Katalog

11 MAYIS1992PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 0rtadoğu gorüşmeleri •LEFKOŞA(AA) Ortadoğu binşı çerçe\ esindekı çok tanaflı görüşmeler. Istaıl-Arapı^bırlığıne u\gun bir zemin haarlamak anacıyla bugün başlıvor. Madrid'de 1991 ekım'ındc \BD'nin girişimleriyle bajJatılan banş görüşmclerı ccçevesinde. 5 başkenite yapılacak çok taraflı görüşmelerde, Onadoğu'nun yaşamsal sorunlanelealınacak. Bu sorunlar. bölgescl güvenhk veâlahianma. ckonomık kalkınma. mültccılcrsorunu. su sorunu veçevrenın korunması. Kımşu huzursuz • SOFYA(AA) -Demokrasiye geçiş süreci içınde büyük bir ekonomik krize giren Bulgaristan'da çalışanlann huzursuzluğu gıderek artıvor. Haftalık "Nasıl Yaşıyoruz'" isimlı derginin resmi makamlara dayanarak yapügı araşürmaya göre !989'a kadaryüzde 23-24civannda seyreden enflasyon özellikle son biryıl ıçinde büyük artış göstererek şubat 1992 itibanyla yüzde251 e uJaşü. Şiddetli çarpışmalarda en az 50 ölü, 150 yaralı var Çarlıkailesine ait kemikler • LONDRA(AA)-Rus arkeologlar, geçen yıl Ekaterinburg yakınlanndakı iki toplumezarda bulduklan kemikierin, 1918de komünistler tarafından öldürülen Çar 2'nci Nikola ileailesine aıt olduğundan emmler, Londrada yayımlanan Sunday Times gazetesinın haberinegöre Rusya Başkanı Bons Yeltsin'in emriyle geçen yılki araştırmayı yapan ekibin başkanı kaabilımcı Ludmila Koriakova, Urallar'daki Ekaterinburg ormanlannda bulunan kahntılann. imparator ve imparatoriçe ıle çiftin 5 çocuğuna ait olduğundan en küçük kuşkulan bulunmadığını söyledi. Saraybosna alevler içiııde• BBC radyosu Sırplann, Bosna-Hersek'in baş- kenti Sarabosna'yı yoğun biçimde bombaladığını bildirdi. Bosna-Hersek Devlet Başkanı Aliya Izzet- begovic, BM'den Bosna'ya Banş Gücü gönderme- sini istedi. Dış Haberier Servisi - Bosna- Hersek te yeniden şiddeılenen çarpışmalarda en az 50 kişi öl- dü. 150 kişi de yaralandı. BBC Radyosu, Sırplann başkent Sa- raybosna'yı yoğun biçimde bombaladığını bildirerek "Sa- raybosna yanıyor" dedi. Yugoslav Hava KuvvetlerT- ne bağlı uçaklann dün sabah Saraybosna üzennde alçak uçuş yaptığı, halkın korku için- de sığmaklara kaçtığı haber ve- nlıyor. Bosna-Hersek'te Sırp ve Hır- vat liderlenn ülke topraklannı kendi aralannda paylaştıklan yolundaki haberlerin de yankı- lan sürûyor. Ajanslann bildir- digine göre Sırp ve Hırvat lider- ler arasında vanlan anlaşmayla Bosna-Hersek topraklannın % 85"i Sırplarla Hırvatlar arasın- da bölüşülecek. Internatıonal Herald Tribune gazetesi, Was- hington'un bu plana karşı çıktı- ğını, Bosna Hersek'te nüfusun çoğunluğunu oluşturan Müslü- manlann % 15'lik bir toprak parçasına sıkışanlmasını kabul etmediğıni bildirdi. İzzetbegovic'in çagnsı Bosna Hersek Devlet Başka- nı Aliya tzzetbegovic, BM'den Bosna'ya Banş Gucu gönder- mesini istedi. TANJUG Haber Ajansı'nın biJdirdiğine göre, Izzetbegoviç, BM Genel Sekreteri Bntros Ga- li'ye gönderdifi mesajda, Bos- na'ya sevk edilecek BM gücü- nün, kapaJı demir ve karayolla- nnın yeniden açılması, sınır ka- pısı ile köprülerin denetiminin sağlanması amacıyla kullamla- bileceğini belirtti. Izzetbegovic, BM gücünün, Sırplann eline geçen Saraybos- na Havaalanı'nın da yeniden trafığe açılmasını sağlayabilece- ğini Gali'ye bildirdi. 