Katalog

Cumhuriyet Sahıbt: Cumhunyei Malbaaaiılt ve Gaıetc-ıhk Turk Anonım Şırkeıı adına Nıdir Nmdi 0 Ccncl Yayın Müduru H u u C«l*l. Muessese Muduru Cmııu Lşaklıgil. Yazı İjlen Muduru Ok»j Gömsi*. 0 Habcr Mcrkezı Mudurd Yatçın la}*r, Savfa Duzenı Yönetmenı Alı Acar 0 Ttmsdcuer \km« Tu, İZVİİR HikaKt ÇcUaluvı. ADANA Çtüm \ıgeıtoglu !, Pohııka CeU hsluıcK Dıs Hatwrta- Lifaa H a Ekooomı Ctm,a Tarta», U Stınlıka Şakm b M c i kullur Crfal Ism. Isıaıvbul Habcr^n keAal kı*»k Eğınm Cyvi) ^ » h t . ^un HıMrkn Ntcdct D^sK. Spor DaDıjman \bd«lka«r * ıtrHaa» D12 Yazılar *«*• ÇalNfcftıı. Vasnrna Şafaa Alpa». Du«l me AMaflafc \aaet 0 koordınator \fcw1 b t ^ ı s ı 0 Malı hi« brol ErfcM 0 Muh**bc BaJm \nrr 0 Bul^c Plarıamâ S**»ı Owa*be*otta 0 RcklajT \ıK TorM 0 Ek Yayinlat Hıln U H 0 Idarc H ı ı o n Gmt 0 Is.anK O»fcf Çftk 0 Bıijı likm >•• laal 0 PctK-Kİ St >ÎJ™T Aan/1* Batkar. Na«f Sıdi OU» Ubtf. latçm ••>«. H » Ctmal. HiLaM <,«ıakra Ota) Sc*t»k. AH Sfcvm, AIHBCI Tıa Are* »e bMn Cumhunvtt Maıbaacılık >e Cazncahk T VŞ. Tferltocağı Cad 39/41 Ca|aloglu 14354 İ!t PK : « Islanbul Tel !12 0! 05 (20 hal) Tek» 222«. Fa* ıll 526 60 '2 0 Bunbr \akara. Zıva GOkaJp B!> InkUap S. No 19.4. Tel U3 II 41-47 Tdd 42344 F«x (4| 133 05 65 0 I n a - H Zıja Bh 1352 S 2/3 Tcl 13 12 30. T«fcx. 52359 Fa*. <5I) 19 53 «0 Inonu Cad 119 S. No I K* I. Td. 19 37 52 (4 haO 1ckx. 62155 F u (71) 19 25 7g T\KVİM: 26 ŞUBAT 1991 tmsak: 5.12 Guneş: 6.37 öğle: 12.22 Ikindı: 15.25 Akşara: 17.57 Yatsı: 19.16 Türk uzmanlar, mahkeme kararı ile New York'ta Anadolu kökenli hazineyi inceliyor Karun'a Türk çıkarmasıNew York Metropolitan Müzesi'nde, yangın işlemez gizli kasalarda saklanan "Karun Hazinesi" Türkiye'den mi kaçırıldı? Şimdi bir grup Türk bilim adamı, mahkeme kararı ile bu sorunun yanıtını aramak için New York'ta inceleme yapıyor. Metropolitan Müzesi'nde bulunan eserlerle Türk müzelerindeki eserler önce fotoğrafla karşılaştırıldı. Sonra Türk heyeti, yerinde tetkik için ABD'ye gitti. Bu heyet Karun Hazinesi'nin tümünü ilk kez görecek. ABD ve Türk müzelerindeki eserlerin fotoğraf karşılaştırmasmdan bir örnek ilk kez Cumhuriyet'te yayımlanıyor. METROPOLİTAN'DAKÎLER TüRKİYE'DEKİLER ÖZGEN ACAR ANKARA — Dünyada ilk kez bir grup bilim adamı, dün- yanın en ünlü tnuzesinin depo- sundaki gizli kasalarda saklanan Türkiye'den kaçınlmış bir hazi- ne üzerinde mahkeme karan ile inceleme yapacak. Türk ve Amerikan arkeolog- lan, Türkiye'den kaçınlan "Ka- rnn Hazinesi" ile ilgıli olarak dûn New York'ta Metropolitan Sanat Muzesi'nin (MET) depo- lannda üç günluk inceleme ça- lışmalarına başladılar. özelükle 1963-68 >ıUarı ara- sında yoğunlaşan soygunlarla Uşak ve Manisa yöresindeki anıtmezarlardan yagmalanan eserler 1984 yılına değin ulusla- rarası eski eser kaçakçılarınca MET'e satılmıştı. Sayısı 300'e yaklaştığı ifade edilen bu eserleri, müze 18 yıl süre ile depolanndaki yangın iş- lemez çelik kasalarda saklamış, ancak bunlardan 55 kadarını 1984'te sergilemişti. 