Katalog

10 Cumhuriyet dış haberier 31Ocakl992 Kuçûk lord adayı • Dış Haberier Servisi - Bir yaşındaki minik Daniel, İngiltere'nin Leeds bölgesinin lordu olmaya aday. Ancak Daniel, bu unvanı kazanmak için büyük bir mücadele vermek zorunda. Leeds Lordu olan babası Lord Moyhinan, 1950'lerde Ingiltere'den kaçmak zorunda kalmış ve Filipinlere giderek dördüncü eşiyle evlenmiş. Bu evliliğinden bir oğlu olan Lord Moyhinan, bir süre sonra boşanarak beşinci eşiyle evlenmiş ve Daniel dünyaya gelmiş. Her ikisi de Filipinli ve masör olan 4. ve 5. Lady Moyhinanlar, kendi oğullannın 'Lord' unvanını kazanması için kıyasıya mücadele ediyorlar. Lord dördüncü eşi Ruben'i kendisini aldattığı için boşadığını bildirmiş. 55 yaşında geçen kasım ayında ölen lord Maynihon çalkantılı yaşamından dolayı 'Şampanya Charlie' olarak amlıyordu. Türk balıkçıya gözaltı • AA (Sofya) - Bulgaristan'da 16 Türk balıkçı gemisi, ülke karasularmda izinsiz avlandıklan gerekçesiyle Varna Limanı'nda alıkonuyor. Gemilerde bulunan iki ton kalkan balığına da el konuldu. Edinilen bilgilere göre önceki akşam sahil koruma radarlan tarafından tespit edilen ve dün Kaliakra Burnu'nun 2 mil açıklannda yakalanarak Varna Limanı'na götürülen 16 gemide toplam 100 mürettebat bulunuyor. Şam terör listesinde • AA (Wtstıingtoıı) — ABD'nin, Suriye ile iliîkilerinin bir ölçüde duzelmesine rağmen, bu ülkeyi uluslararası terorizmi destekleyen ülkeler listesinden çıkarmayacağı bildirildi. Yetkililer, Suriye'nin geçen yıl rehineler konusunda Batılı ülkeler ile işbirliği içinde davranmasına ve Körfez savaşında müttefiklerin yanında yer almasına rağmen, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın yıllık değerlendirmesinde, Dışişleri Bakanı James Baker'ın, bu ülkenin terorizmi destekleyen devletler listesinden çıkanlması için yeterli neden olmadığına karar verdiğini belirttiler. Nixon Tüıkiytfyi övdü • AA(VYashington)- ABD'nin eski başkanlarından Richard Nixon, yeni uluslararası dönemi yorumladığı son kitabında, ABD'nin, Türkiyenin aralanndayeraldığı4yenilikçı Müslüman ülke ile stratejik işbirliği yapması gerektiğini söyledi. Nixon, Türkiye'nin AT'ye üye alınması için ABD'nin Avrupa'da etkinliğini kullanması ve Türkiye'nin Ortadoğu'da daha etkin rol oynaması gerektiğini de belirtti. Anı Yakalamak (Seize The Moment) adh kitabında İslamın yeni dönemde ağirlık taşıyacağını kaydeden Nixon, demokratik Türkiye'nin desteklenmesini istedi Saddanfın biriikleri • A A — I r a k Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in, kendisini, saraylanm ve kilit t _ , ^ ^ önemdeki mh 4&Kw merkezlerini BT x „ _^y korunması için H •>•». v ^ J yeni özel birlikler kurduğu, birliklerin başına da oğlu Kusai'yi getirdiği bildirildi. AP'nin verdiği habere göre adlarının açıklanmasıru istemeyen diplomatik kaynaklar, bu birliğin, öncelikle ülkenin guneyinde etkinliklerini giderek arttıran Şii isyancılara karşı düşünüldüğünü kaydettiler. Ukrayna'ya kimlik • AA (Moskova) — Ukrayna Devlet Başkanı Leonid Kravçuk, bağımsız Ukrayna'nın' devlet yapısuıı, oluşturulacak yeni ideolojiye dayanarak kuracaklanm bildirdi. Kravçuk, Nezavisimaya