Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 9 ŞUBAT 1991 DÖVİZ KURLARI 9 ŞUBAT 1991 Dövon Cmsı 1 ABDDolan 1 8 Alman Marto 1 Avusturya Şılmı 1 B<**a Ftangı 1 Fransc Frjngı 1 Hotenda florinı 11svBçKronu 1 İsmçrB Frangı 100 Itelyan Lıretı 1 Japon Yenı 1 Sterlın 1 S Arabistan Rıyaii Dövn Altş 305188 2090 33 297 23 10153 613.69 1855 81 556.81 2447.39 277 88 2385 6057.99 813.79 Dövc Saoş 3058 00 2094 52 297 83 101.73 614.92 1859 53 557 93 2452.29 278.44 23.90 6070.13 815.42 Efetctıf Alış 3048 83 2088 24 298 93 99.80 613 08 1853 95 55124 2444.94 27316 23 61 605193 793 45 EfefcM Satş ÇAMUKM 306717 2100 80 298 72 102 04 616 76 186511 559 60 2459.65 279 28 23 97 6088 34 817 87 S 1 4600 Alman Marto t 4 9730 Fr Frangı S 1 6445 Hol Fkmnı $ 1 2469 Isv.Frangı S 1098 26 Ital Lıretı $ 127 95 Japon Yenı $ 3 7502 S Arab Ftıyaiı £ 1 9 8 5 0 $ Ekonomi bürokrasisinde endise B O R S A ' * * * K M J M H Mttfe M M M K (Ûncekı) Bıleşık endeks 1 M 1 M M I kacal : 171.839.658.0SC 1 9 9 1 M M I M M M : 12J3*.0t9 47MJ1 I M I iMİlln. 433LM Saal niıht: S031M 4724 70 MaK endeks: 4239.50 Sına endeks 5022.69 OıtMMM Mtsfc M M K 4M8.12 M f l M J H K 43S&24 Sa (Önceki) Bılesik endeks CnceH se- M&ank Mpmento Atej AnaoofcCam Asotsan Bagtaş Bnsa ÇanakMte Çferant) tamMnyms Çiraa Ç.BMM* OçiTirOar* DemSCam I m iıMhg Doftısan Dûktas EJ^ı Ysbnı E&Ş.ISÇ fj4)p I j A Ept MjKlfcfc Ege Enttsbi Egt GüOıv EmtkSgofa Erciyjs ftrartk EreJIOÇ Fems AJuırmyum Gentas Sood-Ynr İMfeM Ipl Giıtn Fao Sûney Bıracuık Hdda? ktsaiF Knuna intma MOtDf PfefcJO tarir t.ç. tzocan Kırtoosan 1 » Kttabek Moblya KentGıda Kepez Etektnk bç IMMMJ toç YmnM I n n ÇfcMOTi Kortfsa Konırna T ar Köyös Kfitahya Poreelsn MakraTaUm MhÇlMto Maret •mkt.M M m M I M«n Sıitral ktotaş Nasas Nettnnk MHN NtiTumm OanlstoS Olmuksa Oıosan mfl PEG PiDflo Peftnn Pw Ml Pıtıaı EıMgra Et Pıtor Un Pimaş Poiyien •jtaı Sattar YaymcAk tmtmmmm Svtom> «*» Kfc» TamSajorta TDışbar* TetetfcarK Tetetaş Tezsan TGaratıtı S T.ı«tak.m T !s Bank (Al Toprak Kagn TnkyıCaa T.SMMS TŞış«Cam T Sna. K Bank anskapaa r i M 7900 5800 24500 6600 2850 13500 7100 6000 160000 M M 8200 1S7M 7200 3500 1MM 1800 14000 mm 17250 4TM 4MM 9750 1500 1500 S2M 10750 9250 6800 M M 6300 5000 91M 1600 15250 7000 3150 I575C 9200 1Mİ 13750 560ü 1MM 10500 33000 20500 B M t M M 4MM 5400 9000 2800 17250 14000 11MM 4050 14M 112M 8700 1150 1550 1850 MM 94O0 1250 3500 12750 6900 1950 MM 900 14M S500 6900 7000 M M 2400 M M İ 4MM İ M M M M 5400 5900 3000 72O0 4500 4900 4MM 680000 İ M M 75O0 •ZM 21MI 21000 3900 TJ. NkfeH ' 12SM TacaMsM MM Tuf* Han Yotlan T Tuborj T M M a * Veste, Yasas Yapı K Baı*. Yunsa 2100 3500 rm 9900 2650 6700 4800 IM* MMjfcK SM7.56 «757 53 Ma« endeks- 4315 38 Sınai endeks- 5028 81 Bugunku en dus* •IM 7600 BugunKu Buounkû snyttsek MM 8000 5600 6200 23000 5400C 6800 MMO 2550 13250 7000 5800 790C 1J7M 7200 3400 İ M M 1600 13750 I M 17000 4Mt 42M8 '100 2 M M 2800 14250 7400 5800 J500 MMt 7200 3700 117M 1850 14250 MM8 18500 M N 4MM 9500 1O5O0 1350! >5O0 1500 M M 9500 9100 6800 HM 6100 47X N M 1450 14750 6600 2900 15000 9200 M M 13250 5500 İ M M 10000 33000 1500 MM (0250 MOOO (800 6700 5200 İ7M 1550 15500 7200 2950 •7M0 9200 21M 14250 5900 M M 10250 33000 19000. 