Katalog

10 HAZİRAN 1991 DİZİ-RÖPORTAJ CUMHURİYET/15 tslamiyefe göre, kadırüar ancak erkeklerinin sözünden çıkmayarak cennete gidebilirkr 'Ceheımemdekilerin çoğu kadın' İSLAMDA KADIN VE CÎNSELLİK ORALÇAUŞLAR X l z . Muhammed kadınlannın çoğunun cehennemlik ve akıllannm eksik olduğunu, onların yüzlerine karşı söylemekten de çekinmemiştir: "Ey kadınlar, bana cehennem halkı gösterildi, çoğu sizlerdiniz. Ne acayiptir ki, tam akıllı ve dininde hazımlı kimsenin akbnı, sizin kadar akıllı ve eksik dinli kimsenin çeldiğini görmedimî' J l z . Muhammed, kadınların uğursuzluk âlameti olduğunu da söyler: "Uğursuzluk üç şeyde, atta, kadında ve evde hasıl olur. Dünyadan ve kadmlardan sakının, zira beni İsrail'de ilk fitne kadın yüzünden çıktı. Kadınlar, üstelik küfürbazdırlar, nankördürler ve onlan bu kötülükte geçecek başka bir yaratık yokturî' Oral Çalışlar'ın yazı dizisiyle ilgili olarak çeşitli tepkiler almâktayız. Yazı dizisinin bitiminde konuyla ilgili değişik görüşîere de sayralarımızda yer vereceğiz. tslam düşünürleri son yıllarda, tslamiyetin ka- dın konusundaki tutumuna yönelen eleştirileri gö- ğüslemeye çahşıyorlar. Kendilerine en çok dayanak aldıklan söz de "Cennet annelerin ayaklan albndadır" deyişi. Islam düşünürleri, Islamiyetin kadına biıyük değer verdiğini iddia ediyorlar ve bu konuda kaynaklan dikkatle tarayarak tersine iddi- alan çurutmeye çaüşıyorlar. Hatta diğer dinler ve sistemlerle karşılaştırmalar yaparak kadın için en iyi düzenin İslamiyet olduğunu öne sürüyorlar. Bir tezleri, îslamiyetin Arap toplumunu gerilik- ten kurtardığı, kadın haklannı koruduğu ve geliş- tirdiği; bir başka tezleri ise diğer tek tannh dinler- den bu konuda daha ileri olduğudur. Aslında bütun tek tannlı dinler Ortadoğu köken- lidir ve birbirlerini her konuda olduğu gibi kadın konusunda da etkilemişlerdir. Örneğin, Kuran'da- ki birçok hüküm ve öykü Yahudilerin ve Hıristi- yanlann kutsal kitaplannda vardır. örneğin Kitabı Mukaddes'teki şu sözler, hemen aynı şekilde Kuran'da da vardır: "Çünkü erkek ka- dıadan değil, fakat kadın erkektendir." Yine bu ki- tapta Hıristiyan kadınlannın dua ederken başları- nın örtülü olması gerektiği emrediliyor. • Hıristiyanük da başlangıçta, her konuda oldu- ğu gibi kadın konusunda daha hoşgörülüydü. Bir iktidar odağı haline geldikçe, zaman içinde tutu- culaştı. Bütün dinler için benzer şeyler söylenebi- lir. tslamiyet de böyle bir evrim yaşadı. Kuran'daki kadına yaklaşımla, daha sonra ak- tanlan öykü ve hadisler arasında da bir fark var- dır. Zaman içinde Kuran'ın kadına yaklaşımından daha da geriye gıdılmiş ve bu anlayış kabul edile- meyecek noktalara ulaşmtştır. Bizzat Muhammed- den aktanlan hadis verivayetler,bu surecin boyut- larını gözler önüne seriyor. "Cennet annelerin ayak- lan altındadır" diyen Muhammed'den öyle sözler aktanlır ki Islami çevreler bunlan savunmakta zor- luk çekerler. Üstelik bu hadisler, tarihin tozlu raf- lannda kalmış kitaplarda değil, devletin Diyanet lş- leri Başkanlığı yayınlannda, 1980'li yıllarda basıl- mış kitaplarda yer alır. îslamiyetin ortaya çıkış koşullan içinde, erkek egemen bir duzen kurma çabası vardır. Bu yılzden Kuran dahil tüm kaynaklarda bu bakışın izlerini görürüz. Ancak kadına yaklaşım zaman içinde gi- derek sertleşmiş ve iyice olumsuz bir noktaya gel- miştir. Muhammed'in bu hadislerinin böyle bir im- bikten geçirilerek günümüze yansıdığı söylenebilir. 