Katalog

22 ARALIK 1991 CUMHURÎYET/15 TURKIYE'DE ÇAGDAŞ TIP Murat Ann Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de kalp hastalıklan toplumun önemli bir kesimini tehdit altında tutuyor. Devlet ls- tatistik Enstitüsü'nün 1989 yılı için hazırladığı tabloya göre Türkiye'de ölümlerin yüzde 37.5'inin kaynağı kalp hastalık- ları; ölen her üç kişiden birinin ölüm nedeni kalp hastalıkları. Türk Kardiyoloji Derneği'nin yaptığı son araştırmaya göre bu- gün erişkin nüfustaki kayıtlı kalp hasta sayısı 1 rniJyon 840 bin. Bunun 1 milyon 30 bini ko- roner kalp hastası (damar sert- liği), 590 bini yüksek tansiyon, 140 bini romatizmal nedenlerle kalp kapağı hastası, 80 bin ka- darıysa doğumsal kalp hastası. Böyle geniş bir hasta kitlesinin söz konusu olduğu kardiyoloji alanında doğal olarak tedavi yöntemleri hızla gelişiyor, yeni ilaçlar' bulunuyor, teknolojinin olaraklan tıbbın hizmetinde su- nolJyor. ' Kardiyolojideki gelişmeleri; gereçlerdeki ve ilaçlardaki yenı- likler olarak ikiye ayırabiliriz. Teknolojik en önemli yenilikler koroner anjiyoplasti, valvotomi ve kalp pili uygulamalann- da görülüyor. Öte yandan, son birkaç yıldır kan yağlannı diişü- lücö ve tansiyona karşı iiaçiann kalp hastalıklarmın tedavisinde etkinlikleri artıyor. Sevindirici bir nokta ise bütün uygulama- lann tüm üniversitelerde ve kar- diyoloji servisi olan devlet ve özel hastanelerde yapılıyor ol- ması. Üstelik sigorta ve Emekli Sandığı güvencesi altında olan- larda, devlet on milyonlar tutan harcamalan üstleniyor. Anjiyoplasti Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kar- diyoloji Anabilim Dalı'nda gö- revli Prof. Dr. Altaa Onat, ko- roner anjiyoplastinin koroner kalp hastalıklarmda tıkah da- marları açmak için sık olarak uygulanan bir yöntem olduğunu söylüyor. Bu yöntemle, sönük bir balon kateterle kalbe soku- luyor ve koroner damarlara yö- neltüiyor. Sonra, balonun içine basınç uygulanarak damar için- deki darlık giderümeye çalışılı- yor. Bu uygulama tüm üniversi- telerde ve kardiyoloji servisi olan devlet ve özel hastanelerde yapı- lıyor. tstanbul Üniversitesi Kar- diyoloji Ensthüsü, İstanbul Tıp Fakültesi (Çapa), Ankara Üni- versitesi Tıp Fakültesi, Hacette- pe Üniversitesi, Türkiye Yüksek Ihtisas Hastanesi, tzmir'de Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi bu merkezlerden yalnızca birkaçı. Bunun dışmda bazı yeni an- jiyoplasti yöntemleri var. Inter- oational Hospital'dan Doç. Dr. Ubeydnllah Deligönül, bu yön- temler yeni oldukları için kesin sonuçlannın araştırma devresin- de olduklarını söylüyor. "Bun- lar, daha çok balon anjiyoplas- tiyle ortaya çıkan bazı kompli- kasyonları azaltmak, balon an- jiyoplastinin uygun olmadığı hastalarda anjiyoplasti yapabil- mek ve balon anjiyoplastiden sonra hastaların dörtte birinde ortaya çıkan tekrar daralmayı Türkiye'de her 1 kalp tedavisimümkün \r f l , KaJbllllZl yÜrekten mUSlUlUZr JEskiden kalp, cesaretin ve sevginin simgesi olan bir organken, bugün bu değişmiş durumda. Günümüzün başarı Bugün bütün dünyada kalple ilgili tedavi yöntemleri oldukça gelişmiş olmasına rağmen, "kalpten ölüm" yine de en üst sıralarda yer alıyor. Bunun en büyük nedenlerinden biri, kalbi koruma konusundaki bilinçsizlik ve tedbirsizlik... Bir peşmde koşan kötü