Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 5 ARALIK 1991 DÖVİZ KURLARI DAvıan Cınsı 1 ABOOolan 1 Alman Mario 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şitnı 1 Belçika Frangı 1 Danîmariu Kronu 1 ün Martdaa 1 Franse Franoj 1 Hoüanda Ronr» 1 İspanyol Pezetası 1 İsveç Kronu 1 jsnçire Frangı 100 ttalyan Lıretı 1 JaponYer» 1 Kanada Dolan 1 Norveç Kronu ISterim 1 S Arabistan Rıyalı Dovız Akş 5058 86 3144 10 3978 80 447 80 152 66 80812 1164 30 919 55 2789 25 4911 857 21 3550 82 416 20 3911 4455 58 798 56 8979 49 1349 29 DÖVI2 Satış 5069 00 3150 40 3986 77 446.70 152 96 809 74 1166 63 92139 2794 84 49 21 858 93 3557 94 417 03 3919 4464 51 80016 8997 48 135199 Efetctrf Aiıs 5053 80 3140 96 391912 447 35 151 12 800 04. 1152 66 918 63 2786 46 4813 848 64 3547 27 412 04 38 52 4388 75 790 57 8970 51 1329 05 Efektrf Satjş 5OS4 21 3159 85 3998 73 450 05 153 42 812 17 1170 13 924 15 2803 22 49 36 86151 3568 61 418 28 39 31 4477 90 802 56 9024 47 1356 05 SERBEST PİYASADA DÜN DÖVİZ-ALTIN ABOOolan Alman Markı isvrçre Frangı Hollanda Ftormı Ingılız Sterira Frinsız Frang 100 I Lıret) Ahş 5092 3165 3560 2795 9000 920 416 Satış 5100 3175 3580 2810 9050 930 425 S.Arabistan Rryalı Avusturya Şılını Cumhunyet Resat 24 ayar 22 ayar 900 aya külçe bıteak gûmüş DflDCft M m NacMh 386.442.420.850 DUIfdA fytm MHctan: 42.829.962 | ş a q ı ||n MMolar 4360.37 «IrtU (HataMrı |fcr 4361 70 AdanaÇım (A) AfyonÇmMp Akt»lk Mçtntnt) MB> Mvtto HoUnc AftaMuCam *W» Asbrt C n Aygaz llşfaı •kikTutun kklMi Brtsa ÇjnjHae Çmento Cesme Mönyunus gllkMM Ç EMtnk rjtrateınk OtneiCam Oenmod Ste DooâîT"Oojusan Mttaş I n MMI E Beı Yatınm Ecaotnşı lıaç EdlplçJ* Ege Endusln fc*%rtpt| Sjforf*** Ejbır* FnjMunnyum rmnsbinlt ömüş Good-Year Gorfcon Işıl Gübre Fab M M y Mnc<tt E£?M M U .Motor Pston bocam Kartoreaıı Ktfebek Mooiya flttri M ı KtsuEleMnk Slit BtUkş Kaç Yannm Ktnya CJmento •âraMTar l*sKX*to MMnaTıkm H H A I P M M I Umıuııs M 0M MjtıMI M. Sıalnı (M) Meas NMtenk NltHokhng f_^ T_ı »4*le Çımento MB> Tllull ttjaksı HKM Pman(8U) PHPnHı P«fcm PmrSut Pnar Entegre Et tatı PmarUn > N hMW PoMenSBU) M * Sjbatı Yayıxı* Sjnt'l Holdıno tetaraii SÖŞ(BU) M B I İ NMelt SunEkMmk TjmSgora TOebnık T*s«ank Uzsan l.lnlL T Iş Sanlt ^6< TJt |HİL|A) TJ5 B (C-%25BDL) TJjB IMU58O2) Tlçamk(C) TmKııtsai 1X8 Toöş Turk Olo Toprsiı UQıt TnkyaCam TJtaMH T Şçe Cam TSKB (BU) TD DöHım TunuTeöB mT Tubonj Tttuntank Ûnjı (SmenBOU) Vabt Yjunm Oft Vestel VıMF Kira.(BU) Yjsaş Yûnsa ÛnceM se- ans kaoan 580000 • raH 17250 2400 4350 4650 11750 107SO 1500 '7750 M 9000 1 9O00 Z1H 2250 49M 2900 5600 7500 Z7M 71M 5900 2S00 1000 15500 1600 950 10750 9SM 27000 19000 4150 I M M 13S0 700 11M 5800 nw 60003000 3700 4200 1800 7600 4100 900 xamI M i 1Mİ tnm 3050 7St 12750 3100 41H 3000 • *>• 5700 171M 31000 ' 51000 j|y rtM 17M • M 3600 900 1I7Jİ xm2060 4TM IMt 725 IMM 450 925 1300 fM twm 80000 12Sİ 11M IMM 825 H M 925 1050 900 11M 2600 H M H M 1400 1 4 » 1050 1650 12506 2850 2500 I3M 69004000 1700 3000 t750 2300 nst 11500 MMM 375 875 2O50 1350 1450 7500 7500 2050 IMM 3000 1600 10250 6900 t i M 5M 3800 6000 4000 tM 1650 2000 2400 2300 Î1S» 1350 Buguibı en duşuk 590000 V1VJM 17250 2200 4100 4500 11000 10250 1400 17250 39M 9000 18500 1M( 44M 2900 4600 MM 5600 2400 1000 S M 775 10250 t l M 26500 18000 MM* 1350 700 11M 5400 niM 5700 2750 4150 1700 7300 4000 900 XHM 1SM I M İ 27SM 3000 7M 12750 3000 42M 3000 5400 1T1M 3O0O0 50000 MM 17M MM 825 117» M M 1850 47M I M İ 675 12SM 425 900 1200 H M I M İ 11M 14Mİ 775 MM 875 950 900 11» rm •3M 1300 13M 1000 