'Cehennemdekilerin çoğu kadınlar! Bu sözler »Muhammed'e aittir. Hiç kimse aksini iddia edemez, çünkü Muhammed'in hadislerini yayımlayan tum İslami kaynaklar, bu sözlerden ahnü yapıyorlar. Di- yanet Işleri Başkanlığı'nın yayını olan Sahihi Bu- hari tercümesinden başlayabUiiiz: "Bana cehennem gösterildi. Bir de gördum ki ehl-i cebennemin ek- serisi kadınlardır. Onlar kufrederler. Bunun aut- rine, 'Ya Resullullah, Allah'a mı kufrederler?' diye soraMa. Cevaben buyurdu ki, 'Onlar kocalarına karşı küfür ederler. Birisine (kadmlardan) dünya, dünya oldukça ihsan etsen de sonra sende hoşuna gitmeyen bir şey görse, ben senden hiç hayır gör- medim Aer". Sahihi Buhari'de bu bakış, yer yer tekrarlanır: "Cehennemin kapısı önünde de durdum. Bir de bakbm ki cehenneme gidenlerin çogu kadınlar- dır." 3 "Ben Miraç gecesi cennete baktım da ehl-i cen- •etin çoğunun fakirier olduğunu gördıim. Cehen- neme baktım da cehennemdekilerin çogunu da ka- dınlann teşkil ettigini gördüm." 4 Kadınlar neden cehennemde? Muhammed'e gö- re kocalanna boyun eğmedikleri, onlann sözlerini dinlemedikleri için. Nasıl cennete gidebilirler? Er- Kadınlar ve hayvanlarMuhammed'in kadınlarla ilgili söyledikleri, kitaplara gecen hadisle- ri, diğer din bilginlerini de etkilemiş, onların da benzer görüşler öne sür- melerine yol açmışür. Kadın konu- sunda cn sistemli göruşleri savunan din büginlerinden birisi de Gazali'dir. Gazali, kadınları çeşitli hayvanlara benzeterek olumsuz görüşlerini dile tır, akrep, fare, güvercin, tilki ve ni- Karakterce kaüra benzeyen kadın- hayet koyun olarak ele alınabilir. lar, hiçbir yerde durmak istemeyen Karakter itibarıyla domuza benze- inatçı katır gibidirler. yen kadınlar oburdurlar... Din, iba- Akrep cinsi kadınlar, komşularını det ve oruç tutmakla ilgileri yoktur... devamh şekilde ziyaret eden, dediko- Koca haklanna saygı göstermezler... duyu seven ve laf toplayan, tıpkı ak- Maymnnlann karakter ve özelliği- repler gibi gittikleri her yerde zehir- ne sahip kadrnlar, renkli gjysilere, in- lerini döken kadınlardır. cilere, yakut ya da altm ve gümüş cin- Fare karakterinde kadmlar, koca- getirir: "Kadın stnıfı, on farklı tip- sf mücevherata düîktmdurierr hınnrrrcebİTRİen pafa çalan ve çaldi^ ten oluşur ve bunlardan her birinin Karakterce köpeğe benzeyen ka- ğını komşusunun evinde saklayan ka- karakteri, çeşitli hayvan grubunun dınlar, kocaları konuşurken sözünü dınlardrr. evsafma tekabül eder. Bu hayvanlar, kesip suratına bağıran, hırlayan ka- Göverdn karakterli kadınlar, evi- domuz, maymun, köpek, yılan, ka- dınlardır... ne girmeyen, çok gezen kadmlardır... Tükiye benzeyen kadınlar, kocala- nnı evden gönderip bütun gün yatıp uyku uyurlar ve kocalan eve döndü- ğü zaman hasta numarası yaparlar. Koyun gibi olan kadınlar her şey- leriyle (kocalanna) yararh olan ka- dınlardır." ÜD Gazali, en iyi kadının kocasına bo- •yon