21000 2 S M ZTMt 41SM 5100 8S00 2700 15500 13750 11MM 37M 15M İ M M 8100 1000 1450 1750 M N 94X 1100 3350 12500 6600 1800 M M 825 19H 5000 6200 6500 M M 2200 JHM 4MM 1MM M M 5000 5600 6800 4500 4300 44M8 1OM 7500 •Mt 1HM 2O000 3300 İ M M M M 2100 I7M )JMJ1999 92O0 2700 6300 4600 İ M M MMB 4SSM 5700 9300 2950 17500 14500 129M 4400 1MI 1I7M 9300 1000 1650 2OO0 I7M 94O0 1200 3700 13750 7300 1950 S7M S75 sonc 6900 kaianış MM 7600 5800 23000 6800 tTMi 2550 135O0 7000 5800 8100 14M 7200 3500 11IM 1600 13750 2MM 17250 «Mt *am 9500 1400 1500 M M 10250 9100 6800 6200 4700 M M 1500 15250 7000 2900 15000 9200 » M 13750 5600 1 4 M 10000 MOOO 19000 24SM 2MM 4MN 5300 8900 2800 16500 14000 11MM 4000 I M I 1UM 6100 1000 1500 1750 17M 9400 1200 3500 12750 6800 1900 57M 850 15M 5000 6200 6700 6500 t m 2300 I7MI SMM 1 M M İ3SO 5400 5800 7200 4500 4700 4MM M7M 7500 I7M raM 22500 3950 1389 I M t 2100 MM •IM 2200 96MI SMM 122M U M 5400 5800 6900 4500 4500 4MM İ M M 7500 (7M Z 1 M 21000 3800 127M S3M 2100 MM «AfM 10300 9200 2900 6900 «00 2800 6600 4800 Işiern nvktan M M İ 8000 298875 1800 MMtt 270» 9300 122600 116750 600 150 14OM 2490ü I77Mİ 1200 51400 t i M 68600 22400 MMM 454330 rtUM 17Mİ 12100 83000 1000 i s n 2600 1165035 1400 IS4M 34800 13660 ı m467100 11500 15200 16600 4920 1000 12MM 47300 111264 H M 8800 400 10470 51MM 142TM 231W7S 67350 39400 207000 46400 25350 1M2M 81900 1MM H M 41100 248000 310000 10000 1KM 3200 13600 32470 147500 326700 95900 İ M M 352900 14000 5200 4700 TMM 6600 İ M M 114M* mm 53700 2100 51770 1000 181050 1241M 5 1MHM 1700 ıittM HM* 73560 50800 S7K 24M 1000 24M 233250 125924 491200 58600 En çok s& yapılan fiy (2M 8000 5800 24000 6900 ifMI 2S50 2 9 M 13500 MMİ 7000 5800 M M 8193 MMİ 7200 3400 1 1 M 1600 14000 İ M M 17250 M M 4MM 10500 1500 1500 MM 9750 9400 6800 6400 5200 tTM 1450 15000 7000 2950 15000 9200 MM 13500 5600 İ M M 10000 33000 19000 M M İ M M İ 4MM 5300 9000 2SO0 17000 14000 11MM 4100 1«M 11IM 8500 1000 1500 1750 1«M 9400 1200 3500 12750 37M 6800 1850 M M 900 <M| 19N 5000 6300 6700 K M 2300 3TMİ M M İ t22M S3M 5300 5800 6900 4500 4500 1HM 7500 M M nsM21500 3900 1HM nM 2100 IM 9600 2700 6500 4750 AJjrtta ortfiy KTİ 7855 5920 23555 J//4 i 6905 Z7İM 2576 2 M M 13629 14Hİ 7084 5800 M37 3099 IMtt 7200 3544 1141* 1869 13988 S1M 17418 4*7» 4ttM 10008 1475 1500 MM 9791 9421 8800 MM 6328 5054 M M 1484 15070 6961 2937 15652 3200 MM 13596 5653 IMt] 10113 33000 19400 M İ N 2*441 U » 5404 9041 2784 16449 13920 117in 3953 I M I 11JM 8543 1000 1504 1778 KTİ 9400 1182 3574 12827 371İ 6921 1866 MM 909 5000 6326 6E35 İ1M 2284 MTM Mtiİ 1I4M 91*7 5273 5714 6965 4500 4483 497M 1TTM 7500 •41» 2M71 21372 3853 1M71 nM 2100 MM 1M4 9696 2758 6477 4702 WIRIMFOMLARI • SUMTIMI ££* £S <S S2 "ÜS ""S Iş Yatınm-1 jş Yatınm-2 1$ Yatnrn-4 fe Yatıran-6 fnteffbn-1 lnterfon-2 lntertoo-3 InterfoM interton-5 lktısatYat-1 Iktısat rat-2 lktsatYat-3 iktısat YSt-4 IKüsat ADtım Fon Gannti VSfinm-1 Gararrtı yjfirm-2 Garaniı Vâ6nnv3 Garantı YatmrM Esba* Fon-1 Esbank Fon-2 Esbank Fon-3 YKB Yat Fonu YKBSekttf Fon YKB Htsse Fon YKB Kamu Fon YKB Ukıt Fon YKB Karma Fon YKBOûvızFon YKBKaprtal Fon YKB Aküf Fon Uakıf Fon-1 Vakrf Fon-2 tokrf Fon-3 Vakrf Hisse Vakrf Dûnya Vakrf Fofv6 OtşbankMavi OşbankBeyaz Oışbank Pembe Tütûn Fon-1 Tûtûn Fon-2 Mttsuı Fon-1 Mrtsuı Fon-2 Rnans Fon-1 Rnans Fon-2 Rnans Fon-3 Rnans Fon-4 Rnans Fon-5 Ziraat Fon-1 Ziraat Fon-2 Ziraat Basak Fon Ziraat Fon-4 Halk Fon-1 Halk Fon-2 Pamuk Fon Pamuk Hısse Emlak Fon-1 Emtak Fon-2 l m p « Fon-1 Impoc Fon-2 TobankFon Sümer Fon DenizFon Ege For Kaikmma Fon Demr Fon •fens Fon Ortak Fon Tûrkbank Fon Net Fon Efflbn 130787 