1650 1HM 2750 2400 M M 6500 3900 1650 MM Z1M 10750 MMM 350 825 1900 1400 7300 2000 1MM 2900 1500 10000 ım5M 3600 3800 1Mİ 1550 2000 2300 2100 MM 1200 Bugünfcü en yuteek 62000C 18501 2300 4350 4800 11750 11500 1450 18250 3M* 9000 19250 Z2M 4MI 3000 5800 MO0 74M 6100 2400 1100 İ M İ 900 11000 « I M 28000 19250 I7Mİ 1400 750 1 4 » 5800 2MM 6200 3000 4300 1750 7600 4O00 925 3MM 17M 17M I M M 3000 «ö 13250 3100 4Mİ 3100 5800 1UM 32000 53000 22M 1 H İ H M 900 I M M MM 2000 S2M Z1N 750 1J3M 475 900 1300 MMM *••• IMt 11M IMM 800 MM 950 1000 925 I M İ m» M M 1300 15M 1050 1750 132M 2900 2450 6800 4O00 1800 ittM UM 11250 » M M 400 850 2050 1450 7800 2100 1«7M 3000 1800 10750 MM SM 3900 4200 11M 1650 2100 2400 2300 not 1300 YATIRIM FONLARI b M n tafcjni a* I H l i | i i lı|4%) tş^nnvi 100.250 100391 QW 4«mm-3 »221 »255 1113 I t Y t f n M 21J94 22Ü22 ttO b V ü m ^ taST2 « X » 015 MHtrt-1 74630 74726 Q13 İMftcn-2 62395 S2.448 01» MBrtm-3 32377 32359 Q10 Hertan-4 29535 29569 012 WBtn-5 1-038 11316 252 fcteami 64.616 64707 014 lttsatW-2 52865 51929 014 ltosatW-3 25169 2S2O4 014 İ0SİU4 254% 25.462 014 Iteat *J*m Fon 19833 11929 (146 Graıitttnm-I 79191 79293 013 Smrt»nm-2 30311 30347 012 Gmni Yamm-3 19120 19146 014 G » n f W m M 12B69 '2.686 0/3 6*»«*«nm-5 108T3 KLB27 013 EsbMk FOB 1 71717 7Sİ25 014 Esta*Fon2 2S688 2172S 014 Ednkh»3 U.44S %472 014 YKBöonmF 6BJ48 6&309 009 YKBSettltf 55.406 55485 114 YKBHBseF 89328 88.223 -124 f YKB Kımu E 54.040 54118 014 VKBLMF 483W 48448 014 rKBKamıaF 51443 51492 009 YKBDöıcF 22JS1 22886 015 YKBKaaUt 18062 18091 016 VKBAUfF 16588 16730 086 *MFon1 55543 55£ 1 4 013 VMFav2 14050) 140668 OC \HgtFov3 2S852 2 5 » 011 MMHsa 17342 17480 080 Bugûnku kapan; 590000 ttMI 17250 2250 4250 4650 11000 11000 1400 17750 17M 9000 18-50 MM « N 2900 5000 aH 71M 5800 2400 1000 MM 875 10500 •IM 18500 MMİ 1350 700 14M 5500 Z M M 5900 3000 4200 17O0 7300 4OX 900 M M 1 K İ 17M I M M 3000 M i 12750 3000 4SM 3000 5500 t77M 31000 51000 4Mİ 225» 17» MM 825 IMM MM 2000 4Mİ ı i H 675 1Z7M 450 900 1200 J2OT I M İ I M İ 147M 775 MM 925 1000 900 I M İ n»I 7 M •300 1JM 1000 1650 117» 2750 2450 MM 6700 3900 1650 10OM 22M 11000 MMM 375 850 1950 1450 7400 2050 11754 2950 1600 10000 MM SM 3700 3950 11» 1550 2000 2300 2100 2MI 1300 Utak. V*ıf Dmv 0«mtMg Oejtmt.ee OstartFt ÎBtûnForvi Tutün Fdn-i MGuFoı- MtsuFon- Fînans FOIK Mal 3345 1/ 3327 15 Isten m*an 97455 77MB 25000 8900 207300 212537 22975 525200 15600 1467860 2Ö1» 3500 7862C M M 3 M T7I1I11 43650 89000 B B I 2942940 7165 15325 ttmıı 10072164 91126 N i 409430 1480275 23711 40000 62300 IMM 25700 »M 3886373 13500 39200 3SO00 18450 500 26934 *HM 7MM 4*7*0 1M510 2700 rTMSC 200845 107800 142M« 9000 71M/İOT 87100 MMZI 227772 90865 1MM2 »1JH ItMM 74M 70000 1Z7MH 14MM 6100 tTTCM U1MD 7809200 I74Kİ 116408 6700 72000 800 H H 2MM 1247721 250O0 13MZM 513150 9500 60100 » M 1MI 1HMM 2000 101 IM 520OO 438300 7HMI 12500 6000 MM 1020039500 16000 MH7 İ1MM 18790 SM 1289640 130600 265360 4000 84455 77370 «*IM 109100 181500 255132 1SMİM 2M3M 9500 148900 2HHİ 7500 79000 119O0 114100 ST7Mİ 47300 4 HniM MFon |K mte 2 Frans Fon-3 FnnsFon-4 Fmsnvı-5 ZlrjaiforH 3na1ton-2 ZranBaş» ZnafoM HakFon-1 HAFon-2 PsmukFon Fon PsmMHssc Embkfor^ Entt Fvvi ImpaFon Impnfor; TOtaıiı Fon SûmR» DeiKFtr KjkrıniFon DemFon ^ 5 Fon OrMFon TurUank Fon NetFon EtıFor 5 ARAUK Ç J I H U U I M 1991 S 1 6090 Alman Markı 11 2714 Avust Doiar İ 11 2970 Avus $*nı i 33.1400 Be $ 6.2600 Dan $ 4 3449 F n i 5 5014 Fran $ 1 8136 Hol $10301 Isp . Frangı Kronu Markkası Frangı Flormı