Katalog

15 EKİM1992 PERŞEMBE CUMHURIYET SAYFA EKONOMI Depremzedeye devlet desteği • ANKARA(AA)- Erzıncan Tuncelı, Gumuşhane merkez ve ılçelenndekı depremzedelenn Toplu Konut Fonu"na olan borçlannın bazılan ertelenıp bazılan sılmırken Edırne Alıpaşa Kapalı Çarşı'dakı >angından zarar goren esnafın Zıraat. Halk ve Emlak bankalanna olan borçlan 2 >ıl sure> le faızsız ertelendı İthal kömür yolsuzluğu • BLRSA(AA)-Bursa Buyukşehır Beledıyesı nın kentınhavakırlılığını onlemek amacıyla açtıgj 200 bın tonluk ıthal komur ıhalesını kazanan, ancak "sahte evrak duzenledığı gerekçesıyle ıhaleden çıkartılan ERN Makıne SanayıveTıcaret A Ş yetkılılenbeledıje vonetımını suçladı Çiftçi borçları kesilecek • A\K\RA(ANKA)- Cretıcılenn tanmsal kredı horçlan I992yıhhasılat donemınde tanm satış kooperatıflen bırlıklenne sattıklan urunlenn bedelınden kesilecek Kimyacılar Brüksel'de • İş-Ekonomi Senisi - Avrupa Kımya Sanayıı Federasyonlan Konseyı CEFIC'e bu yıl ıçınde uye olan Turkıye Kımya Sanayıalen Derneğı tdrafından oluşturulan heyet Bruksel'e gıttı AlberBılen başkanlığındakı hevet, CEFIC'le bılgı alışvenşınde bulunacak TKSD"nın (,alışma sıstemı hakkında bılgı verecek veCEFIC'ın Teşıtlı departmanlannda loplantılar yapacak CEFIC le ılk toplantısını vapacak olan TK.SD nın oluşturduğu hevette Alber Bılen. Turk Henkel Genel Muduru Dr Can Paker Serkım Kım>a AŞ den Engın Denızmen ve Dernek Genel Sckreten Mustafa Bağan veralıvor TSE ödülleri • KON\ A (A \) - Konv a'da Turk Standartlan Enstıtusu Bolge Mudurluğu. 'Dunya StandartlarGunu dolayısıyla başanlı firmalan ödulîendırdı Tıcaret odası salonunda duzenlenen kutlama programı çerçevesınde Konyada TSE belgesını 5-10-15 yıl sureyle başanvla kullanan loplam 15 fırma ılcTSE faalıvetlennın halka duyurulmasında emeğı geçen basın mensuplanna onur plaketı venldı Yuvarlak masa toplantısı • İş-Ekonomi Senisi - The Economıst Group Busınes:» Internatıonal tarafından Turkhukumetııle duzenlenen yuvarlak masa .oplantılannınonbınncısı 21-2^ Ekım 1992tanhlennde Ankara'dabaşlı>or Son seçımlenn bınncı vaşgünunde Ankara Hılton Internatıonal Otelı'nde duzenlenecek 11 v, uvarlak masd toplantısında Turkıye'nın ıçınde bulunduğu sosyal, polıtık. ekonomık ılışkıler ıle bolgesel konumu çeşıtlı oturumlarla ele alınacak DİSK'ten, bolgesel işbirliğî • İş-Ekonomi Senisi- D1SK Bdlkan ulkelen sendıkalan ıle bolgesel ışbırlığını başlattı DISK'ın çv sahıplığındedun İstanbul dabıraravagelen Arnavutluk Bulganstan Romanya ve Yunanıstan'da kurulu 8 ışcı kontederasyonunun lemsılcılen Balkan ulkelen r sendıkalar konferansi' duzenlenmesı ıçın hazırlık çalışmalanna başladılar DISK Genel Başkanı Kemal Nebıoğlu. toplanlının açılışında yaptığı konuşmada Bolgemızde banşınkurulup kdlıcılaştırılması. ınsan haklan ıhlallennc son venlmesı en çok bızlenn çabasıyla gerçekleşebılır" dedı böm-İNGİÜZCE ve BlGtSAYAB ÖĞRENİU MERKE2İ Oğrenalere Beklemehlere ve Herkese İNGİLİZCE ve BiLGiSAYARFindlkzade (Cuma Pazan Içı) Te! 529 4163 586 6818 TÜSİAD: "Programa dokundurtmam", TKT: Denetlemeden yayımlamam" Patronlar sansürden korkuyorİş-Ekonomi Senisi TLSIAD ın hazırlavacağı tele- \ız\on programında sansur so- run oUcak TUSIAD Başkanı Bulent Eczacıbaşı TRT ıle or lak hazırlavacaklan program lara "dokundurimam" derken TRT Televızjon Daıresı Bas kanı Bulenı Varol programla nn deneıım mekanızmasından geçmeden vavımldnamajacdğı- nı soyledı Eczdcıbdşı. daha sonra vaptı- ğı ıkıncı bır açıklamada dene- ıım konusunu şoyle vorumladı TRT vasasının gereğı olan denetım elbelte ışlevecektır Program ıçenğı zaten vdpılacak protokol çerçevesınde oluştu- rulacaktır Program sıvası nıte- lıklı olmayacağı ıçın mudahale- vı gerektırecck nedenler olaca- ğını sanmıvoruz' dedı •Televizyonun bırinci kanalında haarlama>a karar verdikleri programın denetlenmesme karşı çıkan TÜSİAD Başkanı Bulent Eczacıbaşı "Sı>asaJ hesaplar peşınde değthz Bu yuzden kımseyı programa kanştırmayız" diyor. • TRTTelevizyon Daıresı Başkam Biilent Varol ıse "ProgrdmlanndeneUm mekanızmasından geçmede,n vaymiknamavacağı ortadadır" dıverek sansür makasımn patronlan da kesebıleceğını ıma edıyor. •TRTnin iplennin, >ıldızı TÜSİAD ıle bır türlu bağdaşmayan Cavıî Çağ- lar'a bağh oiması ıse "patronlar kulubü"nun bır başka korkulu ruyası. TRTnin TL SIAD la vıldızı bır turlu bansmdvdn Devlet Bakanı Cavıt Çağlar a bağlı ol- ması da sansurle ılgılı tartışma- lann sık sık gundeme geleceğı beklentısını guçlendınvor ANKA Âjansı'na açıklama vapan TÜSIAD Başkanı Bu- lent Eczacıbdşı çok cıddı bır ekonomı programı hazırldvd- (.aklannı kışısel ve kuçuk he- saplar pt^ınde vjmadı belırterek Sıvdsdl ıçenklı bır progrdm olmavdcak Bu \uz- den bazı nedenlerle programın ıçenğı değıştınlmek ıstenırse buna karşı çıkanz ıçenğıne do- kunturmavız" dedı Programın bır TÜSİAD programı olarak algılanmamast gerektığını vur- gulayan Eczacıbaşı. aylık ola- rdk vapılacak vayınlarda eko- nomık konulara dcğınetekien- nı belırıtı TRT Televızyon Daıresı Baş- kanı Bulent Varol TLSIAD ın program yapma onensının kendılenne geldığını bıldırerek "Onenye sıcak bakıyoruz Hat- ta bu programlan TRT ortak yapımı şeklındegerçekleştırme- yı duşünuvoruz' dedı Prog- rdmlann vavımlanmadan once TRT mevzuatına uygun olardk denetım mekanızmasından ge- çeceğını dntotdn Varol, TRT- nın projeve sıcak bakmasının nedenlennın başında ı>ı bırrek- lam potansıyelı taşımasının gel- dığını belırttı Varol'un verdıgı bıfgıve gore orıak yapım şeklın- de gerçekleşecek programlann arasında yayrmldndcak reklam kuşağına TLSIAD uvelerı rek- lam vermevı tddhhut edı>or Ote ydnddn progrdmlann ya- vımında sansurle ılgılı çatışmd- lann çıkabıleceğı beklentısını TRTnin Devlet Bakdnı Cdvıt Çdğlar'a bağlı olması dd gut- lendınyor TRT vonelıcılen Devlet Bakdnı Çdğldr sıydsdl olarak tartışmava gırdığı bır kuruluşa TRT>ı kullandırma- \ abılır >a da olçulu kullandınr \orumunu vdptıldr Almanya'da ilk kez bir yabancı, sendika yönetimine girdi Yabancı düşmanhğını yenen Türk•Etkinliği hızla artan yabancı düşmanlığına kar- şın Yılmaz Karahasan, Alman Sendikalar Birli- ği'nin en buyuk uyesi IG Metall'in Yurütme Ku- rulu'na seçildi. DİLEK ZAPTC1OĞLL' BERLİN - Avrupa nın en buyuk sedıkasının vonetımınde arıık bır Turk de var 35 yıldır Almanya da calışan ve sendıkal faalıvetlerde bulunan Vılmaz Karahasan, Alman Sendıkalar Bırlığı DGB nınenbuvukuyesı konumundakı IG Meiall Sendıkası'nın Yurutme Kuru- lu'na seçıldı Yılmaz Karaha- san ın başansı ozellıkle Alman- va'da yukselen yabancı düş- manlığına karşı umut