200 kadar eserin hâlâ bu kasalarda gizlen- diği biliniyor. New York Federal Mahkeme- sı Yargıcı Vincent Broderick'in müzeye, Yargıtay yolunu kapa- yan ve bu hazinenin "Türkiye'- den kaçınldtgııu bile bile ve kö- tii niyetle satm aMıguu" açıkla- yan temmuz ayındaki karann- da bir başka önemli nokta da- ha bulunuyordu. Bu karara göre bu hazinenin gerçek ve yasal sahibi olan Türkiye Cumhuriyeti belirleye- ceği bilim adamı ve arkeologlar araahğı ile Metropolitan Sanat Muzesi'nin gizli kasalanndaki bu eserleri tek tek uıceletebile- cek ve bunlann hangilerinin Türkiye'den kaçınldığuu tek tek saptayıp mahkemeye bildirebi- lecekti. Kültür Bakanhğı, New York'taki Türk hükümetinin avukatlan Harry Rand ve Law- rence Kaye ile yaptığı görüşme- lerden sonra Türk ve Amerika- lı bilim adamı ve arkeologlar- dan oluşan altı kişilik bir bilim heyeti saptadı. Geçen pazar günü New York'a hareket eden heyette emekli Prof. Dr. Ekrenı Akur- gal, Eski Eserler ve Muzeler Ge- nel Müdür eski yardıması ve bu hazinenin ortaya çıkanlmasında önemli emeği geçen arkeolog Burhan Tezcan, Ege Üniversite- si'nden Prof. Dr. Güven Bakır ve Uşak Muzesi arkeoloğu Ka- zıın Akbıyıkoglu bulunuyor. Ayrıca, Antalya-Elmalı'da çeyrek yüzyıldu- kazı y apan ba- yan Prof. Dr. Machteİd Metüıık ve Lidya'mn başkenti Sardes Kazı Heyeti Başkam C. H. Gre- enewalt da bu bilirkişi heyetine Türk hükümeti adına katıhyor. MET, 1966-68 yıUarı arasın- da aldığı 200'ü aşkın eserden oluşan ilk partiye 1.2 milyon dolar (yaklaşık 4 milyar lira) ödemişti. Müze daha sonra çe- şitli özel koleksiyon ya da anti- kacılara dağılan hazinenin öte- ki parçalanm da 1984 yılına ka- dar almaya devam etmişti. Bu nedenle eser sayısının 300'e ulaştığı sanılıyor. MET, bu eserleri 18 yıl mü- zenin deposundaki kasalarda gizlemiş ve 1984 haziramnda an- cak 55 tanesini sergiye çıkarmış- tı. MUzenin şu anda daha en azından 250 kadar değerli eseri depolarmdaki yangın işlemez kasalannda sakladığı biliniyor. Türk ve Amerikah bilim adamları bugünden başlamak üzeTe üç gün süreyle bu eserle- rin tümünü mahkeme kararı ile ilk kez görecek. Bu amaçla, MET'in iki gün önce Türk hükümetinin avukat- lanna bu eserlerin birer fotoğ- rafıru gönderdiği bildirildi. Ha- zine icinde aynca bazı duvar re- sirnleri ile Sfenks heykellerinin de olduğu belirlendi. Ankara'dan kendisiyle tele- fonla konuştuğumuz New York'taki bir Türk diplomatı, "Gerek bilim adamlanmıı ve gerek avukatlar hazineye ait bu fotograflar ile Türkiye'deki fo- tograflan kıyasiadıiar. Muze de- posundaki inceleme oncesinde fotograflar üzerinde yapılan bu ön calışmadan, gerek arkeolog ve gerek hukukçulannuz çok memnunlar" demekle yetindi. I.