Gazeta'ya verdiği demeçte, şu anda Ukrayna'da komünist ideolojiye dayalı felsefenin tümüyle çökmüş olduğunu, ancak Ukrayna halkının, kendi ulusal kimliğine dayalı ideolojisini henüz oluşturamadıgını belirtti. Roma-Kiev ilişkisi • AA (Londra) — Italya ve Ukrayna arasında diplomatik ilişki kuruldu. BBC radyosunun haberinde, iki ülke arar:nda diplomatik ilişki kurulmasını öngören protokolun, Italya Dışişleri Bakanı Gianni de Michelis'in dün Ukrayna'ya yaptığı bir günlük ziyaret sırasında imzaîandığı belirtildi. Italya hükümeti, 23 aralıkta Rusya Federasyonu'nu tammış, geçen hafta da Ukrayna'yı tamdığım, eski SSCB Oyesi di«er tUkekri 4* taatmak istedigini açttiaauftı. Türkiye ile Ermenistan arasında yapılacak üst düzeyli görüşmeler, ilişkilerde yeni bir dönem açacak Ankara,Erivan'dan açıktak istiyor CUMHURİYET (Ankara) - Türkiye ile Ermenistan arasındaki iliş- kilerin geliştirilmesine yönelik siyasi arayışlar sürüyor. Başbakan Sü- leyman Demirel'in Davos'ta Ermenistan Devlet Başkanı Levon Ter Petrosyan ile bir araya gelmesi bekleniyor. Türkiye ile Ermenistan dışişleri bakanlan Hikmet Çetin ile Rafi Hovanisyan'ın da önümüz- deki hafta İstanbul'da görüşecekleri bildirildi. Bakanı Hovanisyan ile yapacağı ikili göruş- mede Erivan'ın tutumunun açıklığa kavuş- turulmasmı isteyeceği bildiriliyor. Türkiye'- nin Bağımsız Devletler Topluluğu'na bağ- lı diğer cumhuriyetlerle birlikte Ermenis- tan'ın da AGtK'e üyeliğini desteklemesinin Ankara, Ermenistan'ın Türkiye'nin top- rak bütünlüğüne karşı ne düşundüğunu açık olarak öğrenmek istiyor. Dışişleri çev- releri, Ermenistan'ın var olan sınırlara saygı ve toprak bütünluğu konularında Türkiye'- ye karşı tutumunu netleştirmesini bekliyor. Başbakan Demirel'in olasılık dahilinde olan Petrosyan'la göruşmesinde özellikle bu ko- nunun uzerinde duracağı kaydediliyor. Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin'in de ge- lecek hafta yapılacak Karadeniz Ekonomik İşbirliği Bolgesi Projesi toplantısı için İs- tanbul'a gelecek olan Ermenistan Dışişleri Ankara-Erivan ilişkilerinde olumlu etki ya- ratması bekleniyor. Bu arayışlar bir yandan sürerken Erme- nistan Parlamentosu'nun geçen ağustos ayında kabul ettiği "egemenlik bildirgesindeki" bazı maddelerinden rahat- sız olan Ankara bu konuda Erivan'dan ha- len açıfelık bekliyor. Bu maddelerin başında "Ermeni soykı- rımının dunyaya tanıtılması" çağrısında bulunulması ve bu çerçevede Doğu Anado- lu'nun bir kısmından "Batı Ermenistan" diye soz edilmesi geliyor. Bu ifadelerin Türkiye'den toprak talebini çağrıştırması iki ülke arasında aşılması gereken önemli bir siyasi engel olarak değerlendiriliyor. Türkiye'nin Erivan'da bir konsolosluk açma konusunda daha önce aldığı karara rağmen ilişkiyi diğer cumhuriyetlerle oldu- ğu gibi kısa sure içinde büyükelçilik duze- yine yükseltmeyi geciktirmesi ise dikkat çe- kicı bir tutum olarak değerlendiriliyor. Er- menistan'ın "toprak butunlüğü" ve "sınır- lara saygı" kavramlarına bağlıhğını net bir şekilde telaffuz etmesine kadar "iki ülke arasındaki ilişkilerin normal bir zemine oturtulmasının güç olacağı" Ankara'daki yetkililerce ifade