1O800 14.O1B9 20000 09.1OS9 10000 17.01.90 10000 04.0690 10.000 19.09J7 10661 1412B7 9560 2702,89 9359 07.0689 11.200 090190 10000 160957 9764 1O02J89 9606 08.02.89 9596 28.0259 9fl90 111269 10000 221087 9376 1003B9 9731 12.0230 1Û437 300530 9336 1611B7 10319 311089 1O000 11.0790 10.000 O2.1UB7 10477 0703J8 9.785 070188 1713 07.0188 9.795 07.0338 9.693 07.0188 91828 02.0139 9.294 ia0630 10.000 194690 9542 090558 10.000 24 04.89 44279 181089 10444 220330 9394 260330 9574 14D630 10000 28.0608 1O057 1C.04B9 20558 260630 10011 04.0788 11.021 101290 mooo 15.0738 40.000 2OK189 1O000 2O03Ü9 9346 200759 9356 161259 10428 200330 9358 051190 1O000 091059 10.100 14.0290 10000 14.0290 1O000 2O0690 10000 011159 11397 0a0190 10357 024190 10724 2a0630 10469 224130 10000 180790 10.000 02X1230 10.086 040530 9962 28.0330 1O000 124290 1O405 160490 10808 040530 mooo 08.0590 tOOOO 070590 10.006 110690 10400 270830 10400 03.0990 10400 05.1130 1O000 011190 10000 68306 45529 1&133 15.447 U138 52119 44958 23528 21.449 11726 42594 35171 16747 16317 11771 52553 25268 14536 11741 51696 17766 12684 50403 39130 63428 36456 31644 38729 17529 12523 10094 38321 100047 18.275 12584 11853 11394 34517 46510 12576 38.189 10682 38750 16594 21462 20168 16926 11747 11180 20249 15.248 15732 14 485 19565 15597 20346 11896 16350 11095 15.402 11594 14.129 15979 16254 13775 14138 11303 13428 11995 11764 11.296 11448 68362 45618 18.154 15463 11147 52179 45.007 21555 21472 11590 43438 35.215 16.768 16340 11418 52913 25.251 14363 11460 51762 17792 12 690 50028 39.176 60069 38503 31684 38524 17572 12515 10026 38345 100157 18.295 12539 13586 12408 34613 46542 12584 36235 10694 138565 16312 21487 20209 16945 11148 11.197 20476 15.230 15751 14506 19508 15542 20316 11857 16371 11111 15419 11766 14141 15996 16275 13.791 14.150 11342 11444 12011 11504 11311 11061 048 -046 012 010 047 012 011 011 011 -1.16 034 013 013 014 -256 011 -047 -119 -204 012 014 045 005 012 -456 012 012 -027 024 •046 -067 046 011 011 -036 024 012 -O01 007 006 012 011 048 011 011 020 011 -436 015 -085 012 012 014 -Û29 -035 -015 -028 013 012 011 -108 0.06 011 013 012 046 029 012 013 034 013 012 Kamu açıklan büyürken parasal genişleme sürüyor. Enflasyon daha da azacak. Hazine, büyük nakit darboğazında. İç borç geri ödemelerinde zorlanma başladı. Ödemeler dengesi açığını kapamak için umut dış yardımlarda. BtLAL ÇETtN ANKARA — Ekonomide gün geçtikçe ağırlaşan sorun ve darboğazlar hükümeti ve üst düzey bürokrasiyi kaygılandır- maya başladı. Kamu kesimi fi- nansman açıkları büyürken pa- rasal genişlemenin sûrmesi enf- lasyonun daha da azacağı endi- şesini doğuruyor. Ekonominin durgunluk içinde yüksek enflas- yon ortamma girebileceği öne sürülüyor. Büyük bir nakit dar- boğazı içine duşen Hazine, iç borç geri ödemelerinde zorlan- maya başladı. Yıllık ortalama bono faizi yüzde 70'i aştı. Emis- yonun 20 trilyon lirayı aşabile- ceğinden korkuluyor. ödemeler dengesinde umut dış yardımlar- da. Devlet Planlama Teşkilatı ekonomideki sorunlar ve abn- ması gereken önlemler konu- sunda Devlet Bakanı Işın Çele- bi'nin talimatı üzerine hüküme- te bir rapor hazırhyor. Bu ara- da, ekonomi yönetiminden so- rumlu kurmaylar var olan so- runlann belirlenmesi konusun- da görüş birliği taşırlarken, çö- züm önerileri üzerinde farklı görüşler dile getiriyorlar. Bazı kurmaylar. durgunluğun bir an önce aşılması için önlem alın- masını isterken, baa