Ö.6. yüzyılda Turkçeye "Karun gibi zengin..." sözü ile giren Lidya Kralı Krezus'un ya- şadığı döneme tarihlenen bu eserler, Uşak'ın Güre bucağın- daki Toptepe, lkiztepe, Aktepıe ve Manisa'nın Kırkağaç yöre- sindeki bir başka amtmezardan kaçınlmıştı. Karun döneminin sanatında Doğu Yunan uygarhğı ile tran Akamenid uygarhgımn etkisi ile ilginç bir Lidya sanatı ortaya çıkmışu. Arkeologlarca sonra- dan yapılan incelemelerde bu eserlerin Karun dönemine ait kraliyet ailesi, yönetici ve komu- tanlanrun ya da o yülarda Ana- dolu'yu istila edip Lidya krallı- ğına son veren Pers komutan ya da satraplanna ait olabileceği kanısı uyanmıştı. Ancak mezarlar bilimsel ola- rak kazılmadığı için kaçakçıla- rın tahribatı ile bu tarihsel ka^ nıt ve veriler ortadan kaldınlnjş ve Anadolu'nun en görkemli dönemlerinden biri olan Kral Krezus'un hükümdarlık dönemi karanlıkta kalmıştı. Bu neden- le, bu değişik tumulüslerden ka- çınlan tarihsel ve kültürel mira- sa, dönemin kralından dolayı "Karun Hazinesi" adı ve- rilmişti. Bu eserlerin köylüden satm alınıp yurtdışına kaçınlmasında Dinarlı Şakir Ünver, tzmirli Ali Bayırlar öncülük yapmış, ulus- lararası taşımacüığını Nevzat Tellioglu ve pazarlamasının bir bolumünü Fuat Üzûlmez sağ- lamıştı. Eserlerin çoğunluğunu MET'e Amerikah Jotan Klej- man adlı bir antikacı satmış ve bu arada değişik zamanlarda Robeıi Hecht ve Iranlı Muham- med Yegani hazinenin öteki parçalanm müzeye toplamışlar- dı. Her üç yabancı kacakçı da çeşitli zamanlarda tstanbul, tz- mir, Uşak ve Afyon yöresine ge- lerek bu eserleri yerinde görup satın almışlardı. l.Ö. 6. yy'da ve Pers-Akamenid etkisiyle yapılmış altın parcalarla suslü bir gumuş tas. tas Aynı tasın Türkiye'den kaçınlmayan ve Türk müze- lerinde kalan altınsız, ancak gumüşten yapılmış bir benzeri. R>na Bu gumüş aynayı da Klejman ve eşi vergiden duş- mek uzere müzeye bağışlamışlar. sı'nde. Gumuş aynanm bir benzeri de yine Uşak Muze- Özel polikliniğe yeni düzen İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) — SSYB, sayıları gi- derek artan özel poliklinikler konusunda yasal düzenleme yapüması için hazırlıklara baş- ladı. Türk Tabipler Birliği Baş- kam Selim Ölçer, özel polikli- nikler konusunda bir başıboş- luk yaşandığını belirterek "Ba- zılan saglık hizmeti açısından asgari standartlara bile uymu- yor. Eger bir poüklinikte neki- min etkinliği olmazsa, ticari amaç onde gelir. Bu nedenle saglık hizmeti verilecek yerle- rin sahip ve yöneticilerinin mutlaka hekim olmasını istiyoruz" dedi. Hastaneler ile özel muaye- nehaneler arasında yer alan ve birkaç doktorun bir araya gel- mesiyle oluşturulan poliklinik- lerin sayısı giderek artıyor. Is- tanbul'da 300, Ankara'da 80, Izmir'de de 50 dolayında po- liklinik olduğu belirtüiyor. In- sanlar evlerine yakın, ustelik fıyatları da özel muayenehane- lerden daha uygun olan özel poliklinikleri tercih ediyor. özel poliklinikler, "24 saat açığız", "Hastane fıyatlarıyla rontgen, ultrason, diş", "Bilgi- sayarh tomografı çekilir", "Ev- lere doktor gönderilir" benzeri tanıtım yazılan ve