beslenen stresli insanı için kalp, çeşitli diğeri ise "vaktinde müdahalenin yapılamaması!' Bu hastalıkların simgesi. Günümüzün insanı, "Seni bütün yazımızın amaa, halen ülkemizde de uygulanan "yeni tedavi kalbımle sevıyorum", "Yürek var mı yürek" yerine daha çok yöntemleri" ile ilgüi kısa bir bilgi verip, "tedavinin olanakh "Sızde kalp var, hastaneye yatmalısınız" türünden cümleler olduğuna dikkati çekmek." Kalbimizi korumak ise büyük kuruyor. ölçüde bize kabyor. azaltmak amacını taşıyorT Aterektomide damar içindeki darlık özel bir aletle kesiüyor ve aletin içerisinde dışarıya alını- yor. Türkiye'de birkaç aydır bü- yük hastanelerin hepsinde yapı- lıyor. Doç. Deligönül, yine Türki- ye'ye yeni gelen bir yöntemin TEC (Translominal Extraction Sistemi) olduğunu belirtiyor. "Bu özel bir kateterin ucunda kesici bir huni tarzında bir ya- pısı olan ve kestiklerini dışarıya emen bir sistem. Bunu darlığın içinde ilerlettiğiniz zaman bir ta- raftan dönüyor, darhğı keserek küçük parçalara ayınyor, bir ta- raftan da bu parçalan dışarıya emiyor!' Rotasyonel aterektomide ise ince bir kateterin ucuna çok kü- çük elmas parçacıkları yerleşti- rilmiş. Bu, basınçh hava ve tür- bin aracıyla 175-200 bin devir hızla döndürülüyor ve sertlik toz haline getiriliyor. Diğer bir ye- niük steni adlı madeni kafesler. Bunlar damar açılarak içine yer- leştiriliyor. Doç. Deligönül, bun- ların bir bakıma protez olduk- larını ve damarın içine böyle bir kafes konularak, damarın tekrar kapanmasırun engellendiğini be- lirtiyor. Prof. Dr. Altan Onat, Türki- ye'de koroner anjiyoplasti uygu- lamasırun henüz sayıca yetersiz kaldığını vurguluyor. "Bizde cerrahi uygulama daha fazla. ABD'de bu oran birbirine ya- kındır, ancak biraz cerrahi lehi- nedir. Bizde ise anjiyoplasti cer- rahi uygulamanın bir hayli altın- da. Üç hastaya koroner by-pass cerrahisi yapılırken birine anji- yoplasti yapıhyor. Bunun bir ne- deni, Türkiye'de anjiyoplastinin yeni bir uygulama olması. Ge- rek uzmanlar, gerek halk buna şartlanmadı. Oysa koroner by- pass uzun süredir yapıhyor;' Soğuk lazer anjiyoplasti İstanbul Üniversitesi Reklörii Prof. Dr. Ccm'i Demiroğlu, kar- diyolojideki önemli bir gelişme- nin de soğuk lazer anjiyoplasti olduğunu belirtiyor. "Soğuk la- zerler, damarın darlığında top- lanan plaklan eriterek ilerliyor ve geçiyorlar. Balonlu anjiyop- lasti de damar cidanna zarar ve- riyor. Bu yeni lazer ise tıkanık- ları eriterek geçiyorf' Daha ön- ce geliştirilen lazerler sıcaktı ve damar cidarını tahrip ediyordu. Bu sıcak lazerler bugün eski bir teknoloji olarak kabul ediliyor ve dünyanın hiçbir yerinde uy- gulanmıyor. Yeni soğuk lazer anjiyoplasti henüz yaygın değil. ABD'de bir- kaç yerde, Londra'da, Amster- dam ve Kahire'de var. Bu aygıt oldukça pahalı, 2 milyar TL. Üstelik her anjiyoplastide 7.5 milyonluk bir kateter tahrip edi- liyor. Prof. Demiroğlu, sonuçla- rı hem balonlu yönteme hem sı- cak lazere göre çok daha iyi olan bu soğuk lazer anjiyoplasti ay- gıtının Türkiye'ye alınması için çahşmaların sürdürüldüğünü söylüyor. "Londra'da yüz vaka- da üç komplikasyon görüldü. öteki yöntemlerde tekrar tıkan- İLAÇ DAMARLARI AÇIYOR, AMA,.. Kalp saghğı için perhiz önemli Doç. Dr. L'beydullah Deligönül, lnternationa) Hospital'da yapılan