epfficatfîrrblduğunu söyleyerek temel anlayışı vurguluyor. Ama ge- nel olarak kadmlann en sevimsiz hay- vanlara benzetilmesi, onlara bakışın anahatlannı da ortaya çıkarıyor. TUrk tslam bilimcisi Cemil Sena, Muhammed- in bir başka duşüncesini aktanr: "Dunyadan ve ka- dınlardan çekininiz, şeytan pusndadır, o insanlan (yani erkekleri) kadınlarla pusuva döşürdü|ü ka- dar hiçbir şeyle avlayam«-"(l2) Kadmlann şeytanın aleti olduğu birçok yerde dile getirilir. Bu düşuncenin kaynağı da Kuran'daki, Adem ile Havra öyküsüdür. Adem ile Havva, şey- tanın sözlerine kanan Havva'nın yasak meyveden yemesi sonucu cennetten kovulurlar. Kadın sözü dinleyen Adem de böylece şeytanın oyununa gel- miş olur. Yine Kuran'ın Yusuf suresinde, kadınlar yüzünden Yusuf Peygamber'in başına açılan dert- ler anlatıhr. Yusuf onlara Kuran'da şöyle seslenir: "Ey kadınlar sizu düzenleriniz buyüktûr."*1 ') Adem ile Havva öykusü ile Yusuf öyküsü tslami- yete,.Yahudilikten geçer. Ahd-i Atik'teki öykünün aynısmı Kuran'da görürüz. Muhammed kadmlann uğursuzluk alameti ol- duğunu da söyler: "Uğursuzluk üç şeyde, atta, ka- duda, evde hasıl olnr."*14 ' Duşuncelerini şöyle pe- kiştirir "DüByadan ve kadmlardan sakının, zira Be- •i İsrail'de ilk fıtne kadın yüzünden çıkb."(>^) De- vam eder, "Kadınlar üstelik kufürbazdırlar, nan- kördiirler ve onlan bu kötnlttkte geçecek bir baş- ka yaratık yoktur.""*) Kadın şeytandır görüşunü ise Muhammed bir başka hadisinde de dile getirir: "Kadınlar insanın karşısına şeyUn gibi çıkariar... Size dogru bir ka- dının gekligini gördüğönttz zaman bilesiniz ki size yaklaşan bir şeytandır."( 17 ) Muhammed, en sevdigi kansı ile bir sorun ne- deniyle takışır. Yaşamının son günleridir. Ayşe, sö- zünde direnince Muhammed dayanamaz ve şunla- n söyler: "Siz kadınlar Yusofun karşüaştıgı kadın- hır giMsinlz."* 1 ») Kadın, namazın da bozulmasına sebep olabilir: "Eger içinizden biri sıitresiz (namaz sırasında öne konalan engd) namaz kılacak olur da bir taş atı- nu mesafeden eşek, domuz, Yahudi ya da kadın ge- çecek olursa, namaz bozubnuş olur."( 19 ) Peygam- ber'in bu sözleri başka bir kaynakta da belirtilir: "Kadın; eşek ve köpek ibadeti bozan şeylerdendir. Namaz kılarken öniınüze (deriden vapümış eyer dnsi) sütre koyacak ohırsanız ibadedniz temiz kal- mış l"< 2 0> Yann: Kadın ve dayak Dipnotlar keklerinin sözünden çıkmayarak. Peki, erkeklerin kanlanmn sözlerini dinleyerek cennete gitmeleri şartı var mıdır? Tabii ki yoktur. Hiçbir kitapta ve emirde böyle bir şeye rastlayamazsınız. Tam tersi- ne, kadın sözü dinleyen cennete değil, Peygamber'in ifadesiyle cehenneme gidecektir: "Kim ki her sa- bah kansının gönluniın her istediğini yapacak olur- sa, Cenab-ı Allah o kimseye cefaennemi müstahak lular." 