1320 ölü Bosna-Hersek'te suren çatış- malarda ölen ve yaralananların sayısının bilinenin üstünde oldu- ğu açıklandı. Eski Yugoslavya Sağlık Hiz- meticri Kriz Komitesi Yönetici- si Arif Smajkiç, yaptığı açıkla- mada, hastane ve diğer kaynak- lardan elde edilen verilere göre, Bosna-Hersek'te süren çatışma- larda bin 320 kişinin öldugu, 6 bin 700 kişinin yaralandığı ve bin 900 kişinin de kayıp olduğu- nun belirlendiğini söyledi. Kesin rakamların belirlenme- mesine karşm, bu verilerin da- ha önceki 400-500 ölü ve 2 bin yaralı olduğu yolundaki haber- lerle çeliştiğini söyleyen Arif Smajkic, Bosna-Hersek'te süren çatjşmalardan dolayı hastane- lerde ilaç, oksijen, yakıt, ulaşım ve yiyecek sıkıntısı olduğunu bildirdi. Mısır'ın girişimi Mısır Dışişleri Bakanı Amr Musa, Bosna-Hersek'te devam eden carpışmalann, bağlantısız Ulkeler dışişleri bakanlannın 12 mayısta Jakarta'ta başlayacak toplantısında ele alınacagını bil- dirdi. Sırplann voğun biçimde bombaladığı Saravbosna'da bir VlüsJüman ana,j itirdiği oğlunun ardın- dan çaresizlik için de ağlı>or. (Fotograf: AP) Aşkabat doruğu sona erdi, üç belge imzalandı Karabağ ve Bosna içiıı çağrıAŞKABAT (AA) - Kazakis- lan. Türkmenistan, özbekis- tan, Kırgızistan ve İran'ın dev- let başkanlan ile Pakistan ve Türkıye başbakanlannın katılı- mtyla gerçekleşlirilen Aşkabat doruğu, dün öğleden sonra üç belgenın imzaianmasıyla sona erdi. Doruğa katılan ülkeler, ulus- lararası kamuoyuna, Karabağ bölgesindeki ve Bosna-Her- sek'teki duruma adl çözüm ge- tırilmesı için çabalan arttırma- lan çağnsında bulundular. Liderlenn planlanandan uzun süren ve yoğun tartışma- larla geçtiği behrtilen göriişme- leri sonucunda, ekonomik ağır- lıklı bir ortak bildiri, siyasi konulan içeren bir basın bildiri- si ve dört somut ekonomik an- laşmanın imzalanmasına ilışkin niyet beyanını içeren bir anlaş- ma muhtırası imzalandı. Siyasi nitelikli basın bildiri- sınde, toplantıya kafclan teraf- lar, Dağlık Karabağ'daki du- rumdan derin bir kaygı duy- duklannı beürterck, Şuşa'daki Ermeni kuvvetlerinin bu bölge- den çekilmesini istediler. Taraflar, uluslararası ka- muoyu ve BM Güvenlik Kon- seyi'ni, Dağlık Karabağda banşın tesısi için gerekli önlem- leri almaya çağınrken, Tah- ran'da 8 mayısta Ermenistan, Azerbaycan veiran devlet baş- kanlan tarafından imzalanan ateşkesleilgili bildinnin uygula- maya konması için tüm çabala- nn sürdürülmcsinin gerekliliği- ni vurguladılar. Taraflar aynca, Bosna-Her- sek'teki durumdan derin bir Cizüntü duyduklanıu tfade ede- rek, BM ve AGfK'e, bu catış- mayı sona erdirmeye yönelık çabalannı yoğunlaştınmalan çağnsında bulundular. Ortak büdiri Toplantı sonunda imzalanan ekonomik içerikli ortak bildiri- de de, laraflann aralanndaki işbırliğini her a'anda yoğunlaş- tırmalan görüşü desteklendi. Ortak bildiride, taraflar ayn- ca, ortak kültürel mirasianru korumak ve kültürel işbırliğini geliştirmek için gerekli adımlan atacaklannı kaydetüler. Aşkabat doruğu sonunda imzalanan üçüncû belgeyi