biraajiyo plasti ameliyatı sırasında görülüyor. Bu u>gu- lama sırasında hasta bayıitılmıyor, sadece kateterin damara girdiği bolge uyuştumluyor. İnce bir boru şeklindcki kateter damann tıkalı kısmına ileıietiliyor. (Fotograf: ERDOĞAN KÖSEOGLU) TEDAVİ ŞttİLlEld MMtVVUSit VM.VOT0Mİ AMACI Tıkah damarlan açmak Kalp kapağıntn darlığını açmak •YPASS Nabız sayısını düzenleme Tıkalı koroner damartarı açmak Damar serttiğinı geriletmek BAŞARI % 95 başarı Kalp kapağı tam olarak açılamayabiliyor % 95 başarı % 98 başarılı Bünyeye ve perhize göre değişıyor DİKKATİ % 25 tıkanma riski var. Yenıden tıkanma riski yüksek. Pılin değiştirilmesi gerekıyor Tıkanma riski var. Damar tıkanması sürebilir YAPUY0R? Bu uygulamalann hepsi, bütün üniversitelerde, kardiyoloji servisi olan devlet ve özel hastanelerde yapılıyor. Valvotomi özellikle Ist. Ûniv. Kardiyotoji Enst. ve Ankara Tıp Akademisi'nde uygulanıyor. KAÇPABA? Malzemeye ve hastaneye göre göre 5-25 milyon arası Hastaneye göre 5-15 mifyon arası Takılan pile göre 50 milyona kadar çıkabiliyor Devlet hastanelerinde 30-40 milyon, özel hastanelerde 60-70 milyondan başlıyor Son yıllarda, kalp hastaJık- lannın ilaçla tedavisinde, özel- ukle hipertansiyon ve kan yağ- larını düşürücü ilaçlarda önemli gelişmeler var. Hipertansiyoa hemen her fllkede büyük bir sorun. Son yıllarda çok büyük bir kitleyi etkileyen bu hastabk için kal- bin yükünü azaltan tansiyon düşürücü yeni ilaçlar geüştiril- di. Bu ilaçlar damarlarda tı- kanma ve beyinde kanama ih- timallerini de azaltıyor. Prof. Onat, kan yaflaruu dişorücü iiaçiann gittikçe da- j ha fazla önem kazandıklarını söylüyor. "Aslında sağükh ol- mak için perhiz, ilaçtan da önemli. Büyük kısıııı saglıgını yalnızca perhizle temin edebi- lir. Bunu temin edemeyenlerde de ilaç tedavisi uygulanıyor;' Kan yağları yüksek kişilerde özellikle damar sertliğine eği- lim artıyor. Türkiye'de yakla- şık iki milyon kişi bu risk al- tında. Kandaki kolesterolü yüksek olan bu kişilerde, ileri- de damar senliğı gelişme ola- süığı bir hayli fazla. Bu kişiler- de gerek perhizle, gerek kan yağını düşürücü ilaçlarla, ge- rekse diğer risk faktörlerinden kaçınarak damar sertliği azal- tılmaya çalışüıyor. Oİmeğin tansiyonun düsürülmesi bu ris- ki azaltıyor. Prof. Onat, yapılan araştır- malar sonucunda en yaygın görülen ve en sık ölüme sevk eden koroner kalp hastahğının nasıl bir seyir gösterdiğinin be- lirlendiğini söylüyor. "Bilgisa- yarlı niceliksel anjiyografiyle damar tıkaruklığjnın nasıl bir seyir izlediği, ne zaman tıka- nıkhğın artog, ne zaman azal- dığı belirlendi. Sonuçta koles- terolü düşürücü iiaçiann da- mar tıkanıklığını geıilettiği gö- rüldü. Kolesterol düşürücü başka tedbirler de var. örne- ğin bazı araştırmalarda inceba- ğırsak çıkarılıyor ve kolesterol emilimi azaltıhyor. Bu şekilde de kan yağlan düşürükbiliyor. Bu çalısraaiar ileride yeni ufuklar acacak. Bugün anji- yoplasti, by-pass yapılan kişi- lerin bir bölümü buna muhtaç kalmayacak!' Son on yıldır, önemli bir di- ğer gelişme, kalp krizi sırasın- da pıhtıyı çözücü tedavi. Bü- tün gelişmiş ülkelerde yoğun bakımda uygulanan bu tedavi, öteki tedavi yöntemlerinde karşılasılan yüzde 15 düzeyin- deki ölüm oranını yüzde 10'un altına indiriyor. Ancak nispe- ten pahalı