Katalog

28 KASIM • >O 92 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA KULTUR 11 Mölln faciasına tepki • LIMBLRG(AA)- Almanya'nm Hessen evaleiındeetkinliklerini siirdürcn Alman Yazarlan Dayanışma Derneğı. Mölln faciasına tepki göstermek ımacıvla "Alman" sözünün dernek adından çıkanlacağını acıkladı. Bu konudabiraçıklamayapan dcrnck. bundan böyle "Hessen Edebi>at Dayanışma Derneği" adı altında çalışmalannı sürdüreccğini bildirdi. Bu karan alırken derneğe üye olan 250 yazar arasmda çok sa\ ıda yabancı yazann da bulund uğunun göz önü nde bulundurulduğunu kaydcdcn dcrnek. edebiyat çcrçevesindeki kültür alışvenşinın her türlü millıvcıçilik sınırlan aşiığı görüşüy le demek adında herhangi birmılliyetçi özclliğe yer vennenin anlamsız görüldüğünü belirtıi. 1992 TÜTAV ödülü sahibi, son olarak Yunus Emre Divanı'nı çeviren İspanyol yazar Clara Janes İstanburdaydı VVeissenberg resitali • Kültür Senisi-Ünlü Bulgar piv anist Alexis Weissenbere, bu akşam saat 20.00"deCemal Reşit Rey Konser Salonu'nda bir resitalsunacak. I929yılında Sofya'da doğan ve ünlü Bulgar besteci ve piyanist Pantscho VVladigeroff ıle müzik eğitimini tamamlayan Weıssenberg, resitalinde Schubert ve Brahms'ın yapıtlannı seslendirecek. 1940"lı yıllarda George Szell yönetimınde Nevv York Filarmoni ve Eugene Ormandy yönetiminde Philadelphia orkestralanyla konserler veren sanatçı, çeşitli besteleriyle de müzik dünyasında yankılar uyandırdı. MSM öğrencilerinden ilk oyun • Kûltür Sen isi- Müjdat Gezen Sanat Merkezi öğrencıleri bu yılki ilk oyunlannı sergilemeye başladılar. Leonie Onsewki'nin "Tam Rolünün Adamı" adlı oyunu. Almanya'da yaşayan Türk'lere uygulanan baskılan konu alıyor. MSM Tıyatro Bölüm Başkanı Savaş Dinçel'in sahneye koyduğu oyunun dekorlannı okulun dekor öğretmeni Atıl Yalkut, kostümlerinide kostüm öğretmeni Canan Göknil gerçekleştirmiş. "Tam Rolünün Adamı", Müjdat Gezen Sanat Merkezi'ndecuma, cumartesi ve pazar günleri izlenebilecek. Caz konserleri • Kûltür Senisi- İstanbul Büyükşehır Belediyesi tarafından pazartesi günleri için Caz Derneği'nin kullanımına verilen Karaca Tiyatrosu'nda arahk ayı içinde çeşitli konserier düzenlenecek. 7 aralık pazartesi gûnü Neşet-Nükhet Ruacan Orkestrası ile başlayacak olan konserier. 21 aralıkta Grup Simba"run pop caz konseri ile sürecek. Etkinükler kapsamında aynca Aydın Esen. Erol Pekcan. İlkin Deniz ve Kamil Özler gjbi caz sanatçılannın konserleri de izlenebilecek. Korsan yayıncılık • İSTANBUL(AA)- Kişi başına yılda bir kitabın dahi okunmadığı ülkemizde, korsan yayıncılığın bir sektör haline geldiği. bunun da en fazla yabancı ders kitaplan ve sözlükler üzerinde yapıldığı bildirildi. Kitapçılar Derneği Başkanı Celal Güner. konuyla ilgili olarak "Korsan yayıncılığı yapan kişiler. pazan. kitabın nasıl, nerede ve ne kadar tüketileceğini çok iyi bilmektedir. Bunu kim bilebilir? Ancak yayıncilık sektörü içinde olanlar bilebilir. Demek ki korsan yayıncılık, yayıncılığın kendi içındedır" dedi. Baü'dan D02 NEYtREGÜLIŞIK İlkin 1991 Mayısı'nda İstan- bul Belediyesi tarafından