vencı bır ışaret oldrak değerlendınldı Almanya'da metal ışkolunda çalışan vaklaşık 3 mılyon ışçıyı temsıl eden IG Metall Sendı- kası'nın 17 Olağan Kongresı Hamburgda suru>or Kongre- de yapılan seçımlerde. genel başkanlığa bu gorevı 1986'dan bu yana yuruten Franz Steın- kuhler venıden seçıldı Genel Başkan Steınkuhler sekız kışı- lık >urutme kurulu seçımınde kendı aday lıstesını kabul ettır- me>e çalıştı Lıstede Yılmaz Karahasan'ın adı bulunmuyor- du Lıste dışı adaylığını koyan Yılmaz Karahasan konuşma- sında. 'IG Metall Yürutme Kurulu'nda artık vabancı ışçı- lenn de temsıl edılmesı gerek- tığınf" vurguladı ve 765 delege- den 4"M ov alardk seçıldı Se- çımler uç yılda bır tekrarlanı- vor 1938 yıhrtda Zonguldak ta doğan Yılmaz Karahdsan sen- dıkacı bır aıleden gelıyor Ba- bdsı Turk-Iş ın kuruculd- nndandı Almanya'ya gelme- den once Zonguldak komur ocdklannda elektnkçı olarak çalıştı 1958 de Almanya'ya geldı ve Dortmund'da sosval bılımlereğıtımı gordu Sıemens ve Ford fabnkalanndd dltı yıl elektnkçı olarak çalıştı 1962 yılında IG Meiall Sendıkası na uye oldu Fabnka ışçılığınden sonra dort vıl Turk ışçılenne sosval danışmanhk vaptı Nı- hdyeı 1968 vılında IG Metdll Sendıkdsı'nm Yabancı İşçıler Bolumu'ne Turk ışçılerden so- rumlu sekretcr ta>ın edıldı Yılmaz Karahasan bu sı- fatıvla Almanya da metdl ışko- lunda çalışan 150 bın Turk ışçı- sının sorunlanna sahıp çıktı ve onlann çıkarldnnı bdşanyla sa- vundu Yılmaz Karahasan aynı zamanda 1963 yılından ben Al- mdn Sos>dl Demokrat Partısı'- ne uye Işçılenn sorunldnnı çok ıvı bılen, Alman sendıkdl hareke- tınde çekırdekten yetışmış bır Turkun bu goreve gelmesı Almdnvd'dakı vatanddşlan- mızı sevındırdı IG Metall Sendıkası'na bağlı kımı ışyerlennde çalışdn- lann uçte ıkısını ydbancı işçıler. bunlann da çoğunu Turkler oluşturuyor Türkiye-KKTC "Ekonomi paketi" görüşülüyor Aıııaç, Rumlarla rekabet• KKTC Başbdkanı ekonomısını guçlendırıp cek duruma gelmehvız" \NkARA (Cumhurivet Bu- rosu) - Kuzev Kıbns Turk Cumhurıvetı (KKTC) ıle Tur- kıve arasında "KKTC ekono- mık pdket" goruşmelen b.ışladı Devlel Bakanı Orhan Kılercıoğlu ıle KKTC Başba- kanı Dcrvış Eroğlu. 'ekono- mık pakef'ı goruşmek uzere dun bırard>d geldı KKTC Başbdkanı Dervış Eroğlu, " KKTC ekonomısını guçlen- dınp Gunev ıle rekabet edebı- lecek hale gelmelıvız" dedı Devlet Bakdnı Orhan Kılercı- oğlu da KKTC nın butçe buvukluğunun 1993 vılında kesınleşmış olmamdkld bırlık- te 2 7 tnlyon }&a olduğunu Dervış Eroğlu "KKTC Günev'Ie rekabet ede- soyledı Dervış Eroğlu temaslanna. dun sabah Bakan Kılercı- oğlu nu zıyaret ederek başla- dı Ddha sonra hcvetlararası goruşme ıçın Devlet Planlama Teşkılatı'na geçıldı Eroğlu. Türkıye nın KKTC'ye >onelık destekleny- le 1976 vılında kışı başına 576 dolar olan mılh gelınn bugun 3 bın 500 dolann ustune çıktı- ğını sovledı Eroğlu sozlennı şo> le surdurdu "Anavatan savesınde bu noktaya geldık Alt>apıları- mızddkı eksıklık Anavatan savesınde tamamlanma aşa- masina geldı Bundan sonrd kendı dvaklan uzennde duran bır KKTC ıçın ka>nak bul- mak esas meselemızdır Istıh ddm vdrdtacak vatınm sektorunu desteklemek kaçı- nılmaz olmuştur Guneyde mıllı gelınn kışı başına 10 bın dolan aştığı dıkkaie alınırsa bır sure sonra bunun KKTC ekonomısını cıddı olarak