Katalog

20 AĞUSTOS 1991 Arafat'a karşı - cephe • KUDÜS (AA) — Israil'in işgali altındaki topraklarda bir grup Filistinli, FKÖ lideri Yaser Arafat'ın devrilerek yerine başka bir liderin seçilmesini ve işgal altındaki topraklardan örgute daha geniş katılımın sağlanmasını istedi. Batı Şeria'daki Nablus ve Ramallah kentlerinde "14 Ocak Islah •r Hareketi" adındaki bir _; Filistinli grubun beş _t sayfalık el ilanlanyla dağıttığı bildiride, "Bütün " demokratik Filistinlileri '_'. yeni, genç, yeterli ve dürüst ., bir lideri başa getirebilmek j_, için bir cephe oluşturulması" jt çağnsı yer alıyor. : Afgaııistan cia * çatışmalar • PESAVER (AA) — Afganistan'da hukümet . kuvvetlerinin, mucahit î, lideri Ahmet Şah Mesud'un .. kontrolü altında bulunan -• bölgelere cuma günunden -• bu yana düzenlediği hava .. saldınlarında 100'den fazla .. kişinin ölduğıi, 300 kişinin ., de yaralandığı bildirildi. t > Şah Mesud radyoya verdiğı 7, demeçte, Takar ve ., Badaşkan eyaletlerinde ' \ komutası altındaki Kaşagar, Jurm, Zebak, İşkaşem, (> Rostak ve Talokan yerleşim ( merkezlerinin Sukhoi ve Mig tipi uçaklarla , bombalandığını ve birçok o sivilin hayatını kaybettiğini „ beürtti. ; Yugoslavya'da 3 aıılaşmazlık B • BELGRAD (AA) — - Yugoslavya Devlet Başkanı Stipe Mesiç, orduyu ' arasında çatışmalann çıktığı •• Hırvatistan'ın Batı Slovenya - bölgesindeki Okucani'ye - 'izinsiz' girmekle suçladı. * Silahlar bırakılmadığı - takdirde artik federal - başkanlığın çalışmalarına - katılmayacağını belirten • Hırvat asıllı Yugoslav devlet başkanı, Batı Slovenya olaylan ile ilgili olarak, bir komisyonun butun olaylan ortaya çıkarması ve silahlı kuvvetleri izinsiz -, kullananlan cevap vermeye a çağırması gerektiğini kaydetti. Ürdün zor udurumda < ""• KAHtRE (AA) — ' Körfez krizi sırasında büyük bir multeci akını ile karşı karşıya kalan Ürdun, şimdi de ülkelerindeki açlık tehlikesinden kaçan ' Iraklılann başlattığı akına karşı çareler anyor. Ürdünlü bir yetkilinin Ashark El Avşat gazetesine yaptığı açıklamaya göre, son üç ay içinde 220 bin Iraklı sınırı geçerek Ürdun'e ' sığındı. Iraklı mültecilerin - sayısının yıl sonuna kadar 1 bir milyona ulaşmasımn • beklendığini kaydeden • Ürdünlü yetkili, Arap dünyasından sorunun çözümü için yardım - beklediklerini söyledi. " Nijerya'nın IKO üyeligi ' • LAGOS (AA) — " Nijerya Devlet Başkanı " tbrahim Babangida, ülkesinin, lslam Konferansı örgutu'ne (İKÖ) üyeliğinı askıya aldığını açıİcladı. ' Babangida, bir gazeteye verdiği demeçte, Nijerya'nın ' İKÖ'ye uyeliğinin, ülkede yaşayan önemli hristiyan topluluğu arasında tartışma yarattığını, bu nedenle böyle bir önlemi aldıklarını beürtti. f DIŞ HABERLER CUMHURİYET/11 MOSKOVA'DA DARBE uhafazakârlar Vlıır' dediDarbenin GENNADY YANAYEV PAVLOV ömiman KRUCKOV PUGO YAZOV STARODUBTSEV