Katalog

2 MART1992 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Cebimizdeki bozuMuk • ANKA (Ankara) - Dolaşımdaki ufak- lık para toplamı geçen yıl 58.5 milyar lira artarak 248.2 milyar liraya yükseldi. LJfaklık paradaki artışm büyük bölümü bin liralıklardan kaynaklandı. Bin liralık- Lar geçen yıl 31.8 milyar lira artarken, bin liralıklan 7.4 milyar üralık artışla 500 lira- Uklar, 5.2 milyar lirahk artışla 100 lirahk- lar ve 100 milyon liralık artışla 50 liralık- larizledi. SEK'in sût akmı •AA (Adana) - SEK Adana Süt ve Ma- mülleri İşletmesi'nce, geçen yıl üreticiden, 6 bin 121 ton süt saün alınarak, karşılı- ğında 5 milyar 861 milyon 522 bin lira para ödendiğı bildirildi. İşletme Müdür Vardıması Iskender Alvah'dan alınan bilgiye göre kurum, 1991 yılında prog- ram çerçevesinde alımlannı Kadirli, Ada- lı, Nalkulak ve Solaklı toplama merkezle- ri ile çevre köylerde sürdürdü. • AA (Gaziantep) - Merkezi Gaziantep'- te bulunan Güneydoğu Anadolu İhracat- çı BirlikJeri (GAIB) Başkanı Ali Şahin- dal, bakanlann bazı ihracatçılann bilgj- sizliğinden ve tecrübesizliğinden yarar- landıklannı öne sürdü. Şahindal, banka- lann ihracatçılara yönelik uygulamalan ile ilgjli olarak ekonomiden sorumlu ba- kanlara gönderdiği raporda, bankalann kendi sorumluluklannı bilgisiz ve tecrii- besiz ihracatçılara yüklediğini savuna- rak, "Sonuçta ihracatçının ceza ve kam- biyo takibine maruz kaldığı görülmekte- dir" dedi. Merkez Bankası faizi • ANKA (Ankara) - Merkez Bankası, dış krcdiler kur farkı fonu kapsamındaki kredilerin faizini mart ayı için düşürdü. Merkez Bankası'nın Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğine göre söz konusu kredilere mart ayında uygulanacak faiz oranı yüzde 67.94olarak belirlendi. Bu kredilerin faiz oranı şubat ayında yüzde 70.4 olarak uygulannuşü. OdataPtia seçim • CL'MHURtYET (Ankara)-Ankara Ticaret Borsası'nda yaklaşık üç bin üye yann sandık başına gidecek. Ticaret borsasındaki 10 meslek komitesi üyeleri yann yapılacak seçimlerle belli olacak. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne bağlı oda ve borsalarda seçim takvimi işlemeye başladı. Yanndan itibaren tüm oda ve borsalann yöneticileri yenüenecek. Odalar Birliği yönetimi seçimı ise mayıs ayı sonunda yapılacak. Ankara Ticaret Borsasf nda yapılacak olan komite seçimlerinden sonra, seçilen komiteler kendi aralannda borsa meclisine girecek 20 üyeyi belirleyecekler. Borsa meclisinde 10 mart salı günü meclis başkanı, yönetim kurulu üyeleri ve başkanı için seçim yapılacak. Oyak 31 yaşında • ANKA (Ankara) - Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplannm ikinci sosyal güvenlik kuruluşu niteliğindeki Ordu Yardımlaşma Kurumu'nun (OYAK) 31 'inci kuruluş yıldönümü törenlerle kutlandı. OYAK Yönetim Kurulu Başkanı Korgeneral Fuat Avci yaptığı yaalı açıklamada. kurumun 31 yılda verdiği hizmetlerin bır bilançosunu çıkararak hedeflerini açıkladı. Ava, 1 Mart 1%1'dekurulanOYAKın varlığının 1991 yılı sonu itibanyla 1 trilyon 25 milyar lira olduğunu bildirdi. Avcı'nın verdiği bilgiye göre OYAK, 1991 sonu itibanyla çeşitli nedenlerle üyelikten aynlan 89 bin 963 üyesine yardımda bulundu. OYAK kuruluşu 