Katalog

CUMHURİYET/16 DİZİ-RÖPORTAJ 12NİSAN1991 2 0 2 0 YILINDA TURKIYE SAHINALPAY —14— "Türkiyeile Yunanistan, aralanndaki muaşeretin çok yogun olduğu iki ülke. Çünkü biz Türkler, dün- yada en çok Yünanhlarla yakınız. tçtenJikJe düşünü- yorum ki Yunanhlar, bizimle aynı dili konuşan bir Orta Asyaüya nazaran bize daha çok benziyor. Bizi ayıran başlıca etken, din. Ben ekonomik gelişmele- rin kültürel gelişmeleri beraberinde getireceğini ve 2020 yılında dinin ayıran bir etken olmaktan çıka- cağını düşiinüyonım. 2020 yılında din, başlangıçta- ki anlamından farklı, özel bir metafızik haline gele- Tancay: Biz Türkler, dünyada en çok Yunanlılarla yakınız. Içtenlikle düşünüyorum ki Yunanlılar, bizimle aynı dili konuşan Orta Asyahlara nazaran bize daha çok benziyor. cek ve halklar arasındaki ilişkileri belirleyen etken olmaktan çıkacak. Bunun sonucunda halk, hükü- metleri daha yakın olmaya zorlayacak. Ben gerçek- ten 2020 yılında bir bölge federasyonu içinde olaca- ğımızı düşünüyorum. Bu belki çok ütopik görünen bölge federasyonu kurulacaksa, bunun ilk adımımn Türk-Yunan federasyonu olacağını sanıyorum" Yakın siyasal tarihimizle ilgili çalışmalanyla tanı- nan siyaset bilimci Prof. Dr. Mete Tunçay, kuşku- suz ki Türk-Yunan ilişkilerinin geleceği konusunda "2020 Yılında Türkiye" araştırmasında konuştuğu- muz kişile'rin en iyimseri. Tunçay'ın bu iyimserliği, Aydınlar Ocağı Başkanı Prof. Dr. Nevzat Yalcıntaş'ın şu sözlerle dile getirdiği karamsarhkla tam bir kont- rast arz ediyor "Yunanistan'ın doğuşundaki hastalığın, bozuk- luğun, sakatlığın önümüzdeki 20-30 yılda ortadan kalkacağmı sanmıyorum. Yunanistan Byron'dan bu yana kendini hep Avrupa'nın şımank çocuğu; ağla- yan, sızlayan ve istediğini koparan çocuğu olarak gör- müştür. Avrupalılar da Yunanhlan medeniyetlerinin köklerinden biri, mazlum, Türk zulmü altında inle- miş bir çocuk olarak görmüşlerdir. Yunanistan ge- çen yüzyılın ortalarında bu şartiar içinde kuruldu. Herhangi bir Avrupa ansiklopedisine bakıhrsa, o ta- rihten beri haritanın her 20-30 yılda bir nasıl aleyhi- mize değiştiğini görürüz. Kıbns'ta buna dur derül- miştir. Bu temayülden ne Yunanlı politikacılann ne de Avnıpa'nm vazgeçeceğini sanıyorum. Ben Türk- Yunan ilişkilerinde düzelme beklemiyorum. Hayale kapılırsak, azdınrız. Davos işte böyle bir şey oldu. Dikkat etmemiz lazım ki önümüzdekı yıllarda yeni ümitlere kapılmasınlar. O takdirde problem büyür;' Tunçay ve YaJçıntaş'ın bakış açılanndaki kontrast, Türk seçkinlerinin Türk-Yunan ilişkilerinin geleceği konusundaki görüşlerindeki kutuplaşmanın çok iyi bir örneği. "2020 Yılında Türkiye" arastırmasında görüştüğümüz kimselerin bir bölümü, önümüzdeki 30 yılda Ege Denizi'nin bir banş denizi haline gele- ceğine kuvvetle inanırken; başka bir bölümü 30 yı- hn Türk-Yunan uyuşmazlıklannın giderilmesine yet- meyeceğine aynı kuvvetle inanıyor. Ama iyimserler büyük çoğunlukta. Önemli bir grup, Türk-Yunan uyuşmazlıklannın çözumü için her iki tarafta da bu konuda kararlı hükümetlerin işbaşına geimesini ye- terli buluyor. Bu grubun bir temsildsi TÜSİAD eski Başkanı Cem Boynen "Birbirine güvenen, aynı lisanı konu- şan yönericilerin işbirliğiyle sorunlann kökünden çö- zülebileceğine inanıyorum. Ne biz uslu dunıyoruz ne de onlar... Türklere yönelik Ermeni terörü Kıbrıs ola- yıyla başladı. Bir insanın ayağına basarsanız, o da bir yerden size bir şeyler yapacaktır. İki ülke insan- lan dost. Her yıl yüzbinierce Yunanü Türkiye'yi zi- yaret eder. Yemeğimizi yer, müziğimizle dans eder. Problem uJuslarda değil, birbirine güven vermeyen politikacılarda" TUrk-tş Başkanı Şeyket Yümaz da farklı düşun- müyor: "Türk-Yunan ilişkilerinin bu şekilde devam etmesi, ülkelerimizin ekonomileri bakımından da yanlıştır... Bu iş biraz da her iki ülke