Katalog

\ 9 EYLÜL 1991 DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/11 Türk seçimine Yıınan ilgisi • ATİNA (AA) — Turkiye'de 20 ekimde yapüacak erken genel seçim yaklaştıkça Atina'nın bu seçimlere gösterdiği ilgi de artıyor. Türkiye'deki genel seçimle ilgili haberlere yer vermeye baslayan Yunan gazetelerinden Elefterotipia, bugünkü sayısında, "Seçim sandıklarında özaJ-Demirel derbisi" başlığı altında bir yazı yayımiadı. Yazıda, Turkiye'de seçim öncesi dönemin "özal ile Demirel arasında çetin bir hesaplaşma" olacağı izlenimini verdiği bildiriJerek, "seçimler bir anlamda Türk sağı liderlerinin hesaplasmaları olacak" denildi. Baltık'tan Türkiye'ye ilgi • MOSKOVA (AA)— Türkiye'nin Moskova Büyukelçisi Volkan Vural, Baltık cumhuriyetJerinin, SSCB'deki ekonomik etkinliğini yakından izledikleri Türkiye ile en kısa zamanda ekonomik ve siyasi ışbirliğine girtnek istediklerini söyledi. 4-7 eylül tarihleri arasında sırasıyla Estonya, Letonya ve Litvanya'yı ziyaret eden büyıikelçi Vural, Baltık cumhuriyetlerinin şimdilik Ankara'da büyıikelçilik açacak durumda olmamalarına karsın, Türkiye'nin, en kısa zamanda bir diplomatik temsilciliğini bu ulkelerde akredite ettirerek ilişkilerin hızla geliştirilmesinden yana olduğunu bildirdi. Çernişev'den destek • ANKARA (AA) — SSCB'nin Ankara Büyükelçisi Albert Çernişev, Türkiye ile Turk kökenli ve diğer Sovyet cumhuriyetleri arasındaki aktif ilişkileri desteklediklerini söyledi. Çernişev, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye ile SSCB cumhuriyetleri arasında aktif ilişkilerin kurulduğunu ve geliştiğini belirterek, "Biz bu ilişkilerin aktif olarak, medeni ölçüler içinde gelişmesinden yanayız" dedi. Baker, SSCB yolcusu • VVASHINGTON (AA) — ABD Dışişleri Bakanı James Baker, SSCB Başkanı Mihail Gorbaçov'a karşı ağustos ayında yapılan ve başansızlıkla sonuçlanan darbeden sonra bu ülkeye ilk ziyaretine yann başlayacak. Baker'ın ziyaret sırasında yeni oluşan cumhuriyetler ile ABD ilişkileri nin şekillendirilmesini de ele alacağı haber veriliyor. Baker'ın SSCB'de bulunduğu süre içinde Gorbaçov, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeitsin, KGB Baskanı Vadim Bakatin, Savunma Bakanı Yevgeni Şapoşnikov ve adı Sankt Petersburg olarak değiştirilmesine karar verilen Leningrad'ın reform yanlısı Belediye Başkanı Anatoli Sobçak ile görüşmesi bekleniyor. Azerbaycan'daMuttalibov'un tek aday olduğu seçim yapıldı Sonucubelli seçimDevlet başkanlığı seçimi Azerbaycan'a bağlı Nahcivan Özerk Cumhuriyeti'nde yasaklandı. Azerbaycan Halk Cephesi, seçime karşı olduklarını açıkladı. Dağlıİc Karabağ bölgesinde Azeri-Ermeni çatışmasmda 6 kişi öldü. MOSKOVA (AA-AFP)— Oy verme işleminin sabahın Azerbaycan Cumhuriyeti'nde erken saatlerinde başladığı se- Haik Cephesi'nin genel grev çimde, Azerbaycanular ilk kez başlatmasına karşın engelleye- devlet başkanını dognıdan belir- mediği ve Devlet Başkanı Ayaz lemek için oy kullandüar. Mutulibov'un