Katalog

2 4 ŞUBAT1992 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Bütçeye destek • ANK A (Ankara) - Ocak ayı nda rekor düzeyde açık veren bütçenin d a h a dakötü bir noktayagijtmesini t Ankara veİstanbulönledi. İkiilin 1 ocak ayında bütçeye net katkısı 4 • trilyon856milyarlirayıbuldu. Maliye » ve Gümrük Bakanlığı verilerine göre I Hazineyardımı hariçolmak üzere '. ocak ayında genel ve katma bütçe geliri 1 toplamı 13 trilyon 175 milyar. gideri ise ; 1 4 trilyon 931 milyar lira oldu. böylece • bir trilyon 756 milyar liralık açık « oluştu. Ankara ve İstanbul'dan .' sağlanangelir 6 trilyon 801 milyar t liraya ulaştı. Bu iki il için yapılan \ harcama ise bir trilyon 945 milyar ; lîradakaldı. Bütçeye net 4 trilyon 856 ; milyarliralıkkatkıdabulunan Ankara ' ve İslanbul'ungelirdeki payı yüzde • 52'ye ulaştı, giderden bu ıllere aynlan ', pay sadece yüzde 13 oldu. Sötezam ; • ANKA (İzmir) - Özel sektör. süt ve • süt ürünlerine 200 ile 2 bin lira '• arasında zam yaptı. Mis Süt'ün hafta • icindegünlük poşet süt fıyatlanna 200 lira zam yapmasından sonra Yaşar . HoldingkuruluşuPınarSüt de î ürünlerininfıyatlannıyeniden ', düzenledi. Bakkallara gönderilen yeni j fıyat listesinegöre tam yağlı kiloluk | sütün fıyatı 5 bin 500 liradan 6 bin 200 '. liraya, yarım kiloluğun fıyatı da 3 bin ! 200 liradan 3 bin 400 liraya çıktı. İşlem rekoruÇarşı'nın • • ANKA (Ankara) -İstanbul Menkul J Kıymetler Borsası'nda faaliyet j gösteren tüm aracı kuruluşlar ! içerisinde hisse senedi işlem hacminde • rekoru Çarşı Menkul Değerler î Anonim Şirketi kırdı. Efe Özal'ın i Marjinal Menkul Değerler Anonim | Şirketi ise bu alanda son sıralarda yer ! aldı. iAvnıpa Konseyi ı • ANKA (Ankara) - Avrupa Konseyi ' Sosyal Kalkınma Fonu. Türkiye'ye değişik para birimlerindeolmak üzere bugünkü değerle toplam 375 milyon dolarlık kredi verecek. Fonda Türkiye'ye verilmesiöngörülen 100 milyon mark, 8 milyar yen ve 200 milyon ECU'luk üçayrı kredi anlaşması BakanlarKurulu'nca onaylandı. Kredilerçok sayıda projenin fınansmanında kullanılacak. TEB'inkân107.3milyar • Ekonomi Servisi - Türk Ekonomi Bankası(TEB),1991yılındakânnı öncekıyıla göre yüzde 140.4oranında arttırarakl07milyar300milyonlirakâr etti. TEB Yönetim Kurulu Uyesi ve Genel Müdürü Dr. Akın Akbaygil. düzenlediği basın toplantısında. bankanın toplam aktiflerinin yüzde 110.6'lık artışla 2 Irilyon 188 milyar liraya, toplam özkaynakların da yüzde 82.4artışgöstererek 301 milyar 661 milyon liraya yükseldiğini kaydetti. Akbaygil, tEB'in 1991 yıliçindeTürk mali sektörü ile ilgili analizler yapan ve uluslararası bir firma olan Capital Intelligencein 34 Türk bankası arasında yaptığı sıralamada "A" puanına laik görülen en iyi iki özel Türk bankasından biri olduğunu ve bunun yanında TEB'in en şeffaf Türk bankası seçilmiş olduğunu bildirdi. ükrayna İş Konseyi • CUMHURİYET (Kiev) - Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra kurulan bağunsız cumhuriyetlerle Türkiye'nin ilk kapsamlı görüşmeleri Ukrayna ile başladı. Türk-BDT İş Konseyi çerçevesinde oluşturulan Türk- Ukrayna tş Konseyi ilk olarak toplantısına bugün Kiev'de başladı. Türkiye ve BDT hükümetleri arası Normal Karma Ekonomi Komisyonu Eş