yöneticilerinin, sorunlann çözümüne sıcak bakmalanna bağlıdır. Halkın, hissi ya da fanatik gözüken konuşmalan duy- maması lazımdır..." Türk Dünyası Araştırmalan Vakfı Başkanı Prof. Dr. Tnran Yazgan önümuzdeki 30 yılda Türk-Yunan uyuşmazlıklannın giderileceğine ihşkin iyimserliği- ni ekonomik ve kültürel etkenlerle açıklıyor: "Sanı- yorum 30 yıl içinde meselelerimiz çözülecektir. Bu- nun sebeplerinden biri, ekonomik, manfaatlerle il- gili. Diğeri kültür gelişmesi. Gelişen kültür insanla- nn düşmanlıktan çok dostluğa yönelmesini emre- der... Problemlerimizi akılcı yoldan çözme arzusu halkta çoğunluğu teşkil etmeye başlayacaktır. Bu arzu iki ülkeyi kardeşliğe götürecektir. Aksi bizden çok onların zararına olurj' Halit Refıg Türkiye ile Yunanistan arasında banş sağlanmasını, Batılı devletlerin buna izin vermesi ko- şuluna bağlamakta. Refiğ bu düşüncesini şöyle açık- hyor: "Türkiye ile Yunanistan baş başa kalsalar bir sonınumuz olmaz. Yımanistan'm tarihine ve coğraf- yasına bakarsak, ilişkilerinin esas olarak Batı'ya değil Doğu'ya yöneldiğini görürüz. O bakımdan Türkiye ile Yunanistan birbirinin tamamlayıcısıdır. Ege as- ündaayıncı değil, birleştirici bir denizdir... Yunanis- tan bir dram içinde. Istiklalini kendi ordulanyla Os- manhlara karşı savaşıp kazanmış değil. Yunanistan Türkiye'den kopartıldı. 19. yüzyılda büyük devlet- Canevi: Su sorunu kolay çözülecek bir sorun değildir. Her zaman ihtilaf yaratacaktır. Musluk bizde olduğu sürece pazarhk gücümüz olacak, fakat anlaşmazlık devamlı olacak. • ler Ingiltere, Fransa ve Rusya Yunanistan'ı bağımsız hale getirdiler. Yunanlıların kendi iradelerine kahr- sa Türkiye'ye karşı bir düşmanlık içinde olacaklan- nı sanmıyorum. Türk-Yunan düşmanlığının kayna- ğında bence Batı dünyası var. Batı dünyası Yunanlı- lan serbest bırakırsa ancak Türklerle Yunanhlar ara- sında bans olabilir. Batı dünyası Yunanhlara Türki- ye ile kriz içinde olmayı empoze ederse, olmaz." İsmet özel, Mete Tunçay'ın tam aksine, dinin güç- lenmesinin iki halkı birlestireceği görüşünde. özel'e göre Türk-Yunan yakmlaşması, her iki ülkede dinin güçlenmesiyle gerçekleşebilir: "Yunanistan'da fark edebildiğim kadarıyla güçlü bir dini akım var. Eğer Türkiye Islami bir dönüşüm yaşarsa> Yunanistan- daki dini eğüimler ile sınırlan tespit etmek bakımın- dan bir uzlaşmaya vanlabüir. Doğu Hıristiyanlığı- nın Yunanistan'da güç kazanması ve Türkiye'de Is- Ege bir banş denizi haline gelecek, ama Güney komşularla sürtüşmeler sürecek lami dönüşüm Ege Denizi'ni bir banş denizi haline getirebilir;' tsmail Kara Özel'e benzer bir fikri dile getiriyor: "Yunanistan'ın dış politika kararlannda dayandığı iki unsur var. Bunlardan biri milliyetçilik, diğeri din (Hıristiyanlık). Eğer Türkiye'deki iktidar da bu iki unsurdan güçlü destek alabilirse, bir denge söz ko- nusu olacak ve Ege Denizi'nde banş sağlanacak." Türk-Yunan ilişkilerinin geleceği bakımından ka- ramsarhğı paylaşan az sayıdaki kişi arasında belki en karamsar olanı siyaset sosyoloğu Prof. Dr. Nur Vergin. Vergin, Türklerle Yunanlılar arasında "yapı- saüaşnuş bir husumet" olduğunu düşünüyor: "Halk- lann, uİuslann birdenbire birbirierini sevmelerini beklemek mümkün değil. Türkle Yunanlı arasında öylesine yapısallasmış bir husumet ilişkisi var ki bu değişmez. Bu duygusal, irrasyonel boyutu, antlaşma- larla değiştirmek mümkün değil kısa vadede... Fa- kat uzun vadede Yunanistan, kendisini ona ezeli ola- rak bir müze gibi bakan Avrupa'mn bir parçası ola- rak mı görmeyi sürdürecek, yoksa Balkan ilişkileri bütünü içinde mi yer alacak? Eğer kendisini Avru- pa'mn bir parçası olarak görmeye devam ederse, o zaman aramızdaki husumetin devam etmesi bekle- nir... Ancak Yunanistan eninde sonunda Türkiye'ye bazı çiçekler yollamak, yakınlaşmak