tek aday olarak Seçimde Muttalibov'un karşı- katıldığı seçimler dün yapıldı. sına tek aday olarak çıkacağını ilan etmiş olan "sosyal de- mokrat" Zerdüşt Alizade, oy verme işlemine bir hafta kala, seçimlerin ertelenmesi gerektiği- ni belirterek adaylığını geri çek- mişti. Azerbaycan Halk Cephesi, halka "demokratik olmadıgı" için bu seçimi boykot etmesı çağnsında bulunurken Azerbay- can'a bağlı Nahcivan özerk Cumhuriyeti'nin parlamentosu (meclis) geçen yıl Bakü'ye yapı- lan askeri müdahalenin başlıca sorumlulanndan biri olarak ni- telediği Muttalibov'un devlet baskanı seçtimesiyle sonuçlana- cağı kesin olan bir seçime izin vermeme kararı aldı. Nahcivan Meclis Başkanı ve Muttalibov'un siyasi rakibi olan Haydar Aliyev'in, "Halkın is- temlerine kaışüık vennek ımı- ayta" bu karann aündığmı açık- lamasına karşın Azerbaycan Parlamentosu Başkanhk Divanı, başta Aliyev olmak üzere, bu ka- rann uygulanmasını sağlayacak PARLAMENTOYA DESTEK — Gürcistan'da devlet baskanı aleyhine duzenienen gösteriJerin vanı sıra bağımsızlıklannı tanıma- dıgı için Moskova ile ilişkileri kesrne karan aJan parlarnento>a destek veren gosteriler de duzenleni>or. (Fotoğraf: RELTER) ERMENISTAN Komünist Partisi lagvedildiMOSKOVA (AA) — Ermenıstan Komü- nist Partisi kendisini lağvetme karan alır- ken, Kazakistan Komünist Partisi'nin adı- nı ve programını değiştirme önerisi, partili delegelerin sert tepkisiyle karşılaştı. Interfaks ajansınm haberine göre Erme- nistan KP delegeleri dün düzenledikleri konferansta, partinin dağıtılması ve iJd yeni parti halinde yeniden örgütlenmesi konu- sunda anlaşma sağladılar. Buna göre ko- munistlerin bir bölümü "demokratik nitelikli" bir parlamenter parti yaratırken, daha Ortodoks üyeler de KP'nin çizgisine yakın bir platforma sahip bir örgüt kura- caklar. Kazakistan 'da ise Devlet Baskanı Nur- sultan Nazarbayev'in, KP'nin adını ve programını değiştirerek daha ılımlı bir sos- yalist çizgi benimsemesi önerisinin, KP de- legeleri tarafından sert biçimde eleştirildi- ce altına almayı amaçladığı" bildirildi.ği bildirildi. Interfaks, Kazakistan KP'nin geleceğini . . , uyt. belirlemek için düzenlenen olağanüstu AÇİIK tehllKeSl kongreye katılan delegelerin yuzde 70'inin, SSCB'nin başkenti Moskova'da bu kış partinin adının değiştirilmesine ve mülki- gıda maddeleri darlığ] sonucu "açük" baş yetinin kısmen de olsa kamulaştınlmasına göstermesi tehükesine karşı, kent belediyesi karşı çıktıklarmı duyurdu. bünyesinde bir "olağanüstü durum Nazarbayev, SSCB Başkanı Mihail Gor- baçov aleyhindeki darbenin başansızlığa uğramasından sonra Kazakistan KP Birinci Sekreterliği'nden istifa etmişti. öte yandan özbekistan'ın da, SSCB'den bağımsızlık ilan eden Ukrayna ve Azerbay- can cumhuriyetlerinin yolunu izleyerek ken- di Savunma BakanlıgVnı kurduğu bildiril- di. Özbekistan Devlet Baskanı'nın karama- mesiyle kurulan Savunma Bakanlığı'nın "Cnmhurryetin toprak bütUnlüğiinii güven- komitesi" kurulduğu