ediliyor. Buna karşın Ankara'nın diğer komşula- rı ile olduğu gibi "iyi komşuluk ve karşı- lıklı çıkarlara hizmet eden işbirliği" bannda Ermenistan'la da ilişkilerini geliştirmeye yö- nelik gereken çabayı gostereceği belirtiliyor. Erivan'da da "tarihin esiri olunamayacağı" yonundeki görüşün arttı- ğına işaret eden diplomatik çevreler coğraf- ya gereğince Türkiye ile iyi geçinmek bilin- cinin Ermenistan'da yerleşmeye başladığı- nı belirtiyorlar. Goruşmelerin gerçekleşmesi halinde Turkiye'nin duyarlı olduğu konuların Baş- bakan Demirel tarafından Ermenistan Dev- let Başkanı Petrosyan'a ve Dışişleri Baka- nı Çetin tarafından Ermenistan Dışişleri Bakanı Hovanisyan'a iletileceği kayde- diliyor. Öte yandan yetkililer, Türkiye'nin taraf- ların istemesi koşuluyla arabuluculuk da dahil olmak üzere Ermenistan ile Azerbay- can arasındaki ilişkilerin düzeltilmesi için her türlü katkıya hazır olduğunu yineledi- ler. Ancak Ankara'run bu konuda hazır ol- duğunu belirtmesine karşın hem Erivan'- dan hem de Bakü'den bu konuda herhan- şi bir "sinyal" alamadıklarını ekliyorlar. Özellikle Bakü'nün Karabağ sorununu "iç işi" olarak gördüğunü ve bu sorunun şu ve- ya bu şekilde "enternasyonalize" edilme- sini istemediğini ifade ediyorlar. Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişki- lerin yeni bir zemine oturtulması yönündeki umutlar güçlenirken, iki ülke arasında açıl- ması planlanan sınır kapısıyla ilgili belirsiz- lik sürüyor. Ermenistan ife Türkiye arasmda geçen yıl mayıs ayında bir sırur kapısı açıl- masına ilişkin Erivan'da mutabakata vanl- mıştı. Dışişleri çevreleri, bu konudaki çalışmalann sürdürüldUğünü ve kısa süre içinde sınır kapısuun açümasının söz konu- su olabileceğini bildiriyorlar. Dağhk Karabağ'daki Azerilerle Ermeniler arasındaki çatışmalarda yakınlarını yiüren yuzlerce Azeri ve Ermeni şimdi yas tutuyor. (Fotoğraf: AP) Muttalibov, Karabağ için sert çıktı Dış Haberier Servisi - Azerbaycan yönetimi, Dağhk Karabağ'da Azerilere yönelik Ermeni saldınlarını durdurmak amacıyla sert önlemler almaya hazırla- nıyor. Devlet Başkanı Ayaz Muttalibov, bölgedeki Ermeni militanlara karşı bir harekata girişileceğini ve militanlann saldınlanna aynı şekilde karşılık verile- ceğini söyledi. Aîzerbaycan Devlet Başkam Ayaz Mut- talibov, Dağük Karabağ sorununda önemli bir politika değişikliği sayılan açıklamay- la, Karabağ bölgesindeki terör eylemlerini "Ermeni diasporası"nın (başka ülkelerde yaşayan Ermeniler) desteklediğini söyledi. Azerbaycan haber ajansı Azerıntorm 1 un haberine göre Muttalibov, dün yaptığı konuşmada, Karabağ bölgesindeki "Çok iyi örgütlenmiş silahlı güçlerin sermayele- rini Ermeni diasporasından aldıklannı, es- ki SSCB'deki bazı lobici gruplar tarafın- dan da desteklendiklerini" belirtti. Azerbaycan Devlet Başkam'mn Kara- bağ'daki çatışmalardan Ermenistan hükü- metini sorumlu tutmak yerine Ermeni di- asporasını suçlamasımn dikkat çekici ol- duğu kaydediliyor. "Ermeni militanlara karşı bu haklı mücadelemizde acımasız olmak zorun- dayız." ifadelerini kullanan Muttalibov, konuşmasını "Utanmaz düşmana karşı yakında nihaı savaşa gireceğimizi