Katalog

11 ŞUBAT 1991 EKONOMI CUMHURİYET/13 \azarkasa mükellefleri • ANKARA (AA) — Maliye ve Gümrük Bakanbğ] tarafmdan yapılan açıkiamada, 1991 yılı içinde hangi mükelfcfin ne zaman yazarkasa kuilanımına geçeceği hatırlatılarak yazarkasa alımında sağlanan kolaylıklar açıklandı. Maliye ve Gümrük Bakanlığı apklamasında şöyle denildi: "1991 yılında ödeme kaydedici cihaz kuüanacak olan mükelleflerin mecburiyetlerinin baslama tarihleri şöyledir: 1990 yılı satışları veya gayri safi iş hasılatı 15 milyon lirayı asan mükellefler 1 Mayıs 1991, 10 milyon lirayı aşanlar 1 Temmuz 1991, 5 milyon lirayı aşanlar 1 Eylül 1991 ve 5 milyon lira dahil bu miktann altında kalanlar 1 Kasım 1991 tarihinden itibaren yazarkasa kuilanımına başlayacaklar?' Maliye ve Gümrük Bakanlığı yetkilileri, yazarkasa ahmında sağlanan kredi ve vergi kolayhklarının devam ettiğini açıkladı. GAP için ajans • ŞANLIURFA (Cumburiyel) — GAP Bölge KaJkınma Idaresi Baskanlığı, bölgeye yatınm yapacak girişimcilere yol gösterecek bir ajans kuruyor. "GAP Ekonomik KaJkınma Ajansı" adı ile 1992 yılından itibaren yatınmcılara hizmet verecek olan sistemin kurulması için ihale açıldığı bildirildi. GAP Bölge Kaikmma ldaresi Başkanı Olcay Ünver, GAP illerinin kaJkınması için öngörülen hedefler doğrultusunda bölgede sanayi yatırımlarının kaçınılmaz olduğunu söyledi. Çavbank'ta satışa engel • RtZE (Cumhuriyet) — 1958 yılında çay ureticileri tarafmdan kurulan, Genel Müdürluğu de Rize'de bulunan Çaybank, KOt'ye ait hisselerinin halka satışlarınm engellenmesi için olağanüstü kongre yaptı. Hissedarlar arasında yapılan açık oylama sonunda, ÇAY-KUR aracılığıyla Çaybank'ın yüzde 49'luk hisseterini elinde buiunduran Kamu Ortaklığı îdaresi'nin (KOİ), bu hisseleri isteyen kişi ve kunıluşlara satılması şeklindeki isteği oy çokluğu Ûe reddedildi. Dıraoatçıya 'rotatif kredf • BURSA (AA) — Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı tbracat Genel Müdurü Şevket Özügergin, 3 milyon dolann üzerinde ihracaı yapan kişi ve kuruluşların yararlanabilecegi "rotatif kredi" ile ilgili çalışmalann son aşamada olduğunu bildirdi. özüergin, yeni sistemde ihracatın belli bir bölümünün kredilendirileceğini, faizin belirli bir kısmırun ise sübvanse edileceğini söyledi. özüergin, yeni sistemin orta ölçekli ihracatçı firmalan da içine alacağını, yararlanmak için ihracatçının başvurmasuıın yeterli olacağını kaydetti. Ekonomi zirvesi • ANKARA (AA) — Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), "Ekonomimizde Körfez savaşı bunalımı ve çıkış yoilan" konusunda ekonomik işbirliği zirvesi yapılması için ön çalışmaJara başiadı. TOBB'den yapılan açıkiamada zirveye, Türk-lş, Türkiye Ziraat Odalan Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu, ekonomiden sorumlu bakanlar, TBMM'de grubu bulunan siyasi parti temsilcileri, ekonomi yazarlan ile üniversite temsilcilerinin davet edildiği i>elirtildi. Zirve, mart ayımn Ik yansında Ankara'da rapılacak. Iasarrufıı :eşvik I ANKARA (AA) — laliye ve Gümrük Bakanı dnan Kahveci, tasarruf şvik hesaplarında bugüne ıdar 5.8 trilyon lira para