Katalog

21AĞUSTOS 1991 Giray, Belgrad'a gidiyor • ANKARA (AA) — Dışişleri Bakanı Safa Giray, Yugoslavya Dışişleri Bakanı Budimir Loncar'ın resmi davetlisi olarak yarın Yugoslavya'ya gidecek. Oışişleri BakanlığYndan yapüan açıklamaya göre Giray'ın iki gün sürecek ziyareti sırasında yapılacak görüşmelfFde, ikiÜ ilişkilerin yanı sıra başta Yugoslavya'daki durum olmak üzere güncel konular iizerinde görüş alışverişinde bulunulacak. Fanık Şara ABD'yi övdti • ŞAM (AA) — Suriye Dışişleri Bakanı Faruk Şara, Ortadoğu banşı konusunda ABD'nin sarfettiği çabalardan övgüyle söz etti ve Arap ülkelerinin, Bush yönetiminin Israil'in güvenliğine verdiği önemi bildiğini söyledi. Şara, AP'ye verdiği demeçte, SSCB'de meydana gelen değişikliklerin, önerilen Ortadoğu Banş Konferansı'nı etkilememesi gerektiğini belirterek, "Gorbaçov'a karşı yapılan darbe başanlı olsaydı, Ortadoğu barısı olumsuz yönde etkilenebilirdi" dedi. Dışişleri Bakanı, "Ancak, konferansa katılacak Filistin temsilcileri konusunda tsrail tarafından ortaya konulan engellerin olumsuz etkileri olabilir" dedi. Faruk Şara, Ortadoğu banşının, Batı ve Batı basınının Arapları anlayamamasından da etkilendiğini kaydetti. 8 mücahit daha serbest • KABtL (AA)— Afganistan hükümetinin, 8 mücahiti daha serbest bıraktığı bildirildi. Kızılhaç yetkilileri dün yaptıklan açıklamada, serbest bırakılan mücahitlerin, Pakistan'ın PeşaveT kentine doğru yola çıktıklarını kaydettiler. Kabil hükümeti, mücahitlerin elindeki Sovyet ordu görevlilerinden Kurban Ali Taşrifov karşılığında, rehin tuttuğu 25 mücahiti salıvereceğini açıklamıştı. Taşrifov'un 12 ağustos günü salıverilmesinin ardından, serbest bırakılan mücahit sayısı 20'ye ulaştı. Prenses Anne boşanıyor WJ LONDRA (AA) — Prenses Anne ile ayrı yaşadığı eşi yüzbaşı Mark Phillips'in boşanacaklan iddia edildi. Daily Express gazetesinin, Prenses Anne'in yakın çevresine dayandırdığı haberinde, iki yıldır ayrı yaşayan çiftin, gelecek yılın eylül ayında aynlmayı kararlaştırdıklan bildirildi. Haberde, prenses ile eşinin, Kraliçe Eüzabeth'in isteğiyle, çocukları Peter ve Zara'nın çıkarlan için bosanmak için bir yıl daha beklemeyi kabul ettikleri kaydedildi. 41 yaşındaki Anne ile 42 yaşındaki Philips'in boşanmalarının, Ingiliz Sarayı'nda, 16. yüzyılda Kral 8. Henry'nin Kraliçe Anne*den ayrümasından bu yana ilk boşanma olacağı bildiriliyor. DIŞ HABERLER CUMHURİYET/9 Halk, geçmişine yabancılaşıyor. Bu duygu, Mihail Gorbaçov'un geri dönmesi ile daha da derinleşiyor Sovyet lıalkı Leniıri sorguluyorMoskova'da yaşanan tarih, bireyselleşmeden toplumsallaştınlan insanların trajedisini yansıtıyor. 74 yıllık geçmiş, Sovyet insanı için hiçbir öneme sahip değil. FATtH M. YILMAZ MOSKOVA— Kapitalistleş- mek istiyorlar, "makindeşmek" değil. Moskova'da yaşanan ta- rih, bireyselleşmeden toplumsal- laştınlmış insanlann trajedisini yansıtıyor. Sovyet insanının bey- nindeki ikonlar kınlıyor, geçmi- şin muhasebesi dört duvar ara- sından caddelere yansıyor. Bü- ytik "tabu" Lenin bile sorgu- lanıyor. Komünistiere karşı darbeyi gerçekleştirenler arasında süren soğuk savaş her