etkı- leveceğını söyleyebılınm O nedenle KKTC ekonomısını guçlendınp Gunev le rekdbet edebılecek durumd gclmelı>ız Çeşıtlı sektorlerde ışbırlığımı- zı yurutmek ısııyoruz Devlet Bakanı Orhdn Kıler- uoülu dd onumuzdekı \ıl KKTC'dc 500 loplu konut >a- pımının gerçekleştınldığını belırterek ıhracat ıçın vdpılan subvansıvonlann daı devam edecceını sovledı Deniş troalu Uretici bezgin, dışsatımcının eli kolu bağlı Satsuma, Avrupa'nın \olıınıı arıyor ÜMtT OTAN İZM1R - Satsuma alanian gı- derek daralırken gırdı fıyatlann- dakı buyuk artışlar uretıcıyı bezdırdı Bu \ıl dışsatımcı da zor durumda S ıimanın Av- rupa') a ulaşması ıçın dort >ol var Romanya yolu uzun Ma- canstan TIR başına ıkı bın mark ıstıvor Tuna nehnnde su vukseklığı yetersız, dışsatımcı- lann uzenne durduğu >ol, Çeş- me-Italva arasında denız taşı- macılığı Satsumacılığın en onemlı yo- relen olan Guzelbahçe, öu- muldur ve Sefenhısar'da hem uretıciler. hem de dışsatımcılar sezon başlarken kavgılı olduk- Urını gızlemıvorlar Bu yıl re- koltenın 50-60 bın ton arasında olması beklenırken. fiyatlann da 1900-2700 lıra arasında oluşması beklenıvor Onemlı satsuma bolgelennden Narlıde- re'nın hızla yapılaşmasıvla, sat suma bdhçelen de gıderek azaldı Gıderek artan gırdı fıyatlan karşısındd bahçelennı "kendı halıne" bırakan uretıcıler, bu vıl daha azurunalacak Guzel- bahçe yorenın en onemlı sat- suma bahçelenne sahıp Nusret Lnal ulaşımla ılgılı sorunlann uretıcıye kotu bıçımde 'vansıdığını belırterek şunlan so> ledı "Satsumacılık bolgemızde gıderek tükenıvor Herkes knz- de Bu vıl beklenen en >uksek fı\at 2500-^)0 hra arasında Ancak. şu ana değın. bır bağ- lantı vapamadık Satsuma bah- çelennın bulunduğu aldnlar artık kentlenn ıçınde kaldı Apartman vapmdk bırçok kışı- ve daha cazıp gelıyor Bızler son dırenenlenz Boyle gıderse 5-10 yıl sonrd burdldrda satsu- ma ağau goremezsınız'" Yöre uretıcılen artan gırdı fı- yatlanndan valnızca bır ornek vererek sonuçldnnı dd şoyle ak- tanyorlar " Geçen 270 bın lıra olan ılaç bu yıl 850 bın lıra Budurumdd çoğu uretıcı ılaç kullanmıvor Çunku çok pahalı Bovle olun- ca urun deduşüvor" Bu yıl ılk kez pıyasaya gıre- rek satsuma dışsatımı yapmaya hazırlanan EMP^ AŞ'nın vet- kılısı Turan Ateş satsumanın ddhndd 1900-2500 hra olduğu- nu, ancak ulaşım sorununun dışsatımcıları beklemeye ıttığını belırtırken Izmır Tıcaret Oddsı \onetim Kurulu Lvesı Nıhdt Akdağ, satsumada durumun kntık olduâunu one surdıı Ortalama net 11.5milyoh Tetra-Pak'ta rekor ücret IZMIR (AA> Petrol-Iş Sendıkası izmırŞubesı nınor- gutlu bulunduğu Tetra-Pak Pakelleme Sanayı ve Tıcaret AŞ de çalışdn-55 ışçı adınd yu- rululen toplu ış sozleşmesı go- ruşmelen dnlaşma ıle sonuç- ldndı 1 ekımd^^ıtıbaren geçerlı oldCdk j ^ İ F 1 6 ) ' 0 - ışçılenn elıne so^^n^rdımldrla bır- lıkte a v d ^ B l ortalama 16 mılyon 25İDin lıra geçecek Bu ucretın netının 11 5 mıl>on lıraya tekabul ettığı belırtıldı Sozleşmeyle ılk gırış de ış>e- nndekı ucret ortalamdsının juzde 801 oldrak belırlendı Petrol-Iş Sendıkası Izmır Şube Başkanı Nıhal Erdoğan vaptığı açıklamada bır Isveç fırmasına aıt me>ve su>u ve sut kutulan üretımı vapan labnkada dğustos dyındd bdsldydn goruşmelenn vasal surecı ıçınde masd başında an- laşmaılesonuçlanmasının se- vındıncı" olduğunu