Katalog

8 EYLÜL 1991 DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/U KP, milyarlarca dolar kaçırmış • MOSKOVA (AA) — SSCB'nin reform yanlısı gazetelerinden Komsomolskaya Pravda, Komünist Parti'nin ülke dışına milyarlarca dolar kaçırdığını açıkladı. Gazetenin "can guvenliğinden korktuğu için adının açıklanmasını istemeyen" bir bankacının verdiği bilgiye dayanarak bildirdiğine göre, geçen yüın sonundan başlayarak, Moskova'da yaşayan yabancılann da karıştığı yasa dışı transferler sonucunda, SBKP, 280 milyar ruble karşüığında 12 milyar doları yabancı bankalardaki bazı hesaplara transfer ettirdi. Bankacı bu paranın hangi ülkelerde ve hangi bankalarda ne tur hesaplara yatınldığını açıklamadı, ancak tum bu transferlerin KGB'nin bilgisi ve desteğiyle yapıldığını bildırdı. Su konferansı • KAHtRE (AA) — Mısır, IstanbuFda kasım ayında düzenlenecek Ortadoğu Suları Konferansı'na Israil'in de kauhp katılmayacağı yolunda ortaya çıkan anlaşmazlığın giderilmesi için devreye giriyor. Bush'ıın Kıbrıs için çagrısı • LEFKOŞA (AA) — ABD Başkaru George Bush, eylül ayında Kıbns konusunda ust duzey bir konferans toplanabilmesi için, ilgili taraflan "çabalannı iki kat arttırmaya" çağırdı. Başkan Bush, Beyaz Saray'dan yapılan yazıh açıklamasında, BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar'ın konuyla ilgili uğraşlannı "azimle desteklediğini" bildirdi. Bush, ABD yönetiminin Kıbns konusunda tüm ilgili taraflarla "sıkı temas" haJinde olduğunu belirterek, harcanan çabaların başanya ulaşması için genel sekretere her türlü yardımı sağlayacaklarını kaydetti. Talabani'den sert tepki • LEFKOŞA (AA) — Irakh muhaiif Kürt liderlerden Celal Talabani, Irak'ın yeni siyasi partiler yasasını sert bir dille eleştirdi. Iran resmi haber ajansı İRNA, Kurdistan Cephesi liderierinden ve cephe içindeki Kurdistan Yurtseverler Birliği (KYB) lideri Talabani'nin Kürt partilerin yasal olarak faaliyet göstermesine olanak tanımayan yeni yasayı diktatörce olarak oitelediğini duyurdu. İRNA Kuzey Irak'ta yayın yapan KYB radyosuna atfen verdiği haberde Talabani'nin, Bağdat yönetimini Kurt liderler ile daha önce varılan anlasmaya uymamakla suçladığını bildirdi. Irak'ta btiyük gıda sıkıntısı • NEW YORK (AA) — BM'nin Insani Yardım tşleri Koordinatöru Sadrettin Ağa Han, Irak'ın gıda ve s>ağkk malzemesi sıkıntısının kritik boyutlara yükseldiğini ve bu sıkıntıya kısa sürede çözüm bulunması için Irak'ın acil olarak 1.7 milyar dolara ihtiyacı olduğunu bildirdi. Ağa Han, 28 ağustos tarihli konuyla ilgili raporunda gıda ve sağlık malzemesi açığımn "trajik boyutta" olduğunu vurgulayarak, BM Genel Sekreteri Javier Perez de Cuellar'ın Irak'a tanınan petrol satış izninin 1.6 milyar dolardan 2.4 milyar dolara yukseltilmesi önerisini de desteklemiş oluyor. İtalyan gazeteci serbest • LEFKOŞA (AA) — KKTC'de 11 gündür gözaltın- da tutulan italyan foto muha- biri, bugun serbest bırakılarak Kıbns Rum kesimindeki ltal- ya Buyukelçiliği'ne iade edil- di. CIA'nin eskiyetküisi Fuller, Türki-Sovyet cumhuriyetlerini