oluş- turan ve niyet bildirisi nitelıgi taşıyan anlaşma muhtırasına göre de taraflar, gümrük alanı dahil olmak üzere aralanndaki ticari işbırliğini geliştirmeyi, Türkmenistan'ın doğalgazıru Jran ve Türkiye aracıhğjyla Av- rupa"ya taşıyacak bir doğalgaz boru hattının kurulmasını, bir karayolu anlaşması ile bir de- mıoolu anlaşması imzalamayı ilke olarak kabul cttıklenni be- lirttiler. Dışişleri Bakanlığı Müsteşan Büyükeiçı özdem Sanberk, toplantının bıtişinden sonra ga- zetecilere yaptığı açıklamada, Türkiye'run, bir fızıbilite çalış- masıyla verimliliği kanıtlandığı takdirde İran üzerinden Tür- kiye'ye ulaşacak bir doğalgaz boru hattı yapımmı memnuni- yetle karşılayacağını söyledi. Sanberk. böyle bir boru hat- ünın kuruJmasına karar veril- mesi halinde, Türkmenistan'ın, bunun Hnansman kaynağmı bulmayı taahhüt ettıgını behrt- ti. Doruk toplanusı devam ederken, İran Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşiıni Rafsancani'- nin Tacikistan'ın başkcntı Du- şanbeyı telefonla arayarak bu ülkenın liderlcriyle görüştüğü bildirildı. A R C E L I K H A Z I R ! Hem de dvşlediğiniz taksitkrle! Ş i m d i d ü ş I e d i ğ i n i z Arçelik Çamaşır Makineleri d ü şled iği n i z taksitlerle!.. I ş t e A r ç e l i k Çamaşır Mokinekriniz.. / ş t e Seçenekleriniz: ARÇELİK îum soru i UUtT TOHAM ttrAî PtfkiAJ t T UUtStt HfİHtT vtTOt » TJUCttt TOHAM rtrtj . UfMMBC AOUStOS m A IBÜM . 12 tAKslr VtTAKStt TOHAM rfnr ct«cc'ond(fT)Oİ uzt'e lUKtîiCJ DAHIfMA S l t V l S 1 m i z 99Ö 0140 21-990 0140 W- 9 S 0 0 1 4 0 2 3 jcrCs z Cfoman za tıhsa çdtmtytr Umıtmaymt Arçekk'ın getçek *t >3/gtn servrj tetkiktı tokpan ytRar b ' h t â â AtY 6/SMİNI MY //AJANZKUNU HtUAUrOMAK lAOOJÜSTTtN YÛKUMEÜ) fUUAUTOMAK 2100 fÇVT SU GIMŞlL FUUAUTOMTC 2200 /Ç#T SU GISİŞÜI FUUAUTOM1K 2600 [TEK SU Gm$il) FUUAU7OMA DC 2700 [TtK SU G«/5^ FUUAUTOtMTK 2S00 /ÇlfT SU GHttSÜI 2)0000 4S0OO0 SO5 000 - - 790000 830 000 - 1 260000 2700000 4 830 000 - _ 4 7*0 000 4 9B0O00 - 11 12 33 34 13 M 37 3» J J J J J J u 165000 355 000 634 000 780 000 874 000 623 000 654 000 67B0O0 I 320 000 2 840 000 5 072 000 6 240 000 6 992 000 4 984 000 5 232 000 5 424 000 21 33 33 34 35 M 37 3* J J 3 J 3 J 3 137000 294 000 525 000 647 000 725 000 516000 541 000 561 000 1 370 000 2 940 000 5 250 000 6 470 000 7250 000 5 160 O0C 5410000 5610000 21 22 29 24 2i 24 27 1» J J J J J J 110 000 237 000 423 000 522 000 585 000 416000 436 000 452 000 1 430 000 3081000 5 499 000 6 786 000 7 605 OOO 5 4OSOO0 5 668 000 5 876 000 POLJTIKADA SORONLAR EKGUNBALCI Ermeni Saldırısı ve Ötesi Ermeniler, Dağlık Karabağda aylardır uyguladıkları planlarının son aşamasını gerçekleştirme çabasındalar. Plan, Azerilerin bölgedeki son yerleşim merkezi Şuşa'yı ete geçirdikten sonra Karabağ ile Ermenistan arasındaki yak- laşık 10 kilometrelik koridoru denetim altına alıp Kara- bağ'ı Ermenistan'a bağlamayı hedefliyor. Nitekim Ermeni- ler bu koridor üzerindeki Laçin kentini bombalamaktadır- lar. Ermenilerin saldırısı ile soğuk savaşın sona ermesinin ardından Kuveyt ve Yugoslavya'dan sonra sınırlar üçüncü kez zorla değiştirilmektedir. Türkiye, atı