olduğu için ve dü- zenli olarak bulunamadığı için Türkiye'de her merkezde uygu- lanmiyor. Pekiyi, kalp sağlığını koru- mak için ne gibi önlemler ah- nabüir? öncelikle kızartmalar- dan uzak durmak gerekiyor. Prof. Onat, Amerikahlar fast- food yiyeceklerden uzaklaşma- ya çalışırken biziro bu tür kl- zartmalı, kremalı beslenmeye yöneldiğimizi, dünyanın tersi- ne bir yön izlediğimizi belirti- yor. öte yandan olumsuz bir etmen olarak yine sigara kar- şımıza çıkıyor. Sigara damar sertliğinin gelişmesinde o de- rece önemli değil, ancak kalp krizi yapıcı önemli etkisi var. Sigaranın içilmesi en a7inrian enfarktüs krizine yakalanma- ya neden oluyor. Prof. Onat, "Bugün sigaranın kanser dı- şında, damarlara da kötü etki yaptığını biliyoruz. İnsanlan sigarayı bırakmalan, hiç ahş- mamalan için uyarmamız la- zmı." ma söz konusuyken, soğuk la- zerli anjiyoplastide bu çok az gerçekleşiyor!' Valvotomi Kardiyolojide gereç kullanı- mıyla ilgili ikinci önemli yenilik; balonlu valvotomi. Bu yontem kalp kapağının darhğını açmak için uygulanıyor. Burada kalb- : n damarlanna değil, kapağına gi- riliyor. Sönük balon birden şi- şirilerek darlık giderilmeye çalı- şılıyor. Çeşitli kapaklarda valvü- loplasti yapılıyor. Çocuklarda özellikle akciğer damarına, bü- yüklerdeyse en sık mitralkapa- ğa uygulanıyor. Türkiye'de yıl- da yaklaşık 500 valvüloplasti ya- pılıyor. En fazla yapılan yerler Istanbul Üniversitesi Kardiyoioji Enstitüsü ve Ankara üülhane Askeri Tıp Akademisı. Prof. Onat, Batı'yla bir kar- şılastırma yapıldığında bu yön- temin teknik olarak hayli tat- minkâr olduğunu söylüyor. "Ancak yöntemin kendisi pek tatminkâr değil. Kapak her za- man yeterince açdamıyor. Yön- temden ne yarar sağlanabilirse, Türkiye'de de bu elde ediliyor?' Bazı uzmanlar, bazı cerrahlar bu yöntemin çok daha dar kapsam- lı uygulanmasını savunuyor. Özellikle çocuklarda uygulanan bir öteki yöntemde ise ucunda küçük bir şemsiye bulunan bir kateterle akciğer daman ile şah damar arasındaki doğuştan açıklık kapatıhyor. Bu yöntem başlıca Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi olmak uzere birkaç merkezde uygula- nıyor. Kalp pilleri Kalp pilleri de teknolojik ge- lişmelerden paylarını almış. Programlı, çeşitli özelükkri olan kalp pilleri Türkiye'de de kulla- nılıyor. Bunlar, kalpteki uyarı iletim bozukluğunu gideriyor ya da kalbin yavaş çalışmasını ön- lüyorlar. Bazen de ilaçlarla ön- lenemeyen şıddetli çarpıntınö- betlerine (taşikardiye) karşı pil- lerle çözüm getiriliyor. İstanbul Tıp Fakültesi Kardiyoloji Ana- bilim Dalı'nda gorevli olan Prof. Dr. Önal Özsaruhan, bu- gün kalp pillerinin ritim düzen- leyici olarak çok yönlü kullanıl- dıklannı belirtiyor. "Kalp pili ilk çıktığı zaman, nabzı hastalık ha- linde yavaş olanlara pil takılarak kalbin yeterince kan pompala- ması sağlanıyordu. Bugun has- tanın nabız sayısını sabit bir sa- yıya çıkaranlardan çok, nabız sayısını kendi ölçümleriyle has- tanın o anda ihtiyacı olan sayı- ya çıkaranlar kullanılıyor. Aynca bazı kalp pillerine ri- tim duzenleyici demek daha doğru. Bunlar aynı zamanda şıddetli çarpıntıyı da düzenleye- biliyorlar. Hatta en son gelişti- rilen kalp pilleri, insan vücudu- na konulduktan sonra ventrikü- ler taşikardiyi, ventriküler fıbri- lasyonu anında