pankartları ile kendi aralarında yoğun bir rekabet içine girdi. Ahşap evlerde yaşar kentlerin rııhu eüMÜş sürakl Aynı tarihler- de yapılmış gumüş surahicikler. Kaidelennin altında rozet çiçe- ğı ve stillen Karun döneminin Doğu Yunan sanatını yansıtıyor. (Üstte) Üzerinde bu- güne kadar dili çözülemeyen Lidyaca yanlmış bir buhurdan- lık. "Artimas" adlı bir kişinin adını taşıyan bu gumüş buhur- danlık, belki de anıt mezardaki kışınin adını taşıyor da olabilir. (Solda) Gümüş sürakl Dibinde rozet çiçeği bulunan gümuş surahicik- lerden biri de îkiztepe'den kaçı- rüırken ele geçirilip Uşak Mü- zesi'nde sergiye konulanlardan. (Üstte) Gümüş buhur- danlığın ikizi ise yine Uşak Mü- zesi'nde. (Sağda) ODUNPAZARI— Osmanlılardan kalaa evler dar sokaklar boyunca sıralanı>or Odunpazan'nda. Eskişehir'deki bu SİT aUnında 5000 dolajında yapı var. ASLI KAYABAL Odunpazarı... Eskişehir'de Osmanlı çağından kalma evlerin dar sokaklar bovTmca sıralandı- ğı kentsel bir SİT alanı. Bugün bir başma bırakılmış, çoğunlu- ğu dar geürli kiracılan konuk eden bu evlerin yer aldığı Odun- pazarı, Eskişehir Valiliği ve Türkiye Tarihi Evleri Koruma Derneği'nin birlikte düzenledik- leri bir panele konu oldu. Odunpazarı kentsel SlT ala- nı 1988 yılında Konya Külıür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Ku- rulu tarafından ele alınmış ve SİT alanı içindeki yapılar grup- landınlmış. Daha sonra Eskişe- hir Müze Mudürluğu, duzenle- me çalışmalanna başlamış. Es- kişehir Arkeoloji Muzesi Müdü- ru Arkeolog Fuat Özçatal'ın ak- tardığına göre sivil bir mimari- nin izlendiği Odunpazan'nda 5000 dolayında yapı var. Bu ya- pılardan 150 kadarı gruplanmış ve tescilli. Aynca anıtsal, dinsel ve idari yapılar da görülüyor. Eskişehir Valiliği ve Türkiye Tarihi Evleri Koruma Derneği- nin birlikte düzenledikleri "Ta- rihi Türk Evlerinin Korunma Sonınlan" konulu panel, 22 şu- bat gunü Eskişehir özel tdare Kültur Sarayı'nda gerçekleştirü- di. Panelin açış konuşmalannda söz alan Türkiye Tarihi Evleri Koruma Derneği Başkam Peri- han Balcı, "Dernek, >uşatama- dıgımız eski evlerin gençlere 6g- retilip tanıtılmasını amaçlıyor. Geleneksel mimari, kentlerin kimüği. Bu kimlikten yoksun bir kent, kimüksiz demektir" dedi. Eskişehir Anadolu Üniversi- tesi Rektörü Prof. Yümaz Buyiı- kerşen, Odunpazarı evlerinin korunması çabalannda, beledi- yeler, mahalli idareler ve son olarak Vakıflar Genel Müdürlü- ğü'nü karşılannda bulduklanru, Türkiye'de şehircilik dikkate yan paneli Prof. Dr. Metin Sö- zen yönetti. Panele katılan konuşmacılar- dan Eskişehir Anadolu Üniver- sitesi Mimarlık-Muhendislik Fa- kültesi Ana Bilim Dalı Başkam Doç. Dr. Yavuz Koşaner, Odun- pazan'nı mımarlık eğitimi alan- lar için bir tür açıkhava muzesi olarak niteledi. Y. Mimar Mithat Kırayoğlu, "Kent ve SİT" bashklı konuş- masında, kenti, dort yapım sü- recinin değişim yaparken tahrip Eskişehir Odunpazarı'ndaki tarihi evlerin