teknisyen- lerin ise, "bugün biitün Batı ekonoraileri bir resesyonun eşi- ğinde bu konjoktürde bazı suni tedbirterie ekonomi>i canlandır- maya çalışmak çılgııılık olur" görüşünü savunuyorlar. Ekonomide belirlenen temel sorunlar ve tartışüan önlem önerileri şöyle sıralanıyor: 1. DnrguMİMk: 1990'm son aylanndan itibaren ünalat sana- yiinde üretim artışı yavaşlama- ya başladı. Ocak ayında ise, bir yandan grevler diğer yandan da talep daralması sanayi ve tica- ret kesimini ciddi biçimde etki- ledi. İç talebin düşmesi, ihracatta beklenen artışın sağlanamama- sı, diğer yacdan da faiz oranla- rınm hızla yükselmeye başlama- sının piyasalardaki durgunluğu daha da arttıracağı tahmin edi- liyor. Yaşanan belirsizlik orta- mının özel sektör yatıran karar- lannın da ertetenmesine yol aça- bileceği kaydediliyor. Bu arada, bugün yaşanan durgunlukta en önemli etkenin psikolojik fak- torler olduğu belirtiliyor. 2. K a m Ftaansmaıu: Kamu açıklannın buyuk boyut- lara ulaşması Hazine'yi nakit darboğazı içine düşürdü. İç borç ve maaş ödernelerinde zor- lanan Hazine artan oranda Merkez Bankası'na başvurma- ya başladı. Vadesi gelen iç borç- lanma senetlerini ödemek için yapılan bono ve tahvil ihalele- rinde bankalarm taleplerinin duşmesi nedeniyle yeterli kayna- ğı toplayamayan Hazine, geri ödemelerin büyük bölümünü Merkez Bakası'na yaptınyor. Edinilen bilgiye göre 7 şubat tarihi itibarıyla Hazine'nin Mer- kez Bankası'ndan çektiği kısa vadeli avans tutan 3.2 trilyon li- ra olurken, tahvil ve bono öde- melerinden doğan borcu da 1.7 trilyon lirayı buldu. Öte yandan, 13 şubatta vade- si dolan 2.9 trilyon lira tutarın- daki bono ve tahvil borcunun nasıl ödeneceği hazinecileri şim- diden düşündürmeye başladı. Bu borcun da büyük ölçüde Merkez Bankası'nca emisyon yapılarak ödeneceği, aynca ma- aş ödemeleri nedeniyle de kısa vadeli avans miktarlannın kaçı- mlmaz olarak yükseleceği he- saplanıyor. Buna göre, halen 5 trilyon İiraya yakın bir duzeyde seyreden Hazine'nin Merkez Bankası'na olan kısa vadeli borç tutannın 7-8 trilyon İiraya çıkabileceği belirtiliyor. Bu ge- lişmelerin emisyonun kontrolü- nü de iyice güçleştireceği ve ha- len 16.3 trilyon lira olan emis- yon hacminin 15 şubatta 19-20 trilyon İiraya çıkmasına yol aça- bileceği kaydediliyor. 3. Biitçe ödeMekleri: Yılbaşından bu yana sadece sa- vunma, sağlık ve personel öde- nekleri serbest bıraküıyor. Başta yatınmlar olmak üzere diğer bütçe ödeneklerinin serbest bı- rakılmamasının hem kamu hiz- metlerinin yürütülmesinde bazı sorunlar yarattığı hem de piya- sadaki durgunluğu derinleştiri- ci yönde etki yaptığı ifade edi- liyor. 4. D e v l e t b o r e l a n : Dev- letin üretici ve müteahhitlere olan borçlarmın 3 trilyon lirayı aştığı hesaplandı. 1.5 trilyonu kooperatif birliklerinde olmak üzere uretici borçlan 2 trilyon li- ra civarında olurken, müteah- hitlere olan borç toplamının 700 milyar lira, diğer kamu kesimi piyasa borçlarının da 350-4(X) milyar lira civannda olduğu be- Iirlendi. Özel sektörden gelen baskı ve yakınmalar sonucu Başbakan Yıldınm Akbulut'un borçların kademeli biçimde tasfıyesini dü- şündüğü ancak, ekonomi kur- maylarının ise Hazine'nin bu- günkü sıkışıklığı ve nakit darbo- ğazı nedeniyle ödemelerin bir süre daha geciktirilmesini öner- dikleri oğrenildi. 