52 bin 316 üyesine konut kredisi verdi. TESK'ten kampanya • ANKA (Ankara) - Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu Başkanı Derviş Günday, esnaflarm Bağ-Kur prim borçlannı zamanında ödemeleri için bir kampanya başlattıklanru bildirdi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Moğultay, Bağ-Kur yasa tasansı konusunda Türkiye Esnaf ve Sanatkârlan Konfederasyonu Genel Başkanı Derviş Günday'ın görüşlerini almak üzere bugün konfederasyon genel merkezini ziyaret edecek. Serbest bölgeye yeni dûzen • ANKA (Ankara) - Serbest bölgeler yeniden düzenleniyor. Serbest bölgelerde uygulanan Grev ve Lokavt Yasası süresi arttınlıyor. Bu bölgelerde işyeri kuracaklara 99 yıla kadar arsa kiralama olanağı getiriliyor. Kurulu bulunan ya da kurulmasma karar verilen serbest bölgelerin faaliyet alanlan da çeşitlendiriliyor. Bakanlar Kurulu, Serbest Bölgeler Yasası'nda değişikJik yapan yasa tasansını kabul etti. Onümüzdeki günlerdeTBMM'yesevk edümesi beklenen tasanyla serbest bölgelerde daha önce 10 yıl olan grev ve lokavt uygulama yasağı 20 yıla yükseltiüyor. Bu yasa gereği yasak serbest bölgenin faaliyete geçtiği tarihten itibaren başlıyor. 1985yıhndaANAP döneminde kabul edilen Serbest Bölgeler Yasası ile bu bölgelere 10 yıl süreyle grev ve lokavt yasağı getirilmiş, o dönemde bu düzenleme sendikalann büyük tepkisiyle karşılaşmışu. Kanunaiptal • AA (Ankara) - Anayasa Mahkemesi'nin, Zonguldak ve Ereğli bölgesindeki madenlerde meydana gelen grizu patlamalannda ihmali görülenlerin "görevi ihmal"den ceza yargılamasına tabi tutulmamasını öngören'Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müeallik Kanun"un 7. maddesi 2. fıkrasını iptal eden karannın gerekcesi Resmi Gazete'nindünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe gırdi. İstanbul'da yaşayan 4 kişilik bir ailenin mutfak harcaması şubatta yüzde 5.4 arttı Sebze dondu, mutfak yandıEkonomi Servisi - İstanbul'da yaşayan 4 kişilik bir ailenin mut- fak harcaması yılın en kısa ayında yüzde 5.4 arttı. Ocak ayında 1 milyon 535 bin 970 liraya dolan bir file, şubat ayında 1 milyon 616 bin 932 liraya mal oldu. Bu artışta geçen ay yaşanan aşın soğuklann sebze-meyve fiyatlannı körükle- mesi büyük rol oynuyor. Ocak ayında mutfak harcaması yüzde 4.2 artmıştı. Şubat ayında ele aldığımız 22 temel gıda maddesinden 12'sinin fıyatı arttı, 10'unun fıyatında bir değjşîklik olmadı. Geçen ay en fazla zam gören gıda maddesi sebze oldu. Sebze fi- yatlan şubat ayı içinde yaşanan aşın soğuklar nedeniyle yüzde 22 artış gösterdi. Ocak ayında orta- lama 5 bin 244 liradan satılan bir kilo sebze geçen ay 6 bin 393 lira- dan satıldı. Antalya hali yetkilileri, aşın so- ğuklar nedeniyle hale gelen sebze ürünlerinde azalmalar olduğunu, bunun da arz-talep dengesini olumsuz etkileyip fıyatlan yukan çektiğini belirtiyorlar. Meyvede de aynı durumun yaşandığını be- lirten yetkililer, aşın soğuklann Antalya yöresindeki bazı narenci- ye bahçelerinde hasara yol açtığını. bunun da üretimin azalması ve fıyatlann yükselmesine neden ol- duğuna dikkat çekiyorlar. Geçen ay İSTANBUI MU fctafaa* Peynir Zeytin Şeker çay Et Ekmek Sût Yumurta Yoğurt ün Makarna Pirinç