unut- mayalım." sözleriyle noktaladı. Devlet Başkanı Muttalibov'un imza- sıyla dün yayınlanan bir açıklamada ise, Azerbaycan halkının Dağhk Karabağ için tek bir yumruk halinde birleşmes' İE - tendi. Açıklamada, Dağlık Karabağ" - daki Azeri saflannı güçlendirmek, Şuşa kentinde yaşayan Azerilerin çevresinde- ki Ermeni kuşatmasını kaldırmak ve Ermeni militanlann üslerini yoketmek için her türlü önlemin yakında alınacağı bildirildi. Dağhk Karabağ'daki Azeri-Ermeni çatışmalannın en şiddetlilerine sahne olan Şuşa kentinde. 40 yolcu taşıyan bir Azeri helikopteri geçen salı günü düş- müş, Azerbaycan helikopterin düşme- sinden Ermeni militanlan sorumlu tut- muştu. Helikopterin militanlar tarafın- dan düşüriilmediğini savunan Ermeni yetkililer ise, helikopterin sivil değil, as- keri olduğunu ve silah taşıdığını ileri sürmüşlerdi. Öte yandan AGİK'in dün kendi bünye- sine kabul ettiği yeni Bağımsız Devletler Topluluğu üyesi ülkelere bu arada Dağlık Karabağ'a, inceleme heyetleri göndereceği belirtildi. Bu arada Ermenistan Dışişleri Bakanı Raffı Hovanisyan, Ermenilerle Azeriler arasında Dağlık Karabağ bölgesindeki ça- tışmalan önlemek üzere bir Avrupa barış gücünün gönderümesini destekleyecekleri- ni bildirdi. AA'nın haberine göre Prag'da devam eden Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı'na (AGİK) çağrıda bulunan Hovanisyan, AGÎK'm Dağlık Karabağ'da dört yıldır süren etnik çatışmayı sona er- dü-meye yönelik bir forum oluşturabilece- ğini söyledi. AGİK Orta Asya'ya uzandı Dış Haberier Servisi - Avrupa Gü- venlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK), 10 yeni üyeye daha ka- vuştu. Bağımsız Devletler Top- luluğu (BDT) üyesi 10 cumhuri- yetin katılımıyla AGİK'in sınır- lan Asya içlerine kadar uzanmış oldu. Böylece AGİK üyesi ülke- lerinsayısı 48'e yükseldi. AGİK Bakanlar Konseyi, dün Çekos- lovakya'nın başkenti Prag'da toplandı. Türkiye'yi Dışişleri Bakanı Hikmet Çe- tin'in temsil ettiği toplantıda, AGİK'e katılmalanna önceki gün karar verilen 120 BDT cumhuriyetinin üyelikleri onaylandı. Bilindığı gibi Rusya, SSCB'- nin halefı olması nedeniyle daha önce otomatikman AGİK üyeliğine kabul edilmişti. BDT üyelerinin AGİK'e kabul edil- meleri Türkiye açısından da önemli bir sonuç doğurdu. Ermenistan'ın AGİK'e üye olup sınırlann değişmezliği ilkesini benimsemesi Türkiye'ye rahat bir nefes aldırdı. Çünkü Türkiye, Ermenistan'ın var olan sımrlar ve toprak bütünlüğü konulanndaki tutumundan kaygı duyu- yordu. Bunda da Ermenistan yönetimi- nin daha önce Türkiye'den toprak tale- binde bulunabileceği yönünde yaptığı açıklamalar etkin rol oynamıştı. Prag toplantısının bir diğer önemli so- nucu da Yugoslavya'dan aynlan ve Av- rupa Topluluğu tarafından tanınan Hırvatistan ve Şlovenya'nın AGİK'e gözlemci stalüsü ile kabul edilmeleri ol- du. Hırvatistan ve Şlovenya'nın üyelik- leri Yugoslavya'ının vetosu nedeniyle gerçekleşmedi, ancak özellikie Al- manya'nın çabalan sonucu bir ara for- mül bulundu ve bu ülkeler gözlemci olarak AGİK'e kabul edildi. AGİK Bakanlar Konseyi toplantısın- da dün yapılan konuşmalarda insan haklan ve demokrasinin özellikle BDT üyesi