zonında. Bu- rada acımasız faktör yine nüfus..!" TÜSİAD Başkanı Bülent Eczacıbaşı da Türk- Yunan uynşmazlığı konusunda selefi Cem Boyner- den çok farklı olarak hayli karamsar. Eczacıbaşı'na göre bu anlaşmazlık Türkiye"nin AT üyeliği açısın- dan "çok önemli bir engel ve öyle kalacağa benzi- yorf' iki ülke ilişkilerinin düzelmesi için "çok kök- lü, çok programlı, çok iyi niyetli yaklaşımlara, ça- lışmalara gerek var. Her iki ülkeyi yönetenlerin, bu gerginliği kullanmaktan vazgeçmeleri, her iki toplu- mun çıkannın Ege'yi banş denizi haline getirmek- ten geçtiğini kabul etmeleri gerekir. Bu anlayışla ko- nuya yaklaşıldığmda belki çok önemli adımlar atı- lacak, ama iş çözülmüş olmayacaktır. tki ülke ara- sında gerçekten çözülmesi güç sorunlar varî' Demokratikleşme şart "Türkiye'nin güney komşulan Suriye, Irak ve Iran ile çeşkli sorunlan var. 2020 yıhnda bu sorunlann aşümış olacağını düşünüyor musunuz" şeklindeki so- rumuza genelde olumlu yamt verenler azınhkta. Türkiye'nin güney komşulanyla Uişkilerinin düzel- mesi, bu ülkelerin demokratikleşmesine, otoriter re- jimlerden demokratik yönetim biçimlerine gecmesine bağlı göriilüyor. Güney komşulanmızm önümuzde- ki otuz ydhk dönemde demokratikleşeceğine inanan- lar, sonınlanmızın çözüleceğine de inanıyor. Bu iyim- ser gruptakilerin görüşlerini kısaca aktaralım: Eczacıbaşı: "Güney komşularla sonınlanmızın halli, o ülkelerdeki demokratik gelişmeye bağlı... Otuz yıl sonra Arap ve tslam dünyasında daha ileri, daha demokratik rejimlerin kurulacağını bekliyo- rum. Çünkü demokrasiyi engellemek artık çok zor hale geldi." Boyner "Zoraki ticaret bence dostluk da getirir. Biz petrol, onlar su almak zonında. önce mecburi- yetten iüşki kurarsınız, sonra alışırsınız birbirinizi sevmeye, saymaya. Bugün tabir caizse 'dayılanıyo- ruz', yann efendi gibi konuşmayı öğreneceğiz. Otuz- yıl sonrasıru konuştuğumuza göre biz sofistikeleşej ceğiz; onlar da demokratikleşecekler..." Tunçay: "Arap dünyasında bir demokratikleşme bekliyorum. Herhalde kabile ve kişi egemenli- ği çok uzun süre devam etmeyecek. Belki Saddam bunalımı bunun işaretlerinden biri... Arap dünyası yıkılıp yeniden toparlanma durumunda olacak. Daha demokratik ve daha gelişmiş olacaklar... Bu da sa- nıyorum yobazlıkla temellendirilen Türk düşmanlı- ğını yumuşatacak." Yalçınttş: "Islam ülkeleri ile önümuzdeki otuz yıl- da münasebetlerimizin derinleşeceği sonucuna vanr- ken, onlann bugünkü rejimleriyle devam etmeleri- ne imkân olmadığını düşünüyorum... Marksist re- jimlerin çöküşünü, öteki otoriter rejimlerin çöküşü izleyecektir... İçinde yasadığımız demokratikleşme Eczacıbaşı: Güney komşularla sorunlarımızın halli, o ülkelerdeki demokratik gelişmeye bağlı... 30 yıl sonra Arap ve Islam dünyasında daha demokratik rejimlerin kurulacağını bekliyorum. globaldir, kısmi değildir. Doğu Avrupa'yla smırlı kal- mayacaktu^' Avcı: "Güney komşulanmızla sorunlanmız açısuı- dan iyimserim. Otuz yıl sonra, örneğin Şuri>r e, bu- günkü Suriye olmayacak. Arap dünyasında bir de- mokratikleşme yaşanacak... tran için değil, Suriye ve Irak için söylüyorum: Çok 'monte edilmiş iradeler, talepler1 söz konusu. Suriye, Irak kendi sesini bul- duğu zaman gerçekten konuşulabilir,rasyonelinsan- lar ortaya çıktığı zaman aramızdaki sorunlann cid- di problemler olmadığı görülebilir;' Denizen "Su problemi Suriye ve Irak'la sorun ya- ratacak, ama sonradan ticarete dönüşecek. Su sata- cağız, petrol alacağız... tlişkilerimiz ticaret temelin- de düzelecek. O ülkelerle çok büyük kavga bekle- miyorum. Ama Iran'la yapısal bir farkırmz varî' _ Hatit Refig gibiTuran Yazgan da uzun vadede tran la ilişkilerimizin düzehnesinde, Türk kökenli Azeri- Ierin başrolü oynayacagını düşünüyor. Yazgan görü- Refi^: Türkiye ile Yunanistan baş başa