Başkanı Onur Kumbaracıbaşı ile Sanayi ve Ticaret Bakanı Tahir Köse'nin de katıldığı tş Konseyi toplantılannda 120'ye yakın Türk firmasının temsilcileri de hazır bulundular. KBAKKA • COCACOLA, özellikleişyerlerinde ve ofislerde kişisel kullanımayönelik MİNİPOMsistemini Türkiye'ye de getirdi. Mini fabrika MİNİPOM, ürünü akma anında soğuk olarak üreterek işyerlerinde rahatlık ve yer tasarrufu sağlıyor. BORCAM, TV'de başlattığı yeni reklam kampanyasıyla ünlülerin mutfak hayatında. ERA Tanıtım tarafından gerçekleştirilen kampanyada yer alan 5 ünlü isim, TV fılmlerinde BORCAM ürünlerini kullanarak fırın yemeklen yapıyor. • ERENSAN Isı Sanayi Grubu ile İsviçreli kazan firması YENIS işbirliğinin 25. y ılı kutlandı. Grup ile Alman Rohlederfirmasıarasında da teknoloji transferi ve ticaret anlaşması parafe edildi. Bu anlaşma çerçevesinde Erensan, Rohleder firmasına çelik kazan ve Boyler ihracatı y apacak ve Rohleder lısansıyla İstanbul'daki tesislerinde atmosferik brulörlü kalorifer kazanlannın üretimini gerçekleştirecek. Töbank çalışanlanyla ilgili karan Başbakan verecek Cavit Çağlar topu Demirere attıBÜLENT KIZANLIK (İstan- bul) - Kamu bankalarından sorum- lu Devlet Bakanı Cavit Çağlar. bankayı satın almak için hazırladı- kları teklifı kendisine sunan Tö- bank çalışanlanna. "Özelleştirme- de karar Başbakan Demirel"e ait" yanıtınıverdi. Töbank çalışanları bu hafta De- mirel'le görüşecekler. Banka ça- lışanları adına geçen hafta hükü- met yetkilileriyle görüşen Töbank Munzam Sandık Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Ulu- taş, "Töbank'ın geleceğiyle ilgili olarak hükümetin kararını Sayın Başbakan ile görüştükten- sonra öğreneceğiz" dedi. Bankanın bu- günkü mali ve idari yapısıyla buna ilişkin önerilerini Başbakan Süley- man Demirere bir rapor halindc sunduklannı anlatan Vakıf Yöne- tim Kurulu Başkanı Ulutaş, Baş- bakan'ın raporu değerlendirdikten sonra çarşamba ya da perşembe gününe kendilerine bir randevu ve- receğinisöyledi. Töbank'ın yüzde 55-60 hissesini satın almak için 1500 çalışanın im- zasını taşıyan teklifı çeşitli bakan- larla danışmanlanna ilettiklerini kaydeden Abdülkadir Ulutaş. Devlet bakanlan Cavit Çağlar ve EkremCeyhun.Bayındırlıkveİskân Çağlar Töbank'la ilgili kararı Demirel'in vereceğini söyledi Töbank'ın geleceği, Demirel'le > apılacak görüşmede belirlenecek Bakanı Onur Kumbaracıbaşfyla görüştüklerini anlattı Uluıaş. hazırladıkları raporu Başbakan Yardımcısı Erdal İnönü ve Devlet Bakanı Tansu Çiller'in ise danı- şmanlanna ilettiklerini bildirdi. Vakıf Başkanı Abdülkadir Ulutaş. Başbakan Yardımcısı Erdal İnö- nü'nün danışmanlanndan da yakın ilgi gördüklerini vurguladı. Ulutaş kendilcnne SHP'nin "çalışanlara satış yoluyla özelleştirme modeli- ne" sıcak baktığını bildirildiğini belırttı. Görüşmelcr sırasında bankanın durumunun aeilıyelini dilc getırdik- Icrını kaydedcn Vakıf Başkanı Ulu- taş, bakanlarvediğer yetkılıleremü- dahalc \e reorganizasyonda gccikil- mesi halinde sıkıntılann daha da bü- yüyebıleeeğinı anlattıklarını ifade etti. Mevdiat sabipleri korkmuyor Töbankın geleceğıyle iigılı alına- cak kararların gecikmcsıninın gün- de 900 milyon liraya ulaşan zararın büyümesine \ol açacağını vurgula- yan Abdülkadir Ulutaş mevduat güvencesi yönünden ise herhangi bir tehlike bulunmadığını savundu. 