Katalog

S MART1992 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ Jtkayakrtta KDV .AA (Ankara) - Akaryakıt sauşıyla -uğraşanmükelleflerin, Katma Değer "Vergisi oranının yüzde 13.5'tcn yüzde 13'e düşürülmesinin ardından ;yapacaklan işlemler belirlendi. Resmi <jazete'ninmart 1992sayısında ;yayımlanan, Mali ve Gümrûk Bakanhğı'nın. "Katma Değer Vergisi ırmkelleflerinin ödeme kaydedici «ihazlan kullanma mecburiyeti hakkında ltanun"la ilgili genel tebliğ ile akaryakıt satışlannda 29 şubatta belirlenen yüzde % 13'lük yeni KDV oranına uyum için jjıükelleflere 1S günlük ek siire tanındı. TOBB'un toplantısı AA (Ankara) - Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), lömartta İstanbulda "KtT'lerin özerkleştirilmesi ve özeneştirilmesi" konulu bir toplanu dûzenleyecek. Toplantının ilk bölümüne, ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Tansu Çiller, SHP Grup Başkan Vekili Aydın Güven Gürkan ile ANAP MK YK ve KİT komisyonu üyesi Ekrem Pakdemirli de konuşmacı olarak kaülacaklar. Bâkkallanda kart AA (Izmîr) - İzmırlı bakkallann büyük marketlerle rekabet edebilmek amacıyla, "banka kredi kartı" ile satış uygulamasına geçeceği bıldmldi.Jzmir BakkallarOdası Başkanı MusaÖzherek, son gûnlerde baa bakkallann çeşitli bankalarla anlaşarak, kredi kartı uygulamasım başlatüklannı kaydederek şunlan söyledi: "İzmir'de odarruza kayıtlı 5 bin üye var. Bu üyelerimizin kredi kartı uygulamasına geçişini kolaylaşuracağız. Baa bankalarla, komisyon ücretlerini birkaç puan düşürmeleri ıçin pazarlık yapıyoruz. Başanlı olursak, bülün bakkallarda kredi kartı kullanımı başlayacak. Böylece veresiyedefterteri tarihe kanşacak." Hayaliilipacat •IANKA (Ankara) - ANAP hükümetleri dönerninde gerçekleştirildıği ıddıa edilen hayali ihracat olaylanru araştırmak üzere kurulan komisyon çalışmalanna başlandı. Komisyon Başkanı DYP Aksaray Milletvekili Mahmut öztur, "Gerekirse özal dahil herkesin ifadesine başvurulacak" dedi. İddialan araştıracak komisyonun başkanlığına seçilen Mahmut Öztur, aralannda Maliye ve Gümrûk Bakanlığı, Merkez Bankası, DPT ile Hazıne ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'run bulunduğu çok sayıda kuruluşa yaa yazarak tüm dosyalann gönderilmesini istediklerini bildirdi. Çahşmalan ile hiç kimseyi "aklamayı ya da karalamayı" amaçlamadıklannı vurgulayan Oztürk, "Bu işte millet hakkı var. "dedi. Limona AT engeli • AA (Metsin) - Avrupa Topluluğu'nun limon alımlannda uyguladığı bazı vergi oranlannı yükseltmesinin, limon üreücileriyle ihracatçılan güç durumda bırakacağı bıldirildi. Akdeniz Ihracatçı Birlikleri (AİB) Genel Sekreter Yardımcısı Ersın Linli, ATin kendı ûretıci ve ihracatçılannı korumak amaayla aldığı 100 kilogramda 2.500 Ecu olan "fark gjderici vergı'yi yûze 13.03'e, yüzde 2 olan "tavizli vergi'yi de yüzde4'eçıkarma karan aldığını söyledi. Tarımda reform isteği • ANKA (Ankara) - Ziraat Mühendisleri Odası'nın genel kurul bıldirisinde, tanmdaki sorunlann ve göçün önlenmesi, toprak dağıhmındaki dengesizliklenn giderilmesi ve Tanm ve Orman Köyişleri Bakanhğfnm yeniden yapılandınlması istendi. Dünya ve ülke sorunlanna da değınilen bıldiride, oda ûlarak hükümetın demokrasi, terör, örgütlenme veekonomik