5 Bir başka yerde, "Artık sizin için en korktugum, kadınlara uymanızdır, kadınlardan sakının"^ di- yerek endiselerini dile getirir. Akıllan eksik Muhammed, kadınlannın çoğunun cehennem- lik ve akıllannın eksik olduğunu, onlann yüzleri- ne karşı söylemekten de çekinmemiştir. Kadınlar- la bir ramazan ayı görüşmesinde şunlan söyler: "Ey kadınlar bana cehennem halkı gösterildi, çogu siz- lerdiniz." Kadınların bunun nedenini sormalan üze- rine şu cevabı verir: "Ne acayiptir ki tam akıllı ve dininde haznnlı kimsenin aklını, sizin kadar eksik akıllı ve eksik dinli kimsenin çeldiğini gör- Aynı konuşmalar 'Riyazüs Salihin' adlı eseıde de anlatılıyor ve ömer'den naklen Muhammed'in söz- lerine şöyle son verdiği bildiriliyor: "tki kadının şe- hadeti (şahiüigi) bir erkegin şehadetine muadil (denk) olmaa, günlerce durdugn (fidet halini gör- dö|ü) zaman namaz kılamamasıdtr. tste bunlar, ak- Umn ve dininin eksikligindedir.""> Muhammed'in bu görüşlerini sistemleştirenler- den birisi de büyuk lslam bilgini Gazali'dir. "Kâ- mil erkegin yapacagı şeylerden biri de kadınlara ta- hammül göstennektir, çönkii kadınlar zeki bakı- ınından eksiktirier. Onlann bo eksikligıne işaret eden Peygamberimiz şöyle buyurmuşlardu, 'Kadu- lar aklen ve dinen dûn yaratıklardır!' "<» tbni Haldun 'Mukaddime' adlı yapıtmda, tbnu'n Nefis, unlu "Dn-Risaletu'l-" kitabında hep kadm- lann aklen daha geri olduğunu belirtirler.O Kadınlar yalnızca eksik akıllı değildir, "tîtne, fe- sat nedeni ve ugursuzdur" da. Kadınlannartıp er- keklerin eksilmesi bu yüzden kıyametin belirtileri olarak kabul edilir. Muhammed bu göruşleri şöy- le dile getirir "Kıyamet alametterinden olmak özere ilim azalacakür, cehalet yajılacakür, zina iş obcak- tır. Kadınların mıktarı artacak, erkeklerinki aza- lacaktır. Bir derecede ki, elli kadının yalnızca bir bakanı bulunacaktır."' 1 » Sahihi Buhari'dekı Peygamber sözleri de aym doğnıltudadır: "Benden sonra erkeklere, kadınlar- dan daha zarartı fıtne ve fesat amili bir şey bırak- 1- Aktaran, Prof. M. Tayyip Okiç, tslamiyct- te Kadu Ögntimi, Diyanet îşleri Başkanlığı •&yınlan, 1984, s: 7 2- Sahihi Buhari, I. cilt, 6. baskı s: 41 3- a^A, 11. cilt, 4. baskı, s: 314-315 4- a.g.t, 9. cilt, 4. baskı, s: 40 5- H. Erdoğan, a.g£., s: 166 Sa- Cemil Sena, Hz. Mahunmed'iıı Fdsete- ü, Remzi Kitabevi, tst. 1984, s: 444 6- Sahihi Buhari, 9. cilt, 4. baskı, s: 40 7- Riyszus SatiHn, 3. cilt, 8. baskı, s: 394 8- Gazalı'den aktaran Arsel, a.g^., s: 60 9- Aktaran Arsd, a.gjt, s: 60 10- Sahihi Buhari, I. cilt, 6. baskı 11- Sahihi Buhari, II. cilt, 4. baskı, s: 267 12- Cemil Sena, a.gjC, s: 444 13- MUHyet, Yusuf suresi, 28. ayet, s: 150 14- Sahihi Buhari, 8. cilt, 4. baskı, s: 312 15- Riyazüs Salihin'den aktaran Arsel. a.gjc, s: 64 16- Aktaran Arsel, a.g£., s: 68 17- Arsel, a.g£^ s: 69 18- a.g£., s: 91 19- Sahihi Buhari'den aktaran Arsel, a.gjt, s: 97 20- Sahihi Buhari'den aktaran Arsel, a.g£ 107 21-Gazah'den aktaran Arsel, a.g£., s: 111 EIİMAN Hemen istifa edin ! İyi bir sekreter arıyoruz. İngilizce bilen adayların, özgeçmişlerini "Sekreter" rumuzu ilegöndermelerini rica ediyoruz. Adres: Süleyman Nazif Sokak 20Harbiye •E3E3E3QG2E3D11Y&R Dil Derneği'nin Aylık Dil ve Yazın Dergisi Çağdaş TÜRK DİÜ'nin Haziran sayısı çıktı: öam Aam Akaoy, Dil Uzatmış Olana; Semlh Tezcan, Türk Dil Kurumu Yağma Hasan'ın Böregi mi OMu, Leyla U. Subaşı, Oğuz Alay'da Korkuyu Bekterken; Erol Kayra, Hjelmsiev ve Dilde Içerik Çözümlemesi; ZMd Büyüfctamr, Arkadaşım Hasan Hûseyin; Aydodan YiMflı, izmırden: Muzafter Uyguner, Yeni Bir Roman