dü- zenlenen I. Poesium"da. sonra aynı yılın aralık ayında Ulusla- rarası Yunus Emre Sempoz- yumu'nda tspanya'yı temsil etmiş bulunan kadın yazar Cla- ra Janes geçen hafta bir kez daha İstanbul'a resmi bir ziya- ret yaptı. Türk-İspanyol Kültürel De- ğişim Programı uyannca iki ülke dışişleri bakanlıklannın iş- birliğiyle gerçekleştinlen ziyare- ti sırasında Clara Janes. Kadın Eserleri Kütüphanesi'ni gezen ardmdan Fazıl Hüsnü Dağlar- ca'nın bazı yapıtlannı büyük çabalarla İspanyolcaya aktardı ye kendisi yayımladı (N). İspanya"nın ünlü yayıncılan- ndan Janes'in kızı olan Clara, ailesinden aldığı tüm yayımcılık tutkusuyla. kitapçıklan yayımın her aşamasında kendi eliyle hazırlıyor. özel olarak arayıp bulduğu desenlerle gü- zelleştiriyor. hatta sınırlı sayıda numaralı baskıyı çoğu zaman uzman kitapçıya kendi teslim ediyor. Yazar. Türkçe bilmediğin- den, ilkin şiirlerin İngjlizce ve Fransızca çevirileri üzerinde ça- • 1986'dan beri gerek klasik. gerekse çağdaş Türk şiiriyle ilgilenen Clara Janes, önce İlhan Berk'in, ardından Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın bazı yapıtlannı İspanyolca'ya çevirdi ve kendisi yayımladı. ilk İspanyol yazar oldu. Kütüp- hane yöneticileriyle görüşerek kuruluşun oluşumu ve amaçla- n üstüne bilgi edindi ve Türk kadın yazarlannın yabancı dil- iere çevrilmiş yapıtlannı toplu- ca incelcmek firsatıru buldu. Türk şairlerinin çevirmeni Marguerite Duras. Nathalie Serraut. William Golding gibi yazarlann yapıtlannı İngilizce ve Fransızcadan İspanyolcaya çeviren Clara Janes özellikle Se- ifert ve Holan'ın şiirlerini dihne aktarabilmek için Çekçe öğren- di. 1986'dan beri gerek klasik, gerekse çağdaş Türk şiiriyle il- gjlenerek, ilkin İlhan Berk'in. lışarak. İspanyolcaya verdiği sonucu nesnellikle inceliyor. eğer yeterli bulursa. ikinci aşa- mada. İspanyolca bilen bir Türk çalışma arkadaşının yar- dımıyla. kaynak dille erek dili süreİdi karşılaştırarak kesin çe- viriyi gerçekleştiriyor. Ulaştığı sonuçlar başanlı olmakla bir- likte. bir üzüntüsü var: İlk se- çimleri Türk yapıtlannın ya- bancı dillere çevirilenne sınırlı kalıyor ve ne yazık ki oçevirile- rin sayısı da edcbiyatımızın as- lında hak ettiğinden çok daha az. Clara Janes geçen yıldan beri Madrid'de. özellikle Akde- niz'in doğu havzasında gelişen edebiyat ürünlenni tanıtmaya yönelik -logosu ayyıldızlı!- " Edieiones de Oriente y del Me- öııeleıı bir yazarsevgi çağnsına en güzel bir Dağlarca'nın bir dizesinden yanıt olduğunu söv. leyebiliriz. alınmış, sonuç bölümünde ise Ancak çevirmenlik Clara Ja- nes'in öndc gelen uğraşı değıl. Barcelonah yazann 1964'ten bu yana yazdığı şiirler bırkaç kitapta toplanmış ve şimdiye değin 11 dile çevrilmiş. Vivır (Yaşamak) adlı kıtabı 1983te "Barcelona Kenti Ödülü"ne la- yık görülmüş. Clara Janes aynı ödülü ilk olarak 1975'te La vida callada de Federico Mom- pou (Federico Mompou'nun anlatılmamış yaşamı) adlı yaşa- möyküsüyle almış. Edebiyat konulu çok sayıda denemesi bulunan Clara Janes yazar ruhsal kimliğini Leyla ile Mecnun'da bulduğunu. daha doğrusu Fuzuli'nin Mecnun fı- güründe somutlaşan tutku an- layışında kendi kendini tarudı- ğını belirtiyor. 