değerlendindk Türklük Islaırfa ağır basıyor"Türkiye, Türki cumhuriyetlerle ilişkilerinin Rusya tarafından 'olumlu ve yapıcı' olarak kabul edilmeye devam etmesine özen göstermelidir. Ruslar, îslami köktencilik istemiyorlar. Türk modeli onların da çıkanna." — 2 — UFUK GÜLDEMİR WASHINGTON — CIA es- ki uzun dönemli tahminler di- rektörü Graham Fuller Türki- ye'nin gerek Türkluk boyutu, gerekse de izlediği olgun SSCB politikaları nedeniyle Türki cumhuriyetleri olumlu açıdan etkileyebileceğini düşunüyor. Fuller Turki cumhuriyetlere son gezisinde edindiği izlenim- leri şöyle aktarıyor: "Her şeyden önce Türkiye'- ye saygıyla bakıyorlar. Türki- ye'nin Türk dünyasının merke- zi olduğunun bilincindeler. Ay- nca başansı soru işaretlerine açık Rus perestroykası yanında Türk perestroykasımn başansı su götürmez. Türkiye'ye ügi bü- yük, ama Moskova'mn demir yumruğundan korku da bir ger- cek. Pantürkizmin Moskova'yı ürküteceğini düşünüyorlar. O yüzden de konuştuğum bazı başkanlar dahil tum Ust düzey yöneticiler Turkiye'yi kucakla- mak biçiminde algılanacak be- yan ve davraruşlardan kaçmı- yorlar. Türkiye ile kültürel bağ- lannın altını çiziyorlar, ama si- yasi açıdan Türkiye'den herhan- gi bir ülke gibi söz etmeye özen gösteriyorlar. Ancak son hafta- larda durum değişti. Yeni açı- lımlar olabilir. Tabii Türkiye'- nin onlara bakışı da önem taşı- yacaktır. Türkiye şimdiye kadar çok dikkatliydi ve doğru politi- ka izleyerek Moskova'yı rahat- sız etmekten kaçındı. Ankara kanımca Türki cumhuriyetlerle iyi ilişkiler geliştirmeye, ama bu- nu Moskova ile iyi iliskilerle pa- ralel götürmeye devam etmeli- dir. Türkiye'nin Türki cumhu- riyetlerle ilişkilerinin Rusya ta- rafından "olumln ve yapıcı" olarak kabul edilmeye devam yor. Ancak bir noktada Türki- etmesine özen gösterilmelidir. yeli teknisyenter Rusların yeri- Bu gerçekten olumlu ve yapıcı ni doldurabilir. Bu, Türkler olabilir de. Çunku Ruslar Orta Ruslardan daha iyi teknisyen ol- Asya'da tslami köktencilik iste- duğu için değil, Rusların siyasi miyorlar. Türk modeli Ruslann dezavantajlan olduğu için da çıkannadır.'" mumkün olabilir. — Türkicomhuriyetlerdeha- T . . . . . . . „ . . _ K««..«r«- va da bu >önde mi? Turkiye'- Turklnk ağır basıyor deki Tıirklerin vaşam biçimi bir — Türki cumhuriyetlerde çekim unsunı mu? Türklük mü > oksa İslam mı agır FULLER — Atatürk Türki- basıyor diye sorulsa, bu, karma- yesi kapsamında farkındalar. Ama Türkiye'ye müstakbel ilgi- leri şu anda yoğun çaba göster- dikleri bağımsızlık mücadelele- ri nedeniyle bölünmüş durum- da. Unutmamak gerekiyor ki bu cumhuriyetlerde ciddi bir Rus ÇERNlŞEV'tN BASBV TOPLANTISI Sovyetier'de birllk korunacak SSCB'nin Ankara Büyükelçisi, Türkiye ile tüm antlaşma ve ilişkilerinin 'aynen yürürlükte' kalacağını vurguladı. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — Sovyetler Birliği'nin Ankara Büyükelçisi Albert Çer- nişev, ulkesinde butünlüğun ko- runacağını belirterek "Kurula- cak biriik yepyeni temellere da- yanacaktır. Tüm cumhuriyetle- rin bağımsızhgına saygı tcmel aknacaktır" dedi. Sovyetler Bir- liği'nde izlenen son gelişmeler çerçevesinde, Turkiye ile tüm antlaşma ve ilişkilerin aynen yü- rürlukte kalacağını vurgulayan Çernişev, Türkiye'nin yapacağı 100 milyon doiarlık gıda, ilaç ve tüketün malları yardımını mem- nuniyetle karşıladıklanru söyle- di. Çernişev, dün duzenlediği ba- sm toplantısında, hiçbir cumhu- riyetin zorla birliğe davet edil- meyeceğini vurguladı. Baltık cumhuriyetlerinin yam sıra diğer cumhuriyetlerin de bağımsızlık karan vermeleri durumunda bu- nun saygıyla karşılanacağını ifa- de eden Çernişev, şunlan söyle- di: "Darbeden hemen sonra tüm cumhuriyetler bağımsızlıklannı ilan etnve egttimi içine girmiş ise- ler de, artık bir kendine gelme süreci başlamıştır. Bizim cum- huriyetlerimiz ve burada yaşa- yan insanlar arasuda o kadar sı- kı bağlar oldugu anJaşılmıştır ki bu bağlar Avrupa Toplulufu- ndaki bağlardan çok daha kuv- vetlidir ve bu bağlar kopacak olursa, birçok cumhuriyetimiz politik ve ekonomik olarak ken- di faayatlannı sürdüremez hale getebilirkr. Darbeden önce Gür- cistan ve Ermenistan gibi birçok devlet, SovyetJer Birligi'ııdeıı ke- smlikle ayrilacaklannı açıkiamış iseler de daha temkinli bir tu- tum içine girmişlerdir. Halk Cepbea'nce alınan kararlan her iki cumhuriyet de destekkmiş- tJr." Türkiye ile ekonomik ilişkile- rin de aynen devam edeceğini açıklayan Çemişev, "Üzerimiıe aldıgımız tüm yükümlülükleri yerine getireceğiz. Türkiye ile ilişkilerin daha da güçlenınesi için calışntalar yapacagız" dedi. Sovyetler Birliği'ndeki gelişme- ler karşısında Türkiye'nin den- geli tutumunun saygıyla karşı- landığını vurgulayan Çernişev, eylül ayında iki ülke arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi için Moskova Büyükşehir Belediye Başkanı ve Kazakistan Cumhur- başkanı'nın Turkiye'yi ziyaret edeceklerini söyledi. Çernişev, Dışişleri Bakanı Safa Giray'ın da Sovyetler Birliği'nde bir kon- feransa katüacağını ve çeşitli ko- nularda temaslarda bulunacağı- nı bildirdi. Sovyetler Birliği'nde yaşan- makta olan süreçten geri dönu- lemeyeceğini dile getiren Çerni- şev, radikal reformları hızlı bir şekilde uygulamaya devam ede- ceklerini kaydetti. 15 cumhuri- yetin ekonomik işbirliği yapıl- masından yana olduğunu belir- ten Çernişev, ekonomik alanda aldıklan tüm uluslararası yü- kümlülükleri yerine getirmeye hazır olduklannı söyledi. Sov- yetler Birliği'ne yapılacak olan ekonomik yardımlan memnun- lukla karşılayacaklarmı da kay- deden Çernişev, "Ama şunu da söyleyeyim, biz acuktan ölmeye- cegiz. lmkânlarımız buna yeterlidir" diye konuştu. YUGOSLAVYA nüfus yaşıyor ve teknik işgucü- nü oluşturuyor. Bu cumhuriyet- lerin Ruslara ihtiyacı devam edi- şık bir olguyu basite indirgemek mi olur, yoksa böyle bir soru sorulabilecek kadar kalın çizgi- lerden söz edilebilir mi? FULLER — Tereddütsüz olarak Türklüğün ağır bastığı- nı söyleyebilirim. Ama düşun- celer hâlâ gelisiyor, önce özbek, Kazak, Kırgız olmaya calışıyor- lar. Bundan sonraki aşama ge- nel çizgileriyle Türklüklerini ta- nımalan olacaktır. Hepsi