an sıcaklamaya yüz tutmuş bir biçimde bekleni- yor. Arbat SokağYnın hemen ar- kasındaki bir barikatta bir kız üç gündür ağlıyor. Soğuk sava- şa taraf olmayan sıradan insan- lar gelip geçip genc kıza bakı- yorlar. Kızın sevgilisi direniş sı- rasında ölen üç gençten birisi. Sıradan insanlar kızın gözyaşla- rıyla birlikte bir çelişkiyi yaşı- yorlar, yabancılaşıyorlar, değer- lerini yitiriyorlar. Ah, ne guzel de söylemiştiniz \¥alter Benjamüı, Arbat çarşıla- nndan yola çıkarak ne güzel an- latmıştınız. İnsanın kendine ait olan değerlerden uzaklasabüece- ğini, her şeyin "burjuvazi-işçi sınıfı" temeline oturtularak in- sanın özüne yabancılasabilece- ğini. Keşke Fransa-lspanya sını- rında Nazilerden kaçarken inti- har etmeseydiniz Bay Beniamin. Moskova'da, Frankfurt Oku- lu'nun temsilcüerinden Marksist sosyolog Benjamin'in düşünce- lerini arumsamamak olası değil. Çünkü artık 74 yıllık komünist geçmiş Sovyet insanı için hiçbir öneme sahip değil. Halk geçmi- şine yabancılaşıyor. Bu duygu Gorbaçovİın geri dönmesiyle daha da derinleşiyor. Şimdi geç- miş anımsandığında yalnızca gCzler doluyor. Rusya Parla- mentosu'nun önünde ölen üç genç, geçmişteki küçük güzellik- lere bile sunger çekiyor. Viademir Dyiç Lenin, Sovyet- ler Birliği'nde gerçekten bir ta- bu. Insanlar Lenin'in adını ağ- zına almadan önce şöyle bir dü- şünüyorlar. Gözlerde Lenin'e duyulan saygıyı görmek müm- kün. Ancak özellikle son birkaç gün içinde insanlann bilinçleri- nin zorlandığı ve Lenin'in sorgu- landığı gözleniyor. Ruba Nikitina, Ukra> l nalı, yıl- lardır Moskova'da otunıyor. Ev- li, bir oğlu var. Resim pazarlı- yor. Ayvazovski'nin bir tablosu- na sahip. 12 bin dolara satabi- leceğini soylüyor. Bunlar işin ti- cari yanı. Ya Lenin için söyledik- leri "Lenin'i son darbeye kadar çok severdim. Lenin'e saygım büyiiktü. Son olaylarla birlikte, acaba dedim, Lenin o dönemde iyi mi yaptı? Elimde değil, bun- lan düşünüyorum. Birlikte ol- duğum insanlann hemen hemen hepsi de buna benzer şeyler dii- şüniiyorlar. Belki de bir çelişki- yi yaşıyonız. Komiinizmi istemi- yoruz, fakat neyin gelmesi ge- rektigine de karar veremiyonız." Hadi bakalım kolay gelsin. Bunlan sıradan bir insan söylü- yor. Hiç de öyle direnişle falan ilgisi yok ve sadece bir örnek. Lenin 74 yıl sonra kafalarda yar- gılamyor. Bu davanın kafaİar- dan, dört duvar arasmdan so- kaklara yansıyacağını anlama- mak için de kör olmak gereki- yor. Moskova'nın bazı bölgele- rinde Lenin heykellerinin halk tarafından kaldınldığını da bi- liyor musunuz? Bir acayip ince iş lşte bir örnek daha. Polisin gözünün içine baka baka soka- Sovyet liderv Birlik Antlaşması'ndan sonra bağımsızlık görüşmeleri başlayabilir Ifeltsirrden aynlıkçdara uyarı:tlerRusya Federasyonu Devlet Başkanı, 'Cumhuriyetler, Sovyetl Birliği'nden ayrılma kararı aldığı takdirde Rusya Federasyonu bu cumhuriyetlerle sımr sorununu gündeme getirebilir' dedi. Baltık cumhuriyetleri Yeltsin'in uyansının dışında bırakıldı. Yeltsin'in bu açıklamasının, yeni Birlik Anlaşması'nın imzalanabilmesi için Mihail Gorbaçov'a verilen çok önemli bir destek olduğu belirtiliyor. ESTMYA Lıder Arnold ftuutel. Yüksek Konsey Başkanı Komünıst Parö ûyea mı?