kalsalar bir sonınumuz olmaz. Yunanistan'ın tarihine ve coğrafyasına bakarsak, ilişkilerinin esas olarak Batı'ya değil, Doğu'ya yöneldiğini görürüz. şünü şöyle açıklıyor: "Bu ülkelerdeki mevcut potan- siyelimiz önümuzdeki otuz yıl içinde, onlan hizaya getirecektir. Bugün uyuyan potansiyel, yann o ülke- leri bize karşı tutumJannda dikkatli olmaya sevk ede- cektir... Jçindeki yüzde 50'yi aşan Türk nispetiyle, ne yaparsa yapsın İran'ın bugünkü şartlanyla devam etmesi mümkün değildir. Kuzeyde uyanan Azerbay- can, güneyde yaşayan 22 milyon kardeşini unutamaz. Hudutlan açtıklan gün 300.000 insan güneye geç- ti... tran dehsetli bir korkuya kapıldı. Bu maddi ge- çiştir. Manevi geçiş Iran'ı uyandıracaktır..." "2020 Yılında Türkiye" araşurmasında görüştü- ğümüz kişilerin çoğu, 30 yılın, güney komşulanmı- zın demokratikleşmesi ve aramızdaki sorunlann gi- derilmesine yetmeyebüeceği kanısında. lran'daki kök- tendinci rejim, her üç ülkedeki otoriter siyasal rejim- ler Suriye ve Irak ile su sorunu, Suriye ile Hatay sorununun bugün olduğu gibi önümuzdeki 30 yılda da komşulanmızla iliskilerimizi en hafıf bir ifadey- le gölgeleyeceği kanısı yaygın. Şemsi Denizer, tran'la ilgili kaygılan şöyle dile ge- tiriyor: "Çok değişik bir yönetim anlayışı var lranL da ve bu yönetimin yıkılmasını da mümkün görmü- yorum. Artık tran bu yapıya kavuştu. İlişkilerimi- zin gelişebileceğini sanmıyorum." Yavnz Canevi su sorununa dikkat çekiyor: "Su sorunu kolay çözüle- cek bir sorun değildir. Her zaman ihtilaf yaratacak- tır. Musluk bizde olduğu sürece pazarhk gücümüz olacak, fakat anlaşmazlık devamlı olacak!' Coşkun Kırca, Türkiye'nin toprak bütünlüğünü tehdit eden talepleri vurguluyor: "Bir güney komşumuz bir vi- layetirnizi resmen kendi haritası içinde gösteriyor... Güneyimizde yayılmacı bir ideoloji hâkim. Buna kar- şı tedbiri ahnaya mecbursunuz." "Tank Bugra'ya gö- re, Güney komşulannın "ülke sorunlanm çözeme- yen, bu vüzden halkı dış düşmanlaria oyalayan" re- jimlerden kendilerini kurtarmalan uzun zaman ala- cak. Bu yüzden: "sürtüşmeler sürecek... daha çok bo- calayacak ve tedirginlik verecekler;' Haluk Özdalga da güney smınmızda bir "Kürt devletinin kuruhnası" olasıhğınm altını çiziyor. Yana: 2O2« \ifnda bir Türkiye? HABERLERİN DEVAMI CUMHURIYET SAVCISI ^Herhalde rahatsız edîlince kızdı 'Kadir Bağdat görüşme İStİyor Ktirt bölgesi W arıyor tstanbul Haber Servisi — Şahzadebaşı'nda 35 kişinin ölü- müne yol a_can olayda, geniş açıklamanm bilirkişi raporunun savcılığa verilmesinden sonra bugün yapılacağı belirtildi. Fa- ciaya neden olan 34 yaşındaki Kadir Çal'la ilgili soruşturmayı derinleştirerek yürüten tstanbul Cumhuriyet Savalığı yetkilileri, Çal'ın üzerinden çıkan not def- terleri ve kâğıtlann incelendiği- ni söylediler. Savcı Ahmet tlhan Aydın, Çal'ın yazdığı notlann tutarlı olmadığını ve akh' denge- sinin bozuk olduğunu gösterdi- ğini belirtti. Öte yandan, Yunan plakalı otobüsün şoförü Ando- nis Yolas'la Savcı Aydın dün bir kez daha göriiştü. Dışişleri Bakanhğı'nın facia- ya neden olan kişiyi "serseri kı- lıklı ve tinerci. 34 yaşındaki Af- yon Dinar doğumlu Kadir Çal" olarak açıklamasından sonra, dün de İstanbul Cumhuriyet Savcılığı, Çal'ın üzerinden çıkan vesikalık resmi ile olaydan son- ra morgda çekilen ceset resmini basma gösterdi. Kadir Çal'ın bir süredir Vez- neciler ve Laleli çevresinde do- laşırken görüldüğünü, ancak çevredekilerin çekinerek "tanımadıklannı" söyledikleri- ni kaydeden Cumhuriyet Savcı- sı Ahmet İlhan Aydın, şöyle dedi: "Özellikle Hamidiye Oteli cevresindeki insanlar Kadir Çal'ı görmüşler ve lanıyorlarmış. Sü- rekli kendilerinden sigara, para ve yiyecek istiyormuş." Aydın, Kadir Çal'ın otobüsü neden yakmak istediğinin henüz kesin olarak belirlenememesine karşın, ilk bulgulara