SSCB Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'u görevinden uzaklaştıran grubun en önemli adları; ordu, KGB ve Komünist Parti'nin muhafazakâr kanadından geliyor. Yanayev, Pavlov, Kruçkov ve Yazov, 1 yıldır süren darbe söylentileri için "Aslı yok, biz Gorbaçov'u ve reformlan destekliyoruz" şeklinde açıklamalar yapmışlardı. YENİ DEVLET BAŞKANI SSCB BAŞBAKANI KGBŞEFt SSCB İÇİŞLERİ BAKANI SSCB SAVUNMA BAKANI ÇİFTÇtLER BİRLİĞİ BAŞKANI Soyyt reformlan, muhafazakârlar, Kızılordu veKGB'yi kaygücmdvnyordu Dış Haberler Servisi — Miha- il Gorbaçov, 1985 yılında iktida- ra geldiğınden dün görevden alı- nıncaya kadar 6 yıldır yurudu- ğu reform yolunda attığı onem- li adımlarla ister istemez bürok- rasi ile sürtuşmek zorunda kal- dı Reformlar bir noktada muha- fazakâr kanadın çıkarlannı, da- ha da ötede ıktidarını tehdit edi- yordu. Muhafazakârlar her ge- çen gun iktıdarın ayaklarının al- tından bir halı gibi kaydığını gö- rüyor, gelişmeleri giderek artan bir kaygıyla ızhyordular. Gorbaçov, 1985 martında ık- tıdara gelmesinden uç ay sonra 2 temmuzda muhafazakârlara ilk darbeyi vuruyor, Dışişleri Ba- kanı Andrei Gromiko'yu gorev- den alarak yerine reform yanlı- sı EduartJ Şevardnadze'yi getiri- yordu. Oysa Gorbaçov, Kons- lanlin Çernenko'nun ölumu üzerine Komünist Parti Genel Sekreterliği'ne, Politburo'da mu- hafazakârlarla reformcuiar ara- sında varılan uzlaşma sonucu getirilmişti. Gorbaçov'un genel sekreterliğıni destekleyenler ara- sında muhafazakârların sozcu- su Andrei Gromiko da bulunu- yordu. Gorbaçov, 1985 ekımınde yaptığı konuşma ile de perest- roykayı (yeniden yapılanma) açıklıyordu. Perestroyka, Sov- yetler Birliği'nde 70 yıldır uygu- lanmakta olan ekonomik mode- li sarsıyor, burokratlann ekono- mi uzerindeki denetimini tehli- keye sokuyordu. 6 Man i986'da toplanan Ko- münist Parti'nin 27. Kongresi'- nde Gorbaçov'un reform prog- ramı kabul edildi. 8 Aralık 1987'de VVashington zırvesinde ABD ile Sovyetler Bırliğı arasında orta menzilli fü- zelerın yok edilmesinı öngören INF Anlaşması imzalandı. Bu arada yenı glasnost (açık- lık) ortamında cumhuriyetler arasında surtuşmeler artıyor. milliyetçi akımlar hızla güç ka- zanıyordu. Bu gelişme ise başta Kızılordu olmak uzere Komü- nist Parti'nin muhafazakâr ka- nadını derin biçimde kaygılan- dırıyordu. 28 Şubat 1988'de Azerbaycan ile Ermenistan ara- sında çıkan kanlı çatışmalardan kısa sure sonra huzursuzluk Or- ta Asya cumhuriyetlerine yayıldı. 18 Mayıs 1988'de ise Kızılor- du'yu huzursuzlandıran diğer bir gelişme oldu ve Afganistan- daki Sovyet birlikleri geri çekil- diler. Sovyet ordusu 8 yılhk sa- vaştan sonra Mucahitler karşı- sında yenilgiyi kabul ederek ee- ri çekilmek zorunda kalmıştı. Bu olgunun birçok generali te- dırgin etmesi doğaldı. 