- Hayır Halk oyuyla rn şeçıldı? Hayır BafiımsızliK Gecen hafta ılanedık* Birlik Anöaşmasındak) tutumu tmralamavacak IETNYA Lıder Anatolııs Gortunovs Yüksek Konsey Başkanı Komûrast Partı ûyesı nn' Hayir BaSımsızlık. Geçen nafta ılan edıldı Birlik Antlaşmasındakj tutu™ Imzalamayacak ÜTVANTA Lıder Vıtautas Landbergıs, Yüksek Konsey Başkanı Komünıst Partj ûyesı nn' Hayır Halk oyuyla mı seçıldi' Hayır Bağımşıziık Ilan ettı Birlik Antlaşmasındakı tutumu Imzalamayacak UKRANU Lıder Leonıd Kravçuk, Yüksek Sovyet Başkanı Komûrast Partı ûyesı mı' Geçen cumartesı gûnü pamden aynldı Halk oyuyla mı secıtöı' Hayır Bağımşızlık Geçen hafta ılan edild BırSk Antlaşmasındakı tutumu Imzalamayacak Dış Haberler Ser- visi — Sovyetler Bir- liği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov, cumhuriyetlerle ba- ğımsızlık gorüşmele- rinin Birlik Anlaş- ması'nın imzalan- masından sonra baş- layabileceğini söyler- ken Rusya Federas- yonu Devlet Başka- nı Boris Yeltsin, ay- nhkçı cumhuriyetle- ri uyararak Sovyetler Birliği'nden aynlma kararı aldıklan tak- dirde Rusya Federas- yonu'nun bu cum- huriyetlerle "sımr sorununu gündeme getinne hakkını sak- b tuttugunn" açıkla- dı. Üç Baltık cum- huriyeti ise bu uyan- nın dışında bırakıldı. Reuter ve AA'nın haberlerine göre Bo- ris Yeltsin'in sözcusü tarafından dün yapı- lan ve TASS tarafın- dan yayımlanan açıklamada, Rusya yönetimi, SSCB'yi oluşturan birlik cumhuriyetlerinin tümünUn bağımsız- lık ilan etme hakkı- na saygı duyduğunu yineledi. Ancak Rusya Federasyonu 1 nun birlik cumhuri- yetleriyle "sınır sorunlan" olduğu hatırlatıldı. Açıklamada, bu sınır sorunlarında statükonun, "yalnızca federal ilişkilerin konına- cagı bir sözleşmenin imzalanıp onaylanmasıyla" korunabileceği vurgulandı. Boris Yeltsin'in sözcüsünce yapılan açıklama- da sımr sorunlannın, "Baltık cumhuriyetleri dı- şındaki tüm birlik cumhuriyetleriyle gündeme getirilebilecegi" uyansında bulunuldu. Rusya Federasyonu'nun, Ukrayna'dan Kırım'ı, Kazakistan'dan Rus çoğunluğun yaşadığı kuzey bölgelerini, Moldavya'dan da Rus azınlığm ya- şadığı Dnyester Nehri boyundaki topraklan ge- ri almak isteyebileceği belirtüiyor. Yeltsin'in bu açıklamasının darbe girişiminin ardından SSCB'nin dağılmaya başladığı görün- tüsünü veren yerel parlamento kararları karşısın- da Baskan Mihail Gorbaçov'un, Yeni Birlik An- laşması'ru imzalama hedefinin gerçekleşmesi için Sovyet liderine verilen çok önemli bir destek ol- duğu belirtiliyor. Devlet Başkanı Gorbaçov, Sovyetler Birliği HOUAVYA Lıder Mırcea Snegur, Oevlet Başkanı Komünıst Partı üyesı mı' Hayır Halk oyuyla mı seçıldı? Hayır Bağımsızlık Bugûn ılan edılecek Bırtık Antlaşmasındakı tutumu imzalamayacak Sovyetler Birliği'nde 6 cumhuriyet bağımsızlığını ilan etti BEYAZ RUSYA Lıder Nıkolay Dementel. Yüksek Sovyet Başkanı ıstıta ero Komünıst Part üyesı mı' E^et Halk oyuyla mı seçıldı? Hayır Bağımsızlm Öncekı gün ılan edildi Bırtık AnUasmasındak) tutumu Kararsu RUSYA -] Lıder Bons Yeltan. Devlet 1 Başkanı Komünıst Part ûyesı