ve görgü ta- nıklarının anlatüklarına göre olasılığı şöyle açıkladı: "Kadir Çal'ın yatacak yeri ol- madığı için Hamidiye Oteli'nin karşısındaki inşaatın hemen önünde yer alan kumlann iize- rinde geceleri yatıyormuş. Bura- sı da Yunan turist otobiısiinün bernen yanı. Zaten birkaç gün- dür bu kişilerk nerdejse dost ol- muş. Resimlerini gösteriyormuş, daba önce çekilmiş. Saoıyoruz Kadir Çal, turistleri rahatsız et- mesin diye banndığı yerden uzaklaştınlmak istenince sinir- lenmis olabilir:' Savcı Aydın, Kadir Çal'ın üze- rinden çıkan not defteri ve kâ- ğıtlann incelendiğini söyledi. Kuçuk bir deftere günce tutan' Çal'ın kırmızı ve mavi renkli tü- kenmez kalemlerle birbirleriyle tutarlı olmayan yazılar yazdığı öğrenildi. Atina tazminat istîyor STELYO BERBERAKİS ATtNA — 35 Yunanhnm ölümüyle sonuçlanan otobüs fa- ciası ile ilgili araştırmalannı sür- düren Türk makamlarının, fa- danın, gaz ocağından değil, meçhul bir dilencinin kundakla- masıyla meydana geldiğini ka- bul etmesi, Atina'da ağırlaşma- ya başlayan siyasi havayı dağı- Oyor. Yunan hükümeti ve Dışiş- leri Bakanhğı çevreleri Türk makamlarının otobüs faciası hakkında yaptığı son açıklama- yı tatmin edici buldu. 34 Yunanümn cesedi ve faci- ada ağu- yaralananlar dün Ati- na'ya getirildi. Ağır yaralılar- dan biri, dün sabah yoğun ba- kıma alındığı hastanede can ver- di. ölü sayısı böylece 35'e yük- selirken Yunan basmı, otobüs faciasıyla bağlantılı olarak Türkiye aleyhindeki tutumunu dün de sürdürdü. Dünkü Yunan gazetelerinin ilk sayfalanndan verilen haberlerde, 35 Yunanh- nın ölümüne yol açan kundak- çının "ajan" olabüeceği iddia- sında ısrar ediliyor. Ethnos ga- zetesi, "hastaneye sevk edilen kazazedelerden zorla para alındığı" gibi tahrik edici boyut- lara ulaşan iddialara da yer ver- di. Yunan gazeteleri aynca Türk basmının tutumunu da ağır bi- çimde eleştiriyor. Dünkü Yunan gazetelerinde yer alan başhklar- dan bazılan şöyle: "Otobüsü intihar komando- su bir Türk ajan kundakladı", "İşte bizi böyle yaktılar", "34 kişinin dnayetinden sonra An- kara lutumnnu değiştirdi", "Türkler cinayeti kabulleni- yor", "Büliin sır kundakçının geçmişinde dügümleniyor", "Ozal başsağhgı mesajında te- sadüfl kazadan söz ediyor". Bu arada Avrupa Parlamen- tosu'ndaki PASOK milletvekil- leri ise Avrupa Parlamentosu'- nun faciada can veren Yunan- lılann aileleriyle dayanışma gös- termelerini istediler. Türkiye'- nin bu ailelere tazminat verme- sini ve Türkiye'yi ziyaret edecek Yunanlı ve diğer turistlere gü- vence vermesini talep ettiler. (Baştarafı 1. Sayfada) tedavi gördüğü öğrenildi. Kendisiyle birlikte 35 kişinin ölümüyle sonuçlanan otobüs yangınını çıkardığı açıklanan Kadir Çal'ın 29.3.1989 tarihinde Manisa Ruh ve Sinir Hastalık- lan Hastanesi'nde 15 gün sürey- le kaldığı öğrenildi. Hastane Başhekimi S*mih Özalp, Çal'a "psikopati ve uyuşturncn ilaç ahşkanlıgı" tamsı konduğunu ve bir süre tedavi gördükten sonra babasma teslim edildiğini söyle- di. Özalp, bu tip hastalann ilaç alışkanlığından vazgeçmelerinin güç olduğunu beürterek "Suç iş- leme yüzdeleri çok yüksektir" dedi. Belediye Hastanesi'nden emekli olan ve Altındağ'da otu- ran Kadir Çal'ın babası Kâzım Çal, oğlunun 1957 yıhnda Af- yon'un Dazkın ilçesinde doğdu- ğunu, ortaokul 1. sınıftan ayrıl- dığmı, askerliğini jandarma ola-' rak Fatsa'da yaptığmı beUrtirken "Daha sonra biz annesiyle aynl- dık. O, Dazkın'nın Aşağıyenice köyiine annesiyle gitti. Orada kalıyoriardı" dedi. Kâzım Çal, oğlunun bir akrabalanyla evlen- diğini belirtirken de şunları söy- ledi: "Polister oğhunu sokakta pej- miirde bir halde bulmuşlar, al- mışlar bana getirdiler. Kendisi- ni yıilardır gormüvordum. Ra- hatsızlığı vardı. Ege Üniversite- si'ne götürdüm. Oradan da Ma- nisa'ya akıl hastanesine gi«ik. 15 