Katalog

CUMHURİYET/10 DIŞ HABERLER 9 ŞUBAT 1991 Baker: Kıbrıs, Kuveyt'e benzemiyor • WASHINGTON (Cunhnrijet) — ABD Dışişleri Bakanı James Baker, önceki gün Senato Dışişleri Komitesi'nde yaptığı konuşmada yöncltilen bir soru üzerine, Kuveyt ile Kıbns hakkındaki BM kararlan arasında benzerlik olmadığını söyledi. Baker, bir soru üzerine şunlan söyledi: "Kıbns hakkındaki BM kararlan ile Kuveyt hakkındaki BM kararlan arasında benzerlik olduğuna inanmıyonım. Kıbns konusundaki kararlar daha çok müzakereler üzerine. ABD eskiden beri olduğu gibi BM Genel Sekrcteri'nin sonına müzakere yoluyla çözüm bulunması arayışlannı desteklemeye devam edecektir. Sizin de işaret ettiğiniz gibi zor bir konu. BM'yi çabalannda desteklemeye devam edeceğiz." Kayıp Yıınaıı uçagı bulundu • ATtNA (Cumhariyet) — Yunanistan Hava Kuvvetleri'ne ait C-130 tipi Hercules nakliye uçağının enkazı, Evia (Eğriboz) adasının karşı sahilindeki bir dağda bulundu. Bundan üç gün önce Atina yakınlanndaki Elefsıs hava Ussünden, orta Yunanistan'daki Ahialos hava ttssüne 63 subay, astsubay ve er taşıyan nakliye uçağı, kontrol kulesiyle aniden irtibatıru kesmiş ve kayıplara kanşmıştı. Çok kötü hava şartlan altında yapılan ve toplam 60 saat süren yoğun aramalardan sonra Hercules tipi ucağın inişe geçerken hava muhalefetinden dolayı bin 500 metre yuksekliğindeki Orthtris dağının yamaçlarına çakıldığı anlaşıldı. Atina yine suçladı • ATtNA (AA) — Yunanistan hükümeti, Türkiye'nin ABD Dışişleri Bakanhğı'run insan haklan raporundan faydalanmaya çahştığını ve "Batı Trakya konusunu körüklemekle" Atina-Ankara ilişkilerine "zarar verdiğini" ileri sttrdü. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Murat Sungar'ın, ABD insan haklan raporunun BaU Trakya ile ilgili bölumune ilişkin açıklamalarına cevap veren Hükumet Sözcüsü Viron Polidoras, "Turkiye bir kez daha insan haklan konusunda kendi bünyesindeki ciddi tecavüzleri görmezlikten gelmekte ve Yunanistan'ın iç politikasıyla ilgili şeylerle uğraşmaktadır" dedi. Polidoras, Turk hükümetinin Batı Trakya konusunu deşmemesi gerektiğini, zira bunun Batı Trakya'daki Tllrk azmlığın çıkarlanna da zarar verdiğini iddia etti. kabilV roket saldınsı • tSLAMABAD (AA) — Afganistan'ın başkenti Kabil'e yapılan iki roket saldınsı sonucunda 7 kişi öldü, 5 kişi de yaralandı. Kabiİ radyosundan yapılan açıklamada, başkentin kuzeybatısında bulunan mücahitler tarafından atılan roketlerin önemli ölçüde maddi hasara yol açtığı bildirildi. Kabil'e son olarak 26 ocakta atılan 9 roket, 7 kişinin ölümüne, 9 kişinin de yaralanmasına yol açmıştı. Kızıl Kmer'e Çinsilahı • PEKİN (AFP) — Çin, Kamboçya direnişinin en güçlü örgütü Kızıl Kmer'lere hâlâ süah sagladığı iddialannı reddetü. Jane's Defence dergisi, Çin'in 'Kızıl Kmer'lere hâlâ tonlarca muhimmat' yolladığını öne sürmüştü. Dergi, Batıh istihbarat kaynaklanna ve öteki direniş örgütlerine dayanarak verdigi haberde, Çinli yetkililerle direniş örgütünün liderlerinin Bangkok'ta buluşarak yeni muhimmat sevkıyaunın yollannı tartıştıklannı öne sürmüştü. Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü yaptiğı açıklamada, 'bu raporun gerçeklerle bağdasmadığını' beürtti. Çin gecen kasım ayında yaptiğı açıklamada, Birleşmiş Milletler'in Kampuçya için hazırladığı banş planı uyannca Kampuçya'daki direniş örgütlerine yaptığı her türlü silah yardımını durdurduğunu belirtmişti. Baltık cumhuriyetinde bağımsızlık için halkoylaması bugün. Sovyet ordusu Baltık'ta manevralara başlıyor Litvanya'da zor referandumLitvanya'da 3.7 milyon seçmen 200 sandıkta oy kullanacak. 12 ülkeden ve dört cumhuriyetten 75 gözlemci geldi. Kamuoyu yoklamalan halkoylamasından yüzde 85 oranında bağımsızlığa 'evet' oyu çıkacağını gösteriyor. Sovyet helikopterleri halkı sandıklardan uzak durmaya çağıran bildiriler yağdınyorlar. Dış Haberler Servisi — SSCB'nin Baltık cumhuriyetlerinden olan Litvanya'nın bağun- sızlığına ilişkin halkoylaması bugün gergin bir ortamda yapılıyor. Başkent Vihîius'taki parlamento binası "herhangi bir Sovyet sal- dıns"na karşı bin kadar silahlı genç tarafın- dan korunurken Sovyet ordusunun pazar gü- nü Baltık'ta on günluk bir manevraya başla- yacağı, Sovyet ordu birliklerinin de helikop- terlerden halkı sandıklardan uzak durmaya çağıran bildiriler attıklan bildirildi. Yaklaşık 3.7 milyon seçmen bugün Litvan- ya'da sandık başına gidecek ve "Litvanya'nın bagunsu, demokratik bir cumtauriyet olma- fikrioi destekhyor musunnz" sorusuna "evet" ya da "hayır" dıyecek. Lıtvanya yetkiülen ve gazeteciler, halkoylamasından yaklaşık yüz- de 85 "ewt" oyu çıkmasını beklediklerını açıkladılar. Fransız AFP Ajansı ise halkoy- lamasından yüzde 80 "evet" çıkacağını öne sürdü. Bu arada Litvanyalılar, başkent Vilnius1 taki parlamento binasını silahla koruyorlar. Yaklaşık bin gencin yer aldığı "parlamento muhafırian"nm komutanlanndan Gedimi- nas Yankus, "Herhangi bir Sovyet saldıns- ria karşı her an hazınz" dedi. öte yandan Sovyet ordu birliklen pazar günü üç Baltık cumhuriyeti topraklannda bü- yuk bır manevraya başlıyor. Litvanya Devlet Başkanı Vitautas Landsbergis, bu manevra- nın Litvanyalılan bağımsızlık doğrultusun- da oy kullanmaktan alıkoymak amacını ta- şıdığını söyledi. Litvanya hükümeti sözcüle- rinden Audrius Azubaİis de dün düzenledi- ği basın toplantısında ordu ve polis devriye- leri nedenıyle seçmen sandıklannı cumarte- si gecesi taşıyamayacaklarıru, pazar gunu ise manevralann başlaması nedenıyle guçluklerle karşılaşabilecekleriru söyledi. Vünius polis merkezinden yapUan bir açıklamada da gü- venlik kuvvetlerinin 200 sandık başında gö- rev yapacağı ve provokasyonlan önleyeceği belirtildi. Halkoylaması öncesinde Sovyet ordu he- likopterlerinden atılan ve halkı sandıklardan uzak durmaya çağıran bildiriler de bir baş- ka gerginlik kaynağını oluşturdu. Kremlin yanhsı Litvanya Yurttaşlar Komitesi imzasıyla dağıtılan bildirilerde, halkoylamasında "evet" demenin SSCB'den aynlma ve ekonomik bu- naum anlanuna geleceği belirtiliyor ve Lit- vanyalılar 17 martta yapılacak olan Yeni Bir- lik Yasası'na ilişkin referanduma katılmaya, SSCB bünyesinde kalmaya "evet" demeye çağnlıyor. Litvanya Devlet Başkanı Landsbergis, or- dunun böylesi gizli örgütlere destek olması- m da sert bir dılle eleştirdi, manevralarla bir- likte bu bildirilerin halkoylaması sonuçlan- nı etkilemeye yonelik olduğunu söyledi. Sovyet askerine dayak AA'nm habenne göre SSCB'den bağım- sızlık kazanmaya çalışan Litvanya Cumhu- riyeti'nin başkenti Vilnius'taki Sovyet ordu garnizonunda görevli bir yüzbaşımn, Lit- vanyalı gençler tarafından dövulerek hasta- nelik edilmesi üzerine bölgede gerginliğin arttığı bildirildi. Vilnius Garnizon Komutanlığı Siyasi Şu- besi Başkan Yardımcısı Yarbay Aleksei Kri- çenko, TASS ajansına yaptiğı açıklamada, 16-20 yaşlan arasındaki 50 dolayında Lit- vanyah gencin dün akşam, garnizonda gö- revli subaylann evlerine taş ve sopalarla sal- dırdıklannı ve içine girdikleri evlerden bi- rinde, bir yüzbaşıyı hastanelik edecek dere- cede dövdüklerini bildirdi. öte yandan Norveç, Isveç, Finlandiya, tz- landa ve Danimarka, bugünkü halkoylama- sını desteklediklerini açıkladı. Halkoylama- sımn 12 ulkeden ve dört Sovyet cumhuriye- tinden 75 gözlemci tarafından izleneceği de açıklandı. Geçen yılın aralık ayında Sovyet Halk Temsilcileri Kongresi tarafından kabul edüen Referandum Yasası'nm 6. maddesine göre bir cumhunyette yaşayan yurttaşların yaklaşık üçte ikisi "evet" derse, söz konusu cumhuri- yet SSCB'den aynlmış olacak. Litvanya'daki halkoylamasmın öteki cum- huriyetlerdeki gelişmeleri de etküeyeceği bil- dirilıyor. Baltık cumhuriyetlerinden Estonya1 da da benzer bir halkoylaması 3 martta ger- çekleştirilecek. Sovyet cumhuriyetlerinden Gürcistan'da ise benzer bir halkoylaması 31 marttaki yerel seçimlerle birlikte yapılacak. Litvanya'daki halkoylaması yaklaşırken Devlet Başkanı Landsbergis'e karşı başka yönden de eleştiriler yapılıyor. Muhalefette- ki Sosyal Demokrat Parti'nin önde gelenle- rinden Kazamieras Antanavirios, partisinin kongresinde Landsbergıs'i "diktatörcc yöa- temler kullanmak"la suçladı. "Hgyatının tehHkcde" olduğunu belirterek görevden alınmasından sonra Almanya'ya gi- den eski Başbakan Prunskiene de devlet baş- kanını "Staünci yöntemter kuttamniik"Ia suç- lamıştı. Gorbi ve yayıncıhk SSCB Başkanı Mihail Gorbaçov, son iki hafta içinde uyguladığı sansür politikalan nedenıyle tüm toplumun tepkisini çeken devlet radyo-televizyon komitesi "Goilele- radyo"yu feshederek komıtenın başkanı Le- onid Kravçenko'yu, komiteyi bir şirkete dö- nuşturmekle görevlendirdi. FRANSIZ ASKERLERİ VE TANKLARI — Körfez'deki Mdttefik Güçler'in bünyesinde yer alan 4. Ejderha Alayı'na baglı Fransız askerkri, Suadi çölünde yapüklan talimden döniiyoriar. Kampın öntinde, Fransızlann bu savaşta çok bel bağladıklan AMX tanklan görülüyor. (Fotograf: AFP) Israilli