mı' Hayır Halk oyuyla mı seçıldı? Evet Bağımsızlık Bu yonde bir hareket yok Bırtık Antlaşmasındakı tutumu. Imzalayacak Nükleer şılahı olan üç cumhunyetten bin 4 Ö2MKİSTAM "1 Lıder Islam Kenmov. Devlet Başkanı j Komünıst Part üyesı mı' Geçen ; cumartesı günü ıstfa etti - Halk oyuyla mı seçıMı' Hayır " Bağımsızlık Bu yönde bir hareket yok Bırlık AntlaşmasmdaKı tutumu Imzalayacak 6UDCtSTAJI Lıder. Zvıad Gamsahurdıa. Devlet Başkanı Komünıst Part üyesı mı' Evet Halk oyuyla mı sectkfi' Evet Bağımsıztık Ilan edıMı Btrlik Antlaşmasındakı tutumu Imzalamayacak Bağınsızltğını ilan eden cumhuriyetler t ERMENISTAII Lıder Leon Ter-Petrosyan Yüksek Sovyet Başkanı Komünıst Partı'ye ûye mı' Hayır Halk oyuyla mı seçıldı? Hayır Başkanlık seçımı 16 ekımde Bağımsızlık Eğılım o yönde Bırlık Antlaşmasındakı tutumu Kararsız A2ERBAYCAM Lıder Ayaz Muttalıbov Devlet Başkanı (Istfa ıçın baskı altında) Komünıst Part ye ûye m i ' Evet Halk oyuyla mı seçıldı' Hayır Bağımsızlık Bir hareket yok Bırlık Antlaşmasındakı tutumu Imzalayacak { TÜRKMEMteiA» Lıder Saparmurad Nıyazov Devlet Başkanı Komünıst Part ûyesı rr»' Evet Halk oyuyla mı seçıldı? Evet (Seçımde tek adaydı) Bağımsızlık Ilan edılmeyecek Bırlık Antlaşmasındakı tutumu Imzalayacak. TACİKİSTAK Lıder Kahar Mahkamov Devlet Başkanı. Komünıst Partı ûyesı mı' Evet Halk oyuyla mı secıkJı' Hayır Bağımsızlık- Ilan edılmedı Bırkk Antlaşmasındakı tutumu Imzalayacak KAZAKİSTAR Lıder Nursultan Nazarbayev, Devlet Başkanı Kornünıst Partı üyesı mı' Evet Halk oyuyla mı seçıldı' Hayır Bağımsızlık Ilan edilmeyecek Bırtık Antaşmasındakı tutumu Imzalayacak Nüldeer silaha sahip olan üç cumrıunyetten bin KIRGIZİSTAN Lıder Askar Akaev, Devlet Başkanı Komünıst Partı ûyesı mı' Evet. Halk oyuyla mı seçıldı' Hayır Bağımsızlık Ilan edılmeyecek Bırlık Antlaşmasındakı tutumu Imzalayacak parlamentosu Yüksek Sovyet'te dün yaptığı ko- nuşmada, şimdiye dek bağımsızhk ilanlanm ta- mmadığı aynlıkçı cumhuriyetler konusundaki tu- tumunu yumuşatarak, bağımsızlık görüşmeleri- ne bir an önce başlanmasmı istedi. "Birlik An- laşması'nı imzalamak istemeyen cumhuriyetlere, özgür secme hakkı lanınması gereklidir. Birlik Aatlaşmasrnın imzalanmasından sonra birlikten aynlmak iste>en cumhuriyetlerle bir an önce gö- riişmelere başlamalıyız" diyen Gorbaçov, bağım- sızlık görüşmeleri için herhangi bir koşul veya ta- rih öne sürmedi. Batı'nın desteği Birliğe bağh cumhuriyetlerden 6'sının bugüne dek bağımsızlıklarım ilan etmiş olmalarına kar- şın, bunlardan yalnızca üç Baltık cumhuriyeti Ba- tı'dan destek görüyor. Estonya, ve Litvanya'mn bağımsızlık ilanlan, dün de pek çok ülke tara- fından tanındı. Bulgaristan, Polonya, Finlan- diya, Çekoslovakya, Romanya, Almanya, Fran- sa, Arjantin, Avusturya, Kanada, Macaristan, Ye- ni Zelanda ve Japonya, bu üç cumhuriyetle dip- lomatik ilişki kurmaya hazırlanıyor. Avrupa Top- luluğu ise Baltık cumhuriyetlerini tamyıp tanı- mayacağına bugün karar verecek. Bu cumhuriyetleri ilk tanıyan ülke olan İzlanda ise üç cumhuriyetle dün diplomatik ilişki kurdu. tzlanda'nın başkenti Reykjavik'te, İzlanda Dışiş- leri