ülkeler açısından önemli olduğu vurgulandı. Ajanslar, AGİK temsilcile- rinin Ermenistan ile Azerbaycan arasın- da Karabağ nedeniyle var olan huzur- suzluğu da görüştüklerini ve bölgeye bir gözlemci heyeti gönderilmesinin gün- demde olduğunu bildiriyorlar. AGİK, 1975 yıhnda Helsinki'de yapı- 'lan bir toplantı sonucu 34 üyeli bir palt- form olarak ortaya çıkmıştı. AGİK, Atlantik'ten Urallar'a kadar olan bölge içindeki 34 ülkenin üyeliği sonucu orta- ya çıkmış. daha sonra Arnavutluk ve Baitık cumhuriyetleri de katılınca üye sayısı 38'e yükselmişti. AA'mn haberine göre Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin, AGÎK toplantısı için bulun- duğu Prag'da eski Yugoslavya cumhuriyet- lerinden Makedonya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Denko Maleski ile bir görüşme yaptı. Görüşmeden sonra AA'ya bir açıklama yapan Maleski, Türkiye'nin Makedonya konusundaki tutumunun değişmediğini görüşme sırasında memnuniyetle müşaha- de ettiğini belirtti. ABD ile OrtaAsyaişbirliğiWASHINGTON -"özal'ın dış politika-' ya damgasını bastığı günlerde adı dahi büyük tepki gören "Stratejik İşbirliği" bugün, sosyal demokratların da ortağı olduğu yeni hükümet döneminde ıçerik olarak eskisinden daha sıcak bir çerçeve- ye doğru yol alıyor. "ABD ile ilişkilerin doruk noktasına çıkanlması" şeklinde tarif edilen "Strate- jik İşbirliği" kavramı, Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın Camp David ziyareti sı- rasında ortaya atılmıştı. Ancak iç siya- setteki kutuplaşma nedeniyle biçimsel bir eleştiri rüzgân ortaya çıkmış ve Türk Dı- şişleri kurmaylannın bu "kartın" hara- retli bir savunucusu olduğu gerçeği. Özal'ın adının yarattığı tepkiler nedeniy- le gözden kaçmıştı. Nıtekim, yeni hükümet, şimdi, adına "Genışletilmiş Ortakhk" dese de ABD ile sadece Ortadoğu'ya dönük değıl, Orta Asya'ya dönük de Stratejik Ortakhk ara- yışına girdi. Bunun öyküsü hayli ilginç: Geçen aylarda Kırgızistan. Özbekis- tan, Türkmenistan ve Kazakistan cum- hurbaşkanları Türkiye'ye geldiğinde hepsiyle birer anlaşnıa imzalandı. Bu an- laşmalann içinde olan birçok konu, ge- çen hafta VVashıngtonda yapılan BDT'- ye yardım konferansında yeni bir unsur- WASHINGTON LTUK GÜLDEMİR yaptığı her şey kötüdür" anlayışından silkinmeye başladığını gösteriyor. Çün- küTürkiye'nin 10 değil, bir tane politika- sı bulunuvor ve bunun hükümetten muş gibi Batılılar tarafından ortaya atıldı. Bu da Türkiye'nin, Batı'dan çok ileri bir noktada olduğunun Amerika ta- rafından farkedilmesine yardımcı oldu ve Türkiye'nin bu ülkelere açılan bir kapı rolü oynaması ve "tehditlerin" beraber karşılapması görüşü resmi düzeyde de kristalleşti. Bu, hem ABD ile işbirliği alanında önemli bir gelişmeye işaret ediyor hem de yeni hükümetin dış politikada "özal'ın hükümete, Özal'dan Demirel'e değişmesı mümkün görülmüyor. Bu yüzden de Demirel'in önümuzdeki ABD ziyaretinde stratejik işbirliğinin özellikle Orta Asya boyutunun, günde- "min en tepelerinde olacağı yönünde işa- retler bulunuyor. Bu. ABD'ye, her istedi- ği hemen verilecek, canı istediğ) zaman üsleri kullanacak anlamına gelmiyor. Ama ABD'nin umudunu korumasında