sovledı Erdoğan. çalışma hayatın- da en onemlı sorunlanndan bınnın taşeron uygulaması ol- duğund ışdret ederek sozleş- meyle. ışyennde taşerond bağlı ışçı çalışlırmasının dd ongoruldüğunu kaydettı Sozleşmede rlk gınş ücretı- nın ışvenndekı ucret ortala- masının vuzde 801 oldrak be- lırlendığıne dıkkat çeken Er- doğan, "Boylece sosyal yar- dıralarla bırlıkte ışçılenn elıne geçen gı\dınlmışbrut ucret 16 mılyon 251 bın lırdolacak Bu mıktann netı 11 5 mılvon lı- raya tekabul etmektedır' dedı IŞÇININ EVRENINDEN ŞÜKRAJV KETENCİ BaşarısızBasbakan Suleyman Demırel ıstedıklen gıbt bır bûtçe hazır- layamamaktan, personel gıderlennın ve faız yukunun butçe- yı olumsuz yonde etkılemesınden yakınmış Dunden bugune gelısen ya da duzelebılecek bır tablo değıl bu elbet Kımse koalısyon hukumetınden mucıze beklemıyor Ancak sorun- ları buyuten katlayan uygulamalar da olmasa 27 yıllık gazetecılık gozlemımde, kamuda çalışan sayısının kabarıklığından yakınmayana rastladığımı anımsayamıyo- rum Ancak buna katkıda bulunmayan, aynı sorumsuzluk ıçınde davranmayan bır sıyası ıktıdarın olduğuna da tanık ola- bılmıs değılız Sorun Turkıye nın en dev sorunu ışsızlığın ya- rattığı baskı ıle de sınırlı değıl Ûncekı gece ıktıdann 325'ıncı gunu uzenne duzenlenen TV programını ızleyenler anımsa- yacaklar Vatandaş öncelıkle terör ve enflasyonaçozüm bek- lerken hala sabırlı ve hoşgorulu Yıne de ınancın sarsılmakta, sabrın tukenmek üzere olduğu da vurgulanıyordu Koalısyon hukumetının ılk aylarını Basbakanlık ve yar- dımcılıklanntn onünu bır anmsayın Turkıye'nm her yerınden akın akın gelen kutlama heyetlerı Gunler, geceler art arda gelen heyetlerın kabulu ıle geçtı Bu çılgın sevınçlı kutlama zıyaretlerınde el sıkma ıkram edılen şekerı alma, opuşmeler dışında ne yapılıyordu'' Tabıı kı ıktıdara gelısın ıkbalını bekle- yen partılılerın suraya buraya yerleştırılmesıne çalışılıyordu Uzun yıllar muhalefette mahrumıyet yaşanmış çıle çeKilmış, sıra ıktıdarın paylaşılmasına gelmıştı Şuraya yonetıcı ol- ması ya da şurada ıse alınması ıstenen kışının o ışe uygun olup olmadığını, oraya adam alınmasına gerek olup ol- madığmı partılı duşunecek değıldı ya Tasası ona mı duşmüş- tu9 Bu ıs boyle gelmış boyle gıdıyordu Koalısyon hukumetının geçen yılın başarısız butçesınden elbette hıçbır sorumluluğu yoktu Ancak bu yılın butçesının basarısızlığının genel sorumluluğu bu ıktıdara aıt olmasa da, sorunlann hafıfleyeceğıne ağırlasmasında elbette kı doğru- dan sorumluluğu var Son yıllarda hem kamuda hem de özel sektorde artan personel gıderlerınden yakınmak, bunun so- nucunda da çalışandan, ışçıden ozverı ıstemek moda oldu Sız ışveren yonetıcı olarak ya da sıyası ıktıdar olarak ışletme- yı çok kotu, çok verımsız yoneteceksınız Işe adam alırken hesabını kıtabını yapmayacaksınız Soz konusu kamu ıse, partızanca davranıp sıyasal partı çıkarlarına gore hareket edeceksımz Sonra da ış butçe yapmaya geldığınde ışçıye ucret artışı vermek soz konusu olduğunda, 'Hesap ortada, bu butçe bu gıderı kaldırmaz dıyeceksınız Daha önce aklınız neredeydı 7 Zarar eden kuruluşa ışlerı duzeltecek değıl, daha da batağa surukleyecek yonetıcıler getırırken, gereksız partılılerı yerleştırırken neden hıç duşunmedınız? Hıç mı vıc- danınız sızlamadı 