Bakanı ile bu konuya ilişkin bir anlaşma im- zalayan Baltık bakanları, bugün de Norveç"e gi- derek anlaşma imzalayacaklar. Bu arada üç cum- huriyetle diplomatik ilişki kurmaya hazır oldu- ğunu daha önce açıklayan Danimarka, dün Le- tonya'ya büyükelçisini gönderdi. ABD ise Sovyet parlamentosu Baltık cumhu- riyetlerini tanımadan önce bu cumhuriyetlerin bağımsızlığını tanımayacak. ABD Dışişleri Ba- kan Yaıdımcısı Lawrence EJıgleburger, Amerikan CBS tekvizyonuna dün verdiği demeçte, "Sürekli olarak onlann bağımsız olmalannı istediğimizi söylüyonız, sanınm kısa zamanda da olacaklar. Ancak uygun zamanda tanıyacagız" dedi. Ukrayna'da KP askıda Bağımsızlığını ilan eden cumhuriyetlerden Uk- rayna, Komünist Parti'nin etkinliklerini askıya aldı. Cumhuriyet parlamentosu dün aldığı bir ka- rarla, parti merkez binasının mühürlenmesini, banka hesaplannın dondurulmasını ve soruştur- ma açılmasmı emretti. Bağımsızlık ilanı pek çok ülke tarafından ta- nınan Litvanya Cumhuriyeti, sımrlannın kont- rolünü dünden itibaren ele alarak topraklanna giren yabancılara vize uygulamaya başladı. Lit- vanya Parlamentosu dün bir acıklama yayımla- yarak pazartesi sabahı saat 01.00'den başlayarak tüm sımr kapılannın kontrolünün Litvanya gü- venlik güçlerine geçtiğini duyurdu. Gorbfden itiraf: Darbede hatam var (h.jftarafi 1. Sayfada) lenmekte olan" bu darbe girişi- minin başlatılabildiğini söyledi. Soyvet lıderı, "Perestroyka yanlısı güçter arasındaki koordi- nasyon eksikliğinin" de temel nedenlerinden birini oluşturdu- ğu bu darbe girişiminden ken- disi için gerekli dersleri çıkardı- ğını kaydederek bundan sonra- ki aşamada acil olarak alınma- sı gereken önlemleri sıraladı. Geciktirilmeden yürürlüğe konulması gereken bu önlemler arasmda ilk sırada yeni birlik sözleşmesinin imzalanmasının geldiğini belirten Gorbaçov, bu sözleşmenin daha sonra imzala- nacak ek protokollerle mükem- melleştirileceğini bildirdi. Gorbaçov, Birlik Anlaşması1 nın imzalanmasından hemen sonra başkanlık ve parlamento seçimleri için hazırlıklara baş- lanması gerektiğini bildirdi. SSCB Başkanı, "Birlik Anlaş- ması imzalanjr imzalanmaz baş- kanlık dahil, biitün üst düzey organlan için seçim hazırlıkla- rına başlanmalı" dedi. Gorbaçov, başkanlık ve par- lamento seçimlerinin 2 eylülde bir araya gelecek olan Halk Ten.silcUeri Meclisi'nin öncelikh' konusu olacağını da sözlerine ekledi. Ülkenin idari yapısında da köklü değişiklikler yapılması ge- rektiğini belirten Mihail Gorba- çov, SSCB Ulusal Güvenlik Konseyi'nin birlik cumhuriyetle- rinin liderlerini de icerecek bi- çimde genişletilmesini ve bu konseyin yetkilerinin arttınlma- sını önerdi. Sovyet lideri, KGB ve ordu- nun bundan böyle halk aleyhtan herhangi bir eylemde kullanıl- masını önlemek amacıyla gerek- li yasal düzenlemelerin gerçek- leştirilmesi gerektiğini, KGB'nin yeni başkanı Vadim Bakatin'e de, örgütünü tümüyle yenilemesi için talimat verdiğini söyledi. Mihail Gorbaçov, ülkenin ekonomik bunalımının aşılma- sı için de ekonomik kararlarda ağırük merke^inin en kısa süre- de merkezi hükümetten cumhu- riyetlere kaydınlması ve