Pezetası $ 5 9015 İsveç Kronu t 1 4247 isv $ 1215 50 Ita Frangı Lıret $129 35 Japon Yeni S 1 1353 Kanada Dol $ 6 3349 Norveç Kr E 1 7750 ABD Dolan $ 3 7492 Suudi Rıyalı AJış 1335 443 396 000 415 000 59.950 53.800 715 Satış 4 ARAUK 1350 450 «02 000 130 000 60150 59 000 742 1991 4954 67 4967 01 En ço* soz yacls" fy 590OO0 9»M 175002250 4200 4800 11250 10750 1400 17750 I7M 9000 18750 MM 4Mİ 2900 5800 MM 7IM5800 2400 1000 S7M 850 10750 •IM 27500 18500 BMM 1350 700 IMİ 5700 am 5900 2800 4200 1700 7500 4000 900 SMM I M İ 1IM »SM 3000 775 12750 3000 44M 3000 1 — 5600 177S0 31000 52000 4M0 Ö50 17M MM 850 1MM » M 1850 MM MM TJ0 1MM 450 900 1250 H M 12M 11» 145M 7^5 MM 909 950 900 12M 27» K M 1300 1 4 » 1000 1700 177» 2900 2400 6700 . 3950 1650 IMM tZM 11000 21MM 375 850 1950 1450 7500 2060 1MM 2950 1750 10500 MM SM 3900 1000 11» 1600 2000 2300 2150 Î2M 1250 *4««Hı ortüy 600235 17557 2236 4217 4717 11233 10804 1414 17773 I7M 9000 18962 MH 4M4 2930 5616 ZM1 71» 5838 2400 1016 M51 833 10641 rtM 27037 18643 HS47 1363 713 1S37 5587 MMİ 5929 279S 4228 1710 7531 4000 906 MS44 1M4 M43 MtM 3000 771 12806 3832 4411 3006 5615 17M1 31092 51736 4771 M4I 17M •a 856 1İ1I7 Mn 1871 4R1 MM 717 1Mt1 450 900 1235 11(4 11M 14S7J 777 MM 910 973 902 1tM 27» M24 1300 1447 1001 1697 ın»2868 2420 6653 3955 1690 MM ttn 11M7 MMM 371 844 1953 1437 748J 2031 IMM 2939 1680 10437 M S37 3811 4019 1M4 1596 2007 2336 2216 2M3 1256 I ARAUK 1991 Ni ••#• 22279 22320 Kİ73 10591 48102 48165 68144 68245 19.465 19484 55526 55705 15535 15557 202112 202 36 23S34 23960 30679 30715 2 5 » 26012 18470 »661 17194 17220 29-915 29959 21856 2 1 9C 22959 22980 2109 21160 29247 29348 22165 22.236 30644 30746 20448 20533 25503 25539 20021 2O047 23.432 21467 «770 16807 20281 20306 213» 21966 24730 24 265 19.40) ' 9 0 0 20370 20396 19622 19547 20523 20562 16963 17.016 16İ26 16856 17Ü17 17JM2 1&6Û6 1&&33 H İ M a« 011 10 16 0.14 0.14 002 an Û12 103 015 a 15 021 005 010 035 032 033 042 014 013 015 0.22 122 014 0 1 014 ai3 019 019 018 015 • SEVİŞMENİN GÜDÜKLÜĞÜ VEYÜCELİĞİ Melih Cevdet Anday 2. bası 10.000 lıra (KDV ıçinde) Çağdaş Yaymları TürkocağıCad. 39-41 Cağaloğtu-fstanbut 11 aylıkfıyat artışı 1990'dakiyıllık enflasyonu çoktan geride bıraktı Enflasyon geçen yılı aratıyor Yeni hükümet tarafından KÎT zamları henüz devreye sokulmadığı halde enflasyon kasımda da hız kesmedi ve perakende fiyatlar yüzde 5.2, toptan fiyatlar da yüzde 3.8'lik artışla geçen yılın aynı dönemini geride bıraktı. DİE tüketici fiyatlarında, 11 aylık artışı yüzde 64 olarak hesaplarken, kasım ayları itibarıyla 12 ayhk artışın yüzde 70'e dayanması bu yılki enflasyonun geçen yılki yüzde 60.4'lük oranının çok üzerinde gerçekleşeceğini gösterdi. Enflasyon panoraması (%) tMeks DİE tüketici DİE toptan IT0 tüketici IT0 toptan IT0 ûcret G. En. (1985 bazlı) TıMar 1991 1990 1991 1990 1991 1990 1991 1990 1991 1990 Rmn 5.2 5.0 3.8 2.8 4.0 3.9 2.7 1.0 3.3 2.8 11 l y t * 64.0 57.7 52.4 45.4 61.7 58.8 52 8 384 652 61.5 12ayl* 66.8 61.3 56.3 521 663 638 53.6 419 67.7 64.1 Ekonomi Servisi — Yeni ku- nılan hükümet KİT zamlannı henüz devreye sokmadığı halde, enflasyondaki yükseliş geçen ay da hıanı kesmedi ve perakende fiyatlar yüzde 5.2, toptan fiyat- lar da yüzde 3.8 oranında arttı. Devlet Istatistik Enstitüsü'nce yapılan açıklamaya göre tüketici fiyatlarında 11 aylık artış >1iı- dc 64'e, kasım ayı itibanyla yıl- lık enflasyon da yüzde 66.8'e ulaştı. Geçen yılın kasım ayın- da ise tüketici fiyatlanndaki ar- tış yüzde 5, 11 aylık artış yüzde 57.7, yıllık artış da yüzde 