5. EMİlasyon: Para arzının kontrolden çıkması ve kamu açıklannın artarak sürmesi yük- sek enflasyon habercisi olarak değerlendiriliyor. Kriz nedeniyle piyasaya çıkan fazla paranın, halkın artan miktarda nakit tut- ma psikolojisi nedeniyle şimdi- lik talebe dönüşmediği gözleni- yor. Ancak, kamu finansman açıklan yüzünden yapılan açık finansman çıkan fazla paranın önümüzdeki dönemde piyasa- larda bir talep patlaması yarat- ması halinde yüzde 60'lar düze- yindeki enflasyonun daha da yukanlara tırmanmasının kaçı- nılmaz olacagı ifade edildi. •. ö d e s ı e l e r d e n g e s i : 1990 yıhnda 2.5-2.6 milyar do- lar düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edilen ödemeler denge- si cari işlemler açığımn bu yıl 3 milyar doları aşacağına kesin gözüyle bakıhyor. Bu yıl dış piyasalardan kısa vadeli borç bulmak zorlaştığı gibi ül- ke riskinin yükselmesi sonucu Hazine para piyasalanndan ger- çekleştirdiği orta vadeü tahvil borçlanmalannı da durdurdu. Bu yılki kamu kesimi dış borç taksitlerinin aksaksız ödenebil- mesinde büyuk ölçüde dış yar- dımlara bel bağlandığı görülü- Cumhurbaşkanı, Egeli işadamlanna hem morul verdi hem de uyardı Özal: Vergi ertelemesi yoktZMİR (Cumhuriyet Ege Bü- rosu) — Cumhurbaşkanı Turgut Özal, iş âlemini uyararak "Kör- fez krizini bahane edip vergile- rinizi ve sigorta primlerinia ödememezlik etmejin. Sonra si- ze öyle bir ceza çıkar ki pişman olursunaz" dedi. Oğlu Efe Özal'ın nişan töre- ni için Izmir'de bulunan Cum- hurbaşkanı Turgut Özal, sana- yici ve işadamlarından gelen is- tek üzerine dün vilayette sana- yici ve işadamlanrun kuruluşla- nmn yönetim kurullannm katıl- dığı bir toplantı yaptı. Izmir Ti- caret Odası Başkanı Halit Şar- lak, EBSO Başkanı Uğur Yüce, Izmir Ticaret Borsası Başkanı Mehmetçik Paykoç, Ziraat Oda- sı Başkanı Reşit Kurşua, Esnaf ve Sanatkârlar Derneği Başkan vekili Cahit Altıngönttl, Ege Ih- 1990'da grev rekoruANKARA (Cnmhuriyet Bü- rosu) — Çalışma ve Sosyal Gü- venh'k Bakanüğı verilerine göre, 1990 yıhnda greve katılan işçi ve yitirilen işgünu sayısı 1963'ten bu yana en yuksek düzeye ulaş- tı. 1990 yıhnda grevler nedeniy- le yitirilen işgünü sayısı 3 milyon 466 bin 550 oldu. Bakanlığın saptamalanna go- re, 1990 yıhnda 11 bin 399 işye- rinde çahşan 483 bin 852 işçiyi kapsayan 1954 toplu iş sözleş- mesi bağıtlandı. Toplusözleşme- lerin kapsadığı işçi sayısı, bek- lenenden çok duşuk bir duzey- de gerçekleşti. Bunun nedeni, metal, maden ve kâğıt işkolla- rında ve kamu sektöründe yıhn ikinci yansında imzalanması ge- reken toplusözleşmelerin uyuş- mazlıklar, grevler yüzünden 1991 yılına sarkmış olmasına bağlanıyor. Bakanhk kaynaklan, grev sa- yısı, greve katılan işçi sayısı ve grevler nedeniyle yitirilen sayı, serbest toplu pazarhğm başladi- ğı 1%3'ten bu yana en yüksek düzeye vardı. 1990 yıhnda 166 bin 306 işçinin katıldığı 458 grevde, toplam 3 milyon 466 bin 550 işgünü yitirildi. 1989 yıhn- da ise, 39 bin 435 işçinin katıl- dığı 171 grevde 2 milyon 911 bin 407 işgünü yitirihnişti. 1990 yıhnda lokavtlarda da artış oldu. 1989 yıhnda 10 bin 770 işçiyi kapsayan 7 lokavt uy- gulandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanhğı verileri, Türkiye'de sendikalaşma oranının 1990 yı- hnda yukselmeye devam ettiği- ni gösteriyor. racatçılar Birliklerı Başkanı Mustafa Özman, EGİAD Baş- kanı Bülent Şenocak'ın 5'er da- kika konuştuğu ve genel sorun- ları yansıttıkları konuşmalarda özellikle devletin borçlannı öde- mesi, kredilerin açilması, bazı vergilerin ertelenmesi gibi konu- lar dile getirildi. Konuşmaları yanıtlayan Cumhurbaşkanı