toprak reformunun mümkün olan en büyük hızla tamamlanmasım is- tedi. Linç girişimlerine karşı uyan SSCB'nin yeni îçişleri Baka- nı Viktor Barannikov, kuman- dası altındaki birliklere, komü- nist liderlerin anıtlanna girişilen saldırıları engelleme emri verdi. Barannikov tarafından Sovyet televizyonunda yapılan açıkla- mada, "Yasadışı yıkıcılıklar ve anıtlara yönelik vandalizmin yalnızca, halkın belleğini zayıf- latmaya hizmet edeceğini" ifa- de edildi. Bakü'de Lenin'in heykeli kaldınldı Azerbaycan'ın başkenti Ba- kü'nün en büyuk meydanı olan "Azadlık Meydanı"ndaki Lenin heykeli, Bakü Şehir Sovyeti'nin kararıyla dün dev bir vinçle kal- dınldı. Yerel gazetecilerden elde edi- len bilgilere göre, 11 metre bo- yundaki heykel "Bir sanal eseri" olduğu gerekçesiyle "sakla- nacak". Lenin heykelinin, Azerbaycan Halk Cephesi'nin, olağanustü durum uygulaması sınırlamala- rını hiçe sayarak Azadlık Mey- danı'nda bir gösteri duzenleme- ye karar verdiği gün kaldırıldı- ğına dikkati çekiliyor. TASS, yeniden örgütleniyor Rusya Federasyonu Enfor- masyon Bakanı Mihail Poltara- nin, Sovyetler Birliği'nin resmi haber ajansı TASS'ın yeniden örgütlenerek çalışanlarının de- netiminde bağımsız bir anonim şirket halinde faaliyet gösterece- ğini bildirdi. Bush: Komünizmin ölüm çanlan ABD Başkam Bush, düzenle- diği basın toplantısında SSCB'deki son gelişmeleri, "dünya komünist hareketi için çalan ölüm çanlannın sesleri" olarak nitelendirdi. Bush, Küba, gibi kalan birkaç komünist re- jimin de "hemen şimdi" çözül- mesi gerektiğini savundu. Sovyet cumhuriyetlerinin ba- ğımsızlıklannın tanınmasında temkinli olmalarının nedenini, "Bir hata yaparak SSCB içinde- : ki anarşiyi büyütecek bir katkı | yapmak istemiyoruz" sözleri ile açıklayan Bush, SSCB'deki li- derlik sorunu konusunda da li- der kim olursa olsun temasta bulunmaya hazır olduklannı söyledi. Boris Yeltsin, olayınperde gerisini anlattu Darbe iyi hazırlanmıştı Yeltsin, Batı basınında çıkan yorumların aksine, darbecilerin uzun süre önceden ayrıntılı bir plan hazırladıklannı ve kararlı olduklarım söyledi. Yeltsin'e göre ilk aşamada Rusya Parlamento binası ahnacak ve kaçmaya çalışanlar vurulacaktı. Ancak binayı almakla görevlendirilen özel KGB birliğinin son anda emre uymayı reddetmesi üzerine plan bozuldu. MOSKOVA (Ajanslar) — Rusya Federasyonu Cumhuriyeti Devlet Başkanı Boris Yeltsin, önceki gün Rusya televizyonuna verdiği demeçte, geçen hafta ya- pılan başarısız darbe hakkında ilginç açıklamalarda bulundu. BBC'ye göre Yeltsin, Batı bası- nında genellikle yapılan yorum- lann aksine, darbenin çok dik- katli ve ayrıntılı biçimde plan- landığını, planın uzun sürede hazırlandığını söyledi. Yeltsin, KGB'nin özel bir görev kuvve- tinin 19 ağustos akşamı Rusya Parlamento binasım basarak kendisi ve Rusya Başbakanı Ivan Sılayev dahil, cumhuriyetin 11 li- derini tutuklamakla görevlendi- rildiğini, ancak 20 kişiden olu- şan bu grubun kendilerine veri- len talimatı uygulamayı reddet- meleri üzerine KGB'nin planla- rmın uygulanamadığım anlattı. Bu grubun Rusya Parlamen- to binasına saldırmayı reddet- mesinden