tespit ediyor ve elektrik şoku vererek bunlan durduruyorlar." Kalp pilleri lokal anesteziyle, hastayla konuşa konuşa takılı- yor. Basit bir uygulama. Kalp pili derinin altına yeı'leştiriliyor ve elektrotların uçları kanncığa ve kulakçığa bağlanıyor. uugun tüm üniversite ve kardiyoloji bö- lümü olan devlet hastanelerinde kalp pili takılıyor. Böyle bir ope- rasyonun maÛyeti takılan piün fıyatına göre değişiyor. Rakam elli milyona kadar çıkabiliyor. Kalp nakli için henüz erken Kalp nakli alanında Türkiye1 de önemli adımlar atılmış değil. Doç. Sönmez, ameliyatlarda sa- dece kalp nakli konusunda Ba- tı ülkelerinden çok geride oldu- ğumuzu söylüyor. Bunun ne- denleri, kalp naklinin çok pahalı bir ameliyat olması. ülkemizde henüz normal kalp hastalannın sorunlarını çözememişken bu kadar büyük bir ameliyata ne zaman ne para ayrılma imkânı- run olmayışı. Kalp nakli aslında teknik olarak son derece basit. Ancak gerek verici bulmanın güçlüğü, gerek böyle bir operas- yonun masraflan göz önüne alındığında Türkiye'de basit kalp hastaiıklarından insanlar ölürken bu konuya eğilmenin doğru olmadığım düşünüyo- rum. Zaten bazı arkadaşlarımız yıllann emeğini vererek, ancak bir iki kalp nakli yapıp bekJeme- ye geçti. Normal sorunlar halle- dilmeden kaip nakline geçmek için henüz çok erken." YARITV: TtfP BEBEK By-pass'a rağmen sigara içmeye devam! Adnan Badur şu anda 56 yaşında. İki buçuk sene ön- ce İstanbul Haseki Hastane- si'nde başanlı bir by-pass ameliyatı geçirmiş. Şu an sağlıjjndan yana bir şikâyeti yok. Ameliyattan bu yana bir sağlık kontrolünden geçme- diği gibi doktorların bütün yasaklarına rağmen günde bir paket sigara içmeye de- vam ediyor. Sigaranın zarar- larmı bilmesine karşm bu "kötü aiışkanlığından" vaz- geçemiyor. Ameliyattan bir ay sonra sigaraya başlamasım ailesinin bütün fertleri tepkiyle karşı- lamış, tehditlere ve yasakla- malara karşm vazgeçirmele- ri mümkün olmamış. Adnan Badur, "Bu ameli- yata bir kalp krizi sonucu apar topar, dUşünmeye bile fırsat bulamadan doktoru- mun 'acil ameliyat' teşhisiy- le girdim. Gerçekten benim için zor bir ameliyattı. Ame- liyat sonrası sık sık gelen ök- sürük ve gıcık nöbetlerini ge- çistinnem çok zordu. Kalbim için gereken damar buluna- madığmdan bütün bacakla- nm ve kollanm dikiş, yara bere ve morluk içindeydi. Bu dönemimde, yapılan bakım için hastane personeline ve sevgili eşime gerçekten min- nettanm. Ama çekilen acılar çabuk unutuluyor. Ayaklanmam ve eve çıkışım çok uzun sürme- di. Eskisinden daha sağlıklı olduğumu hissediyordum. Hemen işime başlamak, (ti- caret gibi stresli bir işim ol- duğu için doktorlar en az iki ay kadar dinlenmemi söylü- yorlardı) yarım bu-aktığım her şeyi tamamlamak istiyor- dum. Bu arada sigara içme isteğim önlenemez bir hal- deydi. Ve henüz nekahat sü- resindeyken gizlice ameliyat sonrası ilk sigaramı içtim. Şimdi mi... Hâlâ içiyorum. 