riktiğini, bundan 107.4 ilyar lira nema, 73.2 ilyar lira anapara endiğini belirterek bplanan tasarrufların 3.4 lyon lirası ile tahvil, 1.9 lyon lirası ile dövize ieksli gelir ortaklığı edi alındı" dedi. Ege'de yatınmlar geriliyor BAJUŞ KUDAR tZMtR — 1980'li yıllann son döneminde teşvik belgeli yatı- nmlarda hızlı bir gerüeme ya- sandığı bildirildi. Yatınm düşu- şü Türkiye genelinde yüzde 1 olurken Ege'de bu, yüzde 25'lere tırmandı. Mamıara Böl- gesi'nde ise tersine bir gelismey- le yatınm artışı yüzde 43 oldu. Teşvikli yatırımlarda ortaya çıkan bu tablonun 1980'li yıllar boyunca özel kesim imalat sa- nayiinde yasanan asınmanın ulastığı boyutlan gösterdiğini bildiren EBSO Genel Sekreteri Mustafa Durmaz, bu konuda yapılan bir araşurmayla ilgili bilgi verirken son 10 yıl içinde temel sektörlerde belli büyük- lüklerde 10'dan fazla kuruluşun birbiri peşi sıra üretimlerini dur- durarak kapandığmı anımsattı. Yatınmlardaki düşüşün Mar- mara Bölgesi'nde ters orantı göstererek artmasını değerlendi- ren Durmaz, "Bir örnek vermek gerekirse Ege'de kurulu birçok kunıiuş, merkezini İstanbul'a taşımış ve Ege'de ekonomik marjinallesme egilimi ortaya Teşvik belgeli yatınmlardaki gelişim Ttff* Mpl ratnatar (MNyarTL) (1M7 1M7 Marmara Bölgesı1955 Ege Bdigesı 1014 Türkiye 6830 1tH 7982 2176 19376 1N9) Cari 308 115 184 RMI + 43 - 2 5 - 1 Teşvik belgeli yatınmlardaki sektörel gelişim Tanm Madencılık İmalat Enerji Hızmetler Türkiye Yatna 1M7 160 516 2564 642 2948 6830 ar|IHy»TL) 1Mt 509 529 9361 364 8613 19376 (1M7-1M9) HMİ + 11 - 64 + 28 - 80 + 2 - 1 1987-89 yüJannda teşvik belgeli yatırımlarda Türkiye genelinde yüzde l'lik bir azalraa yaşanırken, bu oran Ege bdlgesinde yüzde 25 oldu. Marmara Bdlgesi'nde ise yatırım artışı yüzde 43 oldu. Ege'de yatınmlann düşüşünde, sermayenin altyapı, ulaşım, eleman avantajlarını kullanmak için Marmara'ya kaymasının rolü olduğu beKrtüiyor. çıkmıstır" dedi. Araştırmanın 1987-1989 dönemini kapsadığı- m belirten Durmaz, ekonomik verilerin surekli Ege aleyhine ge- liştiginj büdirerek sözlerini şöyle sürdürdü: "Bir diğer dikkati çeken ge- lişme de 1988 yılında bölgenin Türkiye toplam banka mevdu- abndaki yaklasık yüzde 13 olan payuun daha sonraki yıllarda artnıasına karşın aldıgı kredile- rin giderek geriledigidir. Ege'de- ki bu durağanükta, Türkiye ge- nelinde vaşanan enflasyon- ekonomik istikrarsızlık, yuksek kredi malivetleri gibi olgulann getirdiği uygun olmayan yatınm koşullannın da öoemii katkıla- n bulunmaktadır." 'Dtssal ekonomiler' diye ad- landırılan; altyapı olanaklan, piyasa merkezlerine yakınlık, girdi temininde kolaylîk, ticari hayatm hareketlüiği, ticari en- formasyon, profesyonel ve nite- likü eleman teminini destek hiz- metler gibi kolaylıklar nedeniyle sermayenin özellikle Marmara Bölgesi'ni seçtiğini vurgulayan Durmaz, daha sonra araştırma- nın verdiği verileri föyie değer- lendirdi: "1980'li yıüarda Ege Bölge- si'ndeki sanayinin nispi agıriı- ğındaki gerilemenin diğer bir nedenini de bölgenin yakın za- mana kadar ozel bir çaba gerek- tirmeksizin belirli bir refah dti- zeyi sağiayan