34 yıllık bir geçmişı olan bankaya tasarruf sahiplerinin bugünkü zor durumda da güveninin cksilmedi- ğını anlatan Abdülkadir Ululaş "Genel müdürlükçe kapatılacağı açıklanan Salihli. Düzce ve Afyon gibi şubclcrden bilc paralannı çek- mek istemiy orlar. Faız oranları çok yüksek olmamasına karşın iş ilişki- si dostluğa dönüşmüş'" dedi. Ban- kada 2.3 trilyon mevduat bulundu- ğunu anlatan Abdülkadir Ulutaş, 1 trilyon civarındaki likiditenin de güvcnce oluşturduğunu ifade etti. Töbank"ın gcleccğine ilişkin spekülasyonlarda sürüyor. Buçer- çe\ede üretilen senaryolarda ban- kanın kamulaştırılmadan önccki sahıbi ve bugünkü yüzde 2"lik his- sesiyle ortağı olan DYP İzmir Mil- lctvekıli Saıt Kemal Mimaroğlu"- nun da adı geçıyor. Banka çalışan- larının Töbank'ın kapatılarak Zi- raat Bankası'na devredılmesinin gündeme gcldiği aralık ayında ban- kanın yaşatılması için Mimaroğlu"- ndan yardım ıstcdikleri. ancak Mimaroğlu'nun ""Töbank'la ılgim kalmadı" şeklinde yanıt vererek görüşmek istemediği öğrenıldı. BDT'de ABD dolarının yeşili solduHAKAN AKSAY (Moskova) - Ocak ayı ortalanna dek yeşil en artib.ının sürdüğü \e ürctımın düş- gözde renkti Moskova'da. Başkentliler, "en güçlü 'yeşil- mc >' c d c v a m ctl '£' d e i d ler' hareketi bizde". diyerek şakalar yapıyorlardı. gazeteierdc. Kısa süre öncesine kadar. ABD'- nin para birimini hiç tanımayanlar. "dolar mı yoksa dollar mı denme- li", diye soranlar. "yeşil"e büyük saygı duymaya başlamışlardı. Ta- rihte ilk kez evlerin dolarla kiraya verilmesi pratiği ortaya çıkmıştı. Karaborsada I50rublekarşılığında satıhyordu dolar. Son haftalarda durum değişiver- di. Hem de büyük bir hızla. Dolar, haftada 15-20, hatta 40 ruble değer yitirerek 70-75 rubleyc kadar indi. Rusya hükümeii, birkaç ay ıçınde dolan 15-20 rubleye çekmeye ani içti. En büyük düşüş gcçen hafta ya- şandı. Bankalar dolara 70 ruble dc- ğerbiçti. Resmi yetkililcr. rublenin istik- rarlı bir para bırimı haline geldığinı öne sürdüler. Bu arada enflasvon Dolap patlama yapar Kımılcrı. ekonominin ".sağlık" durumunda cıddi bir lyıleşme ol- madığını ve bu koşullarda hüküme- tin suni müdahalcsi sonucu düşürü- lcn doların. yakında ycnı bir patla- mavla jenıdcn 150-200 rubleye fı- rlayacağını ıddıa eıti. Kimilcriysc doların hükümet planına göre de- ğcr yitırmeye dcvam edeccği yolun- da görüş belirtti. Bu arada aylardan bcri dolara yatınm yapmakta olan pck çok Mosko\alı şaşkına döndü. Elindcki avucundaki dolan bankalarda ve karaborsada tckrar rubleyc çcvir- mcyc başladı. Dolara cn yüksek kuru bclirlcyen bankaların önünde geccyarısından itibarcn uzun kuy- ruklar ortaya çıktı. Böylece gidcrek düşcn fıyatlardan dolar. salmaya -bir aniamda umutlarını ladc eimc- yc- çalışan insanlar. Moskova'da yeni bir kuyruk tipinin doğmasına yol açtı: Dolar satış kuyruğu. Profesyoneller bilir. İKTİSAT BANKASI TÜRK AKTİF Nakit Değerler Menkul Değerler Krediler Tahsili Gecikmis Alacaklar. net lştirakler, net Sabit Kıymetler. net Diğer Aktıf Değerlt: İKTİSAT BANKASI Faiz Gelırleri Faiz Giderleri Net Falz Geliri Faiz Dı^ı Gelırler Fai7 Dı».