1 Ekim 1988'de ise Gorbaçov devlet başkanı seçflirken Brejnev doneminden kalan yöneticilerin büyük bölümu işbaşından uzak- laştınldılar. Aynı yılın ekim ayında da Gorbaçov, Doğu Avrupa'da bu- lunan 500 bin Sovyet askerinın peyder pey geri çekileceğini açık- ladı. 1989 yıh Doğu Avrupa'da ko- münist rejimlerin birbiri ardın- dan devrildıkleri yıl oldu. Gor- baçov'un Doğu Avrupa'daki re- jimlerden desteğini çekmesi, ko- mutanlann huzursuzluğunu art- tıran diğer önemli bir gelişme idi. Sovyet generalleri Doğu Av- rupa'da önemli bir stratejik avantaj yitirdiklerine inanıyor- lardı. Ayrıca geri çekilen birlik- lere Sovyetler Birliği'nde konut bulunamaması Kızılordu'nun tedirginliğini arttırıyordu. 1990 yılında ise Komünist Partisi'nin "oncü rolu" nun kal- dırılması, muhafazakâr kanat için yeni bir ağır darbe oluştur- du.Kimi iddialara göre normal koşullar altında bugun ımzalan- ması gereken yeni Bırhk Antlaş- ması, muhafazakârlar açısından bardağı taşıran son damla ol- muştu. Birliğe bağlı cumhuriyet- lerle merkez arasındaki ilişkile- ri yeniden duzenleyen Birlik Antlaşması, muhafazakârlarca, cumhuriyetlere çok fazla yetki tanımakla eleştirilmesine karşın, dün işbaşına gelen yönetim, ant- laşmaya sadık kalacağını açık- ladı. Gergınliğin hızla arttığı or- tamda Komünist Partısi'ndeki muhafazakârlar, Kızılordu ve KGB, sonunda Mihail Gorba- çov'u iktidardan irrtlirdiler. Sovyet toplumundakı egemen guçler, bizzat kendı ıktıdarları- nı tehdit eden yenilenme akımı- na "dur" dediler. Sovyet cunıhııriyetleri rahatsız Estonya kınadı, Ukrayna ihtiyatlı karşıladı, Azerbaycan ise memnun Estonya Başbakanı Edgar Savisaar, Gorbaçov'un Ukrayna lideri Leonid Kravçuk, dün sabah rauyoda devrilmesini kınayarak 'iktidarı ele geçirenlerin, yaptığı konuşmada halkı 'sükûnete' davet etti, halkın iradesine dayanmadıklarını' söyledi. ancak darbeyi açıkça kınamaktan kaçındı. PORTRE MİHAİL GORBAÇOV Soğuk savaşı bitirdi Dış Haberler Servisi — Sov- yetler Birliğı Devlet Başkanı Mi- hail S. Gorbaçov'un görevden alınmasıyla gerçekleşen yönetim değişikliği, bırliği oluşturan 15 cumhuriyeti doğrudan etkileye- cek. Başta Estonya, Letonya ve Litvanya olmak üzere birlikten aynlmak isteyen ve çoğu bağım- sızlığını ilan eden cumhuriyetle- rin, muhafazakârların kurduğu yeni yönetim sırasında da mer- keze başkaldırmaya devam edip edemeyecekleri henuz belirsiz. Cumhuriyetlerden büyuk bir kısmımn, dun gerçekleşen yöne- tim değışıkliğınden rahatsız ol- duklan gorulurken Azerbaycan, Devlet Başkanı Gorbaçov'un görevden alınmasını olumlu kar- şıladı. Estonya'dan kınama Bağımsızhk sürecini ilk başla- tan cumhuriyetlerinden biri olan Estonya, Gorbaçov'un •mmmtmm devrilerek yerine muhafazakâr bir yöne- timin kurulmasını kınadı. Cumhuriye- tin Başbakanı Edgar Sevisâar, dun yap- tığı açıklamada olayı kınayarak 'fktidan ele geçirenlerin, balkın iradesine