dogal zenginlikJeri ve buna bağlı oluşan ekonomik etkinliklerde cesitlilik, ibtisas- laşmada yetersizlik ve geleoek- sei işletme yöntemJerinin vogun rekabet ortamında yetersiz kal- ması oluşturmuştur. Geüşen dö- nemle birlikte işletmelerin geie- nekse) işletmelerden profesjonel bir bakış açısı>la vonetilen tipik sanayi isletrneierine donüsmeie- rindeki >avaşlık, tarımsal zen- ginligin dezavantajı olmustur. Nitekim bolgedeki girişimci ti- pi genellikle profesyonel olmak- tan a'yade geleneksel yontemter- le çalı$an, şirket satubinin kisi- sel çabaaı ile şirkefin atılım ya- pabfldigı kunımlasmanın zayıf oldugu bir yapı arz etmekte- dir." PoUy Peck'te KKTC engeli EDtP EMİL Ö LONDRA — PoUy Peck Yö- netinı Kurulu Baskanı Asil Na- dir'in kisisel iflasmı isteyerek dava açan borsa simsarlık fir- malanmn davalanndan vazgeç- mesi, Asil Nadir'in vergi yü- kümlülüğünu sorusturan Vergi Îdaresi'nin, beklenenden çok daha az bir miktar taiep edece- ğini açıkJaması, Polly Peck ola- yında, aylardan bu yana ilk kez iyimser haberler olarak değer- Iendirildi. Ancak gözlemciler, Poliy Peck'in kurtanlması için yapı- lan çabalann Kuzey Kıbrıs'ta mahkerne ara-kararlarıyla hâlâ engellendi|ini, bunun ise şirket- ten 1 milyar 300 milyon sterlin talep eden alacaklılan, şirketin resmen iflasını isteme asaması- na getirmekte olduğunu kayde- diyorlar. AJacaklı banka ve mali kuru- luşîar, PoUy Peck kayyımianna, şirketin mali durumuna ilişkin bir rapor hazırlamaları için ön- ce 25 ocağa kadar süre tanımıs, Kuzey Kıbns engeli aşılamadı- gı için bu süre, 25 marta uzatıl- mıştı. Ancak Kuzey Kıbns'taki mahkeme ara-kararları, şirket faaliyetlerinin incelenmesine ha- Polly Peck Yönetim Kurulu Baskanı Asil Nadir'in kişisel iflasını isteyen borsa simsarlık firmalannın davalanndan vazgeçmeleri, Asil Nadir'in vergi yükümlülüğünü sorusturan vergi idaresinin beklenenden çok daha az miktar talep edeceğini açıklaması, bu cephedeki ük olumlu haberler olarak değerlendiriliyor. Ancak Polly Peck'in KKTC'deki kuruluş hesapîarının incelenmesinin KKTC mahkemelerince hâlâ engellenmesinin şirket alacaknlarını, resmen iflas isteme noktasına getirdiği ileri sürülüyor. len fırsat vermiyor, alacaklıla- nn, kayyımlara tanıdığı ikinci süre de hızla doluyor. Kayıtlann incelenmesi, Polly Peck'in geçen yıllarda acıkladığı büyük kârlann kaynağ) hakkın- da da kayyımlara bilgi verecek. Ancak Ahmet Niyazi adlı biı narenciye üreticisi ile birlikte 11 kişi, kayyımlar aleyhinde geçen ekim aymda dava açmışlar, fir- maların muhasebe kayıtlannın incelenmesi, Lefkoşa ve Mago- sa'daki mahkemeler tarafmdan engellenmişti. Geçen cuma gü- nü. ara-kararlanm gözden geci- ren mahkemeler, bu konudaki kararlannı yeniden 1 marta er- telediler. Kayyım Michael Jordan, Polly Peck işletmelerinden elde edecegi bilgiierk 29 ocağa kadar hazırlanması gereken raporunu, bu engeller nedeniyle hâlâ hazır- layamadı. Alacakiı banka ve mali kuruluşların 'anlayışı' ile süre 25 marta kadar uzatıldı. Sürenin üçuncü kez uzatılıp uzatılmayacağı henüz bilinmi- yor. Kuzey Kıbns ilişkisi nedeniyle Asil Nadir'in, mankemelere