bildirildi. TASS ajansınm haberine göre belediye- nin yurütme kurulu üyelerinden Vladimir Karnauhov'un başkanhğında kurulan ko- mite, kentin bu kışlık gıda tüketimini gü- venceye alabilmek için Orta Asya cumhu- riyetleri ve Moskova çevresindeki üretici- lerle doğnıdan bağlantılar yapmakla görev- lendirildi. Bu yılki tarım urunleri rekoltesinin çok düşük olması nedeniyle kış aylannda Mos- kova dahil SSCB'nin birçok bölgesinde aç- lık başlamasından korkuluyor. herkesin yargılanacağını bildir- di. Hile iddiası Bu arada dünkü seçimlerde resmi makamlar katılım oranı- nın seçime yasallık kazandır- mak için gerekli olan yüzde 50'nin üzerine çıküğını iddia ederken Halk Cephesi yetkilileri seçimde yolsuzluk yapüdığını ve katılım oranının çok daha dü- şük olduğunu savunuyorlar. Halk Cephesi liderlerinden Ab- bas Abdullah, 4-5 yıl önce öl- müş kişilerin bile seçmen kütüklerine yazıldığım ve bu ki- şiler kullanacak bahanesiyle oy pusulaları basüdığuu bildirdi. BakU'de seçimi yerinde izleyen gazeteciler de bazı kişilerin "öteki aik bireylerinin de oyn- nu kullanacağı" gerekçesiyle sandık kurullanndan çok sayı- da oy pusulası alarak bunlan is- tedikleri gibi sandıklara attıklannı belirtiyorlar. Seçimlerin boykot edilmesi ve dünün "Bakü sebitlerini anma günü" olması çağnsında bulu- nan Azerbaycan Halk Cephesi'- nin çağnsına uyan binlerce kişinin de dun sabah "Şehitfer Bagı"nda toplandıktan sonra, Azadlık meydanına gittiği haber verildi. Azerbaycan'ın Dağlık Kara- bağ bölgesinde önceki gun Er- meni - Azeri çatışmasmda 6 ki- şinin daha öldüğü bildirildi. Olağanüstu Durum Komitesi KomutanlıgYnın TASS'a yaptığı açıklamaya göre Gadrnt vilaye- tinin, Ermeniler ile Azerilerin birlikte yaşadığı Tug köyunde iki Azerinin nedeni ve faili be- ürlenemeyen cinayeüerde öldu- rülmüş olduğu belirlendi. Yine Gadrut vilayetinde ön- ceki gün öğle saatlerinde Erme- nileri taşıyan bir yolcu otobu- süne düzenlenen saldıı'ıda da bi- ri kadm üç Ermeninin hayatı- nı kaybettiği, akşam saatlerin- de çıkan bir çatışmada da bir Ermeninin öldüğü haber veril- dh Gürcistan kanşık Bağımsızbğını tammadığı ge- rekçesi ile önceki gün Moskova ile resmi ilişkileri kesen Gürcis- tan Cumhuriyeti'nde ise Devlet Başkanı Zviad Gamsahnrdia aleyhindeki protesto gösterileri devam ediyor. önceki akşam başkent Tiflis'te düzenlenen gösteride yaklasık 15 bin kişi Gamsahurdia'nın istifasını iste- di. Göstericilerin "Gürcistan Çavuşesku'su istifa et" diye slo- ganlar attığı bildirildi. Güney Osetya'da da bağım- sızlık isteyen Osetlerle Gürcüler arasında çatışmaların sürdüğü bildirildi. Bölgede yaşayan çoğu Müslüman yaklasık 200 bin Oset, çoğunhıktaki Gürcüleri ekonomik ve siyasal bakımdan ayrımcı politika izlemekle suçluyor. ISVEÇSEÇ*"MLERI Televîzyon yayınları yansızIsveç'teiktidar, 'yönlendirme' ayncalığına sahip değil. Toplumun tüm kesimlerini temsil eden bir tür anonim şirket olan Radyo- Televizyon Kurumu'nun iktidarla arasında açık bir