Batdiyat Patates Sogan Sebze Meyve Margarin Ayçıçekyağı Zeytinyağı Tereyağı Tûpgaz 12 Kg. TOPLAM :n\4i TFAK Ocak fiyıtı 29.333 27.333 7.600 23.333 33.167 1.200 3.600 750 7.200 3.733 4.467 7.000 5.367 2.167 2.000 5.244 4.793 9.200 9.833 18.333 33.333 34.000 dşîLb HAR< $ • * * flyan 31.000 27.333 7.60 25.667 34.167 1.200 3.600 767 7.200 3.833 4.800 8.000 5.950 2.500 2.200 6.393 5.127 9.200 9.833 18.333 33.333 34.000 KAILI CAMA Ajt* •ktar 4kg. 15 kg. 6 kg. 0.8 kg. 15 kg. 72 kg. 15 Lt. 90adet 15 kg. 3kg. 2kg. 4 kg. 4.5 kg. 8kg. 6 kg. 30 kg. 30 kg. 2kg. 1kg. 1 kg. 0 5 kg. 1 adet SI(tL) Ocak Man 117.333 41.000 45.600 18.667 497.500 86.400 54.000 67.500 108.000 11.200 8.933 28.000 24.150 17.333 12.000 157.320 143.800 18.400 9.833 18.333 16.667 34.000 1.535.970 YLIK Şrtat Man 124.000 41.000 45.600 20.533 512.500 86.400 54.000 69.000 108.000 11.500 9.600 32.000 26.775 20.000 13.200 191.790 153.800 18.400 9.833 18.333 16.667 34 000 1.616.932 tstanbul'da meyve fiyatlan yüzde 7 arttı. Sera ürünlerinin de fiyatlannın yükseldiği gözleniyor. 20 binlik eti- ketlerle satılan sivri biber, bakla ve ayşekadın fasulyenin kaderi havala- ra bağlanıyor. Yetkililer, havalann düzelmesıyle fıyatlann düşeceğin- de hemfıkirler. Şubat ayının zam listesinde patates ve soğan yine ilk sıralarda. 1991 yılı içinde başlayan Roman- ya'ya ihracatın körüklediği fiyat- lar, şubat ayında da yükselme trcndini sürdürdü. Bir ay içinde patates yüzde 15, kurusoğan da yüzde 10 zam gördü. Birçok bak- kalın zamlı çay fiyatlannı uygula- maya sokması da piyasadaki çay fiyatlannın artmasına neden oldu. Çay, geçen ay yüzde 10 zamlandı. Beyazpeynir fiyatlan da geçen ay yüzde 5.6 arttı. Ramazan nedeniyle piyasada hareketülik gözleniyor. Kış aylann- da en çok tüketilen temel gıda maddesi olan bakliyat fiyatlan yüzde 11 yükseldi. Pirinç fiyatlan ise yüzde 14 arttı. Piyasada rama- zan ayına girilmesiyle bakliyat fi- yatlanndaki artışın süreceği görü- şü hâkim. 5 aydır sürekli olarak artan yu- murta fiyatlan geçen ay az da olsa yükselişini sürdürdü. Yumurta fi- yatlan şubat ayında yüzde 2.2 artış gösterdi. Şu anda Istanbul bak- kalannda 650-850 lira arasında değişen yumurta fiyatlannın 1000 liraya ulaşması bekleniyor. Şubat ayında zam gören diğer gıda maddeleri ise şöyle: "Et yüzde 3.2, un yüzde 2.8, ma- karna yüzde 7.4." Mitsui Genel Müdürü Baba, *Enflasyonun yüzde 40*a çekilebilmesi zor' diyor Japonlar enflasyondan korkuyorYAPRAK ÖZER (Istanbul) - Gelişen Türkiye'nin sloganı halinc gelen "yabancı sermaye"nin gözbe- beği Japonlar enflasyonumuzdan korkuyorlar, ikide bir artan işçi üc- retlerinden nefret ediyorlar, Tür- kiye'nin Japonya'dan çok, ama çok uzak olmasından yakmıyorlar, sö- zünde durmayan Türk işadamlann- dan hiç hazzetmiyorlar, en çok Demi- rel ile Inönü arasmdaki banş havası- na karşı umut besliyorlar, eski So\- yet cumhuriyetlerine gidip gitmemek konusunda karar veremiyorlar, giderlerse Türkiye üzerinden geçmeyi planlıyorlar, iş dünyasına biraz eğitim. biraz da iş ahlakı gerek- tiğini düşünüyorlar, bürokrasiden kaçmanın yollanm anyorlar, en çok Sabancılan seviyor gibi görünseler de Koçlan da çok tutuyorlar. Bu ikı aile