61.3 olmuştu. Kasım ayı için açıkla- nan fiyat artışlan böylece geçen yılın aynı dönemini geride bıra- karak enfiasyonun geçen yılki yüzde 60.4'lük oranının üzerin- de gerçekleşeceğini ortaya çıkar- mış oldu. Toptan fiyatlarda ise ocak- kasım dönemindeki artış 52.4'e, 12 aylık artış da yüzde 56.3'e ulaşü. Geçen yıl 11 aylık aynı dönemde toptan fiyatlar yüzde 45.4 artmış, kasım ayı itibarıy- la 12 ayhk artış ise yüzde 52.1 olmuştu. DtE verilerine göre kasım ayında toptan eşya fiyatlannda- ki artışta, ekim ayında olduğu gibi özel sektör zamlan etkili oldu. Kasım ayında toptan eşyada ortalama artış yüzde 3.8olurken bu artış kamu kesiminde yüzde 1.3, özel sektörde ise yüzde 4.9 olarak gerçekleşti. Toptan eşya fıyatlan endek- sine göre kasım ayında sektörel bazda en yüksek fiyat artışı yüz- de 9.5 ile tanm sektöründe gö- rüldü. Fiyatlar madencilik sek- töründe yüzde 5.6, imalat sana- yiinde yüzde 2.2, enerji sektö- ründe ise yüzde 2.4 oranında arttı. Kasım ayında alt sektörler bazında en yüksek fiyat artışla- rı ise yüzde 36.8 ile hayvansal urünler, yüzde 23.9 ile sebze- meyve fiyatlan, yüzde 14.4 ile de hampetrol fiyatlannda görul- dü. Buna karşılık kasım ayında su üriinleri fiyatı yüzde 26.8, di- ğer tarla ürünleri fiyatı yüzde 3.4 oranında ucuzlarken çay ve su fiyatlarında bir değişiklik olmadı. Alt sektörler itibanyla diğer bazı kalemlerde gerçekleşen ka- sım ayı fiyat artışlan ise şöyle: "Tahıllar yüzde 2.1, canlı havvanlar yüzde 3.4, gıda, içki, tütün ve lekstil yüzde 2.9, kfiğıt ürünleri ve basun sanayü yüzde 1.8, kimya-petrol üriinleri yüz- de 1.6, metal eşya, makine sa- nayü yüzde 2.8, etektrik yüzde 3.0." Yıllık en yüksek artış enerjide Bu arada, toptan eşyada ka- sım ayı itibanyla son 12 aylık dönemde en yıiksek fiyat artışı yüzde 91.2 ile enerji sektörün- de gerçekleşti. Yıllık enflasyon, tanm sektö- ründe yüzde 68.7, madencilik sektöründe yüzde 55.9, imalat sanayiinde yüzde 51.0 olarak kaydedildi. Alt sektörler bazında kasım ayı itibanyla yıllık en yüksek fi- yat artışlan ise yüzde 148.7 ile su, yüzde 111.1 ile canlı havvan- lar, yüzde 97.4 ile hayvansal ürünler, yüzde 97.3ile metalik olmayan madenler, yüzde 82.5 ile de sebze-meyve fiyatlannda görüldü. Giyim ve gıda harcamalan cep yaktı Öte yandan, tüketici fiyatla- n endeksine göre kasım ayında ortalama artış yüzde 5.2 olur- ken ana harcama gruplan itiba- nyla en yüksek fiyat artışı yüz- de 7.3 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 7.1 ile de gıda fiyatların- da oldu. Kasım ayında bir önceki aya göre ev eşyası harcamalan yüz- de 3.2, sağlık ve kişisel bakım harcamalan yüzde 2.6, ulaştır- ma ve haberleşme ile kültür, eği- tim ve eğlence harcamalan yüz- de 1.0, konut harcamalan ise yüzde 4.1 oranında arttı. lstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) 1985 bazlı lstanbul ücret- Uler geçinme endeksine göre Is- tanbul'da perakende fiyatlar kasım ayında yüzde 3.3 oranın- da arttı. İTO'dan yapılan açıklamaya göre 1985 bazlı endekste 1990 yılının aynı ayına göre yılhk ar- tış yüzde 67.7 olurken kasım ay- Ian itibanyla yılhk ortalama ar- tış ise yüzde 62.2 olarak ger- çekleşti. 1985 bazlı endekste 1990 yılı kasım ayında yüzde 2.8, ilk 11 aylık artış ise yüzde 61.5 olmuştu. 1985 bazlı endekse ilişkin ra- kamlar 1990 yıh başında açık- lanmaya başladığı için, 12 aylık dönemler itibanyla 1989'a göre artış verilemiyor. 