Katalog

9 EYLÜL 1991 EKONOMİ CUMHURİYET/13 İç borçlar 70 trilyon • ANKARA (ANKA) — İç borçlar yılın Uk 7 ayında 12.7 trilyon liralık net artış göstererek 70 trilyon lira sıtunna dayandı. İç borclanmadaki artış büyük ölçüde vadesi daha kısa olan bonolann artışından kaynaklandı. Bu nedenle iç borçlanmanın vade yapısı da Hazine'nin geri ödemelerini öncmli ölçüde zorlaştıracak kadar kısaldı. Ebdmbank kredileri • ANKARA (ANKA) — Eximbank'ın kullandırdığı sevk öncesi ihracat kredileri yılın ilk sekiz ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 57.2 oranında bir trilyon 80.6 milyar lira artarak 2 trilyon 970.7 milyar liraya ulaştı. Geçen yıbn aynı döneminde Eximbank bir trilyon 890.2 milyar liralık sevk öncesi ihracat kredisi vermişti. 3'er aylık vergi iadesi • ANKARA (AA) — Çalışan sayısı 10 ya da daha az olan isyerlerinde, beyanname ve ücretlilere vergi iadesi üç ayda bir yapılacak. \fergi iade dönemleri de 1 Ağustos 1991 tarihinden geçerli olmak üzere üçer ayhk dönemler olarak belirlendi. Zimmet karşılığı yazarkasa • ANKARA (AA) — Matiye ve Gümrük Bakanlığı, mükelleflere zimmet karşılığı yazarkasa verebilecek. Yasayla Maliye ve Gümrük Bakanhğj, mükelleflere, belirlenen ödeme kaydedici cihazlan (yazarkasa) temin etmeye, zimmet karşıhğı vermeye, bu konularla ilgili bütçe işlemleri yapmaya ve diğer esas usulleri belirlemeye yetkili kılındı. Ifeni özel taşımacılık • ANK özel hava taşımacıhğı yapmak üzere oluşturulan şirketler arasına bir yenisi daha katıldı. "Atlas Havacılık Turizm ve Ticaret AŞ" adıyla kurulan yeni şirkete 5 kişi ortak olarak katıldı. 5 milyar lira sennayeyle kurulan şirkette ortaklardan Abdurrahman Selçuk Berksan, ömer Faruk Berksan birer milyar liralık, Mehmet Sedat Alpaslan 2 milyar liralık, Güisüm BetüJ Karagöz ile Ahmet Vedat Alpaslan da 500'er milyon liralık pay edindiler. Odemiş Tekstile kredi umudu • ÖDEMİŞ (AA) — Mali kriz nedeniyle, geçen yıl şubat ayında faaliyetini durdurarak 507 işçisine zonınlu izin veren ödemiş Tekstil Fabrikası'nda umutlar, bir Ingiliz bankasının vereceği krediye bağlandı. Tansu Çillerprogramı açıkladı Değirmenin suyunun nereden geleceği hâlâ belli değil DYP'deniddialı ekonomik programDYP'nin ekonomik programını herkese ev ve araba anlamına gelen "Her haneye iki anahtar" sloganıyla açıklayan Tansu Çiller, gelecek yılın sonuna kadar enflasyonu yüzde 30'a indireceklerini, istihdamı yüzde 10 arttırıp kamunun borçlanma ihtiyacını yüzde 5'lere çekeceklerini ileri sürdü. Reform paketlerinde ücretlerin arttınlması, kredi faizlerinin düşürülmesi, kamunun küçülerek finansman kesiminden çekilmesi ve KÎT'lerin vakıflaştırma yoluyla aşamalı olarak özelleştirilmesi konularına öncelik verdiklerini belirten Çiller, refah programını hangi kaynaklardan nasıl finanse edeceklerini ise açıklamadı. UDIDEM e göre Türkiye ekonomisinin işleyişi BULENT KIZANLIK DYP'nin merakla beklenen ekonomik programı, ekonomi- den sonımlu Genel Başkan Yar- dımcısı Tansu Çiller tarafından açıklandı. Toplumun tüm ke- simlerine her alanda refah vaat eden ekonomik