mesafe bulunuyor. Reklamm yasak olduğu Isveç TV'sinde, siyasi partiler doğal olarak reklam filmlerini yayımlayamıyor. YAVUZ BAl'DAR STOCKHOLM — Sosyal de- mokrasinin kalesi olarak bilinen lsveç'te, 6.5 milyonun üzerinde seçmen 15 eylül pazar günü san- dık başına gidiyor. tktidar için maça doğru geriye sayma adım adım sürerken seçaa yanşımn en önemli sahnelerini TV ve radyo oluşturuyor. Günümüzün en güçlü yönlen- dirici medyası TV'de, Isvec'in ik- tidan ile muhalefeti arasında yer ve zaman çekişmesi var mı? Ya- bancı bir gozlemcinin sosyal de- mokrat iktidarın yayınlarda as- lan payıru aldığını öne sürmesi bir hayli güç. Isveç toplumunun tüm kesimlerini temsil eden, bir tür anonim şirket olan Radyo- Televizyon Kurumu'nun (SR) ik- tidarla arasında açık bir mesa- fe bulunuyor. Her ne kadar ku- rumun genel müdürü hükümet tarafından atanıyorsa da yöne- tim kurulu, hisse sahibi olan tüm siyasi partilerden, büyük sanayi kuruluşlanndan, sendi- kalar, basın, kooperatifler, mes- leki kuruluşlar, yayınevleri vs. temsilcilerinden oluştuğundan, SR'nin yayınpolitikası, iktidar- lara hissedilir bir manevra ala- nı bırakmıyor. TV ve radyonun tarafsızhğı çercevesinde, her seçim kampan- yasjnda yaym yoluyla propagan- da, partiler arasında sessiz bir uzlaşmaya, bir tür "Gentdmans Agreemenf'a uygun biçimde yü- rütülüyor. Oyunun kuralı son derece basit: İktidar ya da mu- halefet oluşuna, büyüklüğune, hatta parlamento içi ya da dışı olmasma bakılmaksızm her par- tiye eşit süre tanmıyor. Ama bu eşit süre halka Iritaben konuşma sekünde değil, vaatlerin eleştirel biçimde sorgulanması şeklinde kullanılıyor. Söyleşiler Radyodaki sorgu-söyleşiler, ana haber merkezinde görevli, iç politika ve ekonomi uzmaru iki gazeteci tarafından yürütülüyor. Partilerin sıralamasında, seçim tarihi yaklaştıkça daha büyük partiye yer verilmesi gibi bir yöntem izieniyor. Sözgelimi bu seçim kampanyası, parlamento dışı olan, ancak güçlü bir aday sayılan yeni demokrasi ile baş- ladı, ya sosyal demokratlaria ya da anamuhalefet partisi muha- fazakârlarla son bulacak. Isveçî te iktidar yanşı genellikle "şir- kete yeni yönetkn knnıhı seçme" gibi görüldüğü, başka deyişle ekonomi birincil olduğu için parti liderleri ile söyleşiler ağır- lıklı olarak gelir-gider hesapla- malarının irdelenmesi ve zayıf noktalann ortaya çıkanlmasıy- la savunulması şeklinde geçiyor. Bu söyleşilerde gazetecilere dü- şen görev, her partiye kuşkuyla yaklaşmak. Kimi zaman bu tu- tum iki taraf arasında sert atış- malara da yol açıyor, ama İs- veç'te politikacılar basının göre- vınin ne olduğunu da öğrenmiş durumda. Reklamm yasak olduğu Isveç TV'sinde siyasi partiler -doğal olarak- reklam filmlerini yayun- layamıyor. Her seçim öncesinde TV'nin iki kanalı arasında bir görev bölüşümüne gidiliyor. Bi- rinci kanal genellikle iki gazeteci-bir lider şeklinde radyo- nun benzeri sorgu söyleşileri birer-ikişer gün arayla eşit süre- li olarak (bir saat) yayımlarken