1963 baztı endeksler İTO'nun 1963 yılı baz ahna- rak hazırlanan lstanbul ücretli- ler geçinme endeksine göre ise geçen kasım ayında perakende fiyatlardaki artış yüzde 4.0, top- tan fiyatlardaki artış da yüzde 2.7 olarak gerçekleşti. tlk 11 aylık artışlar peraken- de fiyatlarda yüzde 61.7, toptan fiyatlarda da yüzde 52.8 olarak belirlendi. 1991 kasım ayı, bir önceki yı- lın aynı dönemi ile karşılaştırü- dığında, perakende fiyatlar en- deksindeki artış oram yüzde 66.3 toptan fiyatlarda da yüzde 53.6 oldu. Perakende fiyatlardaki kasım aylan itibanyla yılhk ortalama artış yüzde 67.5, toptan fiyatlar- daki yılhk ortalama artış ise yflzde 50.9 oldu. 1990 yıh rakamlan 1963 bazlı endekslerde 1990 kasım ayındaki artışlar, pera- kendefiyatlardayüzde 3.9, top- tan fiyatlarda yüzde 1.0, 1990 yılı ilk 11 ayındaki kümülatif ar- tışlar ise perakende fiyatlarda yüzde 58.8, toptan fiyatlarda yüzde 38.4 olmuştu. 1990 yılı kasım ayında, 1989'un kasım ayma göre 12 ay- lık artış perakende fiyatlarda yüzde 63.8, toptan fiyatlarda da yüzde 41.9 olarak belirlenmişti. 1990 yılında kasım aylan iti- banyla yılhk ortalama artış da perakende fiyatlarda yüzde 66.0, toptan fiyatlarda da yüz- de 52.4 olarak gerçekleşmişti. tller bazında en yüksek artış yüzde 9.0 ile Antalya'da gerçek- leşti. DlE'nin seçilmiş bazı iller iti- banyla belirlediği tüketici fiyat- lan endeksine göre fiyat artışın- da Antalya'yı yüzde 8.6 ile Ada- na, yüzde 7.6 ile Bursa izledi. Kasım ayında tüketici fiyatla- nnın en az arttığı iller ise yüzde 4.0 ile Trabzon, yüzde 4.3 ile tz- mir, yüzde 4.4 ile de Malatya olarak belirlendi. Kasım ayı itibanyla son 12 ayda tüketici fiyatlannda en fazla artış ise yüzde 71.8 ile Zonguldak'ta görüldü. Zongul- dak'ı yüzde 71.7 ile Konya, yüz- de 70.5 ile Samsun izledi. Yılhk fiyat artışlannın en az gerçekleştiği iller ise yüzde 57.8 ile Gaziantep, yüzde 60.2 ile Malatya ve yüzde 63.2 ile Eski- şehir olarak hesaplandı. Türizmin reklamı demokrasiESERATtLLA "Turist bir ülkenin vatandaşı olmayı secerek o ülkeye gider, o ülkenin kulturünü tuketmek is- ter. Ancak egero kültür, hijyenik ve demokratik bir ortam sunmu- yorsa o ülkeyle özdeşleşmeniz çok zor olur. Olumsuz imaj ya da imajlar oradayken siz bir reklan- a olarak ne yaparsanız yapın iste- diginiz etkiyi alamazsınız." Türkiye'nin tanıtımını Cen Ajans/Grey ve Pars Mc Cann Ericson'la birlikte üstlenen Rek- lamevi/Young and Rubicam'ın sahiplerinden ve Genel Yönetme- ni Atilla Aksoy, Türkiye tanıtımı- nın demokrasi engeline takıldığı kanısında. Reklamla mevcudun daha güzel ancak daha farkh gös- terümeyeceğini söyleyen Aksoy, Türkiye'nin tanıtımını reklamcı- sından halkla ilişkileruzmanlan- na, hükümetinden gazetecisine dek her kesimin omuzlaması ge- rektiği görüşünde. Geçen mart ayında eski hükü- met zamanında başlayan Türki- ye'nin dış ülkelerde tamtımı giri- şimi şu andayeni hükümetin ka- rannı bekliyor. lskandinav ülke- leri, Japonya ve New York'ta Türkiye'nin tanıtımını üstlenen Reklamevi'nin Genel Yönetmeni Atilla Aksoy'a deneyimlerinden yola çıkarak şimdi neler yapılma- sı gerektiğini sorduk. A TTLLA AKSOTDAN Türkiye eğer Batı'dan turist bekliyorsa demokrasi, insan hakları ve özgürlükler konusunda içtenliğini kanıtlamalı. Ayrıca bir turizm politikası olmalı ve sürekli bir tanıtım politikası izlenmeli. "1991 yılı, tamtunın nasıl ya- pılması konusunda pek çok anabtarorta)^ koydu. ilk ortaya çıkan gerçek bir turhm bölgesi olan Türkiye'de devlet, kültür ve toplum imajının birbirinden ay- nlmayacağıdır. Liberal olmayı başaran ancak demokratik ola- mayan Türkiye'nin tanıtımının salt reklam ajanslarına bırakü- ması ne yazık ki, istenen etkiyi saglayamamışbr." Atilla Aksoy, yeni kurulan hü- kümetle