Irak uzmanı Amatzia Baram, ES555553fc Imk liderini anlattı Saddam hançerlenmezse çekilıııezDış Haberler Servisi — News- week dergisinde lsraıl'in en yet- kin Irak uzmanlanndan Hayfa Üniversjtesi Modern Ortadoğu tarihi profesörü Amatzia Ba- ram'la yapılaabir görüşme ya- yımlandı. Bu görüşmenin bir özetini sunuyoruz. —Körfez krizinin bu aşamasın- da Saddam'ın kafası ne yonde caiışıyor? BARAM—Kuveyt'ten tek ta- raflı iradesiyle ve banşçı yollar- dan çekileceğine inanmıyonım. Böyle yaparsa bir korkak gibi görülmekten çekiniyor. Daha önceleri, Kuveyt'in "%40'ımn kendisine bırakılması ve Filistin devletinin kuruluşuna yol açan bir uzlaşmaya hazırdı. Eğer en yakın dostlarından biri tarafından arkadan hançer- lenmezse çekihnez. Kuveyt'ten sökülüp atıhrsa, bu başka bir durum. Bunu savasa son verme- nin onurlu bir yolu olarak gö- rebihr. —Saddam, Irak hakömetinden ve askerierden kimsenin sözünü dinliyor mu? Saddam'ın arkasında bölgesel bir seçkinler tabakasının yer aldığı unutulmamalıdır. Ordunun generallerinin yüzde 20'si Tikrit'ten geliyor. Pilotlann çoğu da oradan. Bu insanların Saddam'ı destekleyeceğine inanıyorum. Saddam, Kuveyt'ten çekilmez. Eğer arkadan hançerlenmezse çekilmez. Devrilse bile yerine akrabalarından biri geçer. BARAM—Makul tekUHeri dinliyor, ancak bütün kararlan kendisine yarayışh biçimde tek başına ahyor. —Üst dözeydeld askeri komu- tanlannı cezafauıdırdıfı şeklin- deki iddialar konusunda ne du- şünöyorsannz? BARAM—Böyle durumlarda Iraklılar söz konusu kişilenn resimlerini yayımlayarak iddia- ları çürütürlerdi. Ancak şimdi- ye kadar böyle bir resim görmedik. —Hava saldınsının Saddam'ın direnişini beili noktalarda kıra- cağına inanıyor musunuz? BARAM—Direnişini yok edeceğini sanmıyorum, ancak direnişini zayıflatacağma ve bır- liklerinin direncini kıracağına kuvvetle inanıyorum. —Savaş Saddam'ı Irak halkının gözünde daha popüler kıldı mı? BARAM—Irak'ta pek çok kişi hayal kırıkhğına uğrayacak ve mutsuz olacaktır. Ozellikle guneydeki Şiiler. Ancak Sad- dam'ın arkasında bölgesel bir 'seçkinler' tabakasının yer aldığı unutulmamalıdır. Seçkin birlik- leri var. Ordunun generallenmn yüzde yirmisi, kuçuk bir kasa- badan, Tikrit'ten geuyor. Pilot- lanrun çoğu da. 3.O0O-5.OO0 do- layında sanılan muhafızlannın hemen hepsi de bu kasabadan geliyor. Bu insanlann Saddam'ı destekleyeceğine inanıyorum. —Batı'dan berhangi bir mesaj Irak'a ulaşıyor mu? BARAM—Ulaştığına inanı- yorum. Halk (yabancı) radyola- n hep izler. Irak ulusu, çok akıl- bdır ve çalışkandır. —Saddam Huseyin, şu ya da bu biçimde iktidardan düşerse ye- rini kim alır? BARAM—Iktidan alabilecek iki kesim var. Biri ordu, öteki iç güvenlik örgutleri, güvenlik örgütleri Saddam'ın akrabalan tarafından doldurulmuştur. Belki yerine bir akrabasını ge- çirirler. Bir de muhalefet var. (Irak 1 - ın dışında) Muhalefet yamalı bohça. Dinci radikaller, Ûberal- ler, Kürtler, komünistler var. Muhalefet çok kanşıktır. Ancak bir