gün sonra Kadir'i bana ver- diler. Hastaneden çıkınca 1.5 ay bizde kaidı. Sonra bir gün çek- ti, gitti. Gidiş o gidiş. Sonra kay- boldu. Otobüsü benim oğlum yakmjş olamaz. Zararlı bir kişi değildi. Zorla yaptırdılarsa bile- mem. Kendisine muallik değil- di. Robot gibi, masa gibi kullan- dılarsa onu bilemem." Kâzım Çal, oğlunun 6 karde- şi daha olduğunu bildirirken Kadir Çal'ın iki çocuk sahibi ol- duğunu, eşinden 1988 yılında boşandığı öğrenildi. Kadir Çal- dan boşanan ve Denizli'nin Çar- dak ilçesi Söz köyünde yaşayan Sabahat Erdemir, bugün başka biriyle evli bulunuyor. Sebahat Erdemir, eski kocasıyla ilgili olarak şunları söyledi: "Olayı duyunca çok şaşırdım. Kadir'in akli dengesi yerinde de- ğildi, ama böyle bir olaya kal- kışacağını hiç aklıma getirme- miştim. Çok dengesiz bir insan- dı. Sık sık ailemden para ister, çalışmaya kesinlikie yanaşmaz- dı. Kendisinden çok çektim. Kendisinin ölümüne sevindim, ama Yunan turistlere yazık ol- muş." ANKARA/AMMAN (AA) — Irak Başbakan Birinci Yardım- cısı Tank Aziz'in Türkiye'yi zi- yaret etme isteğinde bulunduğu, talebin Dışişleri Bakanhğı'nca incelendıği bildirildi. Bu arada Tank Aziz, komşu ülkeleri uya- rarak "Kürtlerle aramızdaki iç soruna lran ve Türkiye kanş- masın" dedi. Aziz'in ziyaret talebiyle ilgili olarak AA'ya bilgi veren Dışiş- leri Bakanhğı Sözcüsü Murat Sungar, Irak başbakan birinci yardımcısmın, bir süre önce Irak'm Ankara Büyükelçiliği kanah ile bir mesaj ileterek Türkiye'yi ziyaret etme isteğini belirttiğini söyledi. Sungar, Aziz'in ziyaret isteğinin Dışişleri Bakanhğı'nca incelenmekte ol- duğunu belirtti. Irak'tan Türkiye'ye en son üst düzey ziyaret 5 ağustosta Başbakan Yardımcısı Taha Ya- sin Ramazan tarafından gerçek- leştirilmişti. Tank Aziz, Ürdün Dışişleri Bakam Tahir Masri ile dün Am- man'da görüştükten sonra dü- zenlediği basın toplantısmda, Irak'ın içişlerine kanşmamala- n konusunda komşu ülkeleri uyardı. Aziz şöyle konuştu: "tran ve Türkiye'nin, Kürt so- rununun sadece Irak'ta değil, kendi ülkelerinde de giindemde olduğunu anlamalan gerekir. lran ve Türkiye, Kürt sornnunun 'Çift yönlü bir silah' olduğunu hatııiamalıdıriar". Tank Aziz, Kuzey Irak'taki gelişmeler gerekçe gösterilerek sınır ihlallerine girilmemesi ge- rektiğini, bu tür davranışları hiç- bir şeyin hakh gösteremeyeceğini ve "bir ülkenin iç işlerine miidahale" olarak nitelendirdik- lerini bildirdi. Irak Başbakanı Sadun Ham- madi de "Komşu ülkelerin uzak görüşlü olmalan ve birbirierinin içişlerine kanşmamalan gerek- tiğini" söyledi. Irak Başbakanı- nın dün New York'ta, Birleşmiş Milletler Basm Bürosu tarafın- dan yabancı basma dağıtılan ya- ah açıklamasında, içişlerine ka- nşmamn sonucunun, iki ucu keskin küıç olduğu uyansında bulunujdu. Irak Başbakanı Hammadi, Cumhurbaşkam Turgu» Özal'ın, Irak'ta, BM şemsiyesi altuıda bir bölge kuruünası yolundaki öne- risini kuşkuyla karşıladıklannı belirterek Irak'ın kategorik ola- rak bu öneriyi reddettiğini ve her şekilde karşı çıkacağını bildirdi. Dışişleri'nde altı ataıııa (Baştarafı 1. Sayfada) Daimi Temsilcüiği'ne atandı. Özçeri, müstesar olarak atan- masmdan kısa süre önce NATO sekretaryasında Genel Sekreter Lord Carrington'm yardımcılı- ğım yapmıştı. Bundan önce de Türkiye'nin NATO daimi tem- silciliğinde çalışan Özçeri, böy- lece uzun yıllar görev yaptığı Bürüksel'e bu kez büyükelçi sı- fatıyla dönmüş olacak. Büyükelçi Özçeri'den boşalan müsteşarhk göre\ini ise Türk'ı- ye*nin Avrupa Topluluğu nez- dindeki daimi temsilcisi Büyük- elçi Özdem Sanberk üstlenecek. Büyükelçi Sanberk, Cumhur- başkam Özal'ın başbakaniığı sı- rasuıda dört yıl süreyle özal'ın Dışişleri danışmanlığını yürüt- müştü. Sanberk'ten boşalan AT dai- mi temsilciliğine ise Türkiye'nin Birleşmiş Milletler'in Cenevre ofîsi nezdindeki