dışında Türkiye'ye karşı mahcu- biyetlerini koruyorlar. Kazuo Baba, Türkiye'de önemli yaünmlar yapan Mitsui Dış Ticaret Ltd. Şirketi'nin Genel Müdürü. Dört yılı aşkın bir süredir Türkiye'de bulunan Baba, şu sıralar görevi yeni Genel Müdür Hideaki Nakamura'- ya devretmeye hazırlanıyor. Baba. Türkiye'deki deneyimlerini, Japon yatınmlannın geleceğini. ülkesine dönmeden önce Cumhuriyet'e de- ğerlendirdi. Baba, "'Japonlann hiç- bir zaman Türkiye'ye hücum ede- ceklerini düşünmemiştim. Bugün de düşünmüyorum. Japonlar Uzak- doğu'da gerçekleştirdikleri ekono- mik harekâün benzerini hiçbirzaman aynı ölçüde Türkiye'de gerçek- Mitsui Dış Ticaret Ltd. Genel Müdürü Kazuo Baba, 'Türkiye'de kalite ve dayamkulık dışında her şey yapüabilir 5 diyor. (Fotoğraf: KADtR CAN leştirmezler. En basit nedeni de Türkiye'nin Japonya'ya olan uzaklı- ğı" dedi. Japonlann ancak belirli sektörlerle ilgılenmek üzere Türkiye'ye gel- diklerini belirten Baba, "Sanınm en fazla ilgilendikleri kişiler de Sabana ailesi" sorusuna, olur mu?.. Japonlar Koçlan da severler. Üstelik de çok se- verler. Koç grubuyla güzel ortak- lıklar var" yanıtını verdi. Japonlann Türkiye'de en çok sev- diği iş alanlan otomotiv sanayii, ban- kaalık, biraz da turizm. En son sev- dikleri ve geliştirmek konusunda yo- ğun çabalar sarfettikleri konu si- gortacılık. Baba'ya göre sigorta sek- törüne yatınm yapan Japon firmala- nnın sayısı azımsanmayacak gjbi. ancak yaptıklan işler şimdilik göre- celi olarak sınırlı. Türkiye'de her gün trafiğe çıkan araba sayısının kendile- rini mutlu ettiğini, araba sayısındaki artışın, trafık kazalannda sıklığa, dolayısıyla sigorta işlemlerinin art- masına neden oiduğunu belirten Baba'nın yorumu şu şekilde sürdü: "Sigortacıhk konusunda yapılabi- lecek pek çok şey var. Ancak bunlan gerçekleştirebilmek için her şeyden Bütün dünyayı etkisi altına alan bilgisayar, çalışmayı engelliyor Tetris grev ve gripten bile kötüTürkiye'- de işyerlerine J bilgisayar- lann ginnesi bilgisayar oyunlannı da ofıslere soktu. En gözde oyun- lardan biri i, " - 1 - " < ise Tetris. Bu oyun bir salgın halinde insanlardan insanlara bulaşıyor. Le Nouvel Observateur Dergisi Tetris salgınının Fransa'yı da sardığını yazıyor. Fransa'nın altın çocuklan gözleri- ni bilgisayar ekranlanndan ayımıı- yorlar. Derginin yorumuna göre, amaçlan borsadaki fiyat değişimleri- ni izlemek değil. Tetris'in tepeden düşen bloklannı daha düzgün bir bi- çimde yerleştirmek. Gerçek dünya- dan uzaklar. Çocukluklanna dön- müşler. Alexey Pazhitnov'un ya- rattığı evrende yaşıyorlar. Elektrikli trenler gibi Tetris de ço- cuklar için tasanmlanmış bir oyun. ancak yetişkinlerin bir numaralı tut- kusu haline dönüşmüş durumda. Paris'te büyük bir mali kuruluşun takas salonu. Dünyanın belli başlı fi- nans merkezlerine telefon, faks, te- leksle bağlı traderlar gözlerini ekran- lanndan ayınnıyorlar. Hisse senetle- nnin, tahvillerin. kurlann değişimini hiç izlemiyorlar, Borsayla hiç ilgileri yok. O kadar gçrgjnler ki ancak oyun sona erdiğinde bir an için derin bir soluk ahyorlar ve "başla" tuşuna basıyorlar. Bir avukathk bürosunun eleman- lan, özellikle 25-35 yaş arasındakiler günde dört