iktidar boşluğunda devreye girebilir. —Askeri catışma kilitknirse Saddam ayakta kalabilir mi? BARAM—Guç de olsa, evet kalabilir. ^IŞBASINDAN laRepobUka Çözüm, Ortadoğu konferansı ABD yayın organlarında yer alan VVashington'un savaş sonrası banş planlanna bakıhrsa, ABD ve tsrail, savaş sonrasında bir yolunu bulup Ortadoğu konferansını savuşturacaklardır. Bu durumda 1991 savaşı, hedeflerinin bir kısmını yitirmiş sayılır. "Çöl Fırtması"nda atılan binlerce ton bomba bölgeyi gaddar bir maceraperestten kurtaracak, ama 20 yıldır Ortadoğu'nun istikrarsızlığının temelinde yatan yaraya parmak basmayacaktır, Şimdiye dek sürekli olarak Batı'nın çıkarlanyla özdeşleşmiş olan Israil'in bu savaşa kanşmaması, bir anda geçmişi silemez. Şamir hükümeti, Scud'lara cevap vermediği için gereğinden fazla ödüliendirilemez. Oysa ABD'nin yamnda yer alan koalisyonun tüm ortaklan, Saddam'a karşı savaş açmadan önce bir nokta uzerinde anlaşmışlardı: Israil tarafından işgal edilen Gazze ve Batı Şeria mayınının imhası. Bağdat'la hesaplaşıldıktan sonra su-a Fiüstin sorununun çözumüne gelecektı. Batı, Arap dünyasına çifte standartlı siyasetten vazgeçtiğini gösterecekti. Oysa bu ılkeler daha şimdiden tehükeye girmiştir. Izak Şamir, işgal edilmiş topraklardan Fılistinlılenn kovulmasım savunan Moledet'i hükümete sokarak ne tip bir oyunun peşinde olduğunu ortaya koymuştur. Aynca Israil'in işgal edilmiş topraiçlar konusunda hiçbir uluslararası muzakereye girmeyecegini de açıkça, üstüne basa basa söylemiştir. Ne var ki Israil bu kez de uzlaşma formülünden kaçuıır, Israil'in dostlan Şamir'in Ortadoğu konferansını yadsımasına fırsat verirse Ortadoğu'da yann gene bir Saddam Hüseyin çıkacakür. Binbir türlü iki yüzlulüğü yürüten Saddam gibi bir başka maceraperest çıkıp haklı bir bayrağa sanlabilecek ve 'çifte standartlara karşf yerinde bir mücadele açabilecektir. Bir yanda Irak'a savaş açıp Öte yanda Israil'e dokunulmazbk verilemez. Oysa hepimiz biliyonız ki bugün Ortadoğu konferansından söz etmek böyle bir konferansı toplamaktan daha kolaydır. Arafat'ın tutup Saddam'dan yana çıkması, Filistinli liderin uluslararası bir müzakere için ne denli güvenümez bir taraf olduğunu göstermistir. (9 şubat) Paris-Londra eksenine doğru Savaş sonrasma ilişkin banş hedefleri konusunda tngiliz ve Amerikahlar, birkaç gündür çok etkin görünüyor. Ekonomik, mali, askeri yeni bölgesel yapılanmalarla, silahlanma kontrolü konulan sık sık ele ahmyor. Oysa Fransız diplomasisi bu alanlarda bir süredir ciddi tıkanma işaretleri veriyordu. Mitterrand, son TV konuşmasıyla, böylesine kapsamlı bir diplomatik taarruzun Fransa dışında gerçekleşmemesı gerektiğini düşündüğünü ortaya koydu. tngilızler, bütün bu girişimleTİn BM çerçevesinde gerçekleşmesini arzuluyor. Kayıpiar Irak'a fftrt: ÖKJ (asker) ABD ise kesin niyetini belü etmekten kaçınıyor. Londra, bu savaşta oynadığı rolle, yülardu- tam anlamıyla safdışı kaldığı Ortadoğu bölgesine çok önemli bir