9 Elbette koalısyon ıktıdarı bu konularda çok kötü örnekler verdı daha oncekıler daha tyıydı gıbısınden bır yanlış yorum da yapmıyoruz ANAP hukumetlerı çok daha ağır, haksız par- tızanlıklar yapmıştı Ancak onlann yapmış olması, devam edılmesını haklı kılmıyor Bugun gelınen daha da olumsuz noktada yakınmayı bıraz anlamsızlastırıyor Ne yazık kı butçenın gundeme gelmesı ıle kamu açıklarının, kamudakı delıklerın ne kadar onemlı olduğu rakamlarla bır kez daha gozler onune serılıyor Sorunun önemı daha bır or- tayaçıktyor Burada ışverenlerın moda bır akım halıne getırdıklerı, sos- yal sonuçları dusunulmeden kamu açıklarının en aza ındırıl- mesı KIT lerınozelleştırılmesı devletın kuçulmesı gıbı önerı- lerın savunuculugunu yapmak gorevının başına, gazetecıye duştuğu kanısını paylaşmak ıstemıyorum Tam tersı Turkıye gıbı ışsızlığın çok can yaktığı bır ulkede hıçbır sıyası ıktıdann s bunu yapamayacağına, yapmaması gerektığıne ınanıyorum Calısanlarının ne olacağının hesabı yapılmadan, önlemı alın- madan KIT'lenn ozelleştırılmesının gundeme gelmemesı gerektığını dusunuyorum öncelıkh sorun ınsanın yaşama ve çalışma hakkının gözetılmesı, bu arada ozelleştırme olacak- sa kamu elı ıle kıtleler sıkıntıya sokulup kışılerın zengın edlt- memesıdır Galıba da asıl sorun yıllardır özelleştırmeden soz eden, öncelıkle ANAP ıktıdarları, ondan oncekıler ve bugunkulerın, ıktıdar uygulamaları ıle soyledıklerının çelışmesıdır KlT'ler sıyası ıktıdarların lıderlerın, ıktıdar guçlerı ıçın en onemlı araç olma nıtelıklerını hep korumuşlardır Polıtıkacılar kamu açıklarından, personel gıderlerınden yakına yakına, bu açık- lara ve gıder artışına katkıda bulunan partızan, haksız uygu- lamalarını surdurmuslerdır Sıyası guçlerını hep en çok bu yoldan koruyup gelıştırmıslerdır Aslında kamunun küçülme- sını ısteyen ozel sektor de uygulamada KIT lerın sırtından zengınleşmeyı yol tutumuştur KlT'ler zarar edecektır kı bırı- lerı kolaydan onlann sırtından zengın olsun KİT lerın boyle- ce kalması onlar ıçın de çok gereklı ve yararlıdır Gerısı lafı guzaf tır Örnegın TEK asıl yatırımları, gıderı çok tutan harcamalan yapacak bırılerıne sadece bolgelerdekı ışletmeler ucuza devredılecektır Onlar bır yandan halkı, bır yandan TEK ı kazı- klayıp koşe donecektır özelleştırmeden özel sektorumuzun anladığı ve bekledığı aslında budur Ûzelleştırmenın erdem- lerını dılınden hıç duşurmeyen bakan, butun yakınlarını ken- dısıne bağlı kamu ışletmelerıne alacak, polıtıkada gucunu da- yadıgı seçmenlerı çalışmadan para kazanma olanaklarını yarattığı ıçın kendısıne teşekkur edebılecektır Boyle boyle butçe delıklerı buyuyecek, butçelerdelıkten kevgıre donecek- tır Turkıye'nm en can alıcı sorunu kamunun çok buyumuş ol- ması değıl kamunun çök kötu yonetılmesi, çoğunluğun çıkar- larına ters kışılerı zengın eden yolda yonetılıp zarara sokul- masıdır Nedense bu temel gerçek hep gözardı edılıyor Ka- muyu kuçultmek bır ılke ve hedef olsa dahı, bunun da kışılerı zengın ederek değıl kamunun çoğunluğun çıkarları gozetıle- rek yapılması gerekmıyor mu? Başarısız bır bütçe, bılınen aynı yolda yurunmesınden de- ğıl mı? Konuk yazar MLSTAFA BOZOĞLU Elek tnk muhendısı ışletme \ o- netım bılıını uzmanı SEKA Yonetım kurulu L \esı KIT'lenn fizıkı