ikinci kanal, kampanyanın fûıal bölümü sayıian tartışmaya can- h olarak yer veriyor. İktidarla, onun o seçimlerdeki en büyük rakibi olan parti ya da partiler arasındaki tartışma da -ki se- çimlerden üç-dört gün önce yapıhyor- ikinci kanalın sorum- luluğu altında. Parlamentoya gi- receği sanılan her partinin katıl- dığı, yine iki kişi tarafından yü- rütülen toplu tartışma ise seçim- lerden iki gece önce yayunlanı- yor. Yayınla propaganda yasağı sadece seçim günü geçerli. ık bir televizyon almayı düşünüyorsanız... Beko taksit dünyasındaki bu seçeneğe dikkat! Bu seçenek tam size gore. Dıledığinız televızyonu şımdı seçın Kasım, Arafık ya da Ocakta teslim alın. Taksıtlerınızı rahat rahat ödeyın... ÜRÜN-MODEL 37E-Beko S M 40£ Beko S M FST 51E BekoSM 56E Beko S M 51E Beko Sıesta Tetetexî)ı 55E Beko Multıpte FST 55E Beko Sıesla FST Telele<!lı 63E Beko Sıesta FST Teletext lı KASIM-ARAUK TESÜM (11 AT) 11M<H ?35000 256 COO 295CO0 .2-rccı ^ ((.< JDO OCO 39COOO 44Û0OÛ KAV.*MI 2820000 32-6TO 3540000 3936 000 3 840300 426ÛT0C 4 680 30C 3 280ıT0C ARAUK-OCAK TESÜM (13 AV) 13MOÜ 206000 237 OCC 260 M 2950ÖO 283000 316000 345 000 39C0CO KJU.feMI 2884 000 3318000 3640 300 4'30D00 3962093 4 424 003 483O00O -46O0OÜ Bu l a d o 15 8 1991 tanh nde baş ayan Taksit Djnyasında BeKo Kaoısı Açıidı'' kamparyasmın tslevızyonla ıigJı bO'jmudu' Katılma <oşullan ıçın Beko Yetkılı Satıc nızı aray n BEKO TICARET A.Î ISTANBULMerkei Tet 152 49 0O,'7halŞışt Magazası Tel 146 21 « 146 64 06 ANKARA BUROSU Tel 11 7 31 25 6 nai IZMIR $UBESI elie.ı.00 8 03 X AOANA ŞUBESI Tel 2302 66'3 naı Her Beko alana, bir Casio saat bedava! 8u kampanyamıza katılanlara ştk ve guzel bir arrnağanımız var Bedava tnr-kadın veya e'kek • CASİO kol saatı BekoBirdünyamarkasıdr POL1T1KADA SORTJNLAR ERGUN BALQ KonfederasyomınÖnündeki Tehlikeler ve TürkiyeSovyetler Birliği'ni ortadan kaldıran yeni gevşek konfede- rasyon modeli ya da Mihail Gorbaçov'un deyişi ile "Egemen Devletler Birliğj" Türkiye'yi de yakından ilgilendiren bazı teh- likeleri beraberinde getirebilir. Merkezin güçsüz duruma düş- tüğü yeni modelde, cumhurıyetler arasındaki sürtüşmeler ye- ni boyutlar kazanabilir. Örneğin Azerbaycan'la Ermenlstan arasındaki Yukarı Karabağ anlaşmazlığı, merkezin güçlü ol- duğu, gerektiğinde asken birliklerie duruma müdahale etti- ği dönemde bile çözümlenememişti. İki cumhurıyet arasın- da topyekûn bir savaş, ancak bölgede üslendirilen Sovyet ordusu sayesinde önlenebilmışti. Yeni modeldeki 'güçsüz merkez'in artık cumhuriyetler arasındaki çatışmalara esktsi kadar etkin ve hızlı bir askeri müdahalede bulunması zor ola- caktır. Azerbaycan-Ermenistan çatışması ömeklerden yalnızca bi- ri. Moldavya Cumhuriyeti'nde Gagavuz Türkleri ile Dinyester bölgesinde yaşayan Rus azınlık ayaklanmış durumda. Gür- cistan'da ise bağımsızlık isteyen Osetlerle, Gürcüler arasın- da kanlı çatışmalar oluyor. Gevşek konfederasyon modelin- de, güçsüz merkezi yönetim, bu tür çatışmalan nasıl durdu- racak? Kaldı ki konfederasyonun en güçlü üyesi Rusya Cumhuri- yeti'nin kendi dertleri başından askın. 