kurtarılması için düzenlenen panelde kentlerin mimari kimliğini ve özgün yapısını ortaya çıkaran bu tür eserlerin onarılması için kurumlann el ele vermesi istendi. alınmadıkça çirkinleşmenin sü- receğini söyledi. Eskişehir Valisi Bahaeddin Güney, konuşmasında Eskişehir ve yakın çevresinde giriştikleri çahsmalan aktardı. Vali Güney, Odunpazan'nda bugün Etnog- rafya Muzesi olarak kullamlan Yeşil Efendi Osmanlı evinin res- tore edildiğini, 18 Frig ve 8 Sel- çuklu anıtımn yer aldığı Frigya Vadisi'nin açıkhava muzesi biçi- minde duzenleneceğini belirtti. Odunpazan'nın bugun dar sokaklan arasında sıkışıp kalmış ve yıkılmaya yüz tutmuş evleri- ne bir çözüm getirmeyi amaçla- ettiğini söyledi. Kırayoğlu'na gö- re birinci etken var olan kent do- kusunun kenti yenilerken eski dokuyu yıkması. Sonuçta orta- ya çıkan birbirinin benzeri kent- ler. Ikinci etken devletin yaptı- ğı "tip binalar." Kırayoğlu'nun gelişen kente koşut saptadığı di- ğer iki etken de kooperatifleşme ve izinsız kaçak yapılaşma ve bunun doğal sonucu olan gece- kondulaşma. MSÜ öğretim üyelerinden Doç. Dr. Cengiz Eruzun, "Odunpazan'nın Korunmasın- da Yerel Yonetimin Görev ve Sorumluluklan" başbklı konuş- masında, koruma planlarını "örverüi" planlar olarak nitele- di. Eruzun, beledıyeye gelen malzemenin beklediğini, yerel belediyelerin isterkrse gerekli fı- nansı bulabileceklerini aktardı. Panel kapsamında Odunpa- zarı evlerine yönelik koruma yöntemlerinin uygulanabilir ol- masımn bir tür "vakıf ya da dernek" kuruluşu çerçevesinde gerçekleşebileceği üzerinde du- ruldu ve Eskişehir Valüiği'nin gi- rişimi ile Odunpazan Osmanlı devri eserlerinde restorasyon ça- lışmalarmm başlatılması karar- laştınldı. Panel yöneticisi Prof. Dr. Me- tin Sözen yaptığı değerlendirme- de, Eskişehir'de birikimli ve uz- manlaşmış insan malzemesinin bir dernek çatısı altında bir ara- ya getirilerek merkezi hükümet- le ilişkilere gidilebileceğini ak- tardı. Rektör Büyukerşen ise sunduğu öneride, "Şehir ve ka- sabalarımızda SlT alanı içinde bulunan tarihi Türk evlerinin sa- hiplerine, Toplu Konut ve Kamu Ortaklıgı Idaresi'nin finansma- nı ile yapılan toplu konutlann- dan daire verilmek uzere kamu- laştınlması ve Toplu Konut ve Kamu Ortaklıgı kaynaklarından aynlacak bir restorasyon fonu ile bunlann yaşatılması yolunda gereken yapılmalıdır" dedi. Es- kisehir ANAP MUletveküi Prof. Erol Zeytınoğlu'nun bu öneriyi TBMM'ye teklif olarak getirece- ği söylendi. Kaçak kazıya suçtistti • UŞAK (Cumhuriyet) — Sivaslı ilçesinin Cinoğlu Köyü yakınlannda geceyansı kaçak kazı yapan beş kişi yakalanarak gözaltına alındı. Cinoğlu Köyü'nün Köyiçi yöresindeki bir bağda kaçak kazı yapıldığı ihbarı uzerine harekete gecen güvenlik güçleri, yaptıklan operasyonda, gece 04.00 sıralarında, yağış altında kazı yapan Yaşar Çelik, Aziz Çelik, Hakkı Tufan, Halil Demir ve Ali Coşkun adlı kişileri yakaladı. Operasyonu derinleştiren