saat Tetris oynadıklannı itiraf ediyorlar. Turnuva düzenliyor- lar. Herkesin bilgjsayanna Tetris oyunu yüklenmiş. Çalışanlardan bi- ri, işleri yetiştiremedikleri için gece yansına kadar mesai yaptıklannı söylûyor. Yöneticilerden birine yakalanma- mak için bürolarmın kapısını ka- paüyorlar ve aniden birisi geldiğinde ise bilgisayarlannın hızlı çıkış tuşuna basıyorlar. Ama oyunlannın bölün- mesinden yakmmaktan da geri kalmıyorlar. Oysa yöneticileri de Tetris oynu- yor. Yöneticiler oyun oynadıklannı itiraf etmekten çekiniyorlar. Öngörü ve hızlı karar veıme yeteneklerini ge- liştirdiklerini söylüyorlar. Bir sigorta şirketinin personel mü- dürü "Tetris'in ne kadar iş saati kay- betürdiğjnin hesabvnı iyi tutmak lazım. Bu bir grevden ya da gripten daha kötü" diyor. Japon firmalann- da ise Tetris oynamak yasak. Oyna- yan yakalandığında hemen ışten ko- vuluyor. Tetris belki de Japonya'nın Batı ekonomilerine karşı gizli bir si- lahı. En kötüsü ise saldın hedefınin beyin olması. önce kişilerin refah seviyelerinin art- ması gerek. Neresinden bakarsamz bakın sigorta pahalı bir olaydır, bunu karşılayabilecek gelir seviyesine sahip olmak gerekir" Dünyaca ünlü Ikebana sanatının yaratıcılan Türkiye'de çiçek yetişür- mek konusuna da göz koymuşlar. Ja- ponlar yakında Izmir'de yetiştir- dikleri Japon çiçeklerini çiçeğın çok pahalı olduğu kendi ülkelerinde sat- mayı planlıyorlar. Türkiye'ye ayak basan Japonlann, hedeflerinin hükümetle ilişkiye gire- cek kamu pastasından dilim kap- maya çalışmak olduğunu söyleyen Baba, bundan dört yıl önce Türkiye'- ye geldiğinde edindiği izlenimlerini ^öyle anlattı: "İlk dikkatini çeken enfiasyondu. Yüksek olması nedeniyle hükümet her türlü yatınma giremiyor, çok önemli olanlan gerçekleştirebiliyor- du. Özel sektöre yönelmek gerektiğıni düşünerek İstanbul'a kaydık. Bence bizim için çok iyi bir zamanlamaydı. Biri hariç dığer Japon firmalan da merkezlerini İstanbul'a kaydırdılar." Türkiye'ye yatınm yapmak ama- ayla geldiklerini belirten Baba'ının ekonomi konusundaki deneyimlen ise şöyle: "Türkiye'de üretilmeyen bir şey düşünmüyorum. Yerli arabadan tekstile. yiyecekten beyaz eşyaya ka- dar her şey var. Buna ne eklenebilir. Dikkatinizi çekebileceğim bir önemli nokta var, o da kalite. Burada kalite ve dayanıklılık dışında her şey yapı- labiliyor. Ekonominiz uluslararası pazarlarda rekabet edecek durumda değil. Rekabet etmek istiyorsanız tek- nolojiye ihtiyaanız var. Bence Ja- ponlar Türkiye'deki bu açığj kapa- yabilir." Baba'nın ekonomik reçetesinde ki- şilerin gelır seviyelerinin artması, tek- nolojiden yararlanılması. üretimde _yerimin arttınlması gerekiyor. Aksi halde Türk ekonomisi sınırlar içinde sıkışmak durumunda. Enflasyonun. Japonlan ürküten en önemli unsurlardan biri olduğuna dikkat çeken Baba, ekonomik paket hakkıda bır şey söylemek için erken olmakla birlıkte Japon iş çevrelerinin paketten memnun kaldıklannı ifade etti. Enflasyonun yüzde 40'lara çe- kilmesini öngören hükümet hedefınin gerçekleştirilmesi çok güç diye nite- lendiren Baba. enflasyonun düşmesi için gerekli stratejiyi ise "ne çok hızlı ne çok yavaş, itidalli" diye tanımladı. Hükümetin ilk kurulduğu