sorunlar ile "Kürt sorunu" konusunda vaat ettiği çözümlerden umutlu olunduğu dile getirildi. Bıldinde, ülkenin özellikle 1980'den bu yana geçen sürede çok boyutlu sorunlarla karşı karşıya bırakıldığı savunuldu. Zorunlu tasarruflar • AA (Ankara) - Zorunlu tasarruf hesaplan için uygulanan nema oranı, geçen döneme göre iki katın üzerinde artarak yüzde 23'ten yüzde 56'yaçıktı. Bu arada tasarruf hesaplannda 16.6 trilyon lira para toplandığı. bunun 15.5 trilyon lirasının nemalandmldıgı bildirildi. AA muhabırinin kamu ortakhğı idaresi (KOt) yetkılilerinden aldığı bügiye göre 1 Şubat 1992 tarihi itibanyla tasarruf teşvik hesaplannda biriken toplam para 16 trilyon 610 milyar liraya ulaştı. Toplanan bu pararun 15 trilyon 582 milyar Ürası halen nemalandınhrken, bu yü toplu ödemeler için uygulanan ve aralık ayı sonuna göre yüzde 56.2l'ük nema oranı, geçen dönem ödemeleri sırasında hesaplanan yüzde 23.72 oranının iki kaünı aşmış oldu. TöPkûzûmünedapbe • UBA(Ankara) • Çekirdeksiz kuru üzüm fıyatı dış pıyasalarda tırmanırken İran, Türk üzümüne büyük darbe vurdu. Türk Sultaniye üzümlerine 1150 dolardan dışanda müşteri bulunurken İran'ın Kanada'ya tonu 720 dolardan üzüm satması üzerine Avrupa piyasalannda çekirdeksiz kuru üzümün fıyatı 900 dolara kadar düştü. İran böylece Türk üzümünü hem içeride hem de dışanda vuruyor. İhracatçılar darboğazdan çıkmak için ton başına 60 dolarbk fonun kaldınlmasını istediler. Türkiye, İran üzümlennin sınır ticareü yoluyla ülkeye girmesini geçen aralıkta engellenmiş, ancak Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın İran ziyareti ve ardından, sınır ticaretine getirilen yeni düzenleme ile İran üzümlerinin sınır ticareti yoluyla Türkiye'ye girişi yeniden arttı. Geçen hafta İran'dan Erzurum, Samsun ve İstanbul'a 36T1R çekirdeksiz kuru üzüm ve İran elması geldi. 20 yıldır aynı anda zam yapan otomobil üreticisinin yollan aynldı Otomobildezam birliği bozulduESİN SUNGUR (İstanbul) - İtha- latın kolaylaşması ve yeni yerli üreti- cilerin piyasaya girmesiyle kızışan re- kabet Tofaş, Renault ve Otosan arasındaki dengeyi bozdu. Yirmi yıl- dır ürünlerine aynı anda zam yapan üçfirmanınyollan geçen yıbn sonun- da aynldı. Tofaş zamlannı geciktirir- ken, Renault ve Otosan'rn "zam bir- liği" sürüyor. Geçen yıldan itibaren zam takvim- lerinin arasına 1 ay koyan üç firma- nın, yol aynmına gelmesinde Tofaş'- ın 100 bin üretim kapasitesine ulaş- masının yanında, ithal parça ağırbğı daha fazla olan yeni modellere baş- lanması etkib oldu. Otomobil fabri- kalan için optımal üretim kapasitesi olarak kabul edilen 100 bin adetlik üretim, bazı maliyet unsurlannı aşa- ğtya çekerek, yüksek enflasyona rağ-ı men zam gereksinmesini erteleyebili- yor. Tofaş'm da geçen yıl yüzde 65 olan enflasyon oranına karşıbk ürünlerine yüzde 59 ile 49 arasında zam yapması üreümdeki artışla açık- lanıyor. Geçen yıl 78 bin 994 adet otomobil üreten Renault'un zam oranı yüzde 64 ile 70 arasında değışmişti. Üretimi 2 bin 671 adette kalan Otosan ise ürünlerine yüzde 35 oranında zam yapmıştı. Uç firma arasındaki zam birbğinin bozulmasında, ithal otomobillerle rekabet edebibnek için üretimine başlanan yeni modeller de rol oyna- dı. Yerli