dayanmadıklanm' söyledi. Savisaar, dün sabah Isveç haber ajan- sı TT'ye verdiği demeçte, Gorbaçov'un devrilmesinin sürpriz olmadığını belirte- rek "Bir şeylere hazırük yapıldığma da- ir işaretler vardı" dedi. Savisaar, bu ge- lişmelerin sadece Estonya ve Baltık ul- keleri için değil, tüm dünya için tehlike- li olduğunu kaydetti. Baltık ülkelerini kapsayan bir konfe- ransa katılmak için Stockholm'de bulu- nan Estonya Başbakanı, en kısa sürede Estonya'ya geri döneceğini ifade etti. Ukrayna rahatsız Ukrayna Cumhuriyeti, Gorbaçov'un görevden alınmasını 'ihtiyatlı' karşıladı. Ukrayna Parlamentosu Yüksek Sovyet- in Başkanı Leonid Kravçuk dün sabah -TACWSTA» radyodan halka hitaben yaptığı konuş- mada Ukraynalılan 'sükûnete ve cumhu- riyetin egemenliğini korumaya' çağırdı. Cumhurıyetin lideri Kravçuk konuşma- sında, "Hepinizden olaylar karşısında dirayetli davranmanızı istiyorum. Sizler- den sakin olmanızı ve istikren bozabi- lecek hareketlerden kaçınmanızı istiyorum" dedi. Konuşmasında cumhu- riyetteki siyasal partilere de seslenen Kravçuk, siyasetçileri "Ukrayna'nın ege- menliğini ve yasalannı korumak için birieşmeye" çağırdı. AFP Ajansı'nın haberine göre komü- nist ve milliyetçi bir lider olan Kravçuk, darbeden sonra Rusya Federasyonu Baş- kanı Boris Yeltsin'in c'arbeyi kınaması için bulunduğu isteğe karşın muhafaza- kârlan kınamaktan ve darbeyi "yasa- dışı" şeklinde nitelendirmekten kaçmdı. Azerbaycan memnun Kafkasya cumhuriyetlerinden Azer- baycan, Gorbaçov'un görevden alınma- sını olumlu karşıladı. Iran haber ajansı IRNA'nın haberine göre Azerbaycan li- deri Ayaz Muttalibov, Gorbaçov'un gö- revden alınmasını, "Son ydlarda izknen politikalann getirdiği kannaşa ortama- nm doğal bir sonucu" olarak nitelendır- di. Bir ziyaret için Iran'da bulunan Mut- talibov şöyle konuştu: "Sovyetler Birli- ği'ndeki gelişmeleri olumlu karsıhyoruz. Son gelişmeler Sovyet dış politikasını olnmsuz yönde etkilemeyecek ve Azer- baycan halkı uzerinde ters bir etki yarat- mayacaktır. tran ile olan ilişkilerimiz ise zarar görmek bir yana, daha da ilerle- yecektir." Litvanya'da korku Litvanya Devlet Başkanı Vitautas Landsbergis, BM ve diğer uluslararası kuruluşlardan yardım isteyerek, Trag ve Budapeşte'deki trajedinin tekrarlanma- sma izin verilmemesini' istedi. Lands- bergis, Amerikan CNN Televizyonu'na dün verdiği demeçte, Mihail Gorbaçov'un görevden alınma- sını 'darbe1 olarak nitelendirdi. Litvanya Devlet Başkanı, 1956'da Macaristan'a, 1968'de Çekoslovakya'ya gerçekleştirilen Sovyet askeri müdahalelerini hatırlatarak, "Bütün ülkelere, BM'ye ve uluslararası diğer ku- ruluşlara sesleniyoruz: Prag ve Budapeşte'deki trajedinin tek- rarlanmasına izin vermeyiniz" dedi. Moldavya karşı Moldavya Cumhuriyeti, Gor- baçov'un devrilmesini bir 'darbe' şeklinde niteleyerek kı- nadı. Romanya'nın Bükreş