günlerde güven telkin etmemesine karşılık uzun ömürlü bir koalisyon olacağı yolunda sinyaller verdiğini belirten Baba'ya göre bu sinyaller, Süleyman Demirel ve Erdal İnönü arasmdaki diyalogvearkadaşlık. Baba, "Çok iyi anlaşıyorlar bir tartışma yok. Her şey yolunda gözüküyor" dedi. BîR GöRÜî- Eski Sovyetler ve Yeni Paraları SALİH N. NEFTÇİ New York Utdversity'de Doktora ve Cenevre Institus deş Hautes Etudes Internationale'de Öğretim Üyesi Eski Sovyetler Bırlığı'ni oluşturan cumhuriyetlerin birer merkez bankası kıırup piyasaya kendi paralannı çıkarmalan gündeme gelmiş durumda. Bu olay bize "para" konusunda önemli bir noktayı tartışma fırsatı veriyor. Soralım: Eğer bu cumhuriyetlerden birisi merkez bankasını bağımsız- laştınrsa ne olur? Bundan kim zarargörür, kim kazançlı çıkar? "Güçlü para"nın avantajlanndan birisini göreceğiz. Bağtmsız bir merkez bankasının tanımı aslında çok basit. Bir banka yönetim kurulu oluşturuyorsunuz. Toplumun çeşitli ke- simlerinden on kadar işadamı, bankacı ve iktisatçıyı 15 yıllığj- na oraya atıyorsunuz. Bu sürenin uzun olması işin kilit nokta- sı. Kendilerine kimse dokunamıyor, yüksek ücret ahyorlar. Ve kendisini atayanlara önceleri "yakın" gibi görünen kişiler bile bir zaman sonra disiplinli bir para politikası izlemeye başlıyor- lar. Merkez Banka- Cumhuriyetlerden çoğu, büyük bir ihtimaUe hemen disiplinsiz bir para politikası uygulamaya başlayacak. Ve bu paralardan çoğu hızla değer yitirecek. sında esas güç yöne- tim kuruluna geçiyor. Elbette başka ko- şullar da var. Ama en basit şekliyle bağımsız merkez bankası budemek. Merkez bankalan bağımsız olan ülkele- rin paralan da "güç- lü" oluyor. Eski Sovyetler Birlığı ndeki cumhuriyetlerin bırer merkez bankası kurup kendi paralannı çıkardığını düşünelim. Merkez bankasının bağımsızlığı kolay anlaşılır bir prensip değil. Toplumda belli bir birikim gerektiriyor. Bu nedenlc, cumhunyetlerden çoğu, büy ük bir ıhtimalle hemen disiplinsiz bır para politikası uygulamaya başlayacak. Ve bu paralardan çoğu hızla değer kaybedecek. Bu cumhunyetlerden birisi olayı kavrarsa ne olur? Merkez bankasını bağımsızlaştınr. Parasal disiplin sağlar. Paranın enflasyondan fazla erimeyeceği kanısı ycrleşir. Parası güçlcnir. Bu durumda komşu cumhuriyetlerde yaşayanlar, de- ğerini yitiren kendi paralan yerine belkı yine dolan tercih eder- ler. Ama bir kısmı da bu güçlü parayı kullanmaya başlar. Ne de olsa Amerika uzaktır ve Amerika'yla ticaret daha yeni baş- lamaktadır. Oysa eski Sovyetler'de yaşayanlar aralanndaki ti- caretı devam ettirmek zorundadırlar. Kendi bölgelerinde arz edilen bir paraya ihüyaçlan oiacak- tır. ••• Komşu ülke insanının sizin paranızı kullanmasının sonucu il- ginç. Paranıza yeni bir 'talep' doğacak. Bir de enflasyon vergisi var. Güçlü bır para bile en az %5 değer kaybedebilecek. Bu, yabancılar tarafından kullanılan paranızdan en az %5-10 kadar bir vergi toplamanız demek. Cebinde sizin para- nızı tutan komşu ülke insanından, hiç yorulmadan, her yıl en az %5'lik bir transfer sağlayacaksınız. Yeni cumhuriyetlerden disiplinsiz para politikası izleyenler fakirleşecek. Parası güçlü olan cumhuriyete bilmeden her yıl