alan Usküdar'ı geçtikten sonra BM Güvenlik Konseyine başvurmuştur. Bu başvuru mart ayında yapıl- sa, Ankara daha enerjik bir politika izleyebilseydi herhal- de bugünkü durum önienebilirdi. Güvenlik Konseyi'nin mart ayında devreye sokulması, Ankara'nın da kararlı desteği ile ateşkes sağlayabilir, Ermeni saldırılarını caydı- rıcı etki yapabilirdi Ama şimdi Ermenileri ele geçirdikleri topraklardan çe- kilmeye ikna etmek, daha doğrusu sökmek gerekiyor ki Güvenlik Konseyi'nin BM Anayasası'nın 7. bölümü kapsa- mında, bağlayıcı olan ekonomik ya da askeri yaptırım ka- ran almadan bunu başarabilmesi çok zordur. Üstelik se- çim yılında Ermeni lobisini dikkate almak zorunda olan Bush yönetiminin, Ermenistan'a karşı Güvenlik Konseyi'nde sert bir yaptırım karan destekleyeceğı kuşkuludur. Sanırız, Türkiye BM Anayasası'nın 6. bölümünde 35. madde uyarınca Güvenlik Konseyi'ne başvurmuştur. Bu madde. uluslararası barışı tehditeden birdurumu BM'nin herhangi bir üyesinin Güvenlik Konseyi'ne götürebilece- ğini belirtir. 36. maddeye göre de Güvenlik Konseyı, sorunu görüştükten sonra çözüm için gerekli gördüğü önlemlerin alınmasını tavsiye eder. Konsey'in bağlayıcı ekonomik ya da askeri yaptırım karan alması için ise BM Anayasası'nın 7. bölümündeki maddeler doğrultusunda harekete geç mesi, yani önce banşın tehdit altında olduğuna ya da ihlal edildiğine karar vermesi, ardından ekonomik ya da askeri yaptırımları kararlaştırması gerekir. Türkiye başka ne yapabilir? Ankara bu kez mart ayındakın- den daha kararlı bir tutum takınmak zorundadır. Çünkü ileride sıra Nahcıvan'a da gelebilir. Bu aşamada alınacak etkili bir önlem Ermenistan'a Türk hava sahasından ve topraklarından geçen tüm ulaşım ve sevkiyatı durdurmak olabılır. Bu önlem Ermenıstan'ı güç durumda bırakır. İran üze- rinden ülkeye yapılacak sevkıyat, Türkiye üzerinden yapı- lanın yerini tutamaz. Ayrıca Türkiye'nin böyle bir tutuma girmesi, Azerbaycan ve diğer Türk cumhuriyetlerinde An- kara ile rekabet içinde olan Tahran'ı da politikasını gözden geçirmek zorunda bırakabilir. Bu önlemler, Ermenistan'ı Dağlık Karabağda işgal etti- ği topraklardan çekilmeye ikna eder mi? Bilemiyoruz. Ama önlemler alınırken Ermenistan'a başka bir seçe- nek sunulabilır. Az^rbaycan'la Nahcıvan'ı ayıran Zange- zur adlı koridor Azerbaycan'a verilir. Böylece Karabağ'ın Ermenistan'a bağlanmasma karşılık, Nahcıvan da Azer- baycan'a bağlanır. "Çifte Koridor" denen bir formül ocak ayında Ankara'ya gelen Azerbaycan eski Cumhurbaşkanı Ayaz Muttalibov'a da bildirilmişti. Bülent Ecevit, formülü birkaç kez gündeme getirdi. Ermenistan, formülü kabul eder mi? Bunu da bilemiyoruz. Kendisi, Karabağ'la Ermenistan arasındaki koridoru ele geçirmiş ya da geçirmek üzere. Azerbaycan'a ne diye ko- ridor versin? Mart ayında önce kararlı bir tutumla Ermeni saldırıları durdurulup ardından pazarlık masasına bu seçenek geti- rilseydi kaba kuvvetle bir yere varamayacağını anlayan Erivan çözümü benimseyebilirdi. Şimdi ise geç kalınmış olabilir. Ama Türkiye'nin elindeki tüm kozlar tükenmiş değildir. Ermenistan'a karşı uygulanacak tam birabluka, bu ülkeye