rad- yosunun, üst düzeyli bir Mol- davyalı yetkiliye dayanarak ver- diği habere gore Moldavya yö- netimi, muhafazakârların Gor- baçov'a karşı gerçekleştirdiği darbeden rahatsız. Moldavya Parlamentosu Başkan Yardımcısı lon Hadirca dün radyo ve televizyonda yap- tığı konuşmada "Gorbaçov'un görevden alınması bir darbedir ve yeni Sovyet yö- netimi yasadışıdır" dedi. Hadirca, ko- nuşmasında, "Darbeyi kımyor ve sonuç- lannın Moldavya Cumhuriyeti'ni etkile- mesine izin vermeyeceğimizi du)Tinıyonız" dedi. Kazakistan lideri Nursultan Nazarba- yev, dün Kazakistan halkına 'sükûnet' çağnsında bulundu. Nazarbayev, halka yaptığı çağnda, "Tarafımızdan girişile- cek her tuıiü duygusal ve duşüncesiz ha- reket, çok ciddi patlamalara kıvılcım ola- bileceği için, zıükûnet ve itidal şimdi bü- yük önem taşımaktadır" dedi. Gurcistan Devlet Başkanı Zviad Gam- satanrdia da dün cumhunyet halkına 'sa- bırlı olma' çağnsında bulunarak, "tçin- de bulunulan durumda sakin olmak, dü- zeni ve disiplini korumak gereklidir" dedi. Sovyetler Birlıği'nin 8. lide- ri olarak 11 Mart 1985 tarı- hinde Komünist Partı Genel Sekreterliği görevine gelen Mihail Gorbaçov, 2 Mart 1931'de Kafkasya'dakı Rus kasabalarından birinde Stav- ropol'da doğdu. Lise oğrenı- mini başanyla bitirirken okul dışı çalışmalanndan öturu "Emek Grubu Kızıl Bayrak" ödülunü aldı. 1950 yılında girdiği Mos- kova Lomo- nosov Devlet Universitesi Hukuk Fa- kültesi'nde öğrenim gör- düğü sırada Komünist Parti'ye tam üye oldu ve partinin gençlik örgu- tu olan Kom- somol'da ça- hşmaya baş- ladı. Okul ar- kadaşı Raısa Maximovna Titorenko ile evlendikten bir yıl sonra, 1955'te hu- kuk fakültesinden yüksek bir dereceyle mezun olarak do- ğum yeri olan Stavropol'a döndu ve kendini parti çahş- malarma verdi. Bir yandan parti içinde hızla yükselırken diğer yandan Stavropol Ta- nm Enstitusü'ne devam etti ve 1967 yıhnda "bilimsel ta- run ekonomisti" olarak öğre- nimini tamamladı. 1970 yılın- da yalnızca 39 yaşındayken Stavropol bölgesi KP Birinci Sekreteri oldu. Stavropol'da parti liderliğini yurüttüğü sı- ralarda partinin üst düzey yetkilileriyle ve o zamanlar KGB şefi olan Yuri Andro- pov ile ilişki kurma fırsatını buldu. 1978 yılında Andro- pov'un da desteğiyle Merkez Komite'nin tanmdan sorum- lu sekreterliğine atanarak Moskova'ya taşındı. Bundan iki yıl sonra KP'nin karar al- ma organı olan Polıtburo'- nun en genç uyesi sıfatını ka- zandı. 