açı- ian davaiarı geri çektirebileccği düşünülmüştû. Ancak özellikle Kuzey Kıbns'taki Polly Peck yatırımlarının 'hiçbir sekilde etkileameyecegı' şeklinde, Ku- zey Kıbns yöneticileri tarafın- dan açıklamalar yapıldığı bilini- yor. Polly Peck avukatı Mentes Aziz'in, bu konuda görüşlerini apklarken 'Financial Times1 ga- zetesine, 'Ingiliz mahkemeleri, Kuzey Kıbns Mahkeme karar- larıru tanımıyor. Biz de onlann- kini tanımıyoruz. Bu işi unutsunlar' şeklinde bir demeç verdiği hatırlatılıyor. Kayyım- larla işbirliği yaparak şirketin kurtanlmasına çaîışacağını açık- layan Asil Nadir de BBC'ye ver- diği televizyon mülakatıntia, kayyımların Kuzey Kıbns'a, Polly Peck yöneticileri gibi de- ğil, 'Coopers' mali danışmanhk firmasmın icra-iflas işlemleriy- le meşgul olan yan kuruluşu 'Cork Gulley' adına gitmiş ol- duklarını, bunun ise Kuzey Kıb- ns'ta 'ters tepki' yaptığını söy- lemişti. Kayyımlar ise şirketin iflasını istemek gibi bir düşün- celerinin 'nenüz' olmadığıru bir- kaç kez açıkladılar. Ancak kay- yunlann, alacaklüardan yonelen baskılara ne kadar dayanabile- cekleri kestirilemiyor. Tekel'den yeni sigara İZMİR (Cumhuriyet Ege Börosu)— Tekel'in 2000 siga- rası ile Marlboro sigarası ara- sında bir kaüteye sahip yeni bir sigara üreteceği açıklandı. Si- garanın deneme üretimlerinin başladığını bildiren Tekel Ge- nel Müdurü Mustafa Giiçlü 1991 yılı için 12 bin ton sigara ihracatını hedeflediklerini vur- guladı. Tekel Genel Müdürt Musta- fa Güçlü, tzmir Sigara Fabri- kası'nın lokalinin açılışı nede- niyle duzenlenen törende gaze- tecilerin soruiannı yanıtladı. Güçlü, şu bilgileri verdi: "Deneme üretimiraizde çe- şitli formiiller deniyonız. Han- gi tütünden hangi oranda kul- lanırsak daha i>i kalite>i yaka- lanz arastın>onız. Bu (oplan- tıda gördiiğünuz gibi tütünle ilgili misafirlerimiz var. Kimi- si uretici. kimisi tüccar. kimi- si ihracatçı, kimisi de uzun yıl- lannı tiitune vermiş kişiler. Onlann tepkiierini aiacağız. Denemeleri bilimsel ölçölerde ve anketlerle sıirdiirecegiz." Sayın Doktor ve Eczacılara Menopoz semptomJannın tedavisinde transdermal estradfol replasmanı (50 mikrogram) 6 sistemlik kutulörda depolaradağıtılıp hizmetinize sunulmuştur. CIBA - GEIGY İlaç ve kımya Ürûnten Sanayi ve Tıcaret A.Ş. SatışTel 173 04 66 TTS50T.C. KARŞİYAKA 3. ASLtYE HUKUK MAHKEMESf Esas No: 1989/204 Karar No: 1991/5 Hâkim: Salim öztuna 15645 Kâtip: Alev özer 10i Davacı Ayşe Altıııtas tarafmdan davalıiar Ismail Mercan, SS Öz- yelken Konut Yapı Koop. adma açmif olduğu tapu iptali ve tescil davasının duruşmalan sonunda; mahkemece verüen karar davalı S.S. özyelken Konut Yapı Koop. adına ilaoen tebligi gerektiğınden hıi- küm bölümü ajağıda çıkartılmıştır. HÜKÜM / I. Davalı Ismail Mercan bakkındaki davanın reddine. 2- Ucemiz Büyükçifli Mah. Pafta 19, parsel 276'da ka>itlı 36760/79776 hissenin davalı kooperatifin ismi Sıruriı Sorumiu Yel- ken Konut Yapı Kooperati/i olarak yazılı ise de kooperatirm isim de- gişikliği yapmış olması nedeni ile bu jekilde kayıtlı olduğundan tapu kayındaki gayri enkulun davalı kooperatife ait bulunduğu kesin ol- duğundan) davalı üzerine olan kaydının iptali ile davaa üzerine tes- ciüne. 