katkı oranlan. eski modelle- re göreçok düşük olan bu modellerin malıyet unsurlan, içerdeki enflas- yondan çok, döviz kurlanna bağlı olarak değişiyor. Bu durumda da da- ha önce sadece enflasyondan etkile- nerek zam karan alan firmalann, yeni modellere verdiklen ağırlığa bağlı olarak maliyet hesaplan da farkblık gösteriyor. Otomobil üreticisifirmalannmali- Otomotiv 92'yehıdıgirdi AA (Borsa)-Türkotomotivsanayii kuruhışkn, geçen ocak ayında toplam 28 bin 489 araçüreterek 1992'ye öncekı yıllardan daha ıyi performansla girdi. Tofaş'ta Şahin, OYAK-Renault'da ise Renauh-9GLC Broadvvay ençok üreülen otomobil modelleri okiu. Otomotiv Sanayii Demeği (OSD) verikrine göre geçen yıla başta otomobil fabnkalan ohnak üzere grevlegiren vçüretimi ocakayında 4 bin 377 araçtakakn sektör, 1992 yıhnaotomobildışjndaki araç türlerindede üretim artışı ilegirdi. OSD verüerine göre geçen ocak ayında firmalann üretim mıktarlan adet olarak şöyfe gerçekfcşu: Tofaş: Şahin 4 bin 368, Dogan-L 3 bin 340. Kartal 5 vitesbuı 541, Tempra SX-8%, Kartal-L847. TempraSXU 646,Serçe361,Tempra SXUK41. OYAK-Renault Renault-9GLC4 bin 75, Renauk-12TSW 5vites bin 848,Renault-İ2LX5vitesbin318, Renault-9Spring883,Renault 11 LXC 433, Renauh 21TSC 357, Renault-11 GTS69,Renault-9BMA 30 Otosan A§deocakayında 322 adetTaunusversivonotomobil üretirkenfirmanınkamyon, kamyonetvemmibüsolarak toplam üretimi bin 559'a ulaşti. General Motorsyine ocak ayında Opel versiyonu toplam 802otomobil üretirken BMCçogu Fauhmodel474 kamyonüretti. Ocakaymdatoplam 1585 kamyon, 1363kamyonet, 139otobüs,%3 minibüs,415midibüs, 1602de traktör üretildı. Ocak aymda kapasite kullarum oranıiseotomobildeyüzde 112, mkhbusteyüzde 105. kamyonetteyüzde60, minibüste yüzde46, otobüsteyüzde 36. kamyondayüzde 34olarak gerçekkşirken sadece 18 adet üreülen çekkide kapasitenin sadece yüzde 5"i kuiknıkiı. yet yapılanndakı farkblaşma zam takvimlerinin de değişmesi sonucu- nudoğuruyor. Bu yıl Tofaş ürünlerine ocak ve mart aylannda zam yapılırken. Re- nault aralık ayındaki zamdan sonra şubat ayında fıyatlannda yeniden düzenleme yaptı. Zam ayarlamasın- da Renault'yu izleyen Otosan, geçen yıl promosyon olarak enflasyonun gerisinde zam yapmasının doğurdu- ğu zaran gidermek için bu yıl. To- faş'la beraber mart ayında bir kez daha fiyat ayarlamasına gitti. Yerli üreticiler arasındaki yeni den- ge konusunda bilgi veren Otomotiv Sanayi Derneği Başkanı Ali İhsan İlkbahar, bütün dünyada otomobil üretıalerinin belirli bir liden izleyerek zam yaptıklannı belirterek Türkiye'- deki liderliği en büyük üretici olarak Tofaş'm üstlendiğini söyledi. Otomo- bil zamlanrun enflasyonun 5 puan altında veya üstünde bebrlendiğini anlatan İlkbahar, bütün firmalann iki ayda bir fıyatlannı gözden geçirdiğini bildirdi. "Tofaş da normal zammını yapıyor ama gecikerek yapıyor" di- yen ilkbahar, 100 bin üretim kapasite- sine ulaşmanın ortabğı birdenbire gü- lıstan yapmadıgını, ancak zaman için- de bir avantaj sağladığını vurguladı. Ürün çeşidinin çok olmastnın mali- yetleri yükselttiğine de işaret eden İlkbahar, Renault'un ürettiği model- lerin çokluğunun ve ithal parça ağırlıgının fazla olmasının zam takvi- mini etkilediğini