programın uy- gulanabilmesi için hangi kay- naklann nasıl kullanıiacağı ise belirginlik kazanmadı. DYP Genel Başkan Yardımcı- sı Tansu Çiller, partisinin ekono- miyi 500 günde düzlüğe çıkar- mayı vaat eden Ulusal Dinamik Denge Modeli'ni (UDİDEM) dün Istanbul'da düzenlediği bir basın toplantısıyla basın ve is çevrelerine anlattı. UDÎDEM- in özünde, emeğin katma değer- deki payını yükselterek toplum- sal uzlaşma sağlamanın yattıgı- nı söyleyen Tansu Çiller, refah için ev ve otomobili esas alan "Her haneye iki anahtar" sloga- nıyla yola çıktıklannı söyledi. Tansu Çiller - Programı "aynntısız" acıkladı. Çiller, enflasyon, büyüme hızı gibi konularda 1992 sonu için iddialı hedefler ortaya koydu. Değirmenin suyunun nereden geleceği ve hangi kaynaklann ne şekilde kullanılacagı konusunda ise açıklama yapmayan Çiller, reform paketlerini şöyle sırala- dı. * Kamu kesimj reformu, * Finansman ve bankacılık kesimi reformu, * Sanayi reformu, * Tarım refonnu. Gazetecilerin ısrarlı sorulan- na rağmen Tansu Çiller, reform paketlerinde, hangi kaynaklann nasıl kullanılacagı konusunu bir hafta sonra düzenleyeceği ikin- ci bir toplantıda anlatacağını bildirdi. "21 ekim sabahı yeni bir Türkiye" sloganıyla sözlerine başlayan Tansu Çiller, daha ön- ce Demirel'in "500 gün progra- mı" adı altmda TÜSIAD'da ana hatlarıyla tanıttıgı ekonomik modelin aynntüarını şöyle an- laitı: İnsan hakları ve demokrasi "Programın özünde insan hakian ve demokrasi yatıyor. Sayın Demirdie 1940lardan be- ri süregelen demokrasi ve insan haklan felsefesine bu kez dün- ya ile bütünleşmeyi de ekleyerek yeni bir Türkiye ortaya çıkardık. Felsefemizde en onemli mesele, Helsinkiden Paris Antlaşması- na kadar hangi konularda daha ne haklar verilebilecegi ve eko- nomideki uygulamalaria bunun nasıl pekiştirilebilecegi oldu." Tansu Çiller, açıklık ilkesini örneklendirirken de şunlan söy- ledi: * KİT'leri özelleştirirken eğer değerinin altmda satmamız ge- rekiyorsa bunu kamuoyuna ra- hathkla açıklayacağız. • Fonlan kesinlikle bütçeye dahil edeceğiz. • DYP iktidarında ekonomi- nin başında olanlar, yön veren- ler, uygulayanlar, bakanlar ya da bürokratlar, göreve gelirken ai- le efradıyla birükte mal beyanın- da bulunacaklar. Aynlırken de son günkü mal beyanlarını tek- rarlayacaklar. Ekonomide yeni bir Türkiye- nin temellerinin, dünya ile ku- caklaşmak anlamına gelen kü- reselleşme ve entegrasyonun ya- nı sıra canlanma, teknolojik atı- hm ve istikrar ile oluşturulaca- ğını savunan Çiller, "Kredi fa- izleri, döviz kurian, girdi mali- yetleri, ücretler, subvansiyonlar gibi konularda OECD ve AT or- talamalarını yakalamak zorundayız" dedi. Tansu Çiller, Turkiye'nin ekonomide büyük dalgalanmalar yaşadığmı ve Yıl- maz hükümetinin dengeleri Ak- bulut hükümetinden de daha fazla şaşırttığıru öne sürdü. Çil- ler, "Buyume hızuuzı bir yıl şah- lanıp yüzde 13'lere çıkanr, ertesi yıl büyük inişe geçip yüzde l'lerin altına düsürseniz, ortala- manız yüzde 4'lerin altmda ka- hr. Halbuki biz yüzde 6 ile 8 are- sında istikrarlı bir büyüme sağlayacagız" dedi. Tansu