1990'da yayımlanan. çocuk- luk ve ilk gençlik anılannı dile getirdiği El Jardin y el laberinto (Bahçe ve Labirent) romaru ise Yahya Kemal'in "Kandilli'de mehtab"ından bir parçayla açı- lıyor: Yazar bir kez daha kendi özüne, bir "yabana" edebiya- tın verdiği ipuçlanndan ulaşı- yor. Son çıkan romaru El • Clara Janes'in dilimizden İspanyolca'ya ka- zandırdığı yapıtlann en önemlisi ise Yunus Emre Divan'ından çevirdiği 22 şiiri ve kapsamlı bir tarih- sel önsözle sundueu son kitabı. Şiir, deneme, roman yazan Oara Janes, ülkesinin ilk kadın opera libretto'su yazan. diterraneo" (Doğu ve Akdeniz Yayınlan) yayınevinin şıir dizi- sini yönetiyor ve Türk yazarlan konusunda danışmanlığını ya- pıyor. Yazar. edebiyat kültü- rümüzün bir yabana ülkede tanınmasına olan katkılan- ndan ötürü bu yıl TÜTAV ödülüne layık görüldü ve plake- ti geçen ay Madnd Büyükelçili- ğimizde düzenlenen bir törenle kendisine venldi. Dilimizden İspanyolcaya ka- zandırdığı yapıtlann en önemli- si olan Yunus Emre Divanf- ndan çevirdiği 22 şiiri. gerek ya- bancı. gerekse Türk araştır- macılann kaynaklanndan ya- rarlanarak hazırlanmış kap- samlı bir tarihsel önsözle sun- duğu son kitabı. Tanıtımı geçen yıl aralık ayında Madrid'te Ta- lat Halman tarafından yapılan kıtap. yine Clara Janes'in öteki çevinleri gibi, kendi eliyle hazı- rladığı Türk el sanatlanndan esinlenmiş desenlerle bezeli, özenli bir yayın ve şiirlerin Türkçe asıllannı da içeriyor. İstanbul ÜniversitesTnde ilk İspanyol kadın yazar Clara Janes bu arada İstan- bul Üniversitesi'nde de ülkesi- nin ilk kadın yazan ve Türk edebiyatı üstüne konferans ve- ren ilk İspanyol oldu. Edebiyat Fakültesi İspanyol Dili ve Edebiyatı Anabilim Da- lında 17 kasım günü kendi şiir- lerinden bir demet sunan ve yo- rumlayan yazar. 18 kasım günü Yunus Emre üstüne görüşlerini belirtü. XVI. yüzyıl İspanyol mistik şairlerinin tasavvuf ede- biyatıyla olan bağlantılannı ve çeviride uyguladığı ılkeleri açı- kladj. Ardından. Yunusun bazı şıirleri. bir neyzenin eşli- ğinde, Türkoloji Bölümü'nden bir araştırma görevlısi ve Clara Janes tarafından Türkçe asıl- îanndan ve İspanyolca çeviri- lcrinden okundu. İzleyenleri derinden duygulandıran bu iş- birliğinin Yunus'un evrensel İspanyol klasik yazını üstüne çalışmalanyla dikkati çekiyor; Kastilya'nın ilk kadın şairlerin- den parçalar sunduğu bir seçki- nin yanısıra. adı bir başka "ilk'e daha bağlı: Geçen yıl İspanya Kültür Bakanlığı'nın isteği üze- rine, XVI. yüzyılda yaşamış mistik şair San Juan de la Cruz'un yaşamını konu alan bir yapıtla. ülkesinin ilk kadın opera librettosu yazan olmuş. Clara Janes az-çok örtülü öz- yaşamöyküsü esinli romanla- nyla da tanınıyor ve şiirleri gibi. romanlannda da Doğu'yu -özellikle Türk şıirini- anıştıran öğelere sık rasılanıyor. 