belirtü. İlkbahar, Otosan zamlan konusunda da şunlan söyledi: "Biz geçen yıl satışlan arttırmak için bir zammı kaçırmıştık. Satışlarda canlanma oldu, ama zaranmız çok >ükseldi. Enflasyon karşısında çok gerileyen bir iki mamulümüze ilk iki ayda yeterli zammı yapmamıştık. Şimdi martta yeniden fıyat ayarla- masına giderek açığı biraz kapatmaya çalıştyoruz." Tofaş Oto Genel Müdür Yardım- cısı Ali Karaoğuz da Tofaş ile diğer üreticiler arasındaki birb'kteliğin bir- kaç aydan beri kopanldığını belirte- rek, "ÖzeUikle Körfez savaşından sonra fırmalar arasında farkbbklar belirginleşti. Prensip karan alıp, her- kesin kendı maliyet yapısına göre dü- zenleme yapması sonucuna vardık. Bizim 100 bin üretim kapasitesine ulaşmamız da bu kararda etkıli oldu" dıye konuştu. YDK, yapılan harcamalann bir bölümünün amacıyla bağdaşmadığını belirledi Fak-Fuk Fon'da ıısıılsüz harcamaAA (Ankara)-Başbakanhk Yüksek Denetleme Kurulu (YDK) tarafmdan denetlenen, halk arasında 'Fak-Fuk-Fon' olarak bilinen Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu'ndan, Sos- yal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflan (SYDV) aracılı- ğıyla yapılan harcamalarda bazı usulsüzlükler saptandı. Vakıflann yaptığı harcamalara ilişkin bazı bildınmleri inandıncıkk-, tan uzak bulan' Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu, raporunda, fon- dan yapılan harcamalann bir bölü- münün amacı ile bağdaşmadığını da belirledi. Vakıflardan yapılan harcamalarla ilgili olarak Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu sekretaryasına ge- len istatistikı bilgılerin, fon yetkibleri tarafmdan revize edilmesi ve derlen- mesi sonucunda, 1990 yılı içinde sos- yal dayanışma vakıflan tarafmdan 1 milyon 939 bm 365 kişive toplam 129 milyar 439 milyon lira kullandınldığı kaydedilen raporda şöyle denildi: "Ancak bu bilgiler, doğruluğu ve harcamalann tümünü kapsadığı ko- nusunda inandıncı olmaktan uzak- ür. Nitekim yayımlanan genelgelere aykın olarak birçok sosyal yardım dayanışma vakfmın demirbaş ve ta- şıt aracı aldığı saptanmıştır." Yapılan incelemelerde, Çankaya Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakff nın, ihtıyacı olmayan bir kişiyi gjderleri fondan karşılanmak üzere yurtdışında tedaviye gönderdiğini de tespit eden kurul, bu olayı raporun- da şöyle yansıtu: "Çankaya SYD Vakff nın değer- lendirmesı, Ankara Sosyal Yardım- laşma ve Dayanışma Başkanlığı'nın uygun görmesı ve vab emri şerhi iie bir ressamın eşi refakatinde Ame- rika'da tedavisi için talepte bulun- ması ve fon kaynaklanndan 73.9 milyon liralık yardım yapılması, 3294 sayıb kanunun amaç ve kapsa- mı ile bağdaşmamaktadır. Özellikle anılan kanun hükümlerine uygunlu- ğunun sağlanması için ilgili vakıf başkanbklan ve sosyal hizmet uz- nıanlannca yapay gerekçeler öne sü- rülmesi, kurulduğundan bugüne ka- dar çok yararlı hizmetier ita euniş olan fon çalışmalannı olumsuz yön- de etkilemektedir. Nitekim yapılan değerlendırmede, adı geçen kişinin Çankaya'da kendisine ait bir apart- man dairesi, bir özel otomobil ve bir karavanı olduğu, oturduğu konutta renkli TV, çamaşır makinesi, telefon gibi ev eşyalanna sahip bulunduğu, ancak yeterli gelire sahip olmadığı bebrülmektedir. Söz konusu