daimi temsilci- si Büyükelçi Cem Dnna atandı. Başbakanhğı sırasında Cumhur- başkam özal'ın Dışişleri danış- manhğım yapan Duna daha sonra TRT Genel Müdürlüğü- ne atanmıştı. Bu görevinden is- tifa etmesinden kısa bir süre sonra BM'nin Cenevre ofisinde daimi temsilcilik görevini üst- lenmişti. Büyükelçi Duna'dan Cenev- re'de boşalan göreve ise yine Cumhurbaşkam Özal'a başba- kanhğı döneminde damşmanlık yapan Atina Büyükelçisi Giin- düz Aktan getirildi. Diplomatik çevrelerdeki yaygm kamya göre Özal'ın başbakaniığı sırasında yazdığı bildirilen ve Batı'da ge- niş bir şekilde dağıtılan 'Avru- pa'daki Türkiye' adlı kitabın asü yazan. Öte yandan Büyükelçi özçe- ri'nin NATO daimi temsilcüiği- ne atanmasından sonra halen bu görevi yürüten Büyükelçi Ünal Ünsal merkeze dönecek. NA- TO'ya atanmadan önce Türki- ye'nin Madrid büyükelçisi olan Büyükelçi Ünsal'm Dışişleri Ba- kanlığı Müstesar Yardımcısı ola- rak atanacağı bildiriliyor. Büyükelçi İlter Tttrkmen'in emekliliğe aynlarak BM'nin Fi- listinli mültecilerden sorumlu örgütü UNWRA'nın direktörlü- ğüne getirilmesiyle boşalan Pa- ris Büyükelçiliğine ise Dışişleri Bakanhğı Müstesar Yardımcısı Büyükelçi Tanşuğ Bleda atandı. Dış ekonomik ilişkiler uzmanı olan Bleda aynı zamanda "Ka- radeniz Ekonomik tşbirligi Bölgesi" projesinin mimarlann- dan biri olarak biliniyor. (Baştarafı 1. Sayfada) lileriyle Kürt sığınmacılara iliş- kin yapacağı temaslann sonucu- nu bekliyor. Ankara ise, Irak'ın Türkiye Büyükelçisi Rafi El TiVriti'nin, önceki gün Dışişleri Bakam Ah- met Kurtcebe Alptemoçin ile yaptığı görüşmede verdiği gü- vencelerin"tampon bölge" ko- nusuna yeni bir boyut getirdiği görüşünde. Telefon göriişmesi Bush ile Major'ın önceki ak- şam yaptıklan telefon göriişme- sinden sonra Londra'da başba- kanlık tarafından yapılan açık- lamada, "Ingiltere ile ABD ara- sında, tampon bölgeyi çağnşü- ran bir olav konusunda ilke ola- rak anlasmaya varıldığı" beür- tildi. E4ip Emil Öjmen'in haberi- ne göre, ABD'den yapılan kar- şı yöndeki açıklamalara karşın, İngiltere, bu konudaki ısrariı tu- tumunu dün de sürdürdü. Baş- bakanlık, dün bir açıklama da- ha yaparak, ABD ile İngiltere arasında "görüş bûüğine" va- nldığı yinelendi. Ancak Ameri- kan yönetiminin Major'ın pla- nına bazı çekinceleri olduğu vurgulandı. VVashington'da farklı yaklaşım Reuter'in Washington kay- naklı haberine göre, Beyaz Sa- ray Sözcüsü Marlin Fitzwater, "tampon bölge" konusunda şu açıklamayı yaptı: "Başkan Bnsh ve Başbakan Major, Kürt sığınmacılan yerleştirmek konu- sunda bazı düzerüemeler yapıl- ması gerektiği konusunda fîkir birüği içindder, ancak henüz ne yapılacağı konusunda bir anlaş- ma ya da görüşbirliği sağlaya- bilmis değüler. Güvenlik bölgesi duşüncesi bir dizi sorunu için- de banndınyor." Ufuk Güldemir'in haberine göre de ABD, tngiltere Başba- kam John Major'ın, önerdiği "tampon bölge"yi çağnştuma- yacak bir "güvenU alan" kurul- masını istiyor. Bu konudaki incelik şöyie özetlenebilir: Güvenli alan, "özel bir amaçla aynlmış böl- ge, belli bir ırka mahsus yerle- şim alanı" türünden kalıcılık çağrışımı yapmıyor. Oysa "tampon bölgenin" uzun vade- de belli bir kalıcılık kazanması, dolayısıyla da ABD'nin, Suudi- lerin de etkisiyle korktuğu Irak'- ın toprak bütünlüğunün parça- lanması sonucunu getirmesi ola- sılığı var. Aynca bu tür bir özel bölgenin "vur kaç" hareketle- rine ev sahipliği yapması ve baş- ka etnik gruplara "emsal" ol- ması olasüığı da bulunuyor. ABD, bu yüzden, Cumhurbaş- kam Turgul Özal'ın, bu yönde- ki genel önerisine ilk günden bu yana çekimser kaldı ve hiçbir zaman yeşil ışık yakmadı. Ak- sine, Türkiye'nin bu amaç doğ- nıltusunda tek yanlı bir davra- mşa girmemesi için de Ankara'- ya dolaylı sinyaller gönderdi. Aradan bir süre geçtikten son- ra yapılan