHstinlilerin içinde- ki hırsı, Kral Abdullah'a sui- idbt düzenleyecek kadar kö- rüklemişti. Filistinlilerin besle- diğı hırs. bu suikastla da nokta- lanmıyordu. Büyükbabasının ölümünden ikı yıl sonra tahta çıkan Kral Hüseyin 1970'te, kendisini tahttan indirmeye çalışan Filistin gerillalanna karşı kanlı sokak çatışmalan başlatmıştı. Bu şiddet, Kral'ın Filistinlilerle dayanışma acı- klamalannı gölgeledi. Kral Hüseyin, İsrail-Filistin antlaş- masının açıklanmasından son- ra, başlangıçta 8 kasımda yapüması beklenen seçımleri eneleyeceğine daır İDUçbn ver- di Kralındanışmniılan.seçim- lerin, yeni ku—.lacak Filistin hükümeti için Gaza ve Eriha'- da temmuzda yapılması plan- lanan seçimlerin ertesine bı- rakılması gerekügini düşü- nüyordu. Temmuz seçimleri, 1967 savaşında Ürdün'e kaçan sığınmaalara da açık olabiür. Bu da, Filistin iktidannın Ür- dün'deki etkılennin hafıfletil- mesi anlamına gehyor. Fakat kral, çoğulculuğu savunması yüzünden olsa gerek seçimlerin ertelenmesine karşı çıktı. Ürdün'ün hemen yanı başında kurulacak bir Filistin devleü- nın Ürdün'deki çoğu FilistinH'- nın kafasında birlik fıknni do- ğurması kaçınılmaz görünü- yor. Birlik, Muhammed'ın so- yundan gelen Haşımılenn ta- nhe kanşmasına neden olabi- lir. ChrisHedges The New York Tknes