kişinin tedavi amacıyla yukanda belirtilen yardım dışında kendi kaynaklann- dan 16.6 milyon lira harcadığı, bu parayı da fondan talep ettiği, ancak kabul edilmediği görülmektedir." YDK raporunda aynca, söz ko- nusu vakıflann yaptığı diğer bazı harcamalar da eleştirildi. Bu tür davranışlara örnek olarak da Sungurlu Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı'nın bir uygulama- sı anlaüldı. Vakıflann mevzuata uy- gun projeleri gerçekleştirmek için fondan kaynak alıp proje gerçekleş- ürildiğinde yapılan yatınmlan başka amaçlara tahsıs ettıklerini belirleyen YDK raporunda şöyle denildr. "Örneğin köylerden gebp ilçe mer- kezlerindeki orta dereceli okullarda okuyanlar için öğrencı yurdu yapımı amacıyla fon kuruluna başvuran ve kaynak isteyen bazı ilçe vakıflan, ge- nellikle zor şartlarda okuyan, dene- timden uzak, aydınlanma ve ısınma imkânlan sınırlı evlerde kiracı olarak kalan, boş zamanlannı kahvelerde geçirme durumunda olan, sahipsiz görünümündeki çocuklann bannma ihtiyaanı karşılamak üzere yaptır- dıklan binayı hizmete açmadan, baş- ka amaçla kullarubnak üzere kıraya vermekte ve bu amaçla fon kurulun- dan izin almaktadırlar." Türkiye oriental tütiin aretiminin yüzde 48'Uk payına sahip.Bu nedenle ibracatta karşılaştığı soruolan bir an önce çözmek zorunda, Tütün Eksperleri Derneği Başkanı Mehmet Çizmeli 4 Tütün Birliği'ne öncülük etmeliyiz 9 ANKA (Ankara) - Tütün Eksperleri Derneği Başkanı Meh- met Çizmeli, oriental tütün üreticisi ülkeler birliği kurmanın birçok yarar sağlayacağını belirterek Türkiye'nin bu konu- da öncülük etmesini istedi. Mehmet Çizmeli konuya Uişkin olarak bilgj verirken oriental tütün üreten Türkiye, Yunanistan, Bulga- ristan ve Yugoslavya'nın tütünle ilgi- ü çeşitli konularda özellikle ihracatta karşılaştıklan sorunlan çözebilmek için birükte hareket etmelerinin ya- rarb sonuçlar sağlayacağını bildirdi. İşbirliği alanlannın bilimsel araşür- ma, standardızasyon, üretim planla- ması \ e pazarlama olabıleceğine dik- kat çeken Çizmeli, "Bu görüş hü- kümetin genel politikası çerçevesın- de uygun görüldüğü takdirde, bir 'oriental tütün üretici ülkeler birbği' kurulması fikrinin, oriental tütün üretiminde yüzde 48'Uk paya sahip olan Türkiye'nin ilgili ülkelerce tabii karşılanacak liderliğinde ele ahnması isabetli olacaktır" dedi. "Üretim kontrolsâz" Tütün Eksperleri Demeği Yöne- tim Kurulu Başkanı Mehnmet Çiz- meli, Türk tütüncülüğünün sorunla- nnı değerlendinrken ise "Bızce, Türk tütüncülüğünün acil çözüm bekle- yen en önemb sorunu, üretimin mik- tar bakımından iç tüketim ve dış sa- tım olanaklanna göre kontrol edilip disiplin altına abnmamış ounasıdır" şcklinde konuştu. Bu amaca fıyat pobtikalanyla ulaşılmaya çabşıldığına dikkat çeken Çizmeli, zornulu olarak devlet tara- fından destekleme abmlan yapılmak- ta olması ve bu alımlarda uygulanan fıyat düzeylerinin bu politikalann başanb olamayacağını ortaya koy- duğunu kaydetti.Tütün üretim faz- lası sorunun çözümünde öncelikle ihraç şansı bulunmayan Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi tütün üretiminin kontrol altına ahnması gerektiğine dikkat çeken Çizmeci, bölgede tütün ekıci sayısının nüfus artış hızıyla doğru orantıh