3- karar hara 120.000 liradan peşin aJınan 30.000 Iiranın çıkartı- larak geriye kalan 90.000 Iiranın davalı kooperatiften tahsiline, 4- Vekalet öcreti olarak tarife gereğince takdir edilen 195.000 lira- nın davalı kooperatiften alınıp davacıya verilmesine, 195.000 Iiranın davaadan alınıp davaJı Ismail Mercan'a ödenmesine, 5- Davaa masrafı olan 33.500 lira üe masraflar, 110.000 lira ilan masrafı 12.000 lira tezkere gideri, 4000 lira davetiye gideri olmak üzere topiam 126.000 Iiranın davalı kooperatiften alınıp davacıya öden- mesine, Dair davacı ve davalı vekilinin yüzünde davalı kooperatifin gıya- bında verilen 15.1.1991 tarihlı karann davalı S.S. Özyelken Yapı Ko- operatifi adına ilanen tebliğ edilerek tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde karan temyiz etmedikleri lakdirde karann kesin- ieştirilecegi ilanen tebliğ olunur. Basın: 19557 T.C. MANYAS KADASTRO MAHKEMESİ Sayı: 1989/259 Davaa Hüseyin Berber Vekili Av. Aslan Çeker tarafmdan davalı- iar Refiye Tosun, Resmiye Berber, Hüseyin Dereli, Hayri Dereb ve Mehmet Dereli aleyhine acıJan komisyon karanna itiraz davasının mahkememizde yapılan yargılamasında: Manyas ılcesi Necip köyü 183 nolu parselin kadastro tespiti ve ko- misyon kararırurı iptaliyle bu taşınmazın Mehmet oğlu Hüseyin Ber- ber adına tapuya kayıt ve tesçiline dair mahkememizden verilen 10.7.1990 tarih ve 1989/259 Esas, 1990/31 karar sayılı hüküm dava- lılardan Mehmet Dereli'run adresinin bugüne kadar zabıtaca tespiti mumkun olmadığından bu karann ilan yoluyla kendisıne tebliğine karar verilmi}tır. Bu ılanın yayın tarihinden itibaren 15 gün içinde mahkememize başvunnası, aksi takdirde karann kendisine iianen tebliğ edilmiş sa- yılacağı ilan olunur. 15.1.1991 Basın: 45457 HEKİMHAN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ HÂKtMLİĞİ'NDEN Dosya No: 1986/7 Esas: 1987/19 . Davacı Hasa/ı Hüseyin Çelebi vekili Avukat Salih Alpman tarafm- dan davalı Monika Stoppel aleyhine açılan siddetlı geçimsizlik nede- niyle bojanma davasının yapılan yargılaması sonucunda, Davacının davasının kabujü ile Malatya ili Hekimhan ilçesi Akma- ğara köyiı 051/01 cilt, 2 sahife 1 kütük sıra nosunda kayıtlı HASAN HÜSEYtN ÇELEBt ile Alroan uyruklu Hans kızı Ordruftan olma 11.7.1953 doğumlu Monika Stoppler'in BOŞANMALAR1NA karar verilmiştir. Davalının tebligata açık adresi bulunmadığından, i;bu ilan tebli- gata geçerlik olmak üzere 7201 sayılı kanun gereğince, temyiz müd- detinirı ilan tarihinden 15 gün sonra başlayacağı ilan olunur. Basın:45494 İIAN GÜVEN StGORTA T.A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ'NDEN Istanbul-Çağlayan-Vatan Cad. No: 46 adresinde bulunan, Kenan Kas, Kaş Sigorta Aracılık Hizmetleri Ltd.