özal, haberleş- me araçlarımn savaşı büyutme- leri sonucu insanlarda meydana gelen psikolojik tepkilenme ne- deniyle bazı ekonomik olaylann yaşandığını bildirdi. Ocak ayın- da büyume hızının yüzde 3-5'lere düşeceğini soyleyen Özal, Körfez savaşının 1 ay için- de biteceğini öne sürerek şöyle dedi: "Devlet olarak zarar görenle- re gereken destekler vapılacak. lurizm sektönı öoerali bir sek- tör. Bu sektorde kredide ertele- me gibi destek vereceğiz. Hiçbir zaman hibe para verme yönüne kesin olarak gitmeyiz. Geri er- teleme olabilir. Vergi ve sigorta primi ödemelerinde kesinlikle erteleme olmaz. Bunu söjleyen- kre kimse inanmaan. Vermeme- ye kalkmayın sonra bir cezalar gelir ki altından kalkamazsınız. Bunu kesin bir şekilde söyleye- yim. Bunlar maalesef ödeme- raek isteyen bazı kimselerin uy- durdugu hikâyelerdir." Sanayicilerın de ekonomide. en küçük duraklamada "Şu borçlanmızı ödeyin. Çabuk ve- rin" dediklerini kaybeden Özal şunları söyledi: "Neticede nerkes geliyor dev- letin kapısına. Bu usülden vaz- geçmek lazım. Serbest ekono- mik sistemde herkes önceiikle kendi işini kendisi takip etmeli." Serbest ekonomik sistemlerin şoklan absorbe edebildiklerini kaydeden Özal, Körfez krizin- den sonra neler olabileceği ko- nusundaki görüşlerini anlatır- ken turizme muteahhitlik hiz- metleri sektöründe bazı ertele- meler, kolaylaştırmalar yapa- caklarını söyledi. Körfez krizi- nin 1 ay içinde biteceğine dikkati çeken Özal, konuşmasını şöyle surdürdü: "Sulta masası nasıl kurulur, neler yapılır, onlara girmeyece- ğim. Sıcak savaş bittigi anda Türkiye'de turizm hareketi arta- cak. İşadamlanna şunu tavsiye ediyorurn. Korkmaya gerek yok. tsinizi saglam tutun. Mallannı- zı satmaya devam edin. Biraz sı- kışırsanız fiyatlannızı indirirsi- YENİÇELTEK FACİASININ YILDÖNÜMÜ niz. Biraz vadeleri nzatırsınız. Kredili satışlar yaparsınız. Bun- dan kazanırsınız. Kıstıgınız an- da karşı problemler biiyiir. Özellikle bu mesajı vermek isti- yonım. Tiirkiye önümüzdeki birkaç ay içinde çok suratli bir kalkınma donemine girecek. Hazırlıklanmızı bozmayın. Bu geçici bir krizdir, bnnun için planlannızı bozmayın." Özal konuşmasını öyle bitir- di:"Bu Körfez krizi o kadar kor- kulacak bir şey degildir. Dogru bir karar verdigimiz ortaya çık- mıştır. BM kararianna uymamız dogru olmuşrur. Tiirkiye itibar görmüştür. Zaran herkes gibi görecegiz. Kriz biter bitmez ina- namayacagınız kadar bir hare- ket başlayacaktır. Onun için planlannızı değiştirmeyin, yok- sa geri kalırsınız." tş-Sendika Servisi — 69 işçinin öliimıiyle sonuçlanan "Yeniçdtek faciası"nın üzerinden tam bir yıl geçti. Merzifon'da Yeniçeltek Körnur tşletmesinin 243 nolu ocağında 7 Şubat 1990'da meydana gelen grizu patlamasından hemen sonra ocaktan 9 işçinin cesedi çıkartılmıs, yerin 340 metre altında kalan 58 isçiye ulaşılamamıştı. Patlama sonucu meydana gelen yangının sondurulmesi amacıyla ocaklann hava bacalannın betonla kapablması üzerine toprak altında kalan işçiierden tamamen ümit kesilmiş, 11 işçinin cesedi, ancak 8 ay sonra çıkarülabilmişti. Daha sonra 11 işçinin daha cesedinin çıkartıldıgı ocakta halen 36 işçinin cesedi toprak altında. Patlamayla ilgili olarak "dikkatsizlik ve tedbirsizlik"ten suçlu bulunan tşletme Muduni Hasan Santepe, Başmühendis Cemil Tiryakioğlu. F.mniyet Mühendisi Hüsniı Meydan'ın tutuksuz olarak yargılanmalanna devam ediliyor. Grizu patlamasından önce vardiyadan çıkan işçilerin gerekli