gücu, toplu- mufl fizıkı gucunun, katma de- ğer uretme kabılıvetınm uzenn- de olamaz Eğer son yıllarda KIT'lenn fizıkı gucu >ok ol- muş. bu kuruluşlar ekonomı>e yuk halıne donuşmüşse, bunda toplumun katma değer uret- mektekı gucunün duşmesının doğal kavnaklannı ınsan kav- nağını kullanamamasının bı- lım ve teknolojı uretememesı- nın rolü buyuktur Işletmecı KİTler ıstıhdam olanaklan. uretıme katkılan ve karlılıklan ıle onemlı bır sıvası ve ekonomık guç oluşturmuş- lardır 198O'lı >ıllara kadar kışı başına yaratılan katma değerde de ozel sektore gore ıkı kata yakın daha fazla değer uretmış- İerdır Lzun yıllar sol bır duşunce- nın urûnu olarak duşunulen devlet ışletmecılığınden sağ ıktı- darlarda vdzgeçememıştır Ge- lır dağılımını duzenlevıcı bol- geler ve tarklı gelır gruplan arası kavnak aktancı ozellıkle nnı sureklı kullanmışlardır KlTlenn gücu, serma>ele- nnın toplumsal sermaye halın- de topluma yavılması ıle vone- tımlennın ışlevsel sorumluluk kazanmdldn teknolojı vebılım uretebılır vapı kdzanmalan ıle gelışecektır Llkemızde 1934 >ılında te- melıatılanve I9%vılındauretı- me başlavun ılk kağıt uretımı tesısı olan Izmıt tesısımızden bu ydna SEKA nın muessese savısı. seluloz ve kağıt uretımı olarak 8 e vukselmıştır 1916 yılında 4 000 ton olan kağıt- karton uretımı 577 500 ton vıl kapasıteve ulaşmıştır 19701ı vıllard kddar 15 000 ton vıl oldn ozel sektor uretım gucu de I991'de_584 000 ton yılâ ulaşmıştır. Ülkemızde ha- len 21 ı ozel sektore aıt olmak uzere 28 kağıt ve karton tesısı vardır Bu şekılde 1991 yılında ku- rulu kapasıte bır mılvon 162 bın ton >ıla çıkmış 1991 yılında 306 bın 948 tonu ıthal olmak uzere bır mılvon 121 bın 914 ton kağıt ve karton tuketılmış- tır 24 Ocak 1980 kararlan ıle kağıt, temel mallar kapsamın- dan çıkanlmiş kağıda >apılan subvansıyonlar kaldırılmış kamu sektorunde ışletme ser- gûcü ve SEKA'nın büyük öııeıııimayesı gereksınımı karşılan- mamıştır Teknoloıı venıleve- meme de venmlılığı duşurmuş- tur l9701ıvılarda 133 bın ton vıl uretımden 198 7 de 5^2 bın ton vıla ulaşan uretım gerek Sov- vetlerdekı venıden >apılanma ve açık pazar ekonomısıne ge- çıştekı dovız ıhtıvacı nedenıvle atık su arıtma tesıslen ıçın fi- nansman ajnlamdtndsı nede- nıvle kapasıte kullanımı 1991' vılındd yuzde 76 8 olmuştur Lzun donemde ozellıkle sigdra kağıdı (Kastamonu) ve gazete kağıdı (Balıkesır Aksu) uretı- mınde tek çeşıt urune ve tekel pazdrınd bağlılık, pdzarddkı farklıldşmalar ve teknolojı ve- SEKA'nın daha çok venmsız. gen teknolojı ıle çalışan yapısını surdurme nedenı olmamalıdır Yuksek denetleme ve yuksek planlama kurullannın gostere- ceğı hedeflenn tuUurulmaM- ndan vonetımler sorumlu ol- mdlıdır Ikırcıklı davrdndn. dldığı yönetım ve vatınm karar- lannın ne kadarının uvgulana- • 24 Ocak 1980 kararlan ıîe kâğıt. temel mallar kapsammdan çîkanlmış, kâğıda yapılan subvans»ıyonkr kaldınknış. kamu sektöründe işîetme sermayesı gereksınimı karşıfanmamıştır. Teknolojı venıleye- meme de venrrüılıgi düşürmüştur. • Bugün ülke selüloz üretıminin yüzde 100'u, kâğıı -karton üretimimn yiizde 40*ı, gazete, okul ve kultür kâğıtlarının yüzde 35*ı, kroft torba kâğıdınm yuzde 25'ı SEKA üretımmı oluşturmaktadîr gerekse Gunev Amerıkd ve At- nka ulkelenndekı pazar ara>ı- şlan