1 paketi aşmamasına özen gös- teriyorum. Biliyonım ki ken- dimi kötü hissettiğim zamar bir by-pass daha olabilirim.' Uzmanların görüşü: Doktorlar, kalbin bir oto- mobil motoru gibi rektifiye edilemeyeceğini behrtiyorlar. Her şeyden önce insan vücu- du bir makine değil. Kalp gittikçe daha fazla yıpranı- yor. Belki gelecekte mümkün olabilir, ama bugün yapay kalp çahşmalan başarısız ol- du. Kalp cerrahi Doç. Dr. Bingür Sönmez, hastaya ye- niden by-pass yapılabileceği- ni, ama bu işin sonunyn ol- madığım söylüyor: "Hasta bir kez, iki kez, üç kez ame- liyat olabilir, ancak ber sefe- rinde kalp biraz daba yıp- ranıyor. Hastanın sigarayı bırakmamakta direnmesi fa- naük bir tutnm." KalpcerrahisiAvrupa standartlanndaBeş yıl öncesiyle karşılaş- tınldığında, kalp cerrahisin- de gerek ameliyat sonuçlarm- da, gerek hastaların hastane- de geçirdikleri süre göz önü- ne alındığında çok büyük yol katedildiği görülüyor. Ola- naklar Avrupa standartlan- na çok yakın. Ancak bu ge- lişme, kalp cerrahisinde cer- rahi tekniklerinde büyük aşa- ma yapılmasından ileri gelmiyor. İstanbul Üniversitesi Kar- diyoloji Enstitüsü'nde ve Florence Nightingale Hasta- nesi'nde gorevli olan Doç. Dr. Biagür Söomez, kalp cer- rahisiyle birlikte kardiyoloji, kalp cerrahisi anestezisi ve kalp cerrahisi yoğun bakı- mındaki gelişmelerle kalp cerrahisinin Avrupa stan- dartlanna ulaşüğını söylüyor. "Ydlardır dikiş tekniklerimiz- de, ameliyat süratimizde, ameliyat seklimizde çok bü- yük değişikhk olmtfş değii:' tstanbul Üniversitesi Kar- diyoloji Enstitüsü'nde Anes- tezi Anabilim Dalı Başkam ve Florence Nightingale Has- tanesi'nde Anesteziyoloji ve Yoğun Bakım Departman Sorumlusu Doç. Dr. Osman BayuMİır, kalp ameliyatlann- daii başannm anestezi ve yo- ğun bakım olanaklaruun Av- rupa standartlarına ulaşma- sından kaynaklandığmı belir- tiyor. "Kalp hastalıklarının ameliyatla düzeltilmesi sıra- sında en kritik dönemlerden birisi, ameliyat süresince has- tanın dolaşun-solunum fonk- siyonlannı tamamen üstlen- miş olan kalp-akciğer maki- nesinin ayrılma dönemidir. Bir diğeri de henüz ameliyat- tan yeterli faydayı görmeye zaman bulamanuş yorgun kalbin dolaşım fonksiyonunu sürdürmek zorunda olduğu ameliyat sonrası yoğun ba- kım dönemidir. Bu süre içe- risinde, organizmanın ya- şamsal fonksiyonlanmn ge- lişmiş yöntemlerle kesintisiz izlenmesi ve yeni hassas den- genin araüksız uygulanan te- davilerle korunması gerekli- dirj' Bu çok kritik dönemle- rin sorumluluğunu kardiyak anestezistler ustleniyor. Kalp cerrahisinin düşük bir ölüm yuzdesiyle uygulanmasında anestezistler çok önemli bir rol üstleniyorlar. Doç. Sönmez, başansızlık- la sonuçlanan ameliyatlarda sonucu etkileyen çok yeni aletler kullanabildiklerini söylüyor. "Sağ-sol biyo- pomp, kardiyak assist device, intra-aortik balon pompa gi- bi on yıl önce elimizde olma- yan, kötü durumdaki hasta- lanmızın sonuçlanm olumlu şekilde etkileyen yenilikler bugün Türkiye'de kullamla- biliyor!' Son beş yüda, açık kalp ameliyatlannda süreyle ilgili önemli iyileşmeler sağlandı. Beş yıl önce bir ameliyat se- kiz saat sürüyordu, hasta bir haftada yoğun bakımdan çı- kıp bir ayda evine gidiyordu. Bugün açık kalp ameliyatla'- n 3-5 saat arasında sonuçla- nıyor, yoğun bakım 24-48 sa- at devam ediyor, hasta 7-10 günlük bir süre içinde evine gidebiüyor. Bugün Türkiyei de yılda 15 bine yakın kalp ameliyatı yapılıyor. Türk Kardiyoloji Derneği'nin araş- tırmasına göre 1 milyon 840 bin kalp hastası var. 590 bin yüksek tansiyon hastasını çı- kartırsak geriye 1 milyon 250 bin hasta kalıyor. Bu rakam, kalp cerrahisinin yaygınlaş- mak zorunda olduğunu açık- ça gösteriyor.