uyan>i yapmalanna rağmen Polon>a'dan yeni getirilen malzemelerin kurtarılması amacıyla işçilerin ocaga indirildiği one süriılmüş ve 69 işçinin ölümuyle sonuçlanan olay "iş dnayeti" olarak nitelendirilmişti. Yeniçeltek faciasını protesto etmek amacıyla Tiirkiye Maden-İş ve Genel Maden-İş sendikalan 24 şubatta Zonguldak'ta çok sayıda işçinin katıldığı' Insana saygı mitingi" duzenlemişti. Olay yurdun çeşitli bölgelerinde işçilerin protesto eylemleriyle kınanmıştı. Yeniçeltek Linyit İşletmeleri'nde ayiarca üretim yapılamazken sag kalan işçiler de maaşlarını alamadı. 246 işçi işten çıkarbldı. 252 işçi üretime uzun bir aradan sonra tekrar devam etti. Oteller hastane oluyorANKARA (Cumhuriyet Bttrosu) — Emekli Sandığı Genel Müdürluğü, Ankara Stad ve IstanbulTarabya otel- lerinin hastane olarak kiraya verilmesini kararlaştırdı. Körfez kriziyle birlikte tu- rizm sektöründe ortaya çıkan daralma Emekli Sandığı'm yeni arayışlara yöneltti. Mül- kiyeti sandığa ait otellerden bir bölümünün değişik amaçlarla değerlendirilmesi gündeme geldi. Maliye ve Gümrük Bakanı Adnan Kah- veci, Stad ve Tarabya otelleri- nin hastane olarak kiralan- ması için çalışmalann başla- tılması emrini verdi. Kahveci, Cumhuriyet'e "Otel olarak kiralamak için talip çıkmadı, hastane yapmak isteyen var, bizim için önemli olan gelir" dedi. Emekli Sandığı yönetimi ilk aşamada kârlılık açısından zorlanan Stad Oteli ile kriz öncesi Arap kökenh turistle- rin tercih ettikleri Tarabya Oteli için kiralama ihalesi açtı. Memur sendikalan yargıya başvuruyor tş-Sendika Servisi — İs- tanbul Valiliği'nin, memur- ların sendika kurma başvu- rulannı geri çevirmesinin, hukuk dışı, haksız ve geçer- siz bir uygulama olduğu sa- vunuluyor. Taraf sendikalar uygulamaya karşı idari yar- gıya başvuruyor. Eğitim alanında Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğit-Sen), belediye işkolun- da Tüm Belediye Memurla- n Sendikası (Tüm Bel-Sen) ve sağlık işkolunda Tüm Sağlık Çalışanlan Sendika- sı (Tüm Sağhk-Sen) kurucu- ları Istanbul Valiliği'ne sen- dika kurma başvurusunda bulunmuştu. Başvuru ev- raklannı alan valilik maka- mı daha sonra başvuruları "toplu müracaat ve şikâyet" kapsamında değer- Iendirerek "kuruculann suç işledigini" ve "memurlann sendika kuramayacağını" bildirmişti. Tüm Bel-Sen, Tüm Sağhk-Sen ve Eğit-Sen sen- dikalan, valiliğin sendika kurma başvuru ve evrakla- rını kabul etmesinin ardm- dan tüzel kişilik kazandıkla- nnı ve genel merkezlerini açarak üye kayıtlanna baş- ladıklannı açıkladılar. Savaş panîği sektörlerde S.O.S. veriyor(Baştarafı 1. Sayfada) vergi, kredi faizi, SSK primi gi- bi çeşitli borçlann ertelenmesi biçimindeydi. Bakanlar Kurulu ise hazırla- makta olduğu önlem paketinde sorunlara daha makro duzeyde bakarak yatınmlan arttırıcı ge- nel teşvik tedbirleri üzerinde durdu. Ancak bu arada sorun- lanna en kısa surede çözüm bu- lunmasını isteyen sektörlerle de ayn ayrı ilgilenilmeye devam edildi. Esnafın durumu Savaş nedeniyle zor duruma düşen esnaf ve işadamının kay- bını hafifletmek için hükümet nezdinde bir dizi göruşmelerde bulunan Türkiye Odalar ve Bor- salar Birliği (TOBB) Başkanı Yalım Erez, Türkiye'nin kriz nedeniyle uğradığı kaybı gidere- bilmek için yurtdışından hibe şeklinde aldığı yardımlan dış borçlannı ödemede kullanması- m eleştirerek bu yardımlann sa- vaştan zarar gören kesimlere ak- tarılması gerektiğini belirtiyor. Erez, durgunluğun aşılabilmesi için başbakana 