sonra halkın "beyaz ev" olarak bilinen parlamento- yu korumak için geceyansından sonra toplanmasıyla darbenin en önemli aşamalarından biri- nin başansızlığa uğradığmı kay- deden Yeltsin, bu saldırının ba- şanya ulaşması olasılığına kar- şı, Oteg Lobov başkanhğında bir heyeti, gerektiğinde "sürgün hükümeti" olarak görev yapmak üzere Moskova dışına çıkardık- larını belirtti. Yeltsin, demecinde, darbecile- re karşı olduğunu iddia eden es- ki Genelkurmay Başkanı Mihail Moiseyev'in darbeyi bizzat des- teklediğini belgeleriyle de kanıt- layabileceğini belirtti. Yeltsin'in verdiği bilgilere gö- re Rusya Parlamentosu binası iş- gal edilir edilmez, içeridekiler- den kaçmaya çalışanlar derhal vurulacaktı. Yeltsin, darbecilerin daha sonra birçok kişiyi kurşu- na dizmeyi planladıklarını be- lirtti. Yeltsin, "KGB subayian emir- lere uymayı reddetmeselerdi, parlamento binası ahnacak ve darbe başanya ulaşacaktı. Son anda ortaya çıkan bu olay yü- zünden, parlamento binasına saldın gecikti, darbeciler zaman kaybettiler. Bu zaman içinde halkın binayı kusatmaa üzerine bazı büiikler saf degiştirdiler. Darbecilerin morali bozuldu" şeklinde konuştu. Yeltsin, darbecilerin çok ka- rarlı ve iyi hazırlanmış oldukla- rını söyleyerek "Darbe başanya ulaşsaydı çok sayıda insanı öldüreceklerdi" dedi. Rusya Devlet Başkanı, bu darbeden sonra ülkenin idari ya- pısında en kısa sürede değişik- lik yapılması gerektiğini vurgu- layarak Federasyon Konseyi'nin kaldırılmasını ve birlik cumhu- riyetlerinin liderlerinin "SSCB l lusai Güvenlik Konseyi'nin üyeliğine getirilmelerini" öner- di. Yeltsin, Başkan Mihail Gor- baçov'un bu darbe girişiminden sonra seçimini artık bilinçli ve kesin bir biçimde "demokratlar- dan yana" yaptığına inandığını söyledi. ğın başında 14 erkeğe kumar oy- nattıran kızın söylediklerine ne diyelim? Burada insanlar "ulan karıya bak" deyip sulanmıyor- lar. Kız bir yandan kumannı oy- natırken bir yandan da konuşu- yor: "Çocukken Lenin'i sever- dim. Sonra komünizmden nef- ret ettim. Kalıplar arasında sı- kışmış gibiydim. Şu elJerime ba- kın. Kadın ben miyim, yoksa siz mi? Bunlar neden başımıza gei- di? Komünizm yüzünden. Kim getirdi? Marks ve Lenin. Sevmi- yonım, hatta nefret ediyorum. Bence bütün he>keUerini kaldır- sınlar, isteyen evine assın. Ben görmek islemiyorum." Yabancılaşmışlar, akıllan baş- larında değil, duygusal davranı- yorlar, satılmışlar, kapitalizmin ne kötü bir şey olduğunu bilmi- yorlar diyebilirsiniz. Bu, Mosko- va sokaklarının sesi. Lütfen ku- lak vermeye devam edin. Renya Zorena, bir mağazada tezgâhtar. Aldığı para çok az- mış. Tabii ki fiyatları bizimkiy- le karşılaştınrsanız, "^«h kıza" dersiniz. Moskova'daki ortalama fıyat- lara göre de kızın maaşı ehveni şer. Başka bir ülkeye gitmek is- tiyor. Kapitalizmi sevdiğini söy- Iüyor. "Benimle evlen, bcni de götür. Çok iyi yemek yapanm" diyor. Ya, ben yalnızca Lenin'i soracaktım. Alır mısın belayı başma... Olmaz, deyince istek- siz isteksiz söylüyor: "Lenin de komünistti, Gorba- çov da komünist. Yeltsin büyük politikacı. Gorbaçov bizi aç bı- raktı. Lenin ise zamanında 