olarak artuğını kaydetti. Bölgedeki karabor- sacılık sorununa da dikkat çeken Çiz- meli, şöyle devam etti: "Söz konusu bölgede tütünün pi- yasa öncesi ve sırasında çok yüksek rantlar elde eden karaborsacı topla- yıcılar mevcuttur. Tütün alım-satım zamanı Tekel adına tütün alımı yap- makla görevli tütün eksperleri, böl- gede gerçek tütün ekicileriyle değil de büyük toprak sahıpleri ile karaborsacı toplayıcılarla muhatap olmaktadır. Bu kişilerin ekonomik güç ve siyasi nüfuzlan görev yapan tütün eksperle- ri üzerinde baskı unsurlan oluştur- makta olup bölgede mesleki ve teknik ölçülere uygun görev yapmayı gün geçtikçe imkânsız kılmaktadır. BİR GöRÜS Basılan Paraya Dikkat SALtH N. NEFTÇt New York University'de doktora yapan Neftçi Cenevre Institut des Hautes Etudes International'- de öğretim Üyesidir Emisyon rakamlan incelendiğinde bu yazının başlığı yersiz bulunacaktır. Nitekim, aralık ortasında piyasada 22.9 trilyon- luk kağn para bulunurken bu rakam 21 şubat itibanyla 23.5 trilyona çıkmış. Artık yüzde 3 civannda. "Pek fazla değil" diye duşünülecektir. Bu gözlem yanılücıdır. • • • Emisyon, "piyasadaki" kâ|ıt para miktannı gösteriyor. Ce- binizde taşıdığınız para gibi. Yani, eğer yastık alünda bir mil- yon TL'niz varsa bu emisyon içinde sayıhr. Oysa, bu bir milyon Yapı ve Kredi Bankası'nın elindeyse, emisyon rakamına dahil değildir. İşin kanşıklığı da zaten bura- dan kaynaklanıyor. özel bankalann eUndeki kâğıt pararun çok büyük bir kısmı, Merkez Bankası'nda durur. Bu aynı, sizin, paranızı banka hesabınızda tutmanıza benzer. özel bankalar da ellerindeki nakiti Merkez Bankası'na yatınrlar. Bankalann elindeki kâgıt para, emisyon içinde görülmez. Çünkü, piyasada sayılmaz. Merkez Bankası'ndadır. Bu nedenle, para arzındaki artışlan bir süre gizlemek müm- kündür. Bir hükümet para basar ve bunu özel bankalar vası- tasıyla piyasaya çıkanrsa, bu, emisyonu arttırmayabılir. Merkez Bankası özel bankalarla anlaar, yüksek faiz verir. Onlan ellerindeki kâğıt parayı Merkez Bankası'nda tutmaya ikna eder. Para basılmıştır. Ama emisyon rakamının içinde gö- rülmez. Çünkü "pi- _ _ ^ _ _ _ _ _ . ^ _ _ _ . yasaya" çıkmamış sayılacakür. Oysa bu para ce- binizdeki kâğrt pa- radan farkb değil- dir. Bir gün Jcul- lanılacakür. Üste- lik kullanıldığı za- man da yüksek reel faizden dolayı, pi- yasaya çok daha genişlemiş çıkacaktır, olarak enflas- Önümüzdeki aylarda Merkez Bankası parası ûzerindeki baskı daha da artacak. Çünkü Hazine'nin iç borç almakta zorlanması olasdığı yüksek. Seçimlerin neden erkene ahndığı şimdi daha iyi anlaşdacak. yonist etkisi, cebinizdeki paradan daha fazla olacaktır. • * • Nitekim Arjantin, Brezilya gibi ülkeler enflasyonist sürece boşuna girmemişlerdir. Bu süreç incelendiğinde, piyasaya para çıkarmanın çok zekıce yollannı bulduklan görülecektir. Gü- ney Amerika toplumlan bu yollara abşık olmadıklanndan ilk başta piyasaya çıkan paranm farkına varmamışlardır. Ama sonunda enflasyon artmıştır. Biraz da Güney Amerika ülkelerinde yaşanan deneylerden dolayı iktisatçılar, değışık para arzı kavramlanna bakmayı yeğlerler. Bunlardan birisi de Merkez Bankası parası adı verilen kavramdır. Cebinizdeki paranın üzerine, özel bankalann