kaynak aktaracak. Bu. güçlü paranın avantajlanndan biri. ••• Sovyetler'deki Türki cumhuriyetlerle ilişkilerde çok haklı ola- rak sık sık vurgulanan bir prensip var: Laiklik. Bu, uzun de- ncyler sonucu laıkliğin önemının şu veya bu şekilde.kavıanmış olmasından kaynaklanıyor. Bu konuda Türkiye'de çok önemli bir birikim oluşmuş durumda. Öte yandan Türki cumhuriyetlere güçlü para ve bağımsız merkez bankalannın tavsiye edildiğini duymadım. Bir gün, laiklik gibi bu ılkelerin de önemi anlaşılacak. YDK'nın Emekli Sandığı raporu Emekli Sandığı gelirleri fazla verdi AA (Ankara) - Emekli Sandığı gelirleri yıllardan sonra ilk defa önceki yıl 253.6 milyar lira gelir fazlası verdi. Bu arada sandık, PETKİM ve Türkiye Petrol- leri'ndeki 5.7 milyar liralık his- sesine karşıhk kâr payı alama- dığı gibi talep etmesine karşın hisselerini de geri alamıyor. Başbakanlık Yüksek Denet- leme Kurulu (YDK) tarafın- dan Emekli Sandığı'nın faali- yetlerine yöneUk olarak hazır- lanan raporda, sandığın yıllar- dan beri ilk defa 1990 yılında gelirlerinin fazla verdiği belirti- lerek şöyle denildi: " 1990 yılı sonu itibanyla gelir ve gider farkı olarak sandık le- hine 253.6 milyar lira tutannda gelir fazlası oluşmuştur. Yıllar- dan beri sandık bilançosu gider fazlası ile kapanmaktayken ya- kacak yardımının kaldınlıp ta- ban aylığı ve kıdem aylığmın ihdas edilmiş olması ve bu ay- lıklardan da aidat ve karşıhk alınması, bir de aidat karşüık oranlanmn yükseltilmiş olması sandık gelirlerini önemli mik- tarda artürmış ve bilanço 253.6 milyar lira gelir fazlasıyla ka- panmıştır. Sandığın bu gelir fazlası sermaye hesabına akta- nlmaktadır." YDK raporunda, Emekli Sandığı'nın Türkiye Petrolleri ile PETKİM'deki hisseleri kar- şıhğında temettü payı alamadı- ğı gibi talep edilmesine rağmen iştirak sermayesi olan 5.7 mil- yar liranın da geri verilmediği belirtildi. Raporda konuyla ilgili şu gö- rüşeyerverildi: "Her iki kuruluşun teşebbüs olarak gösterilmesi ve konuyla ilgili kanun hükmünde karar- name ile teşebbüslerin kâr payı dağıtmayarak, yasal indirim- den sonra kalan kâr bakiyesini Hazineye devretmek duru- munda bulunmalannı takiben anılan şirketleroen sandığa te- mettü verilmesi uygulaması durdurulmuştur. Öte yandan PETKİM'in özelleştirilmesini takiben de bu şirketteki sandık payını Kamu Ortaklığı İdaresi sahiplenmiş- tir. Abnan bir karar gereği 'Dev- lete ait hisselerin tamamı, bedel alınmaksızın KOÎ'ye devredi- lir' şeklindeki mevcut hüküm sandık hisselerini kapsamaz. Zira söz konusu hisseler doğru- dan devlete değil, iştirakçilerin keseneklerinden ve kurum kar- şılıklanndan oluşan ve nema- landınlmak amacıyla yapıları bir plasman niteliğindedir. Teşvik vurgununda TKB'ye suçlama ANKA (Ankara) - ANAP hükümetleri döneminde yatınm teşvik uygulamalannda yatınmcılara fazla prim ödenmesinde Türki- ye Kalkınma Bankası ve sistemin işleyişi suçlandı. Yaünmlara kaynak kullanımı des- da ortaya çıkardığı noktalar şöyle sıra- landı: "Fiziki inceleme ve değerlendirmeler- de banka teknik elemanlannca bazı fir- malarla ilgili tesislere yeterince bakıl- madığı, bazı hallerde eski makinelerin değerlendirmeye alındığını belirlendi. -Bazı