Tür- küzdiyor, amabuanlamlıbir si- yasi manifesto niteliğinde değil henüz. Daha çok kültürel bir yaklaşım, ilginç bir örnek vere- yim: Pekin'den baslayıp Alma Ata, Biskek, özbekistan, Aşka- bat, Tahran'dan geçip Istan- bul'da noktalanacak demiryolu projesi hepsini heyecanlandın- yor. Bu, Uygurları Orta Asya Türklerine, onlan da Istanbul'a bağlayacak bir Türk demiryolu olacak. Âdeta bir Türk kuşagı. Bu ciddi bir ekonomik adım da. Ayrıca alfabelerini de birleştir- meye çalışıyorlar. Ne alfabesi olursa olsun bunun tek alfabe olması yönünde bir eğilim var. Fuller "Türkiye modelinin" sadece Türki cumhuriyetlere de- ğil, Moskova'ya da cazip gele- bileceğini düşunüyor, çünkü Türkiye'nin "siyasi deoeyime sahip, olgun ve istikrarta bir ül- ke olarak Moskova'yı rahatsu etmeden Türki cumhuiyederie ilişki geliştirebUecek bir ustahk sergiledigini" vurguluyor. Gele- cekte bu ustalığa gereksinmenin daha da artacağım kaydeden FuUer, "Çankü Türkiye fırüna- nın bun kaibinde yaşıyor" diyor ve şu değerlendinneyi yapıyor: "Balkanlar, Kafkaslar, Orta- Asya ve Basra Körfezi'ndeki son gelişmeler Türkiye üzerindc yeni baskılar ortaya çıkacağmın habercisi. Bu durum diğer yan- dan da Türkiye'nin daha önce mümkün olmayan bir dizi rol oynaması için fırsatlar yarata- cak. Daha 10 yıl önceye kadar Türkiye'nin Balkanlar, Kafkas- ya, hatta Körfez'de global etki- ye sahip rol oynaması düşünü- lemezdi. Bugün tüm bu bölge- lerde mümkün. O yüzden Tür- kiye'den talepler yüksek olacak ve bu talepler bir tür meydan okuyucu nitelik kazanacak. Bu yüzden Türk siyasi yasamını yönlendirenlerin daha esnek bir duşunme tarzına ve yaklaşımla- ra yönelmeleri gerekiyor. Lider- lerin düş gucüne ve yaratıcılığa ihtiyacı olacak. Çünkü Ameri- kan politikaları Türkiye'ye ar- tık rehberlik etmekten çıkacak. Doğu-Batı çatışması ve NATO varken ABD'nin dünyada nasü bir politika izlenmesi gerektiği konusundaki düşünceleri netti. Türkiye'ye bir tek buna evet ve- ya hayır demek kalıyordu. —BtTTt— ABD-İsrail HIRVATLARIN DRAM1 — Hırvat kadınlar çatjşmalarda yasamını yitiren askerierin ardından gözyaşı döküyor. (Fotograf: AP) ATkrizeçözümanyorLAHEY (Ajanslar) — Hollanda'nın için banş saglanması ve kalıcı çözümler başkenti Lahey'de Yugoslavya'daki buna- bulunması" konusunda kararlı olduklannı lıma çözüm bulmak amacıyla dün bir ara- ifade ettiler. ya gelen AT dışişleri bakanları ve Yugos- Ajmanya Dışişleri Bakanı Hans-Dietrich lavya lıderler, krıze banşçı bir çözum bu- Genscher, AT dışişleri bakanlannca önceki lunmasını öngören ortak bır bıldirı metnı g ü n Brüksel'deki toplantı sırasında hazır- lanan metinle hemen hemen aynı unsurlar içeren bu metnin "tartışmasız" kabul edil- diğini belirtti. Ortak deklarasyon metnine göre konfe- ransa katüan taraflar, beş Anayasa Mah- üzerinde anlasmaya vardılar. AT dışişleri bakanlan, Yugoslav cum- huriyetleri temsilcileri ve Yugoslavya Fe- derasyonu Devlet Başkanı, üç saat süren toplantı sonunda, "Yugoslavya'da berkes kemesi Başkam'ndan oluşan bir hakemlik komisoyununun kurulması