3 ana başlıkta toplanan bir öneri paketi götür- düklerini söylüyor. Piyasayı ra- hatlatıcı tedbirlerin başında dev- letin çiftçiye ve müteahhite olan borcunu ödemesi ve bankaların kredi limitlerinin arttınlmasırun geldiğini soyleyen Erez, banka- ların kredi limitlerini son gün- lerde antırdıklarma dikkat çe- kiyor. Bu kez de kredi faizinin yüksekliğınden yakınan Erez, "Banka kredileri şu anda açıl- dı. Ancak çok yüksek seviyeler- de. Bunların düşiirülmesi gerekir" diyor. Bu arada hükümetin almayı düşündüğü önlemler arasında, kısa dönemde piyasaların can- lanabilmesi için 2 trilyon lira ci- varındaki çiftçi borçlanyla ka- mu kuruluşlannın müteahhitle- re olan borçlarının kademeli olarak ödenmesi öngörülüyor. Karar taslağının önümüzdeki günlerde Yüksek Planlama Ku- BankaClllk rulu'nda görüşülerek karara bağlanması bekleniyor. E>evletin jest yaparak erteleme- ye gitmesi iyi olur düşüncesin- deyim. Sanıyorum ki başbakan da konuya sıcak bakıyor." Vergi ertelenmesi Hukümete goturulen bir di- ğer öneri de Doğu ve Güneydo- ğu Anadolu'da vergilerin bir sü- re için ertelenmesi. Bu konuda Yalım Erez şunları söylüyor: "Kamu harcamalarının arttı- ğı, butçe açıklannın fazla oldu- ğu bu dönemde vergi ertelenme- sini ıstemek yanlış olur. Ancak savaştan en çok zarar gören Do- ğu ve Güneydoğu Anadolu'da bir süre için vergi ertelemesi söz konusu olabilir. Zaten buralar- da vergiler düşüktür. Devletin bundan buyük bir kaybı olmaz. Tasarruf sahiplerinin, daha savaş çıkmadan birkaç gün ön- ce, ister döviz, ister Ura olsun bi- rikimlerini yastık altında bulun- durma istemi 3-4 gün içinde 4 trilyon iiraya yakın bir paranın bankalardan çekilmesine yol açınca, bankacıhk sistemi de sa- vaşın soluğunu hissetti. Merkez Bankası'mn kriz gün- lerinde bankalan İiraya doyur- ması bankaların bu donemi at- latmasını sağladı. Ancak banka- lar, bir bölümü geri dönmeyen eski mevduatlarını çekebilmek için, savaş öncesi başlattıkları faiz yarışını sürdürüyorlar. Bankaların yaşadığı bir diğer sorun da yabancı bankalardan sağlanan sendikasyon kredileri- nin savaş nedeniyle durma nok- tasına gelmesi. Körfez krizinin daha 2 ağus- tos sabahı derinden etkilemeye başladığı turizm sektörü, o ta- rihten beri hükümetten yoğun yardım taleplerinde bulunuyor. Savaş başlamazdan önce Tu- rizm Ulusal Konseyi (TUSEK) adına Turizm Bakanlığı'na su- nulan öneri paketi, savaşın ön- cesinde Yüksek Planlama Kuru- lu'nda ele alındı. Müteahhitlik Körfez krizinden en çok za- rar goren sektörlerden bin de Irak'ta faal bulunan müteahhit- lik hizmetleri oldu. Hükümet, bir süre once çıkarttığı 1 numa- ralı tebliğ ile bu müteahhitlerin zararlanm ödemeye başladı. Eximbank, müteahhitlere Irak'- tan vadesi dolmuş bonolar ve is- tihkaka bağlanmış alacaklar karşüığı 73.5 milyon dolarhk Savaş başlayınca, müteahhit- ler Ortadoğu'daki diğer ülkeler- de yaptıkları işlerden dolayı da zarara uğramaya başladılar. Bu nedenle Birlik Ortadoğu bölge- sinde iş yapan 35 üyesine anket formu yolladı. Bufirmalannsa- vaş başladıktan sonra karşılaş- tıklan kayıplan saptandıktan sonra, yeniden hükümet nezdin- de girişimde bulunulacak. Taşımacılık Savaşla birlikte sigorta prim- lerinin yükselmesiyle doğan za- rar, hava, deniz ve kara taşıma- cılığını felce uğrattı. Ulaştırma Bakanhğı sigorta primleri nede- niyle doğan zarann, müteahhit- leri kurtaran "kriz zararlanm tazmini hakkındaki karar" kap- samına alınması için çalışma başlattı.