da yarar görülüyor. ABD'yi "kontrol al- tında tutmak" açısından da bu gereki- yor. pemirel'in, Amerika'ya gelmek için eline geçen ılk fırsatı kullanması ve bu ziyareti resmi davete çevirtmek için çaba göstermiş olması, bu karmaşık du- rumu anladığını gösteriyor. beyaz ^a- ray'ın resmi davet göndermeyi kabullen- mesi de şu veya bu kişiye değil, Türkiye'- nin sorumlu liderine duyulan ilginin bir dışa vurumu olarak sıvriliyor. ABD'nin kapısını, resmen davet edilmek için her gün onlarca lider çalıyor. Ama herkese davet gitmiyor. Aynca dünyada ABD ile stratejik ilişki isteyen ülkelerin sayısı da az değil. Ama Amerika buna ilgi duymuyor. Aksine il- gisinin giderek de azaldığı gözleniyor. Doğu-Batı dengesi ortadan kalktığı için Amerika'nın güvenlik endişeleri çok böl- geselleşmiş durumda; oysa Türkiye, bu yeni denklem içinde de elinde büyük bir koz tutuyor. tç politika ağır basmadığı sürece, bu kozun kullanılabilmesine yol açık görünüyor. Güvenlik Konseyi zirvesi bugün BirieşmişMiDetieryenidenyapbınyor ŞEBNEM ATtYAS (New York) - Birieşmiş Milletler Güvenlik Konse- yi, BM tarihinde ilk kez bugün üyelerin devlet başkanlan düze- yinde katılımı ile toplanacak. Güvenlik Konseyi'nin böyle bir top- lantı yapmasının esas nedeninin, Ma- jor'ın yanı sıra seçim için reklama ihtiya- cı olan ABD Başkanı George Bush ve insan haklan ihlalleri nedeniyle dünya kamuoyuna sevimli görünmeye ihtiyacı olan Çin Başbakanı Li Peng gibilerine iyi bir reklam fırsatı olduğu bildiriliyor. Güvenlik Konseyi'nin bugünkü top- lantısında, Sovyetler Birliği koltuğunda Rusya adına Boris Yeltsin oturacak. Böylece SSCB'nin dağılmasıyla Güven- lik Konseyi'nde meydana gelen gayri resmi değişiklik, bugünkü toplantıya Yeltsin'in katılmasıyla resmileşmiş ola- cak. Yeltsin'in temsili ile bütün Güvenli Konseyi' daimi üyeleri yeni dünya düze- nini resmen ve devlet başkanlan düze- yinde tanıdıklannı sembolik olarak ifa- de etmiş olacaklar. Güvenlik Konseyi'nin toplantısı ka- muya, yani televizyon ve basına açık olarak yapılacak. Toplantı sonucu üye- lerin konuşmalannı takiben bir dekla- rasyon yayımlanacak. İngiliz diplomat- lann 'Güvenlik Konseyi'nin nüfus cüzdanı' olarak nitelendirdikleri dekla- rasyon, BM'nin uluslararası banşı koru- makta etkin rol oynaması açısından ce- şitli noktalara dikkat çekerek Libya ve Irak gibi ülkelere gözdağı veriyor. Deklarasyon, 47 yıl önce kurulan BM'nin, Dünya Banşı ve güvenliğini sağlama şansına en fazla bugün sahip ol- duğunu kaydediyor. BM'deki tarafsız diplomatlara göre Güvenlik Konseyi zirvesinden çıkan bu deklarasyonla bir- likte Güvenlik Konseyi'nin bir siyasi baskı mekanızması olarak giderek daha fazla kullanılacağı kesinlik kazandı. Rusya'yı daimi üye olarak kabul eden bu toplantı ile birlikte, veto hakkının korunup korunmayacağı tartışmalanna son veriliyor. Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi olan ABD, tngiltere, Fransa, Çin ve Rusya'nın oylamalarda veto hakkı mev- cut. Geri kalan 10 geçici üye, her yıl iki koltuğun yenilenmesi ile BM'ye üye dev- letler arasında rotasyon yöntemiyle sap- tanıyor. Türkiye üyelik başvurusunu 1996'yaerteledi.