güvenlik güçleri, sanıklann evlerinde yaptıklan aramalarda Hellenistik devire ait çok değerli 2 mermer sütun baslığı, arama şişleri ve kazı yapacak malzemeleri ele geçirdiler. Ebna, ilaç gibi • ANKARA (ANKA) — İçinde "2ffyt yakın mineral, C vitamini ve potasyum bulunan elma, tepeden tırnağa birçok hastalıgın önlenmesinde önemli rol oynuyor. Tüketici Kılavuzu dergisinde yayımlanan bir yazıda, elmanın diğer meyvelere göre en önemli özelliğinin içinde hiçbir 'alerjik' maddenin bulunmaması olduğuna dikkat çekildi. Dergideki yazıya göre "Aç karmna çekirdekleri yutulursa, bağırsak kurtlannı döker. Idrar söktüğü için vücuttaki zararlı maddelerin dışan atümasını kolaylaştırarak böbrek tedavisine yardımcı olur. Kan pıbtılaşmasım önler ve kolesterolü düşürür. Içerdiği mineraller vücut direncini arttuır ve vücutta tuz birikmesini engeller. Araba kullananlann uyanık kalmasım sağlar!' Asker mekttıplan • ANKARA (AA) — PTT tarafından bir yıl önce hizmete sokulan mektup havalesinin, özellikle asker ve ögrenciler tarafından kullanıldığı bildirildi. Mektup havalesiyle bugüne kadar 20 milyar lira alıcısına ulaştınldı. Bu miktann en büyük bolumünü de 100 bin lirahk mektup havalesi kupürleri oluşturuyor. Asker ve öğrenci aileleri mektup havalesini tercih edenlerin ilk sırasını paylaşıyor. Yetkilüer, halen 10, 30, 50 ve 100 bin liralık belgelerle yollanabilen mektup havalesi limitlerinin arttınlacağını belirterek kupürlerin, 50, 100, 200, 400 bin liraya yükseieceğini kaydettiler. Sevgigünti • tstanbul Haber Servisi — "Yunus Emre Sevgi Yüı" çerçevesinde Yıldız Sarayı Vakfı ile Lioness Kulübu'nce "Sevgi Günü" duzenlendi. Yıldız Sarayı Tiyatro Salonu'nda yapılan "Sevgi Günü"nde, Boğaziçi Lioness Kulübü Başkam Figen Rigot, Sorbonne Universitesi Türk Dili Kürsusü'nde öğretim üyesi Prof. Sermet Sami Uysal ile tiyatro sanatçısı Haluk Kurdoğlu, Yunus Emre'nin yasarmm ve felsefesini anlattılar, şürlerinden ömekler verdiler. Yunus Emre'nin felsefesi ve edebiyat dünyasındaki yeri hakkmda bilgi veren Prof. Uysal, "Yunus Emre'nin mezarının dokuz ayn yerde olması, halkın onu ne kadar çok sevdiğini ve sahip çıktığım gösterir. Halkımız aym zamanda Yunus'u yüceltir, şiirlerini 'ilahi ilham' ile yazdığını sanır. Oysa Yunus, medrese eğitimi görmüştür. Yunus, 13. yüzyü şiirini kuran, doruğa çıkaran ve tekke, divan, halk edebiyatlarmı etkilemiş bir kimsedir" dedi. ^öminede keşif • tstanbul Haber Servisi — Billur Tuz'un ortaklanndan Besim Kuyaş'm öldürulerek şöminede yaküması olayıyla ilgili olarak işadamımn Tarabya'daki evinde keşif yapıldı. Davamn göruldüğü Istanbul 1. Ağır Ceza Mahkemesi heyeti, adli tabip ve müdahil avukatların katıldığı keşif sırasında, işadamımn yakıldığı büdirilen şömineden incelenmek üzere kül ve tuğla parçalan alındı. Daha sonra çatı katındaki müştemilatta yapılan araştırmada Kuyaş'a ait olduğu sanılan yanık kemik parçalan ile küller bulundu.