1989"da yayımlanan Los caballos del Sueno (Uyku Atlan) romarunın başlığı çok sevdiği Fazıl Hüsnü hombrc de Aden'de (Adenli Adam) ise Doğu erkeğiyle duy- • gusal ıletişim kurmaya çabala- yan Batılı kadının ruhsal serü- v enıni anlatıyor. Doğu ve Batı'- nın değişık aşk, değışık beden- sel ve ruhsal ilişki anlayışından vola çıkarak. farklı yaşam gö- ruşlcrini irdeliyor. İspanya'dan bize yönelen bu kadın yazar. yalnızca edebi- yatımıza gösterdiği ilgi ve ger- çckleştirdiği paha biçilmcz tanıtma işleviyle değil. aynı za- manda ülkesinin Doğu dün- yasına karşı -başka Avrupa edebiyatlannda görülmeyen- içten bir merak, yakınlık ve de- rin bır iletişim çabası sergileyen yazarlannın bir temsilcisi ola- rak da bızler için çok değerli. 8 kasım-15 kasım tarihleri arasmda Hamburg Okuma Günleri gerçekleştirildi Türkçede Çağdaş Alman Edebiyah • Türk çevirmenler ve öğretim üyeleri, okuma günlerinde yazarlar Fri- edrich Delius, Sten Na- dolny, Ulrich Plenzdorf ve Siegfried Lenz ile bir- likteydiler. ZEYYAT SELİMOĞLU 8 kasım- 15 Kasım arasında. "Hamburg Açık Kitaphklan"- na bağlı Merkez Kitaplığı'nın davetlisi olarak bir hafta Al- manya'nın bu ünlü, eski büyük kentinde kaldık. Okuma Gün- leri'nin konusu "Türkçe'de Çağdaş Alman Edebiyatı"ydı. Türk çeyirmenler Ankara Ha- cettepe Üniversitesi'nden Doç. Nuran Özyer. İstanbul'dan Le- man Çalışkan, Zeyyat Selimoğ- lu. Hamburg'ta oturan Tevfik Turan'dı. İstanbul Üniversitesı Alman Dili ve Tiyatro dalmdan Zehra İpşiroğlu da programın sonuncu günü çeviri üzerine açıkoturum yönetti. Okuma günlerinde L.Çahş- kan. Friedrich Delius'un"Cam- kenannda Mogadişu". Tevfik Turan. adı bizde de bilinen Sten Nadolny'nin "Yavaşlığın Keş- fi", Nuran Özyer, Ulrich Plenz- dorf un "Genç VVerther'in Yeni Acılan" romanlannı. ben de Si- egfried Lenz'in "Bir Savaş Sonu" adlı uziın öyküsünü an- lattık. Yazarlan kısaca tanımak is- terseniz: Delius. Roma'da doğ- muş, Hessen'de büyümüş. İtal- ya'da doğmuş olması konuş- kan bir insan olmasını sağlaya- mamış. belki de Hessen'in sert iklimi yüzündendir. az konuşan bir yazar, dimdik. uzun boylu. çekingen görünüşlü. Plenzdorf, Doğu Berlin'den Batı'ya göçmüş; konuşmaya Friedrich Delius, az konuşan bir yazar, uzun boylu, < Siegfried Lenz'in bilgeleşmiş bir insan okluğu her halinden beüi (sokla). bir başladı mı nokta. virg ; \l tanımıyor, hızla boşalan bir makara gibi konuşuyor, din- leyenleri de sık sık güldürüyor bu arada, dilinin iğnelerini her yana batınyor. Hep birlikte yc- mek yendiğj gece. yemeğini bi- tirdikten az sonra, selamsız sa- bahsız çekip gitti. (çevresine ko- lay uyum sağlayamayan bir ya- zar olduğu söylendi). Siegfried Lenz. "Plenzdorf ne oldu" diye sormaktaydı o sırada. Sten Nadolny. uzun boylu. sık sık gülümseycn ve nükte ya- pan bir yazar."îmza günlerinde çabuk çabuk bir sürü imza atı- yorum"'dedi bir aralık, "imzalı kitaplann iadesi olmaz da on- dan!. " "Sadece roman mı yaa- yorsunuz iş olarak" diye sorul- duğunda, "'Evet" dedi, "kimi zaman da hiçbir şey yapmıyo- rum!."Dedesi uzun yıllar An- karada elçilik yaprruş. Türkle- re yakınlık duyan bir yazar Na- dolny. İkinci Dünya Savaşı içinden gelmiş Siegfried Lenz'in bilge- leşmiş bir insan olduğu her ha- linden ânlaşılyor. Pipo içmeye meraklı. ama içeceği zaman size sormayı