ı Giderler 3112.1991 860.711 241.846 1.646.104 4.306 164.646 127.844 163.784 3.209.241 TÜRK A.Ş. Vergi ve Karşdıklar Oncesi Kâr Vergı \e Kjr^ılıkbr NetKâr A.Ş. KARŞILAŞTIRMALI BİLANÇO (Milyon TL ) 31 12 1990 156.341 140 191 985.077 31 014 119.24" 89.626 130.393 1 651 889 PASİF Mevduat Kullanılan Krediler İthalat Temınjtları Muhtelif Borçlar Karşılıklar Diğer Pjsıfler Özkaynaklar KARŞILAŞTIRMALI KAR-ZARAR 1991 700.171 (295609) 404.562 100.255 (338.236) 166.581 (58-532) 108.049 1990 339.482 (154.355) 185.12"' 59.998 (194 " 5 ) 50.350 (20 339) 30.011 3112.1991 903-980 1.420.836 126.370 262.777 13-874 151.545 329859 3.209.241 TABLOSÜ 31 12.1990 531.077 567.205 21.641 219.490 7.000 102.789 202.68^ 1.651.889 <Milyon TL > Yıllık Artı;, o o 106 o92 o 119 %67 <y <\ <y o74 -231 a 188 »260 İKTİSAT BAAKASI BÎRGÖRÜ Tünel Girişinde Bir TIR SALİH N. NEFTÇİ New York Üniversty'nin DoktoraFakühesi'nde ve Cenevre Institut des Hautes Etudes Internationale'de öğretim Üyesi Buyazı pcrşcmbc akşamı tanık olduğum birolayı lartışı- yor. Normal bir durumda, insanın ancak birkaç dakika üzc- rindcduracağı. öncmsizdiycbileceğımiz birolayı. Akşam dersim bitmişti. Hudson nchrinin alundan gcçcn tüncllerden birinı kullanarak c\c gıimeye karar vcrmiştim. Yanımda Türk arkadaşlar \ardı. Tüncl girişınc gidcn yola saptım. Önümdc çok büy ük bir TIR. Arkadaşlar şaşırdı: "Aman. bu TIR nereyegidiyor?" Baktım, TIR gerçcktcn çok büyük. Yüksckliği lüncl giri- şindcn en az yarım metrc daha fazla. Nasıl bakarsîinız bakın.tünelcsığmasıimkânız. Amayoldoğrutünciegidiyor. TIR'ın başka amacı olamaz: ""Tünelc gırmck ıstıyor!" Gcrçckıen dc. Tl R tünel girişinc doğru yoluna de\ am clli. İnanması güç Tünelcsığması maddelcn imkânsı/. Bu hcmen gözeçarpıyor. Ama TIR yınc dc tünelcgırmeyeçalışıvor. Tüncl gırişi lyıcc yaklaşınca bir ara duraladı. Biraz tcrcd- dütettı. Ama sonra yinc tünel girişınc doğru ılcrlemcyc baş- ladı. Bir şcy dcğil, kamyonun üstü. lüncl girişi büyük hasar görccck. ' VM ı -ır'i/"!'! TIR, tünel girişine doğru yoluna devam etti. İnanması güç. Tünele sığması maddeten imkânsız Bu hemen göze çarpıyor. Ama TIR yine de tünele girmeye çalışıyor. Bız de, bu arada kcndimizi düşünü- yoruz. TIR tünelc sıkışırsa en az bir saat trafıktc takılı kalacağız. Koca TIR'larısıkıştığıycr- den nasıl çıkarırlar diyc düşünüyorum. (Sonradan bizım öğ- rcncilcr sövledL • korktuğum kadar dcğilmiş. Lasliklcri ındiriyorlarmış. Ama neyse ki trafik polisı bu gibi durumları oncedcn hc- saplamış. Tüncl girişindcn 10-15 mctre öncc yukarı bir tcl gcrip. küçük baloncuklar sarkıtmışlar. Tünelc gircmcyccck kadar yüksek TlR'laröncc bunlara dcğıyor. Ziller çalıyor. ışıklar yanıyor. TIR durmak zorunda kalıyor. Elbeitc TIR'ı geri gcri oradan çıkartmak kolay dcğil. fnsan yinc \akit kaybc- dıyor. Ama kaza da önlcniyor. Bu sefcrdcöyleoldu. ışıklar yandı ziller çaldı vcTIR kc- nara çekildi. Arkadaşlar arasında bir tartışma başladı: "İmkânsız olduğunu bılc bilc TIR ncdcn tünelc girmcyc çalıştı?" Bir teorivegöre tünele girmesc NewYork çevresini dolaş- ması gcrckccck. \olu bir saat uzayaeaktı. Kolay yolu seçli. Tünelc "bclkı gcçcrim" diyc yöneldi. Dığcr arkadaşlar ıtiraz etliler. Bu piyango bılcli almaya