Şti. Şirketimiz nam ve hesabına yangın, nakliyaı, kaza, makine raon- taj ve hayat branşlanna ait teklifleri şirketimize bildirrneğe, oto mec- buri mali mesuliyet (trafık) poliçesi tanzım «meğe ve mezkür poliçe bedellerini tahsil edip, şirketimize bildirmeğe, Beyoğlu 4. Noterliği'- nin 6 Şubat 1991 tarih ve 4813 sayılı vekaletnamesi ile yetki verilmiş olup Çağlayan (B) acenteliğıne tayin edilmiştir. Keyfiyet, 7397 sa>ılı Sigorta Murakabe Kanunu hükümleri gereği ilan olunur. Basın: 19545 İLAN TAŞOVA ASLİYE HUKUK HÂKİMLİĞİ'NDEN Davaa Emine AJay tarafmdan davalı Hacı Alay aleyhine açtığı bo- şanma davasının ara karan gereğince, Davalı Elazığ ili Palu ilçesi Çirik mahallesi nüfusuna kayıtlı Reşil ve Gullü'den olma 1960 D.lu Hacı Alay*ın tüm aramatara ragmen adresi tespıt edilememiş ve dava dilekcesi tebliğ edilememış olduğundan, adı- na dava dilekçesi ve duruşma günıinün ilanen tebliğine karar verildi- ğinden, davalı Hacı Alay'ın duruşma gunü olan 3.4.1991 günu saat 9'da bizzat mahkemede haar bulunması veya kendisini bir vekılle tem- sil ettirmcsı, aksı takdirde duruşmanın yokluguoda yapılarak karar verileceği hususu durujma gunü ve dava dilekçesinin tebliği yerine kaim olmak üzere ilan olunur. Basın: 45482 K A D I K O V LİSKÜR FILOLOJf HAZfRUK Devre: 18 Şubat-14 Haaran Yoğun Program KADIKÛY (S6ğüÖûçeşmeCamiyarK) 349 18 24-349 18 2S 336 02 06-336 02 79 STUOIO PEINTURE SANAT GALERİSİ & RESİM ATÖLVESİ GÜLSEREN KAYALI yönehmindc RESİM ÇALIŞMALARI TFSVtKtYr KAUrÇI SK l«/l 13 2 2 3 19 SÖYLEV (Cilt 1-2) Hıfzı V. Velidedeoglu 19 bası 15 000 lira (KDV içinde) Çağdaf Yaymları Ttirkocağı Cad. 39-41 Cağaloğlu-lstanbul Ödemeli göaderiiınez. BARIŞA ÖZLEM Prof. Dr. Hüsnü Göksel 5.000 lira (KDV içinde) Çağdaf Yaymları Turkocağı Cad. 39-41 Cağaloğlu-htanbul Ödemeli gönderilmez. EKONOMİ N0TLARI OSMAJV ULAGAY • •MaaşınaZam,İşineSon. Son attı ayda 60 bini sendikalı olmak üzere 100 bin işçi işten çıkartılmış. Geçen gün Cumhuriyet'te yer alan habere göre sendikacılar biraz da şaşkınlık içinde bu durumu dile getiriyorlar. Habere göre işten çıkarmalar Körfez bunalımın- dan çok olumsuz etkilenen turizm sektörünün yanı sıra teks- til, metal ve basın sektörlerinde yoğunlaşıyormuş. Sanayi ışletmeleri neden işçi çıkartıyor acaba? İlk akla gelen neden, Körfez krizinin de etkisiyle ekono- minin genel bir durgunluk içine girmesi, iç talepteki düşü- şün ve dış talepteki duraklamanın, firmalan üretimi kısrtla- maya zorlaması. Üretimi kısrtlamaya yöneten firmalann özel- likle bu üretim kısıtlamasının süreceği beklentisınde olma- ları halinde işçi çıkartmaya yönelmeieri ılk akla gelecek ön- lemlerden biri. İşçi çıkartmalann tek nedeni bu olsaydı bunu konjon!rtü- rel bir gelişme saymak mümkün olabilirdi. Ancak bana öyle geliyor ki giderek dikkat çekici boyutlar kazanan işçi çıkart- malann tek nedeni, hatta en önemli nedeni, içinde bulun- duğumuz ekonomik konjonktür değil. En önemli nedenin, son dönemde yapılan toplusözleşmeter sonucunda işçilere sağlanan oldukça yuksek oranlı ücret artışları olduğunu sa- nıyorum. İşçi çıkartmalarının yoğunlaştığı sektörlerin son dönem- de yuksek oranlı toplusözieşmelerin yapıldtğı sektörler ol- ması da bu görüse dayanak sağfıyor. Bu ücret artışları sonucunda işçiler büyük bir refaha mı kavuşmuştur? 1980'li yıllarela büyük reel gelir kayıplarına uğ- rayan işçiler bu kay<pıannı telafi edecek duruma mı gelmiş- lerdir? 