Çiller, Türkiye'de bu- günkü yapının gelişmiş ekono- milerle yaşadığı çelişkileri şöyle sıraladı: Ücretlilere daha yüksek pay • Katma değerde emeğin pa- yı dünya ölçülerine göre çok dü- şük. OECD ortalamalanna gö- re topluluk ülkelerinde emeğin payı ortalama yüzde 54. Türki- ye'de ise en büyük 500 sanayi UUnilever OPPORTUNITY IN LEADING INTERNATIONAL COMPANY Strong grovvth and expansion in marga- rine, detergents. cosmetics, fcx>d and drınks create g<xxl opportunıties for the tollovving management posıtıon.s. CHEMICAL ENGINEERS ANALYST/PROGRAMMERS PERSONNEL MANAGERS Applicants should: • be unıversıty graduates. • have a good command of Knglısh. • havti completed mılitary servıce, • be younger than 2H years of age. • have preferahly 2-3 years of vvork experıence Analyst/Programmers should have 2-3 years' experierue on DKC-VAX sysiems. To apply send a C.V \vıth a recent photograph to: l'nilever Recruıtment Manager P K 98 Sişli, 80222 Istanhul not later thTın 16 9 1 1 W1 All applicatıons vvill be treated ın strict confıdence GEUR OAÖILIMININ X ~ DUZELTİLMESİ J*~~~ I İST1HIMM0* *BTIŞ »•- - ^ _ TARIM REFORMO NOT: Bir ekonometrik model olan UDİDEM, tabloda elipsler içinde yer alan ve "Sennayenin tabana yayılması, gelir dagılımı- mn düzenlenmesi, istihdam artışı, ihracat artısı. uretim artışı, özel sektör >^tırım artışı, kredi faizlerinin düsürulmesi ve enflasyo- nun aşagı çekilmesi" baslıkiarı altında toplanan ekonomik be- deflere nasıl ulaşılacagını belirliyor. Model, bu hedeflere ulaşmak için hazırlanan ve tabloda dörtgenler içinde ayn ayn gösterilen "kamu kesimi, kİT'ler. vergi, bankacılık ve finansman ile tanm ve sanayi reform paketlerine" nası) işleriik kazandınlacagını or- ta>-a koyuyor. Düz çizgili oklarla hedeflere dognıdan ulaşmayı >ağla)-acak uygulamalar belirienirken kesik çizgili oklar ekono- mik hedeflere dolayiı ulaşılmayı saglayacak yöntemleri gösteriyor. PROGRAMIN HEDEFLERt • Enflasyon yüzde 30'a döşürülecek. • Büyüme hızı yüzde 6 ile 8 arasmda istikrar kazana- cak. • Kıununun borçianma geregi yüzde 12'den yüzde 4-5'e çekllecek. • tstahdam yüzde 10 art- tınlacak. • Emegüı GSMH'ddd pa- yı yükseltikcek. • Fonlar bütçeye dahil edilecek. • Üretim satüabilir malla- ra yönkndiıüecek. • Kamu finansman kesi- minden çekilecek. • Kamu bankalan özeüe?- tirikcek. • Merkez Bankası özerk- leştirilecek. • Risk Sermaye Fonn ko- rulacak. • KİT'ler blok satıs ve va- kıflaştırma yoluyla özeüeş- tirilecek. • Ynrtdışmdan geten aak paraya uygulanan faiz dün- ölçülerine daşürülecek. • Türkiye'de yüzde 35'lere ulaşan kredi faizleri, OECD ortalamasında enflasyondan anndınldıktan sonraki yüz- de 4.5-5'lik reel seviyeye çe- kilecek. kuruluşunda yüzde 42.10'la bu- na yaklaşılmış gibi gözükse de genel ortalamada emeğin katma değer içindeki payı ancak yüz- de 19.78'de kalıyor. • Katma değer içinde kira ve faizin payı ise giderek artmış. Li- bor yüzde 8.5'lerde, OECD faiz ortalaması ise yüzde 4.5. Yani OECD'de bu ulkelerdeki enflas- yondan anndınldıktan sonra yüzde 4-4.5 reel faiz olduğunu düşunebüiriz. Türkiye'de