1982 yılında KP Genel Sekreteri Leonid Brejnev'in ölumunun uzerine Andro- pov'un parti liderliğıne gel- mesiyle parti içindeki konu- munu guçlendirerek Andro- pov'un ekibinde yolsuzluklar- la mücadele etmeye başladı. Andropov'un 1984 yılında ölmesiy le Gorbaçov'un önunde parti liderliğınin yolu açıldıysa da onun yeri- ne Konstan- tın Çernenko liderliğe geti- rildı. Ancak bu gorevi yal- nızca 13 ay sürdurebilen 73 yaşındaki Çernenko ölunce Gor- baçov, ulke- nin Stalın"- den berı gor- duğu en genç lideri oldu. Mart 1985'te Komünist Parti Genel Sekreterliği'ne geldik- ten sonra kolları sıvayarak Batı dünyasıyla ülkesinin Uiş- kilerini yumuşatmaya girişti. Göreve geldikten 8 ay sonra ABD Başkanı Ronald Reagan Qe ilk kez Cenevre'de göruşe- rek başlattığı olumlu ilişkile- ri George Bush'un başkanlı- ğı döneminde de sürdurdu. Glasnost (açıkhk) ve perest- royka (yeniden yapılanma) politikalarıyia ulke içinde ye- ni bir duzen oluşturmaya ça- lışırken dış politikada onem- li adımlar atarak 'barışçı' sı- fatını kazandı. 1989 yılında SSCB'nin ilk devlet başkanı oldu. "Soğuk savaş"ı sona erdirerek dunya barışına yap- tığı katkıdan dolayı 1990 No- bel Barış Odulu'nu kazandı. "^ Kruşçev de aynı kaderi paylaştı v Ortadoğu ve Balkanlann en büyük ve en modern kimyevi gübre üreticisi, gerçek anlamda halka açık bir şirket olan BAGFAŞ'ın 15 Temmuz 1991 tarihinde Ortaklanna arz ettiği hisse senetleri hakettiği ilgiyi görmüştür. Bu kıvancı Ortaklanmızla paylaşır ve gösterdikleri ilgiye teşekkür ederiz. Bagfaş, sermayesini 40 Milyar'dan 200 Milyar'a vükseltmiştir. BAGFAŞ İdare Meclisi niyle görevinden aynlan Kruşçev'in yerine, yoldaş Leo- nid Ilyiç Brejnev'i, Merkez Komitesi Birinci Sekreteri olarak seçmiştir". Kruşçev'in Mos- kova'dan uzak bu- İ Dış Haberler Servisi — Muhafa- zakârlar tarafın- dan devlet başkan- lığı görevinden alı- nan Mihail S. Gor- baçov, bundan 26 yıl önce, yine Ko- mttnist Parti'nın muhafazakâr ka- nadınca görevden alınan reformcu lider Nikita lunmasuıdan yanarlanarak boy- Kruşçev ile aynı kaderi paylaş- le bir adım atan muhalifleri, tı. Kruşçev'i parti liderliğinden Kruşçev'i, tatılde bulunduğu Ka- eden darbe de, Sovyet lider Kaf- radeniz kıyısındaki Soçi'den kasya kıyılanndaki Soçi'de tatil uçakla Moskova'ya götürmüşler yaparken gerçekleştirilmişti. ve olağanüstu olarak düzenle- nen prezidyum toplantısında, 15 Ekim 1964 günu Sovyet Sovyet lideri görevden almışlar- resmi haber ajansı TASS, butun dı. kruşçev'in ardından sırasıy- dunyaya şu duyuruyu yapmıştı: ıa göreve gelen Brejnev, Yuri "Komünist Parti Merkez Komi- Andropov ve Konstantin Çer- tesi, yoldaş Nikita Sergeyeviç nenko, parti liderliğini sürdür- Kruşçev'in, Komünist Parti Bi- dukleri sırada ölmüşlerdi. rinci Sekreterliği, Merkez Komi- "Olumsuz sağlık koşullan ne- te Preridjumu uyeliği ve Sovyet- deniyle gorevini sürdüremediği ler Biriiği Bakanlar Konsevi için" görevden alındığı açıkla- Başkanhğı görevlerindeki so- n an Mihail S. Gorbaçov da böy- nımluluklarından affedilmesi ıeC e muhafazakâr bir darbeyle >önundeki isteğini jerioe getir- gorevden uzaklaştınlan ikinci miştir. Merkez Komitesi, ilerle- Sovyet lideri olarak Sovyet tari- miş >aşı ve sağlık durıunu nede- hine geçti.