dönüş gerçekleştirmiş oldu. Paris'le Londra'mn, banş çalışmalanm BM bünyesinde yürütme dışında bir diğer ortak yanı, Filistin sorununun çözumüne duyduklan ilgi. Avrupa'nm bu bunahmda gerekli yeri-alması için kaçınıhnaz olan Paris- Londra ekseni nihayet gün ışığma çıkmaya mı başhyor? (9 şubat) Irak Muttefikler "FORM'SUZ GÜNLER BITIYOR. "FORM'LU GÜNLER BAŞLIYOR. "FORM" DA OLMANIN FORMÜLÜ YARDS GA2ETENİZDE. YUNANISTAN 90 Kayıp (asker) Veriyok ölü (sıvil) 367 Yaralı (sivil) 400 Dûşen, tahrip olan uçak ve helikop'ter sayısı (roketter de içinde) Veri yok •HınNP Ölü (asker) 79 Esir ya da kayıp 936 Dûşen, tahrip olan uçak ve helikopter sayısı 133 Batınlan ya da tahrip edilen gemı sayısı 53 Veriyok Veriyok Veri yok 364 39 57 32 Dış politikada hayal kırıklığı STELYO BERBERAKİS ATtNA — Yunanistan'ın dış siyaseti, Körfez savaşıyla birlik- te yeni bir yola giriyor. Ülkenin sağ egilimli Yeni Demokrasi Partisi (YDP) hükümeti, ABD ve Avnıpa Topluluğu (AT) ül- keleriyle ilişkilerini duzeltmeye çalışırken bugüne kadar "kemikleşmiş" olan bazı dış si- yaset konularında hayal kınklı- ğına uğramaya başladı. Bu ko- nulan ise ABD'nin Türkiye ile Yunanistan'a ayırdığı "7/10 oranındaki yardım dengesinin" bozuhnuş olması; yine ABD'- nin "Batı Trakya azınlık Türklerine" karşı Yunan devle- tinin adil davranmadığını du- yunnası; AT ülkelerinin Yuna- nistan'm "Kıbns sonınu" nede- niyle Türkiye'ye aynlan "4. ma- li protokole" karşı kullandığı vetosunu kaldırması için baskı görmesi oluşturuyor... Ama Yunanistan'ı bu son gelişmeler- de tek "memnnn" eden şey, AT dönem başkanlığmı yurüten Lüksemburg'un Kıbns sonınu- nun çözümü için bir dizi öncü- lüklerde bulunacağuu açıklaması oldu. Bir de Yunan Dışişleri Ba- kanı Andonis Samaras'ın ABD ziyareti sırasında "Kıbrıs soru- nunun BM karaıian çerçevesin- de çözüm bulunması gerektiği" yolunda ABD Başkanı George Bush'tan almış olduğu "sözlü giıvence" var. Yunanistan hükümeti, Kıbns sorununu, Kuveyt'in bugünkü dunımuna benzetmesi yolunda- attığı adımlarda bugüne kadar somut bir sonuç alamadı. Mit- sotakis, geçen hafta içinde gü- nü birliğine ziyaret ettiği Lond- ra'da, lngiltere Başbakanı John Major ile Kıbrıs sorununu da görüştü. Ancak Mitsotakis, bu Londra zıyaretinde aradığını bulamadı. Major, Mitsotakis'e Kıbns sorununun Kuveyt sonı- nu ile ilgisı olmadığını diploma- tik bır dille anlatmaya çahştı. Aynı anda ABD Dışişleri Baka- nı James Baker, ABD Kongre- si'nde Kıbns Rum lobisinin so- rulannı yanıtlarken de Major ile aynı paralelde olduğunu göster- di. ABD'nin Türkiye ve Yuna- nistan için ayırdığı 7/10 oranın- daki yardım dengesinin bozul- ması da Atina'yı tedirgin etme- ye yetti. Ancak Körfez savaşı nedenıyle Türkiye'nin bölgede- ki önemini arttırmasıyla Türki- ye lehine bozulan bu denge için Atina hükümeti fazla tepki gös- teremedi ve bunu "sineye çekmek" zonında kaldı. Buna karşın bu orantımn bozulması da Yunan dış politikası için ye- ni bir "yara" oluşturdu.