16 özerk cumhuriyet- ten oluşan Rusya'da inguş ve Çeçenler arasında huzursuz- luk başladı bile. Onları yakın bir gelecekte sözgelişi Tatarlar ya da Başkırlar izleyebilir. Orta Asya'daki Müslüman Türk cumhuriyetleri ise merke- zin denetimini yitirdiği ortamda İran, Pakistan, Afganistan, Suudi Arabistan tarafından desteklenen radikal Islamcı akım- lara açık olacaktır. ABD'nin baş dostu ve gericiliğin kalelerinden Suudi Arabistan'ın bu cumhuriyetlerde yoğun faaliyet gösterdiğine ilişkin haberler gelmektedir. Bu noktada Türkiye, temkinli ve dikkatli bir politika ile İran, Suudi Arabistan, Pakistan gibi ülkeler tarafından körüklene- cek radikal İslamcı akımları dengeleyebilir Bu polıtikayı kış- kırtıct olmaktan özenle kaçınarak ızleyebildiği takdirde, Mos- kova'ya da büyük yardım etmiş olur ve aradaki dostluk bağ- ları güçlenir. Orta Asya cumhuriyetlerinin Türkiye ile ortak sı- nırlan yoktur. Ama sözgelişi Türkmenistan'ın Iran'la, özbe- kistan'ın ise Afganıstan'la ortak sınırları vardır. Radikal İslamcı akımlar, cumhuriyetleri konfederasyondan uzaktaştırıp, bu ûlkelere doğru kaydırabilir. Türklük ve laiklik unsurlarının ra- dikal İslamcı akımlann önüne set çektiği ortamda ise Orta Asya cumhuriyetleri, konfederasyonun güvenilir ve sağlıklı üyelerı olarak kalabilirier. Orta Asya'daki Türki cumhuriyetierin konfederasyondan ay- rılmaktan kazanacakları bir şey yoktur. Aksine eşit haklara sahip üyeler olarak birlikte kalmakta büyük ekonomik çıkar- ları vardır. Türkiye bu olguya katkıda bulunduğu takdirde, ku- zey komşumuzla gerçek ve kalıcı bir dostluğun temelini at- mış olur. iran ve Suudi Arabistan, halen Sovyetler'in içinde bulun- duğu kaostan azami yarar sağlama peşinde görünüyorlar. Müslüman Türk cumhuriyetlennde dini propagandaya hız ve- rilmiştir. Pakistan'ın da aynı yolda olduğu düşünülebilir. Türkiye bu ortanda Orta Asya cumhuriyetlerinin yanında yer almakla aynı zamanda Moskova'daki merkezi yönetimin de yanında yer almış olacaktır Ancak böyle bir politika izlerken bazı çevrelere çekici ge- len Pan-Türkizm, Turancılık gibi hayallerden özenle kaçınmak, akılcılık ve gerçekçilikten ayrılmamak gerekiyor. MOSKOVA GÜNLÜĞÜ ^Olağanüstü' artık olağan Darbeciler, kendilerine "Olağanüstu Hal Komitesi" adını takmışlardı. Altı ay olağanüstu durum ilan ettiler. Parlamento ve Halk Temsilcileri Kongresi "olağanüstu" toplandı, ülkede "olağanüstu" gelişmeler yaşandı. amacına Litvanya, Letonya, Estonya, Gürcistan ve Moldo- va (Moldavya) cumhuriyetleri- nin uyacaklan oldukça kuşku- HAKAN AKSAY MOSKOVA — Sovyet baş- kentinde iki haftadır en sık duyduğumuz sözcüklerden bi- lu, KGB ve tçişleri Bakanlığı'- ri "olağanüstu". Darbeciler nın ne derece bütunsel bir gö- kendilerine Olağanüstu Hal Komitesi" adını yakıştırdılar ve aJtı ay süreyle "olağanüsta do- ram" ilan ettiler. Geçen