bcnzemiyordu. O durumda küçük dc olsa bir şansını/ vardı. Bclkı ka<îanırım di\c düşüncbılirdiniz. Ama TIR'ın yüksckliği bclli. Tünclin girişi belliydi. TIR sonun- da zarar görecekti. "Ya tutarsa mantığı" burada çalışmıyprdu. Bir diğer tcoriyc göre siirücü kamyonun içındcy- dı. Girişi karşısındagörüyordu. Ama kcndıTlR'ını görcmiyordu. TIR'ın büyüklüğünü bilse bilc. o anda ikisıni karşılaşlıraınayacak durumdaydı. Biz isedışarıdaydık. Tünelc doğru gıdcn TIR da. lünc- lin girişi de karşımızda. yan yana objektif olarak duruyordu. TI R'ın tünelegırmesinın imkânsı/oldu- ğunu kolayca görüyorduk. \'c olaya inanamıyor- duk. Bu görüşe de itıra/lar oldu. Bir süre. daha başka görüşler de ileri sürüldü. Ama sonuçta bir karara varılamadı. SPK yasa tasansı Onlemler yetersiz CUMHURİYET(Ankara) -Sermaye piyasası- na el atan hükümetin yeni önlemlerinin, uzun tartışmalara neden olan ve Cumhur- başkanı'nın yakınlarının da adının karış- tığı, "içeriden öğrenenlerin ticareti"ni en- gellemekte yetersiz kalacağı belirtiliyor. Bakanlar Kurulu'nun önceki gün kabul ettiği SPK yasa tasansı, sermaye piyasası araçlarıru geniş bir ye- lpazeye yaymayı amaçlarken "içeriden öğrenenlerin ticaretini" de yasaklıyor. Ancak bu konuda yapılacak olan izlemenin en önemli aracı olan "ada yaâlı" alım- satım kuralıru değiştirmeyerek, "içeriden ögrenme"nin "sırdaş" isimlerle ticaret yapmasına yol açacak. Devlet Bakanı Tansu Çiller'in hazırlattığı yeni SPK Yasası ile devletin sermaye piyasasına bakışına yeni bir anlayış getirilirken, bugüne dek izinle yapılan halk- tan sermaye toplanması, bundan böyle sadece devle- tin kayıt ve izlemesiyle gerçekleşecek. Tasanda, "içeriden öğrenenlerin ticareti" ile fıyat manipülasyonlan suçlannın tanımlan yapıbyor ve ve- rilecek cezalar belirleniyor. Buna göre genel olarak ser- maye piyasası suçlanna bir yüdan üç yıla kadar ağır hapis ile 1 milyar Türk Lirası'na kadar para cezası ve- rilmesi öngörülüyor. "îçeriden öğrenenlerin ticareti" diye adlandırılan su- çun önlenmesi için alınması önerilen önlemler arasında halka açık şirketler ile aracı kuruluşlarm genel mü- dürleri, yönetim kurulu üyeleri ve yüzde 10'un üze- rindeki hissedarlannın alnn-satım yapmalan izleme- ye alınması bulunuyor. Emlâkbank'ta kara tabloAA (Ankara) - Ba^bakanlık Yüksek Deneılemc Kurulu (YDK). Emlak Bankasrnın 1988 vc 1989"- da mali bünycsindc yaşanan olumsuzlukların 1990 yılında da dcvam elliğini. mali sonuçların 1991 yılı ilk yarısında program hedeflerinc göre dc önemli sapmalar göstcrdiğini bclirledi. Emlak Bankası'nın 1990 \e 1991 yılı ilk yarısına ilişkin faaliycllerinin inccicndiâı YDK raporunda. "1988 >ıh Yr DK raporunda 47.T 1989 raporunda 40. temenni olarak yer alan (Bankanın mali bünycsi sağlıklı bir yapıya kavuşuncava kadar. Bankalar Kanununun 64. maddcsi kapsamına alınması lıu- susıınun ilgili mercilcrce incelenmcsi) konusunda herhangi birgclışmckaydcdılmemışiır. Raporda. özkaynak-nct varlık oranının yükscl- tilmcsi için önceliklc scrmavcnin ödcnmcycn kısmmın kısa sürcdc ve nakiı olarak ödcnmesı giri- ^ımlcrinc ctkiulik kazandınlması. tüm kaynakların cmniycl \c vcrimlilik unsuıları gözcülcrck kııllanı- Iması «ıcrcktıâi ıfadccdildı 4