'ik- tidar halkındır' dedi, bu söz boş çıktı. tktidar partililerin oldu, biz aç kaldık. Ben Lenin'in hey- kellerine saldınlmasına karşı- yım. Verierinde dursunlar ama komünizmi kaldırsınlar." Bunlar birer örnek. Evet, Moskova'da artık Lenin bile sor- gulanıyor. Komünistler korku- yor. Çubuk yeniden tersine bü- külüyor. Dünya bir yere doğru gidiyor. Sovyet insanı henüz tre- ne binip binmemeyi düşünüyor. Acayip işler oluyor. Moskova- da geçmiş yargılanıyor, insanlar değerlerine yabancılaşıyor. Ko- munizmin kâbesi çatırdıyor. Kapitalizmin dersleri Kapitalizm, Moskova'da bir- çok kişi için sihirli sözcük. İn- sanlar kapitalizm yoluyla, şans- larını deneyip zengin ohnayı dü- şünüyorlar. Istediklerini satın alabilmeyi, mağazalarda dünya markalarını görmeyi istiyorlar. Yeni nesil kızlar komünizmin simgelerinden biri olan tombul anneleri gibi greyder üzerinde "çürümek" istemiyorlar. Süslen- mek, sevgililerinin kollarında gezmek, yemek yemek, dans et- mek istiyorlar. Bütün bunlar iyi hoş da bu nasıl olacak? Sovyetler Birliği ekonomisinin içinde bulunduğu durum ortada. Gorbaçov boşu- na IMFye başvurmuyor. Halkın talebi almış başını gidiyor. Arz yok, geriye dönsen olmuyor; ile- ri gitsen 'iç dengeler'. Gorbaçov için şu anki durum, 'aşağı tü- kiirsen sakal, yukarı tükürsen bıyık' örneği. Bir de sokaktaki 'kapitalizm isteruz' sesleri. Hangi kapita- lizm? Patronlar kim olacak, so- kaklara atılacak insanlar nasıl seçilecek? Bir kişilik işi beş ki- şinin yaptığı bir ülkede milyon- larca insanı sokağa atıp, ev ki- ralannı arttırıp, fiyatlan serbest bırakıp başınıza gelecekleri bir düşünün. lşte Gorbaçov'un aç- mazı. Ancak sokaktaki insan, 'kapitalizm' diyor. Luna İshakov (Bir otelde var- diya usulü, haftada üç gün çah- şıyor): Kapitalizmin ne olduğu- nu tam olarak bilmiyorum, ama ABD gibi bir ülkede yaşamak is- terdim. Herkesin kendisine gö- re bir işi varmış. Aldığınız ayak- kabı, iki gün sonra burnundan açılmıyormuş. Ben aç kalacağı- mı da bilsem, fırsatun olsa giderim. Igor Yavinzki (Teknisyen): Benim yaptığım işi, ABD'de, Avrupa'da yapanlardan bazıla- rını tanıyorum. Biliyorum, ora- da fiyatlar çok yüksek. Ancak benimle aynı işi yapan birisi, orada insanca yasayabiliyor. Ta- til için dünyamn öbür ucuna gi- decek parası oluyor. Bizim tek- nolojimiz biraz eski, ama küçük bir çabayla yenileyebiliriz. Biz neden o sistemi uygulamayalım? İnanırsak yapanz. Komünizm sözu, insanlarda nefret uyandı- rıyor. Kimse artık çıkıp 'komü- nizm iyidir' falan diyemez. Kontrollü bir biçimde, kimsenin canını aatmadan, piyasa ekono- misine geçebiliriz. Tabii ki bu- nun bedelini de ödeyeceğiz. Bunlar, Sovyetler Birliği'nin aynası Moskova'dan insan man- zaraları. Şimdi, "Komünizmin yüksek idealleri... 74 yıllık sosyalist di- siplin hemen yok olaînaz... Ka- pitalizm felakettir..:* diyenler çı- kabilir. Moskova'da da, şimdi korkuyla yaşayan bir kesim ay- nı şeyleri düşünüyor. Kapı çalın- dığında 'Acaba?' diyerek, geç- mişleriyle yaşıyorlar, "Güzel günlerdi. Bunlar nereden çıktı?" deyip, tabancalannı kafalanna boşaltanlar da aynı şeyleri söy- lüyorlardı.