konusunda da görüş birliğine vardılar. Bu komisyonun çarşamba guntfkunıbnası ve ertesi gün ça- lışmalanna baslaması bekleniyor. Konferansa başkanlık eden Ingıltere eski Dışişleri Bakanı Lord Carrington, duzen- lediği basın toplantısında, zor bir görevi yüklendiğini kabul ederek bütün taraflar arasında bir "uzlaşı alanı" bulmaya çalı- şacağını kaydetti. Kıbns zirvesi için son çabalarANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Kıbrıs sorununun çözümüne yönehk dörtlü toplantının kaderi, önümüzdeki hafta kesinleşecek. Birleşmiş Milletler yetkililerinin hafta sonundan itibaren KKTC ve Rum yönetimleriyle yapacak- lan temaslar ile Türk ve Yunan başba- kanlarının 11 eylüldeki buluşması son- rasında, zirvenin bu ayın ikinci yarısın- da gerçekleşip gerçekleşmeyeceği netlik kazanacak. BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar'- ın Kibns konusundaki yardımcıları Os- car Camillion ve Gustave Feissel'ın Denktaş ve Vasiliu yönetimleriyle yapa- caklan son temaslar, tarafların, sekiz maddelı cerçeve anlaşmasının bazı temel unsurlan konusundaki anlaşmazlıklann giderilmesi amacını taşıyor. Rum tara- fının KKTC'nin Kıbns'ın yuzde 25 top- rağıyla yetinmesi ve Rum göcmenlerinin kotaya tabi olmaksızın terk ettikleri yer- lere döndürulmesi yönundeki istemleri ile Türk tarafının "siyasi eşitlik" konu- sundaki ısran, başlıca uyuşmazhk nok- talannı oluşturuyor. Diplomaük kaynaklar, Rumlann is- tediği gibi toprak ve göçmenler konu- sunda taviz verilmesinin mümkün olma- dığım, ancak siyasi eşitliğin kabulü son- rasında bu konudaki müzakerenin sür- dürülebilecegini ifade ediyorlar. Rum yönetimi ise siyasi eşitliğin somutlaşması olarak görulen devlet başkanlığının ro- tasyonla el değiştirmesi ilkesine halen karşı çıkıyor. Ancak diplomatik çevre- lerde, bu anlaşmazlıklann zirvenin ya- pıhnasım engellemeyebilecegi görüşu de dile getiriliyor. Bu yaklaşuna göre taraf- lar masaya oturduktan sonra bazı aynn- tıtarı yeniden ele alarak uzlaşmalan mümkün olabilecek. KKTC yönetiminin, dörtlü zirveye ka- tılıp katılmama konusundaki karannı önümüzdeki hafta netleştirmesi bekleni- yor. Cumhurbaşkanı Denktaş, Dışişle- ri Bakanlığı Musteşan Büyükelçı Özden Sanberk'le bu hafta başında yaptığı gö- rüşmeler sonrasında, Rum görüşunün belirsizliği nedeniyle halen bazı konular- da anlayış birliği oluşmadığı ve zirvenin kaderinin belirsiz olduğunu yakın çev- resine ifade etti. Camillion ve Feissel'la yapılacak görüşmeler, bu belirsizliği gi- dermeye yararsa KKTC yönetimi de zir- ve için yeşil ışık yakabilecek. öte yandan BM Genel Sekreteri de Cuellar, Camillion ve Feissel'ın son te- maslanm da değerlendirdikten sonra ge- linen aşama konusunda Güvenlik Kon- seyi'ne bilgi verecek. Genel Sekreter'in raporunda, dörtlü zirvenin geleceği de netlik kazanacak. Başkan Bush, Israil'e verilecek 10 milyar dolarhk kredinin 4 ay ertelenmesini istedi. Dış Haberler Servisi — ABD Başkanı George Bush'un, Isra- il'e verilecek 10 milyar dolarhk kredinin 4 ay süreyle ertelenme- sini istemesi, iki ülke arasında- ki