bu imajm artık değişebi- leceği umudunu taşıyor. Eskişe- hir Cezaevi'nin kapatılmasının çok önemli bir adım olduğunu vurgulayan Aksoy'a göre Türki- ye eğer Batı'dan turist bekliyorsa, demokrasi, insan haklan, özgür- lükler konusunda içtenliğini ka- nıtlamalı, yakaladığı her iyi şeye sıkıca sarılıp şu anda yaşadığı umudu beslemeh ve bunu Batı'ya anlatmalı. Türizmin yegane savaşımı de- mokrasi sahasında değil. Tanıtı- ma Ispanya ve ttalya'dan 25, Por- tekiz'den 15 yü geç başlayan Türkiye'nin şu anda istikrarh bir turizm politikasına gereksinimi olduğu belirtiliyor. önceki tanı- tım kampanyalarında uyuşumu yakalamak için koordinasyon sağlanamadığını beürten Aksoy, "Koordinasyon, turizm tesisleri, acenteleri, reklam ajanslan ve Bakanlık arasında olmaltydı. Tüm bu kesimler arasında bir di- yalogun oluşması gerekirdi" di- yor. Reklam ajanslan arasında coğrafi bir bölünme olduğunu belirten Aksoy, ajanslar arası di- yalogdandayana. • Peki bundan sonra neler yapıl- malı. Atilla Aksoy, parasal birkaç örnekle söze başlıyor: "ttal>*an şarap üreticilerinin 1991 yılı rek- lam butçesi 35 milyon dolan bu- luyor. Cristopb Colomb'un Ce- nova'daki kutlamalan için bir ay- da 20 milyon dolar harcandı. Türkiye tanıtımı için aynlan ise 8-10 milyon dolarlık bir bütçedir. Gönül Turizm Bakanlığı'nın ta- nıtım için yeterti birbütçeaymna- sını ister." Türkiye'nin tanıtıma çok ür- kek başladığını belirten Aksoy, "Önce soğukkanh olmak gerekir" diyor. Bundan sonra ya- pıhnası gerekenleri de şöyle özet- liyor: "Türkiye'nin bir turizm po- litikası olmalı, imajı konusunda bir hedefi olmalı ve sürekli bir ta- nıtım politikası izlemeli." Atilla Aksoy, turızmi hükü- metlerüstü bir yere oturtuyor. Tü- rizmin muhalefetineleştirisi, hü- kümetin övünç ka>nağı halinege- tirihnemesi gerektiğini belirten Aksoy, tanıtıma geç de olsa baş- landığını belirterek "Ok yaydan çıktı artık" diyor ve Türkiye'de yaşayan herkese, her kesime var gücüyle sesleniyor: "Gelin Tür- kiye'mizjn tanıtımını hep birlik- te omuzlayilım." Kooperatif Birlikleri Sanayi Tesisleri Prof. Dr. ZtYA GÖKALP MÜLAYİM A.Ü. Ziraat Fakültesi öğretim Üyesi Işçi işveren uzlaşamıyor her şeyin değiştiğini, ancak iş- verenlerin anlay ışının değişme- diğini öne sürdü. Bu arada Iş-Sendika Servisi- mizin haberine göre Yurtiçi Kargo işyerinde Tümtis Sendi- TtSK Genel Sekreteri Kubilay Atasayar, Türk-lş gibi güçlü sendikalann ücretleri yükselterek işsizliğe yol açtığını savunurken, Türk-lş Genel Sekreteri Mustafa Başoğlu, işverenleri 'çağdışılık'Ia suçladı. Çeşitli işyerlerinde işten çıkarmalar ve eylemler sürüyor. ANKARA (ANKA) — TİSK Genel Sekreteri Kubilay Atasa- yar, Türk-lş'i güçlu sendika ola- rak tanımladı ve güçlü sendika- ların işsizliğe neden olduğunu bildirdi. Türk-lş Genel Eğitim Sekreteri Mustafa Başoglu ise TlSK'in bu yaklaşımmı çağdışı bularak işverenleri "12 Eylül'- ün zaman tünelinden çıkama- mak"la suçladı. Kubilay Atasayar, güçlü sen- dikacıhğin olduğu ülkelerde üc- retlerin yükseldiğini ve yüksek ücretlerin de işsizlik oramnı art- tırdığım bildirdi. Bu ülkelerde yüksek ücretler nedeniyle mali- yetlerin de artoğım belirten Ata- sayar, bu maliyet yükselişinin dış rekabet şansını azalttığını ifade etti. Türk-lş'i "guçlü sen- dika" olarak tanımlayan Atasa- yar, Türk-tş'in sözleşme masa- sında istediği rakama ulaştığını, bunun önemli nedenlerinden bi- rinin, Türk sanayiinin greve da- yanma gücünün bulunmayışı ol- duğunu kaydetti. Türk-lş Genel Eğitim Sekre- teri Mustafa Başoğlu ise Atasa- yar'ın bu yaklaşımını çağdışı bulduğunu