Düzeninde Insanlar adlı yazılartyta; Yakta Güngör önten, HHml Haaal, Canan Aktan, YMmaz OdatMfi, şıirienyle; AH özç»l*W öykusüyte, Fsmıh Doğan çizgisiyle, yitirdiklenmiz, okur mektuplan ve Al İ. Beyhan Halk Ağzından Deriemeteriyie bu sayıda. ÇTD, yıllık sürdûrûm 3&000 TL. altı aylık 18400 TL. Dağıtınt GAMETM ÇTD'yi gazetecinize sorun... ÛU Demeği, Tuna Cad. 5/12 Ktzıtey - ANKARA Posta Çeki No: 30 51 11 \mktuFn 8 AYDA konuşun. Sizi Amerikalı Dostlarımızla tanıştıralım 34IH38 EV İŞLERÎNE YARDIMCI YATILIBAYAN Tfel: 162 57 74 MARAMARA UNIVERSITESI KTİSADI VE IOARIBILIMLER FAKÛLTESİ NİH^r SAVAR YAYIN VE YARDIM VAKFI YAZDÖNEMİ İNGİLİZCE KURSLARI Genel ingilizce Yoğun Genel ingilizce Ortaokul - Lise Hazıriık ConversMon Başvuru- ktisadi ve İdan Bılımler Fakûltes. Dekan Sekreterlığı Ressam Namık ismaıl Sokak No 1 inarıi - Bahçelıevler Tel: 57516 58 Haftaiçi : 09.00-17.00 Hatasonu : 09.00 -13.00 Kayıt İçin »on başvuru tarihi: BTemmuz 1991 Büyük bir bilgisayar şirketinde gö- revlendirilmek üzere; Bilgisa- yar.tercihan Macıntosh konusunda d e n e y i m I i, T e k n i k D e s t e k E l e m a n ı S a t ı ş d e p a r t m a n ı i ç i n , S a t ı ş E l e m a n ı a r a n m a k t a d ı r . llginenenlerin 174 54 21 numaralı telefonla, Ergül Çetin 1 den randevu a l m a l a r ı r i c a o l u n u r . Uluslararası bir telekomünikasyon şirketinin Tıirkiye şubesi için, Boğaziçi Üniversitesi ve/veya muadili bir yabancı üniversite'den mezun, Çok iyi derecede İngilizce bilen, Soft ware, hard ware bilgisi olan, Dinamik, prezantabl, İş sorumluluğuna sahip, 1 İletişim - telekomünikasyon alanında teknik bilgisi olan TEKNİK YÖNETMEN alınacaktır. Başvurular: 131 08 25 - Banu Barbaros Özel Bora Sürücü Kursu Başarı Orantmız: Merkezi sistemle test sınavında % 87 Direksiyon sınavında % 92 • Dersane Üsküdar: 343 67 82 • Pistlerimiz Kozyatağı 362 47 33 Tarabya 162 08 86 TEK YOL EĞİTİM ANALIST PROGRAMCIVEYA PROGRAMCI Geliştirilmekte olan ticari bilgi işlem projesi için UNDC ile çalışmış, iyi derecede İngilizce bilen INFORMK veya veri tabanı (DATA BASE) yazılım sistemlerinden birini kullanabilen elemanlar aranıyor. isteklilerin 511 44 10'dan 344 veya 345'e başvurmaları rica olunur. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ'NDEN ÖNKAYIT VE YETENEK SINA VTYLA ÖĞRENCt ALINACAKTIR Üniversitemiz Devlet Konservatuvan'nın Tiyatro Oyunculuğu Bö- lümü'ne 1989-1990-1991 yüı ÖSS sonuçlanna göre (Birinci basamak sınavında) 105 veya daha yukan toplam puan alan adaylar arasın- dan önkayıt ve yetenek sınavıyla öğrenci alınacaktır. • önkayıtlar 17-28 Haziran 1991 tarihleri arasında Eskişehir Ana- dolu Üniversitesi Yunus Emre Kampusu Devlet Konservaluvan'nda yapılacaktır. • Yetenek sınavı 1-4 Temmuz 1991 tarihleri arasında yapılacaktır. • Sınavla ilgili aynnülı bilgüer önkayıt sırasında aday d^rencüere ve- rilecektir. • Posta ile önkayıt yapılmayacaktır. ÖNKAYIT tÇİN GEREKLİ BELGELER • ÖSS sonuç belgesinin aslı veya fotokopisi, • tki adet fotoğraf, • Başvuru dılekcesi (dilekçe formu önkayıt sırasında konservatuvar- dan alınacaktır.) • Sınav giderleri makbuzu (konservatuvardan verilecektir.) Basın: 28369