tartışmalar sonucun- da bu genel öneri olgunlaştı ve ortaya "güvenli alan" kavramı çıktı. Güvenli alan, pratikte Irak'm toprak bütünlüğünü teh- dit eder bir kahcılık taşımıyor- du. Nitekim ABD, önceki gün Irak uçaklan ve helikopterleri- nin kuzeyde uçuşunu yasaklaya- rak bu tür bir güvenli alanı ses- AFden 180 milyon dolar SABETAY VAROL BRÜKSEL — Irakh Kürt ve diğer mültecilerin gereksinmele- rini saptamak üzere üst düzey bir AT komisyon görevlisi dün akşam Ankara'ya hareket etti. Komisyon üyesi Abel Matutes'- in yardunası ve Akdeniz havza- sı sorumlusu Juan Prat, Anka- ra'dan Türk-Irak sınırına gide- cek. Oradan da lran'a geçecek. Geçen pazartesi günü yapılan AT zirve toplantısmda verilmesi kararlaştınlan 180 milyon dola- nn nasıl kullanılacağını sapta- mak üzere Türkiye'ye ve Iran'a giden Prat, önümuzdeki çar- şamba günü AT Komisyonu'na bir rapor sunacak. Mültecilere yardrm için ayn- lan 150 milyon ECU (180 mil- yon dolar) tutanndaki yardınun 100 milyon ECU'luk bölümü komisyon bütçesinden karşıla- nacak. Yapılan AT toplantısmda, kaçan Şii nüfusla birlikte tran'a sığınan göçmen sayısımn 1.5 milyonu bulacağı, Türkiye'ye ise bunun yansı kadar mülteci geleceğinin saptandığı ifade edildi. Başka bir deyişle 150 mil- yon ECU'luk yardımın 100 mil- yonu Iran, 50 milyonu Tür- kiye'deki mültecilere ulaştınla- cak. Sınınn Irak topraklannda kalan mülteciler de yardımdan yararlanabilecek. Başka bir de- yişle, AT Irak'm ileri sürdüğü "toprak bütünlttğu" ihlalleri şi- kâyetlerine kulak tıkama niye- tinde. Bu yardınun etkin biçim- de dağıtılıp dağıtılmadığını de- netlemek üzere belli sayıda AT gözlemcisinin de Türkiye ve lran'a gönderilecegi açıklandı. sizce yarattı. Türkiye'nin aJgıla- dığı biçimde "tampon bölge" düşüncesine soğuk bakmayı sür- dürüyor. Şebnem Atiyas'ın New York'tan bildirdiğine göre, Bir- leşmiş Milletler Güvenlik Kon- seyi üyeleri, İngiltere tarafından ortaya atılan ve AT'nin deste- ğini alan, mültecilere "güvenli bölge" oluşturulmasında yeni adunlar atmak için yann bölge- ye gidecek Eric Suy'un Bağdat'- ta yapacağı temaslann sonucu- nu bekliyor. Suy, Bağdat'ı, ku- zeyde BM yardımmın rahatlık- la mültecilere ulaştırabileceği, Irak güçlerinin saldırmadığ "acık bir merkez" oluşturulma- sını kabul etmeye zorlayacak. Bağdat, bu fikri kabul ederse, Güvenlik Konseyi'nden yeni bir karara gerek kalmadan, Birleş- miş Milletler görevUlerinin rjı- hatca hareket ettiği bir acjk merkez oluşturulacak. Bağdat, itiraz ederse, Ingiltere'nin Gü- venlik Konseyi'nden "güvenHk sığınagı" için bir karar çıkarma- ya niyetli olduğunu ifade edi- yor. Ateşkeş |_ BM Güvenlik Konseyi, dün gece geç saatlerde yaptığı top- lantıdan sonra, Körfez savaşına son veren resmi ateşkesi ilan et- ti. Güvenlik Konseyi, Irak'm ateşkesi kabul ettiğini bildiren mektupta Konsey'in isteği doğ- rultusunda yaptığı değişiklikle- ri yeterli bularak ateşkesi res- men başlattı. Dışişleri Bakam Ahmet Kurt- cebe Alptemoçin'e, Irak'ın An- kara Büyükelçisi Rafi Dahan Möcvei D Tikriti tarafından salı günü iletilen önerinin "iyi niyetli" olması durumunda tampon bölgeye duyulan gerek- sinimin ortadan kalkabileceği beürtildi. Yetkililer, sığınmacılara yö- nelik yardımın bölgeye çabu'k ulaştırılmasının "öncelikli konu" olduğuna işaret ederek "Yardmu engelleyici hiçbir dav- ranış ile karşılaşümazsa zaten mesele normal safhasında yürü- yor demektir" göruşüne yer ver- diler. Aynı yetkililer, sığınmacılar için kurulacak herhangi bir "güvenlik bölgesinin" sadece bir "ara çözüm" olacağım da vurguladılar. öte yandan Başbakan Akbu- lut dün ABD'nin Ankara Büytf- kelçisi Morton Abramowitz'i kabul ederek bir süre görüştü. Akbulut, daha sonra görüşme"- de Türk-Irak sınınnda yaptığı incelemeleri ve izlenimlerini ak- tardığını söyledi.