söyledi. Işverenlerin "12 Eylül zaman tüneünden çı- kamadığinı" savunan Başoğlu, kası'nın örgütlenme aşamasın- da 22 işçinin işten çıkartüdığı bildirildi. İşten çıkartılan işçiler Yurtiçi Kargo'nun Beşiktaş'ta kurulu genel müdürlüğü önün- de bekleme eylemine başladılar. Öte yandan Topkapı Şişe Cam Fabrikası'nda işten çıkar- tılan 9 işçi, uç gün önce başlat- tıklan açhk grevini sürdürüyor- lar. Dört yıldır geçici işçi statü- sünde çalıştınldıklannı, söz ve- rilmesine rağmen kadroya alın- mayarak işten çıkartıldıklannı beürten işçiler, işe geri ahnmca- ya kadar eylemlerini sürdür- mekte kararlı olduklannı söyle- diler. Cam-lş Ambalaj Fabrikası'n- da 57 gündur süren direniş, bir işyeri temsilcisinin işten çıkartıl- masıyla üretimi durdurma eyle- mine dönüşürken bir grup dire- nişçi işçi hükümet yetküileriyle görüşmek üzere Ankara'ya git- tiler. Bütçe hazırlığı başladı Ktrruluşlar, 1992 yıh yatırım programı için taleplerini en geç 15 aralığa kadar gönderecekler. Daha önce hazırlanan ve kadük olan 1992 yıh programı yeniden revize edilecek. 1992 yılı program ve bütçesi 15 ocakta TBMM'ye sunulacak. ANKARA (AA) — 1992 yılı bütçe ve program hazırlıklanna başlandı. Başbakanhk, kunıluş- lann 1992 yılı yatınm programı için taleplerini en geç 15 aralığa ilişkin taleplerini daha önce DPTye göndermişlerdi. Ancak yeni kurulan hükümet ile birlik- te bazı kamu kunım ve kunıluş- lannın bağh olduğu bakanhkla- kadar Devlet Planlama Teşkilatı - nn değiştirihnesi ve koalisyon. Müsteşarhğı'na göndermelerüıi hükümetinin yatınm Öncelikle- istedi. Konuya ilişkin Başbakanhk genelgesi, bakanhklar ve bağh kuruluşlara gönderildi. Kamu kurum ve kuruluşları 1992 yıh içinde yapacaklan yatınmlara I rini değiştirme olasıhğı gibi ne- denler göz önune ahnarak kuru- luşlardan yeniden bilgi istendi. Yatınma kuruluşlardan gele- cek taleplerin ele ahnacağı ve 1992 mali yıl bütçesinin görüşü- leceği Yüksek Planlama Kuru- lu'nun (YPK) çahşma takvimi de belirlendi. Buna göre Başbakan Süley- man Demirel başkanlığında top- lanacak olan YPK, 6-10 Ocak 1992 tarihleri arasında 1992'nin 9 aylık bütçesini görüşecek. 11-13 ocak tarihleri arasında "viıe" alacak olan yeni program ve bütçe tasarısı 15 Ocak 1992'de TBMM'ye sunulacak. ANAP hükümetinin hanrla- yıp sunduğu 1992 bütçe yasa ta- sansı ve programı kadük olmuş- tu. Bu butçe, 198 trilyon lira ola- rak belirlenmişti. Aynca aynı yıl programında büyüme hızı yüz- de 5, enflasyon oram da yüzde 55 olarak hedeflenmişti. İşİnde başarıya ulaşmak İsteyenler; başarı için yeriniz hazır: B E S T ! X anm satış kooperatif ve birliklerimize ait fabrikaların özel sektöre satılması değil, aksine demokratikleştirilecek tarım satış kooperatifleri ve birlikleri ile kurulacak bir merkez birliği yeni sanayi tesislerine sahip olmalarının özendirilmesi gerektiği kanısındayız. Kasım 1991 tarihli Cumhuriyet'te, Hazine ve Dış Tica- ret Müsteşarhğı'nın "Ekonomi'ye Önlem Paketi" adı altında hükümete sunduğu önlemler arasında tanm satış kooperatif- leri ve birliklerir.e ait tesislerle ilgili bir önlem önerisinin (!) de yer aldığı görülmektedir. Bu öneride şöyle denilmektedir: "Tarımsal kooperatif birliklerine ait sanayi tesisleri banka- ların borçlanna mahsuben alacaklı bankalara (büyük ölçüde Ziraat Bankası) devredilmeli ve birliklerin gerçek görevlerine dönmeleri sağlanmalıdır. Bankalara devredilen sanayi tesisle- ri de özelleştirme kapsamına alınmahdır!' Önlem adı altında sunulan bu öneri, ülkemizde var olan 19 tanm satış kooperatifleri birliğinin 685 bin ortağını doğru^, dan