hafta parlamentonun "olağanüstu" oturumJan ya- devletten aynlmak isteyen pıldı. HaJk Temsilcileri Kong- cumhuriyetlerle "medeni bo- resi "olağanüstu" toplandı. Tartısılan konular, önerilen çörümler, alınan kararlar hep "olağanöstö" Halk Temsilcile- ri Kongresi'ni izlerken gerçek- rünüm arzedeceği de birer so- ru işareti. Vine de kongrede alınan ka- rarlann ışıgında, başta Baltık ülkeleri olmak üzere merkezi şanma'7 koşullanrun doğmuş olması en büyük kazanımlar- dan biri oldu. Kuşkusuz uygulamada pek çok sorun çıkacak. Onyıllardır süren merkeziyetçi yapı ve an- layış, alınan kararlann somut uygulamasında defalarca dire- ten de "olafanüstn" -veya "olagandısı" diyelim- bir at- mosfer hissettik. Her şeyden önce bu toplan- niş gösterecek tılann yetmiş yıllık konugu, ; başkanhk divanının arkasmda Geride kaldl kalan panodaki Leain portresi ortadan kaybolmuştu. Darbe, eski Sovyetler Birli- Ama eski model artık geride kaldı. 'Bunda Gorbaçov'un ği'ni "öç gönde" yok etti. tm- Ydtsin ile birlikte davranmaya zalanmak üzere olan federatif özen göstermesi ve öteki dokuz birlik anlaşması eskiyiverdi. cumhuriyet liderinin de yakla- Şimdi kon federatif bir birlik şık aynı çizgide tutum alması kuruldu. Cumhuriyetierin çı- belirleyici oldu. karlan, merkezi iktidan biçim- liyor; onu koordinatörlük çer- Yeltsin ve Gorbaçov'un ön- derliğindeki refonncu milletve- killeri -"knçiik bir ışın sol refonnist" grubun dışında- bir- çevesiyle sınırlıyor. Gorbaçov ve on cumhuriyet lideri tarafından yapılan açık- liğin korunması için caba sar- lamada, yeni birlik "Sovyetler fettiler. Birhğin dağıhnası du- rumunda, cumhuriyetler ara- sında ekonomik, politik ve as- Birh'ği" olarak adlandınlmı- yor. Hatta Sovyet sözcüfü niç geçmiyor açıklamada. (Zaten keri pek çok sorun çıkacağını, Rusya, Beyaz - Rusya, Kaza- kistan ve Türkmenistan dışuı- daki tüm cumhuriyetler, bu sözcüğü resmi adlanndan çı- karmış durumdalar.) "Bıktık bu 'Soryet'ler- bunun dünya barışı açısından da tehlikeli olacağım savundu- lar. Aynca Beyaz Rusya, Özbe- kistan, Tacikistan ve Azerbay- can gibi komünistlerin güçlü den", diye konusanlann sayı- olduğu cumhuriyetlerde, aynl- sı giderek artıyor. ("Sovyet" sözcüfü, 1915 bi- rinci Rus devrimindeki yerel ik- tidar organlarının, "konsey", "şûra" anlamına gelen adıydı. Rusçadaki ikinci anlamı ise "ögüt", "tavsiye"dir.) Cumhuriyetler arasında ku- rulması öngörülen ekonomik işbirliği mekanizması, Baltık ülkeleri de dahil, herkesin çıka- nna görünüyor. Ancak "silahlı kuvveUerin bütünse! yapısuun korunmaa" manın "kapishanenin büyük bir koioş«ndaıı küçik hücre- lere geçmek" anlamına gelebi- leceğini ifade ettiler. Öte yandan bu "olaganüs- tii" geÜşmelerin yaıunda, Mos- kova'da aylardır peynirin izine rastlanmaması, şeker ve sigara- nın karneye baglı olması, yu- murta ve salamın az rastlanır (ve rastlandığında da uğrunda saatlerce kuyruklarda beklenir) gıda maddelerinden olması, en "olağan" şeyler sayıüyor.