8u ücret artışları sonucunda çeşitli sektörlerdeki is- çilerin eline geçen para, sanayileşmiş ülkelerde aynı sek- törterde çalışan isçilerin eline geçen paranın üzerine mi çık- mıştır? Bu gibi sorulara rahatlıkla "evet" diye cevap vermenin hiç de kolay olmadığ/nı düşünüyorum. Enflasyonun dizginlene- mediği bir ortamda bugün sağlanan nominal ücret artışları- nın yann anlamsızlaşacağını da biliyorum. Ancak gözden kaçırılmaması gereken bir nokta daha var. Son dönemde sağlanan ücret artışlarının bir üretim faktörü olarak işgücünün rekabet şansmı azalttığı aniaşılıyor. Piyasa ekonomisinin kuralları içinde düşündüğümüz za- man işgücü de sermaye ve üretim araçları gibi bir üretim faktörüdür. İşveren hangi üretim faktörünü ne miktarda kul- lanacağına karar verirken her üretim faktörünün fiyatına ve verimliliğine bakacaktır. Bir üretim faktörünün verimliliği art- madan fiyatı hızla yükselirse ve bu üretim faktörünü diğer üretim faktörleriyle ikame etmek daha kârlı hale gelirse ras- yonel bir işveren bu yola yönelecektir. Türkiye'de işçi ücretleri özellikle 1980'li yıllarda çok dü- şük tutulduğu için işçiyi makineyle ikame etme çabası yo- ğunluk kazanmadı. Türk sanayii dış rekabete açılma çaba- sını da çoğuniukla ucuz işgücünü kullanarak gerçekleştir- di. işçilik giderlerinin topiam giderterdeki payı çok düşük ka- lırken pek çok sektörde teknolojiyi yenileme ve otomasyo- na yönelme çabaları da sınırlı kaldı. İşin kolayına kaçarak gelinen noktada bugün durum ne- dir? Türkiye işveren Sendikaları Konfederasyonu'nun (TİSK) hazırladığı bir raporda belirtildiğine göre: • Türk imalat sanayiindeki emek verimliliği AT ülkelerin- dekinin dörtte biri kadardır. • Türkiye'de birçok sanayide kullanılan teknolojiler eski- miş olup bu teknolojilerin yenileştirilmesi gereklidir. (1) > Oemek ki salt ucuz emeğe dayanılarak gelinebilecek nok- tanın sınınna gelinmiştır. Artık tekstil gibi geleneksel sayı- lan sektörierde bile teknolojıdeki yeniliklere ayak uydurma- dan ayakta kalmak zorlaşmakta, işgücünü ikame eden tek- nolojiler önem kazanmaktadır. Türkiye'de yuksek oranlı ücret artışlan işte bu ortamda gündeme geldi. Teknolojik yenilenmeyi gündemine almış olan işverenler bu ücret artışlarını biraz da bu nedenle ka- bul ettiler, Ücretlerdeki artışlar işgücünü makineyle ikame etme tercihini daha da çekici hale getirdi. Başka bir ıfadey- le isçilerin elde ettikleri yuksek ücreî artışları onları diğer bir üretim faktörüyle rekabet edemez duruma düşürdü ve "ma- aşa zam, işine son" uygulaması yaygınlaşmaya başiadı. Teknolojik yenilenmenin söz konusu olmadığı bazı sek- törlerde ve firmalarda, yükselen ücretlerin iş değiştirme ve iş kapatma tercihlerine yol açması ve bu nedenle işçi çıkar- tılması da söz konusu. İşçiler ve sendikacılar bu durumda toplusözleşme zafer- lerinı kutlayabilecekler mi bilmiyorum, ama bu tablonun, basit çözüm heveslerinin kursakta kalmaya mahkûm oiduğunu bir kez daha ortaya koyduğunu sanıyorum. Türkiye gibi genç ve hızla artan bir nüfusa sahip olan ve bu nüfusa iş alanı açmakta zorianan bir