nedenıvle ıthal fi>atlardakı duşüşler antı-dampıngvasalan ıle pazannı koruyamayan ulke mızde uretım kısıtlamasına gı- dılmıştır Bugun ulke seluloz uretımı- nın yuzde 100'u. kağıt-karton uretımının vuzde 4O'ı. gazete okul ve kultur kdğıtlannın > uz- de 35'ı. kroft torba kağıdının vuzde 25 ı SEKA. uretımını oluşturmdktddır Teknolojı yenıleyememe ve nılevememenedenıvlestokldrın drtmasına ve kurulu kapasıte- lenn kulldnılamamasına neden olmaktadır 24 Ocak 1980'de kdğıdın te- mel mdllar kdpsamından çı- kanlması toplumun sıvıl top- lum orgutlenmesını engelleve- cek en onemlı adımdır Ülkede kağıt uretımı ve kullanımı teş- vık edılmelıdır Ozellıkle gazete kağıdı ve kultur kağıdı uretımı dağıtımı ve tuketımıne ayncalı- kldr getırılmelıdır Ama bu teşvık hıçbır zaman (.agını bılemeven bır vonetımın ışlevsel sorumluluğu buluna- mayacağı, doğru yonlendırme- ler yapamayacağı da açıktır Bugun KIT lere >apılan en onemlı eleştınler, borçlanma ve personel polıtıkdlan konusun- da gelmektedır Yonetımsel olarak fiyat ve uretım planlama olanaklan sıvası ıktıdarlara bırakılmış, ıstıhdam polıtıkası. ulke ıstıhdamını çozmeve >o- nelnlmış bu kuruluşlann Hazı- ne uzenne yuk oluşturmaya- cağını duşıinmek mümkün de- ğıldır Ilk bakıldığında gerek banka borçlanmalan gerekse perso- nel dzalmdsı açısından SEKA şanslı gıbı gorulebıhr Ancak fı- ndnsal dçıdan yeterlı senma>e drttınmldn yapılamadığı ıçın hem ıvıleştırme hem de tekno- lojı >enıleme çalışmalan gecık- mıştır Bunun bedelı de bazı kağıt gruplannda (gazete kağıdı ve sıgara kağıdı gıbı) işin stoklama ve stokîama ma- lıvetı ıle bunun sonucunda ge- len duşuk kapasıte ıle çalışma olmuştur Personel polıtıkası ıçısindan ıse emeklı olan veya ışten aynlanlann >enne eleman dlınmayışı. çalışanlann ortala- ma >aşını vukseltmıştır KlT'ler bızım ekonomı ve sa- nayıleşme anlavışımızın. toplu- mumuzun devlete bakışının ve devletı kavravışının ürunlen- dır Gorduklen değışık fonksı- yonlar nedenıyle >enı sağ ıdeo- lojıye uygun olarak bılınçlı bır bıçımde genletılmışlerdır Bı- zım sosyal dcmokratlar olarak temel gorevımız, kamuya aıt olan bu ışletmelenn ekonomık etkınlıklennı sdğlamaktır Ekonomık etkınhğın sağlan- ması doğru sıyasal kararlann alınmasına ve terahlenn yapıl- masına bağlıdır Dunyada yönlendınlmemış, bır sınıfın çıkanna göre duzen- lenmemış hıçbır ekonomık mo- del uygulanmamıştır Bugün de uvgulanmamaktadır Yann da uygulanrnayacak- tır Onemlı olan yonlendırme- lenn, planlamalann kımın ya- ranna ve çıkanna yapıldığının ıyı bılınmesıdır Bugun KIT yo- netımlennı sadece arpalık ola- rak görup, yönetımlenn sıyası karar alma ışlevını unutanlar. ıktıdar olmayı sadece bürokra- tık adam kayırma ve adam yer- leştırme ve güç kazanma oldu- ğunu sananîann, ıktıdar olma, hele hele uzun donemlı tek başı- na bır ıktıdan hedef alma gıbı bır taleplen de yoktur Sosyal demokrasının kurul- ması, ıyı eğıtılmış, sıvıl toplum örgutlenmesı külturü kazan- mış, sosyal ıbşkılen güçlü b»r toplum ıçtn mumkundur İn- sana yapılan yatınmın önemh bır bolümunu kağıt ve kultur kağıtlannın ekonomık olarak kolay temını ıle sağlanır Boyle bakıldığında SEKA'nın serma- yesının gelışünlmesı ve kamu sermayesı olarak kalması top- lumsal gelışmemız açısından büyuk onem taşımaktadır