ise enf- lasyondan anndınldıktan sonra reel faiz yüzde 34-35'lere ulaşı- yor. "Toplumsal uzlaşma, emeğin katma deger içindeki payımn dünya standartlanna yükseltil- mesiyle saglanabilir" diyen Tan- su Çiller, sözlerini şöyle sürdür- dü: "Ancak sanayici de zor du- rumda. Girdi maliyetlerinin de dünya standartlanna çekilmesi lazım. Bu sayede hem sanayici- ye rekabet gücü saglamış olur hem de ücretlerin payını yükselt- mis olursunuz. Kredi maliyetle- rinin düşürülmesi, ücretkri art- tırabilrnek için yapdacak en do- ğal şeydir. Dünya Bankası aras- tırmaları da kredi maliyetleri düşüriildükçe ücretlerin yüksel- digini göstermiştir. Aksi balde işveren de işçi de çıkmaza suriik- lenip karşı karşıya kalır. Bugün işveren de daha fazla ücret öde- mek istiyor, ama ödeyemiyor." Tansu Çîİler, kredi maliyetle- rinin düşürülmesi için ise kamu kesiminin küçültülmesi ve borç- lanma gereksiniminin aşağıya çekilmesi gerektiğini savundu. Kamunun 1982'de GSMH için- de yüzde 4.3 olan borçlanma oranmın bu yıl yüzde 12.6'ya çıktığını hatırlatarak "Bankalar ve tüm finansman araçlan için- de kamunun payı yüzde 77.33, özel sektörün payı ise yüzde 22.77. Kamu vergiler, disponibi- lite ve munzam karşılıklar ile iç borçlanma yoluyla finans kesi- mini emiyor. Kredi maliyetleri içinde tasamıfçu enflasyon kar- şısında yüzde 6.4 zarer ederken devletin reel payı yüzde 56'yı ası- yor. Yapüması gereken şey fi- nansman kesiminden kamuyu çekmek" şeklinde konuştu. Üretim artmazsa enflasyon dtişmez Sadece kamu açığının kapatıl- ması, emisyonun durdurulması şeklindeki maliye ve para poli- tikalanyla enflasyonun düşme- yeceğinin artık anlaşıldığını be- lirten Tansu Çiller, "Dış ve iç borçlar, nüfus ve ihracat artışı karşısında üretim artışı zonınluluktur" dedi. Türkiye 1 de 1985 sonrası hem dış borç arttınlıp hem de dış piyasalar- da satılabilirliği olmayan malla- ra satüabilir mallardan daha çok yatınm yapıldığını savunan Tan- su Çiller, "Bir ynndan OECD ve AT ülkelerinin talep yapısını be- lirleyecegiz diger bir yandan da dunyada korumacılığın en dü- şük oldugu mallann üretimine yönelecegiz. Ancak hiçbir za- man planlama ve zoriama için- de olmadan sadece bilgi akışı ve koordinasyon saglayıp, bu yön- de üretimin önünü acacağız" de- tŞ DÜNYASININ TEMSİLCİLERİ — (Soldan saga) TÜSİAD Başkanı Bülent Eczacıbası, DYP'ye katılan eski TOBB Başkanı Yalım Erez, tSO Başkanı Memduh Hacıoglu, DYP programının aynntılannı Çiller'den öğrenmeye geldiler, ancak aynntıların açık- lanması gelecek haftaya kaldı. (Fotograf: UĞUR GÜNYÜZ) di. ; Çiller, üretimde kapasite kul- Ianımının geçen yıl yüzde 74.4'ten bu yıl yüzde 71.6'ya ge- rilediğini, ihracatta tekstil gibi emek yoğun üretimin payınm ise 1975'te yüzde 26.8'den 1986'da yüzde 57.6'ya çıküğmı ifade ede- rek dünya üe entegrasyon kısta- sında korumacılık oranlannın yeniden gözden geçirileceğini di- le getirdi. Uretim artışı için bayrak aç- tıklarmı da anlatan Çiller, kü- çük ve orta boy müteşebbisleri desteklemek ve finansman kesi- minde büyümeyi sağlamak için risk sermaye fonu