sahip olup da Merkez Bankası'na yatırmış olduklan parayı eklersiniz. Bir de Merkez Bankası'nın çeşitli şekillerde, özel bankalardan topLdığı para var. Buna "emilen para" deniyof. Para özel kesimin parasıdır, ama Merkez Bankası'na "borç" verilmiştir. Bunu da ekleyince Merkez Bankası parası denen kavram olufur. Başka, birtakım küçük kalemler daha vardır, ama önemsızdir. Bu kavram, ne kadar para basıldığını size daha iyi söy- leyecektir. Çünkü, özel kesimin sahip olduğu kâğıt paralann tümünün toplamıdır. Merkez Bankası parası bir yıl önce, arahk 28'den şubat 22'ye kadarki 8 haftabk sürede yüzde 13 oranında artmış. Bu yıl. aynı süre içindeki artış ise yüzde 20 civannda. önümüzdeki aylarda Merkez Bankası parası ûzerindeki baskı daha da artacak. Çünkü Hazine'nin iç borç almakta zor- lanması olasıhğı yüksek. * • • Seçimlerin neden erkene ahndığı şimdi daha iyi anlaşı- lacaktır. Ama radikal tedbirleri geciktirmek de bir çözüm değildir. Mustafa Süzer'in bankası kuraldııANKA (Ankara) • Süzer Hol- ding'in sahıbı Mustafa Süzer'in 110 ortağıyla kuruluşunu gerçek- leştirdiğj merkezi İstanbul'da bu- lunan Türkiye Konut Endüstri ve Ticaret Bankası resmen kurul- du. Bankanın özellikle konut ve inşaat alanında faaliyet göste- receği bildirildi. 75 milyar lira sermaye ile ku- rulan bankanın en büyük ortağı yüzde 12 hisse ile işadamı Musta- fa Süzer oldu. Mustafa Süzer'in sahibi bulunduğu Süzer Holding de sermayeden yüzde 6.7 pay ab- yor. Aynca sermayede Talat Yıldınm, Mehmet Açıkgöz, Tu- ran Saka, Oktay Akhun, Refık Turgut Erden, Ahmet Saglar, Sami Şakır, Ali Sefer Edgü'nün yüzde 9.3'er. Mehmet Emin öz- türk'ün de yüzde 6.5 payı var. Bankanın konut ve inşaat sek- törüne ağırbk vereceği, bu amaçla köprü, yol, baraj, okul ve hastane inşası. sinai ve tu- ristik tesislerin yapımı ile uğra- şan ortakbklara kaülacağı bil- dirildi. Her türlü menkul kıy- metler işlemleri yapacak ve bir menkul kıymetler yaünm fonu kuracak olan banka, bankacılıkla ilgili olmak koşu- luyla sigorta acenteliğı ve ko- misyon işleri yapacak, ban- kacılık başta olmak üzere eko- nomik konularla ilgili araştır- malar yaptıracak. Türk Mitsui Bank, adını "Türk Sakura Bank" olarak değiştiriyor. Bankanın ad değişikliği 20 mart günü yapı- lacak genel kuruİda karara bağlanacak. MERKEZ BANKASI KURLARI 7 MART 1992 CİNSİ 1 ABOOoJan 1 AlmanMarta 1 Avustratya Dolan 1 Avusturya ŞHini 1 Belçika Frangı 1 DanimarKa Kronu 1 RnMarkkası 1 Fransız Frangı 1 Holianda Florini 1 Ispanyol Pezetası 1 isveç Kronu 1 isviçre Frangı 100 Italyan Ltretı 1 Japon Yeni 1 Kanada Dolan 1 Norveç Kronu 1 Stertin 1 S.Arabetan Riyali DÖVİZ ALIŞ 6017.94 3599.25 4550.77 512.95 175.14 929.20 1320.30 1059.78 3196.78 57.13 991.73 3965.69 480.28 45.66 5065.61 919.12 10320.77 1604.78 SATIŞ 6030.00 3606.46 4559.89 513.98 175.49 931.06 1322.96 106190 3203.19 57.24 993.72 3973.64 481.25 45.75 5075.76 920.96 10341.45 1608.00 EFEKTİF ALIŞ 6011.92 3595.65 4482.51 512.44 173.39 919.91 1307.10 1058.72 3193.58 55.99 981.81 3961.72 475.48 44.97 4989.63 909.93 10310.45 1580.71 SATIŞ 6048.09 3617.28 4573.57 515.52 176.02 933.85 1326.92 1065.09 321280 57.41 996.70 3985.56 482.69 45.89 5090.99 923.72 10372.47 1612.82