ve bütün kooperatifçileri dolaylı olarak ilgılendirmekte- dir. Yeni bir öneri de değildir; hatta son 10 yılda bu konuda 2 de yasa çıkartdmıştır. Ben bu konudaki göruşlerimi yayımlanmakta olan Koope- ratifçilik adlı kitabımda aynntıü olarak belirttim. Ancak ki- tabımın yayımlanmasını beklemeden, konunun güncelliği ne- deniyle, kitabımdaki ilgili kısmı, virgülüne dolcunmadan ay- nen kamuoyuna sunmakta yarar görüyorum: "Tanm satış kooperatifleri ve birliklerimİ2, amaçlanna uy- gun olarak, ortaklannın ürünlerini daha iyi pazarlayabilmek için son yıllarda birçok önemli sanayi tesisleri (fabrikalar) kurmuşlardır. Değeri trilyonlan bulan bu tesislerden bazıları şunlardır: • Yılda 15'er bin ton pamuk ipliği üre- ten üç pamuk ipliği fabrikası, • Yılda 54 bin km. bez dokuyan bir do- kuma fabrikası ve bu bezi basma haline ge- tirebilecek bir boya- apre fabrikası, • Biri margarin ağırhklı olmak üzere üç adet pamuk yağı kombinası, • Bir margarin ve üç rafine ayçiçek yağı fabrikası, • 135 adet çırçır fabrikası, • Bir entegre fmdık işleme fabrikası, • Bir kanna hayvan yemi fabrikası, • Üzüm işleme ve depolama tesisleri, • tncir işleme ve depolama tesisleri, • Zeytinyağı fabrikası ve 20 adet zeytin sıkma tesisi, • Şarap fabrikası. Tanm satış kooperatifleri ve birliklerimizin, uzun yülann birikimiyle bu fabrikaları tesis etmiş olmalan ve böylece bazı ürünleri işleyerek satmalan kanaatimizce çok isabetlidir. Bu sanayi tesisleri, kooperatif ve birliklerimizin önemli bir güç kaynağıdırlar. Ancak, 1980'den sonra kurulan hükümetler, tanm satış kooperatifleri ve birliklerimize ait olan bu fabrikalan ano- nim şirkete dönüştürerek özel sektöre satmak istemişlerdir. Bu yönde birinci teşebbüs, 1985 tarih ve 3186 sayüı yasaya bir geçici madde konuiarak yapılmıştır. 3 numaralı bu geçici maddede: "Sanayi ve Ticaret Bakanhğı, tanm satış koopera- tifleri ve birliklerine ait işletme ve fabrikalardan ayn birer or- takbk haline getirilmesinde yarar gördüklerini tespit ederek, ortakların hakları her halükârda korunmak kaydıyla birer anonım şirket haline dönüştürülmesi için gerekli düzenleme- yi en geç bir yıl içerisinde yapar. Bu süre, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın lüzum görmesi halinde bir yıl daha uzar" de- nihnektedir. Bu ilk teşebbüs, kooperatif ortaklannın "kimin malını ki- me satıyorsunuz" şeklindeki şiddetli tepkisiyle karşılaşmış ve gerçekleştirilememiştir. tkinci teşebbüs ise, daha yasa çıkmadan üreticinin haklı olarak gösterdiği büyük tepki hiçe sayılarak (1), 4/4/1991 ta- rih ve 3710 sayılı yasa çıkartılarak yapılmış ve bu yasa ile 3186 sayılı yasaya 1991-1995 tarihleri arasında uygulanmak üzere aynı amaçlı bir geçici madde eklenmiştir. Ancak, bu 5 numa- ralı geçici maddedeki hükümler de gerçekleşmeden 20 Ekim 1991 Genel Seçimleri olmuş ve tanm satış kooperatifleri ve birliklerinin fabrikalannı anonim şirketleştirerek özel sektöre satma zihniyetinde olan siyasi parti (ANAP) iktidardan uzaklaşmıştır. Yeni siyasi iktidann bu yönde bir uygulama yapmayacağını umut ediyoruz. Biz ise, tanm satış kooperatif ve birliklerimize ait fabrika- lann özel sektöre satılması değil, aksine, demokratikleştirile- cek tanm satış kooperatifleri ve birlikleri ile kurulacak bir merkez birliği yeni sanayi tesislerine sahip olmalannın özen- dirilmesi gerektiği kanısındayız. Tanm satış kooperatifleri- miz ancak böylece büyük rekabet gücüne kavuşarak ortakla- rının ürünlerini en iyi bir biçimde pazarlayabüirler." (1) Bkz. Ergül Satıç, "Tariş, Haraç-Mezat" 1990. Hürriyet, 19 Ağustos