kurulacağını da söyledi. Yeni teknoloji yara- tan projeleri finanse edecek risk sermaye fonunun öncelikle ya- ' bancı sermaye ile kurulacağını . belirten Çiller, ancak bunlara ' Türkiye'den çeşitli kesimlerin de ortak olabileceklerini ifade etti. Çiller, "Devlet de özelleştirme gelirierinden yaratacagı kaynak- la ortak olabiiir. Projeler kâriı, hale geçince fon bunun hissele-' rini borsada satar. Böylece hem sermaye pi>asası genişler hem de yeni projelere finansman kayna- gı yaranlmış olur. Orta ve küçük işletmeler de kredi maliyeti ol- madan finansmana kavuşur" şeklinde konuştu. Söylediklerimizin arkasındayız Tansu Çiller sözlerini şöyle noktaladı: "Biz diger partOer gi- bi uydurma rakamlara dayalı farklı reform paketkri üretme- dik. Uygulamacılaria tek tek ko- nusarak elde ettigimiz verileri sisteme test ettirdik. O yüzden yapamayacağımız şeyler söyie- miyonız. Söyledikterimizin ar- kasındayız. Tek başına iktidara geldigimizde bunian başareca- gız." İŞADAMININ EYLÜU91 GmLİJĞİJ H TLRGUTARÎĞ 10 Eylül 91 Salı'ya kadar • Boş video ve ses kaseti imal ya da ithalinden geçen ayın vergi kesintisi Ziraat B.na yatınlır, bildirimi Turizm Bak.na yollanır. • TV satışı bandrol ücreti Ziraat B.na yatınlır, bildirimi TRT Gn. Md.ne gönderilir. 14 Eylfll '91 Cumartesi'ye kadar • Mevcut katı atık işleme ve dopalama tesisleri, inşaat ve işletme ruhsatı almak için ilgili makam- lara başvurmalı. (6 ve son ay - RG 14.3.1991) 15 Eylül '91 Pazar • Bugünden itibaren taşıtlann ön koltuğunda oturanlar şehir içinde de Emniyet Kemeri tak- mak zorundadırlar. 16 Eylül '91 Pazartesi'ye kadar • Geçen ayın Banka ve Sigorta işlemleri Beyan- namesi, vergi dairesine verilir ve ödenir. • Anlasmalı matbaalarda geçen ay basılan ve da- ğıtılan fatura, PSV ve reçetelerin bildirimleri ver- gi daireleri ve defterdarhklara verüir. • Eczane, imalatçı kuyıımcu, mıhlamaa, anlaş- mah matbaalann reçete basımı ile tapu sicil, va- lilik, belediye, TEK ve benzeri kuruluşlarda onaylanan emlakle ilgili Ağu. "91 ayhk bilgi formlan bildirimleri, MGB-Vergi Istihbarat Şb. -Maltepe-Ank.'ya taahhütlü gönderilir. 20 Eylül '91 Cuma'ya kadar • Anonim şirketlerce Damga V. Beyannamesi vergi dairesine verilir ve pul bedelleri ödenir. • Ücretlilerin geçen ay ahş belge sonuçlan, Vergi İade Beyannamesi ile vergi dairesine verilir. • Kişi ve şirketlerin Eylül '91 Geçici Vergisi öde- nir. • 10'dan fazla işçili işyerlerinde geçen ay yapı- lan ödemelerin vergi kesintileri Muhtasar Beyan- name ile vergi dairesine bildirilir ve ödenir. • Kendi adlarına rekJam yapanlar ve reklama- lann geçen aya ait llan-Reklam Beyannamesi ile Eğlence, Yangın Sigorta ve Akaryakıt Tüketim Beyannameleri Belediye*ye verilir ve ödenir. 25 Eylül '91 Çarşamba'ya kadar • Geçen ayın KDV Beyannamesi vergi dairesi- ne verilir, vergi kesinti fazlası varsa ödenir. 27 Eyltil '91 Cuma • Devlet ve bağlı kamu kuruluslarında çalışan iş- çilere yılhk ikinci ikramiyenin ük yan dilimı öde- nir. (6772 s. yasa m. 3) 30 Eylül '91 Pazartesi'ye kadar • Bağ-Kur'un Eyl. '91 ayhk primi bankaya, pos- taçekine, II Md. veznesine ödenir. • Ağ. '91 Ayhk Sigorta Bildirgesi ve May. - Ağ. '91 dönem Bordrosu SSK Md.