ülkede bu olayı ha- fife almak, "Canım teknoloji yenileniyorsa gerisı önemli değil" demek herhalde olanaksız. Çözüm ise hiç de basit değil ve uzun vadeli düşünmeyi gerektiriyor. (1) AT ve Türidya'd» VerimHttk ve Ocretler, Kasım 1990. FeritEpikmen ve CanerŞaka: Tiırizmde 1991 gittî 1992 kurtanlsuıEkonomi Servisi — Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği'nin (TÜRSAB) eski baskanı Ferit Epikmen ile eski genel sekreter Caner Şaka, ortak bir açıkiama yaparak "Türk turizminde 1991 yılı kaybedilmiştir. Hiç olmaz- sa 1992'yi kurtarmak için ulus- Iararası pazariamayı yapan se- yahat acenteleri yatınmlann ieşviki biçiminde ve aciien des- teklenmelidir" dediler. Epikmen ve Şaka, Körfez sa- vajıyla gelen en acil sorunun "turizm faaliyetlerinin can da- man olan seyahat acentelerinin boğulması" olduğunu beürte- rek pazarlama faaliyetlerinin yatırım sayılarak teşvikten ya- rarlandınlması çahşmalannın son bir yılda yön değiştirerek "yetersiz ve basit anlamda bir kredi ihtimaline" dönustuğüne dikkat çektiler. Açıklamalarında "turizm sektöriine sağlaoacağı bildirikn kiıçiık krediler, trafik kazasın- dan sonraki ilk >ardımdan iba- rettir. Gerçek tedavi, önceden söz verilen yatınmlann teş\iki biçünindeki teşvik u>gulaması- nın aciien gercekieştirilnıesidir" göruşüne yer veren Epikmen ve Şaka aksi takdirde Türk turiz- minin geleceğinin ciddi jekilde tehlikeye gireceğini savundular. Ferit Epikmen ve Caner Şa- ka şu görüşleri savundular: "Turizm sektöriine djşandan bakanlar, temel stratejik unsu- ruo 'otel' olduğunu sanırlar. Oysa tnrizmin uluslararası di- narniğini saglayan asil unsur, seyahat acenteleridir. Otel jnpı- mı için fîziki sermaye ve tekno- loji yeterlidir. Ama seyahat acentelerinin uluslararası pa- zarlama fonksiyonu çok daba ince ve hciner gerektiren bir "beşeri sermaye" olayıdır. 1984-1990 arasında ülkemiz- de yaşanan turizm patlaması, Türk seyahat acentelerinin dün- ya devlerinin at oynattıgı ulus- lararası turizm pazarlaması pi- yasasında ne kadar başanlı ol- duğunun canlı bir kanıtıdır. Şu anda ise Türk seyahat acenteleri çok zor durumdadır ve acil destek sağlanmazsa acı- sını bütün Türk luri/mi çeke- cektir. Körfez krizi nedeniyle bıiyük yara alan Turk turizmini kurtarmak, seyahat acenteleri- ni aciien desteklemekle mum- kiindur." DÖVİZ KURURI D*van Cınsı 1 ABOOoön 1 B.A/man Markı 1 Avıısturya S*m 1 Bek&a Frangı 1 FranszFrangı 1 Hodanda Ftonnı 1 Isveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 lOtyan L/feO 1 Japon Ym 1 Sterfin 1 S Aratnsün R/yaiı Dövız «6 305188 2090 33 297 23 10153 613 69 1855 81 556 81 2447 39 277 88 2385 6057 99 813 79 Sats 3058 00 2094 52 29783 701 73 614 92 1859 53 557 93 2452 29 278 44 23.90 8070.13 81S42 Efektıf Alt$ 3048 83 2088 24 296 93 99 80 613 08 1853 95 55124 2444 94 273.16 23 61 605193 793.45 Efektıf Satç 3067 17 2100 80 298 72 102 04 616 76 186511 559.60 2459.65 279 28 2397 , 6088.34 81787 11 ŞUBAT 1991 ÇAFMZOIt $ 1.4600 Nmn Markı S 4.9730 fr Frangı S 1.6445 Hof ftorm $ 1.2469 bvFranoı $ 1098.26 hal ünb $ 12795 Japon Venı J 3.7502 S Afi) Rfyaü £ 19850$