savsaklamıyor : "Sizi rahatsız eder mi acaba?" "Ya- nn" diyordu, "PEN Kulüpadı- na biryaa kalemealacağım,ce- zaevindekı bir arkadaşımızı kurtarmak için..." Bir aralık eşinin de konuşmamıza katıldı- ğı sırada, göz değmesinden (na- zardan) söz açıldığmda Siegfri- ed Lenz şu anısını anlattı: - Birkaç yıl önce eşimle birlik- te Sardunya adasına gitmiştik. Adayı yaİcından tanımak için dolaşmaya çıklık. Karşıdan köylü kadınlar geliyordu Bu kadınlardan biriyle karşılaştım mı, kadın önümde duruyor. dikkatle yüzüme bakıyor. bir- den ırkilerek haç çıkanyordu. Bır iki kere tekrarlandı bu. ne oluyor. anlayamıyordum. Bakınız yüzüme. benim gözle- rim çok açık mavidir. nerdeyse beyaza yakın bir maviliktedir. görüyorsunuz değil mi? Meğer şeytanın gözleri de aynı renkte değil miymiş? Hamburg'da kaldığımızın yalnız birinci günü ile son günü iyi hava yüzümüze güldü.^\ra- daki günler hep yağmurlu ve soğuk geçti. ne yazık ki! Yakınınüzdaki üniversitenin bahçesinde. yerlere dökülmüş güz yapraklan ayaklanmızın altında çıtırdıyordu ilk günü. kuruydular; ama ertesi gün ve sonuncu güne kadar. yağmur- da ıslanmış, yumuşak, ses ver- meyen yapraklara bastık yü- rürken. Biz Hamburgday ken yaban- a düşmanlığına karşı gösteriler ve yürüyüşler düzenleniyordu. Bir aralık televizyonu açtı- ğımda, Almanya Cumhurbaş- kanı Weızsaecker"ın konuş- masına tanık oldum Yabancı düşmanlığının demokrasi ku- rallanna lers düştüğünü, ya- bancılarla birarada yaşamaya alışılması gerektiğini öne sürû- yor, yurttaşlannıı bu konuda uyanyordu. "Hamburg Günleri" üzerine anlatılacaklar bu kadar değildir elbet, belki bir başka yazıda ye- niden dönülür Hamburg'a; 9. Yüzyılda, Kuzey Denizi'nden içeri girmiş Elbe haliciyle Alster ırmağı arasında kurulmuş olan bu büyük liman kenti belki ye- niden dile getirilmeyi ıster. Ressam Necdet Kalay'm resim sergisi Artium Sanat Merkezi'nde 'Duyuşum, düşüncem ve amacım Anadolu'dur9 Kültür Senisi-Altı yıl önce yaşamını yitiren ressam Necdet Kalay'ın anısına açılan resim ser- gisi Artium Sanat Merkezijıde 4 aralık tarihine dek sürüyor. Özellikle İstanbul olmak üzere Türkiye'nin çeşitli yörelerinin karakteristik yanlannı tuvaline aktaran ressam Necdet Ka- İay'ın sergisinde otuzu aşkın resmi yer ahyor. Artium'daki Necdet Kalay sergisinin kıtapçığı için yazdığı "Nakıştan İzlenime" adlı yazı- da Necdet Kalay'ı "Türk resim piyasası hareketinin unutul- maz simgesi" olarak nilelendi- ren sanat eleştirmeni Sezer Tansuğ. ressamın bu yönü üze- rinde durarak, "Necdet Ka- lay"ın memorial bir sergi düze- rü içinde yeniden piyasanın gündemine getinlmesi, Türk resminde ilk satış hareketlerine hız kazandırmış olan tüm koşullann da geçmışi irdeleyen bir ruhla değerlendırilmesi anlamına gelir" diyor. Anadolu'yu. İstanbul'u gerçekten de çok se- ven bir ressamdı Necdet Kalay. "Milli sanat" konusu üzerinde de durmuş. bu konudaki görü- şünü ölmeden önce yaptığı röportajlarda an- latmıştı: "Doğada tamamen abstreye gittim. Fakat bu yola devam etmeyeceğim. Bu bir araştırmadan ibaret sadece. Bütün çalış- malanmı kendi toplumumun duyarlıklan