fırmalarla ilgili olarak yatınm mahalline giderek fiziki inceleme ve de- ğerlendirme yapmadan rapor hazır- landığı, teknik inceleme sırasında mali inceleme raporu ve tesisle ilgili harca- maya yönelik bilgilerin var olmadığı an- laşıldı. - Teşvik belgesinde yatınm tutan ola- rak görülen rakamlann çok altında fıili harcamak yapılması durumunda ma- tekleme primi ödemeleriyle görevlen- dirilen Türkiye Kalkınma Bankası ee- lemanlannm prim ödemelenne esas alınan raporlan eksik inceleme yapa- rak ya da hiç inceleme yapmadan ha- zırladıklan belirlendi. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu'nun TKB ile ilgili raporunda yer alan bilgilere göre TKB Teftiş Ku- rulu 1991 yılında KKDF primi ödeme- lerinde "bazı personelin kötü niyetli davrandığı, bazı yatınmcılara usulsüz \e haksız ödemeler yapıldığı yolunda- ki iddialan" inceledi. Teftiş Kurulu'nun yatınm yerleri ile dosyalar ve belgeler üzerinde yaptığı incelemeler sonucun- halline gidilmeden de harcamalar ka- bul edıîerek bazı fırmalara ödeme yapıldığı. bazı incelemelerde de tesise ait inşaat ruhsatına bakılmadan. ruh- sat tarihinden önceki harcamalann da değerlendırmeye alındığı belirlendi. - Hıssedarlan aynı şahıslardan mey- dana gelen veya ortaklan arasında menfaat ilişkisi bulunan ve zahiren or- tak değişikliği yapmakla beraber ger- çekte aynı şahıslara ait olan firmalann mükerrer prim talepleri ile ilgili incele- melerde devamlı olarak aynı teknik ele- man ekibinin görevlendirildiği ve bu durumun haksız ödemelere neden ol- duğu anlaşıldı. Sahte ve şişirilmiş faturalann değer- lendirmeye alındığı, dolayısıyla yatınm- cılara hak edilmemiş prim ve spot kre- di verildiği saptandı. MERKEZ BANKASI KURURI 29 ŞUBAT 1992 CİNSİ 1 ABO Dolan 1 Alman Markı 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şılini 1 Belçıka Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 Ispanyol Pesetası 1 İsveç Kronu 1 İsviçre Frangı 100 Italyan Lireti 1 Japon Yeni 1 Kanada Dolan 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 S.Arabıstan Riyali DÛVİZ ALIŞ 5867.24 3584.15 4422.14 508.76 174.26 925.44 1309.94 1064.60 3187.68 57.10 988.78 3959.01 477.69 45.45 4965.93 915.68 10332.21 1564.51 SATIŞ 5879.00 3591.33 4431.00 509.78 174.61 927.29 1312.57 1056.71 3194.07 57.21 990.76 3966.94 478.65 45.54 4975.88 917.52 10352.92 1567.65 EFEKTİF ALIŞ 5861.37 3580.57 4355.81 508.25 172.51 916.19 1296.84 1053.55 3184.49 55.96 978.89 3955.05 472.91 44.77 4891.44 906.52 10321.88 1541 04 SATIŞ 5896.64 3602.10 4444.29 511.31 175.13 930.07 1316.51 1059.88 3203.65 57.38 993 73 3978.84 480.08 45.68 4990.81 920.27 10383.98 1572.35 ÇAPRAZ KURLAR 1 ABO DOLARI 1.6370 1.3268 115325 335700 a3400 4.4790 55635 1.8406 102.76 53338 1.4820 1228.25 129.10 1.1815 6.4075 a7502 1 Stertln: 1 ECU: SDR: SDR: Asken Alman Marta Avustralya Dolan Avusturya Şillnl Belçlka Frangı Danimarka Kronu FinMarkfcam Fransız Frangı Hollanda Florini Ispanyol Pezatası Isveç Kronu Isviçre Frangı Italyan Llratl Japon Yeni Kanada Dolan Norveç Kronu S.Arabistan Riyali 1.7610 ABD Dolan 1.2507 ABD Dolan 13818 ABO Dolan 8123.80 Türk Llrası sağlık kartımı kaybettim. Geçersizdir. CA VtDAN YANIK