ğüne verilir, prim tutan ödenir. • Geçen ay 9'dan fazla işçi çalıştıranlarca: a) Konut E.Y.Fonu Bildirimi SSK Md.ğüne verilir, tutan banka ya da sigortaya ödenir. b) Zonınlu Tasarruf Kesintisi yeni ayhk bil- dirim formlan Ziraat B. Şubesine veriür ve ya- tırılır. • Gelir Vergisinin son 1/3 lük taksidi, vergi da- iresine, Ziraat B. ve postaçekine ödenebilir. • Ticaret ve serbest meslek sahipleri geçen ayın Vergi İade Beyannamesini verirler. • Federal Ahnanya'da çahşan vatandaşlanmızın 1990 yılı Denkleşme Beyannamesi vergi dairesi- ne henüz verihnemişse, muhtaç yakınlanna yap- tıklan yardımlarla ilgili doldurmalan gereken Bakım Belgelerini, yurtdışı temsilciliklerinden sağlamalı ve Yılhk Denkleşme Beyannamelerini vergi dairelerine vermeliler. • 30.9.1990'a kadar verilen Harita Müteahhit- lik Karnesi ve Imar Planı Yeterlilik Belgesi ye- nisiyle değiştirilmeli. (1. ay - RG 20.9.1990) • Bağunsız Denetim kuruluşlan, durumlanm ye- niden düzenlemelidir. (7. ay - RG 9.3.1991 m. 5 ve6) • Daha önce yabancılara ait yatlan kiralayan ve temsilciliğini üstlenen işletmelerin faahyetleri son bulur. (3. ay- RG 29.6.1991) • Halen kurulu tüm ihracatcı birlikleri, bölge birliği olarak çahşmalannı sürdürebilmeleri için yenileme düzenlemelerini yapmalı. (3. ay - RG 1.7.1991) • 17.5.1991'den Önce olağan genel kurullanm yapmayan ve 200'den az üyeli esnaf dernekleri- nin durumları, yeni Oda yasasına uyumlaşmalı. (4. ay- RG 17.5.1991 G.M. 2) • 5 milyar ödenmiş sermayeli ve 100 milyon FOB dışsatunı gerçekleştiren şirketler, Dış Ticaret Ser- maye Şirketi olabilmek için Dış Tic. ve Haz. Müst.'na başvurmalı. (3. ay - RG 21.6.1991). • Yeni işe başlayan, götürüden gerçek usule ge- çen, sonradan zonınlu olanlardan yazarkasa ala- mayan perakende satıcılar, 1 Ekim '91'e kadar hazırhklarını tamamlamalı. (RG 19.7.1991) • Belediyelerce verilen geçen ayın Yeni Yapı Ruhsatlan'nın 2. örneği M.G.B. - V.I. Şb. - Mal- tepe - Ank.'ya gönderilecek. Verilen yoksa, ve- rilmedi diye bildirilecek. (RG 7.8.1991) DÖVİZ KURLARI Uvtnn Cınsı 1 ABD Oo*arı 1 Airan Mahcı 1 Isvıçre Frangı 1 Fransu Frangı 1 Steriın OCNU Mış 4646 69 2673 58 3046.01 788.24 7884 50 DAvc Satış 4656 00 2678 94 305211 789 82 7900 30 Efrtcüf 4642 04 2670 91 3042 96 787 45 7876 62 Efettrf SatJS •669 97 2686 98 3061 27 792 19 7924 00 9EYLÜL1M1 çınuzm S 1.7380 AJman Marto $ 5.8950 Fr.Frangı £ 1.6967$ S 1294.08 ItaJ Lırrt Strong gro\\th and expan- sıon m the detergents indu.strıal market creates go<Kİ opportunities for SALES ENGINEERS Applieant.s .should • have a degree ın Chemical Engineering. Chemt.stry or Pharmacy, • have a good command of Englısh. • have completed mılıtary service, • have preferably 2-3 years of vvork experiente. • be younger than 28 years of age. To apply send a C V with a reıent photograph to: Lever A.j». Sales Engıneer P.K. 1S6 Mecidıyeköy. 8(F00 Lstanbul not laterthan 16.9-1991. All applications wıl treated in .strıct confidence. be