içeri- sinde doğrudan yaratmalara hasrediyorum. Duyuşum, düşüncem ve aınacım Anadolu'- dur. Milli sanatımızda şimdiye kadar bu ger- çeği tam vermiş sayıl- mavız." Resmi "günlük ya- şantınm bir parçası" olarak nitelendiren Necdet Kalay. rcsim- lerini uzun gözlemler sonucu gerçekleştirdi- ğjni söylemişti: "Yaşanmamış olaylann dile ge- tirilmesi sanatsevere ne kadar boş ve gereksiz geliyorsa, yaşanmış ve sanatçının yaşamından birşeyler anlatan eserler ise o denli kalıcı ve ger- çekçi oluyor." Necdet Kalay'm sergisinde otuzu aşkın resmi yer alıyor. Kalay'm "Kar Alfjnda İstanbul" adlı yağlıboya resmi. Sergiden \lonika Costabıernm "Komitee' adlı yapıtı. 10 kadın sanatçıdan oluşan 'Lava' Kültür Senisi-Monika Costabieı. Rıcarda Denzer. Şule Eş- dik, Christina Göstl. Sedef Hatapkapulu. Uschi Leitgeb. Ines Nikolavcic. Gabriele Pichler. Mıriam Rhpmberg ve Martina Stuffer'dcn oluşan Lava Grubu'nun sergisi İstanbul Büyükşehır Belediyesi Taksim Sanat Galerisi'nde sürüyor. LAV A'nın kurulmasındaki tek amaç, "bugüne kadar oldukça zor alan. kadın sanatçılann sanat pıyasasına topluca gırme iste- ği." 1990 yılında Şule Eşdik'in bir grup sanatçı arkadaşı ile bir- likte kurduğu grup. Avusturya Kültür Bakanlığı tarafından- destekleniyor. Feminizm ya da kadın sanatı başlıklan kullan- madan projeler hazırlayan LAVA'ya başvuran sanatçılann işle- ri. grubun yönetim kurulundaki jüri tarafından değerlendirili- yor. Grup üyeleri arasında Auisturyalı. İtalyan, Alman ve Türk sanatçılar bulunuyor. On kadın sanatçıdan oluşan grup. 1992 yazında Buchelbach'da eskı bir kereste fabrikasında bir vvorks- hop yapmış. On dört günlük bu çalışmanın sonucunda ortaya gkan ürünler İtalya'da Engelsburg Kalesı'nde 'Diversi Colon' adı ile dia shovv olarak sergilenmiş. Bu vvorkshop'un ürünleri bu kez İstanbul Büyükşehir Belediyesi Taksim Sanat Galerisi'nde serailenivor. VıcenteAmigo'nun 'yürcğindengökyüzüne' Kültür Senisi- Günümüzün önemli genç flanıenko gitarcı- lanndan Vicente Amigo. 30 kasım pazartesi günü, Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda bir konser verecek. "9O'lı yıllann Flamencosu" olarak adlandınlabilecek çağ- daş flamenco tarzında kendi bestesı olan özgün örnekler sunacak olan Vıcente Amigo. aralannda, İspanya Ulusal radyosu ödülü de olmak üze- re. ülkesindeki önemli birinci- ,. lık ödülünü almış. V ı c e n t e Anüg» ABD, Sao Paulo ve Tokyo'da konserier veren sanatçı, "kendi kuşağının en iyisi" olarak niteleniyor. Amigo. gitar çalmaya daha 8 yaşındayken Paco de Lucia'yı taklit ederek başlamış. Paco de Lucia, Manulu Sanlucar, Enri- que Morente gibi sanatçılann etkisinde. onlann oluşturduklan modem llamenco ortamında yetişmiş. Vicente Amigo. Kon- serlerinde çoğunlukla "De mi corazon al aire" (Y'üreğimden Gökyüzüne) adlı ilk plağında yer alan kendi bestelerini çalan sa- natçı Cemal Reşit Rey'de vereceği konserde. taranta, buleria, rumba, solea. granaına türlerinde bestelerçalacak. Saat 19.00'- da başlayacak konserde sanatçıya. Jose M. Hierro(ikinci gitar, flüt) \c "Pachı" (perküsyon) eşlik edecekler.