ilişkileri gerginleştirdi. ABD Başkanı Bush, önceki akşam Beyaz Saray'da yaptığı açıklamada, Israil'in ABD'den talep ettiği 10 milyar dolarhk kredinin, işgal altındaki Arap topraklannda inşa edilecek Ya- hudi yerleşim merkezleri için kullanılacağım ve bu durumun Ortadoğu banş sürecini tehdit edebileceğini belirtti. "Banş sü- recini yeniden başlatmaktan başka çaremiz yok" diyen Bush, Kongre'den, İsrail'in kre- di talebine verilecek yarutm, 120 gün ertelenerek Ortadoğu Banş Konferansı sonrasına bırakılma- sını istedi. lsrail Başbakanı tzak Şamir ise ABD Başkanı Bush'un açık- lamasına sert tepki gösterdi. Şa- mir, lsrail televizyonuna dün yaptığı açıklamada, kredi talep- lerinin ABD tarafından redde- dilmesinin, ekim ayında yapıl- ması planlanan Ortadoğu Banş Konferansı'na Israil'in katılma- sını 'etkileyebileceğini' söyledi. 80'lerden bu yana jakuziden telesekretere, özgün müzikten Reebok'a, yuppilerden KDV'ye, yepyeni alışkanlıklarımız... Siyasette de yöntem değişti: Demirel'in tişörtü, DYP'nin marşı, Ecevit'in somon fiimeli basın toplantıları, Refah Partisi'nin zeplin balonları... Siyasetten donumuza kadar. POLİTİKA KAZANI FOKUR FOKUR Demirel Özallaşıyor mu? HEP'te Disiplın Kurulu neden ve nasıl değiştirildi? ANAP'ın Ankara anketinde ne sonuç çıktı? Elit Otel toplantısında aşiret reisleri neler söyledi? YİNE HAŞHAŞ KRİZİ Türkiye ile ABD yeni bir haşhaş krizinin eşiğinde. Uyanık Amerikan firmaları Türkiye kotasını düşürme peşinde. GÖNENLİ NİNJALARI YAKTILAR Cami bahanesiyle mera yakılınca olan binlerce kaplumbağaya oldu. Arsa savaşının kurbanı Ninja'ların öyküsü... • Yönetmen buyurdu, onlar soyundu. • Erkin Koray SHP den DYP'ye nasıl transfer oldu? • ANAP lı ibo'nun bir günlük kararsızlığırun ardmda neler yatıyor? • Nokta, büyük otellerin Türkler'e yasak olan kumarhanelerinde. • Mercedes fiyatına satılık uçaklar. Kımi PKK'dan kaçmak kimi de keyif için alıyor. • Miyop amelıyatı için Moskova'ya gitmenize gerek yok. NELERW • DEGISTIOZEL KALEMI AÇIKLADI: rVIECLİS'TE OZAL'IIM SESİ O L A C A G I M SİYASETTEN DONUMUZA KADAR I BASIN VE YAYINCILIK A.Ş. DEGIŞEN ALIŞKANLIKLARIMIZ Saym MatematikOğretmenleri,Yeni müfredata uygun MATEMATİK ORTAOKUL 3 kitabı çıktı Talim ve Terbiye Kurulu'nun 2.9.1991 tarih ve 141 sayıh karanyla Ders Kitabı olarak kabul edilen "Matematik Ortaokul 3" adlı kitabımız 1991-1992 oğretim yıkndan itibaren 5 yıl süreyle ders kitabı olarak okutulacaktır. * "Gülsüm Yılmaz - Işıl Karabıyık • Bakiye Taşkıran - Atila Şekerci" tarafindan hazırlanan kitabımız "Matematik Ortaokul 3" , Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitaplan Yönetmeliğine göre katıldığı yanşmada en yüksek puanı alarak derskitabı olarak seçilen tek kitap olmuştur. Kitaplanmızın tamaım I. Hamur kağıda 4 renkli ofset • ' - ' . * • - . • . ' . ' , olarak basılmıştır. ' * •' ' İsteyenlere örnek kitap gönderilir. ÜNER YAYINCILIK A.Ş. G ö r m e d e n k a r a r vermeyini2 !... Kazımkarabekir Cad. Sebzebahçeleri Sok. 103 İskitler - ANKARA Tel: 342 45 45 (6 Hat) oR V • t-;'- 3