her türtü mal sevkıyatının kesilmesi, Ankara'nın kararlı tu- tumu ve sorunu AGİK, Güvenlik Konseyi, NATO gıbi ulus- lararası platformlarda da başanlı biçimde anlatabilmesi Erivan ı politikasını tekrar gözden geçirmeye zorlayabilir. KA RA DENİZ FİLOSU Ankara'nın tavn Kiev'e yakın • Ukrayna'nın Karadeniz filosunun tiimüne Rusya"nın sahip olmasından duyduğu rahatsızlığı paylaşan Ankara "Askeri denizgiicü ne kadar bö- lünürse bizim için o kadar iyi" görüşünde YASEMtN ÇONGAR ANKARA - Türkiye. eski Sovyeilcr Birliği'nin iki büyük mirasçısı Rus>a ile Ukrayna arasındaki önemli sürtüşme konulanndan bırinde "tarar' haline gddi. Sovyet Karadeniz Fılosu'nun. tümüyle Rusya'ya ait olmasından Kıev'in duydu- ğu rahatsızlığı pavlaşan Anka- ra. "askeri deniz güçleri ne kadar bölünürse. bizim için o kadar iyi" görüşünü taşı>or. Kıev ılc Moskova arasında. gcrck filo ve nükleer denetim gerckse Kınm konulannda gcrgınliğin tırmandığı bir or- lamda Rusya'yı ziyaret edecek olan Başbakan Süleyman De- nıirel. "ıtıdal" mesajı verecek. Demirel'in 26 mayısta başla- vacak olan ziyareti, Türkiye'- nin hem Ortaasya atağında Rus>a'yı karşısına almama si- \uscıi hem de Bağımsız Dev- İctlcr Topluluğu ıçındeki bü- vük güçlerin bölgesel bir istik- rarsı^lığa yol açacak sürtüşme- lcrdcn uzak durması isteği açısından önem taşıyor. Üst dü?cyli dıplomatik kaynaklar, Dcmircl'ın Rus>a lıderi Boris Yeltsin ve diğer yetkilılerle ya- pacağı görüşmelerin "yapıcf'- geçmcsını amaçladığını. bu nedenle özellikle Ukrayna ve Rusya arasında sorun oluştu- ran konulara doğrudan tema-, sa geçmeyeceğini belırtiyorlar. Ancak Turk-Rus zırvesinde, Dcmircl'in JCaradenız. Kaf kaslar ve Ortaasya'daki istik- rarsı/lık unsurlanndan "'do- Lı>lı" olarak sözcderek bunla- nn aşılmasında ">apıcı yakla- >ım. dıyalog vc i^bırlığı" çağnsında bulunması bcklenı- yor. -"Karadeniz fılosu bölün- sün"- Eski Sovyetler Bırliği'nın dört ana filosundan bin olan ve halen tümüyle Rusya'nın deneiiminde bulunan Karade- niz Filosu'nun Rusya ile Uk- rayna arasında böiünmesi kararlaştınldı. Ancak Mosko- va. bu deniz gücünün büyük ölçüde kendi elinde kalmasmı istiyor. Kiev. oluşturulan or- tak komitenin hazdran ayı so- nuna dek tamamlaması gerc- ken çalışmalannda bu filonun en az yüzde 30'nun Ukrayna'- ya gecmesinın kararlaşünlma- sı için uğraş veriyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Krav- çuk, Ankarada Başbakan Sü- leyman Demirel'e bu konuda- ki istemlerini akiardı. Demirel, Kravçuk'a görüş bildirmezken Ankara'nın filo konusundaki desteği diplomatik kanallar- dan Ukrayna Cumhurbaş- kanı'na iletildi. Genelkurmay Başkanlığı'- nın üst düzey bir yetkilisi, bu konuda Cumhuriyet'e "Kara- deniz'dekı askeri deniz gücü ne kadar bölünürse, bizim için o kadar iyi" açıklamasında bu- lundu. Bu çerçevede, Türkiye, Ukrayna'nın filodan alacağı payın yüksek olmasının dışın- da stratejik denizalü. torpido ve amfibik güçlerde Rus tekeli- nın de kmlmasını istiyor. An- cak bu bölünmeden sonra taraflann Karadeniz Bölgesi'n- de silahlann denetimiyle ılgili bir anlaşmaya giderek, tehdit unsunınun azaltılması hedefle- nıyor.