Katalog

ARALIK 1991 PIŞ HABERLER CUMHURİYET/ll vyet hükümetinin rnal varhğtna d koyan Rıısya lideri Yeltsin, Gorbaçov'a istifa içinyû sonuna kadar süre tanıdı ükvrbaçov, ıızatmaları oynuyor>kiSovyetler Birüğj'ni \ uşturan cumhuriyetlerin ierleri, BağımsızDevletier opluluğu'nu resmenkurmak zereRazakistan'm başkenti dma Ata'da bir araya geüyorlar. Dış Haberler Servisi - Rusya Devkt Jaşkanı Boris Yeltsin, cskı Sovyetler Bır- ığı'nın enkazının ûzennde yenj Rusya'yı îasamak basamak yükseltıyor. Öncekı ak- jam yayımladığı kararnamelerle Sovyet ıktıdannın.merkezı olan KremhnSarayı"- nı, Sovyet İçışkrı ve Dışışkrı bakanhklan ıle gjzlı haber alma örgütü KGB'yi SSCB liden Gorbaçov'un elmden alan Yeltsin, Gorbaçov'un bır an önce ıstifa etmesı için yoğun baskı yapmaya başladı. Rusya Devkt Başkam Bons Yeltsin, resmı bır zıyaret ıçm Ualya'da bulundu|u öncekı akşam, daha önce ımzaladığı ka- rarnamelerle Kremlin Sarayı'nı ve Savun- ma ile Nükleer Enerjı bakanhklan dışm- daki lüm Sovyet otontesını kendi denetımi altına aldı. Bağımsız Interfaks ajansmın haberine göre Sovyet Dışışkn Bakanhfn'- nm yanı sıra cumhuriyet hükümetlennın arasındakı ekonomik koordınasyonu sag- lamakla görevlı olan Cumhunyetkr Aıası Ekonomik Komıte'nin tüm malvarhğma el koyan Yeltsin. Sovyet İçışlen Bakanlıgı, Rusya İçışlen Bakanhğı ve eski Sovyet gız- lı haber alma örgütu KGB'yı bırkşürerek yeni bir Rusya Güvenhk ve lçişkn Bakan- lıgı oluşturdu Gorbaçov'un elmdekı yetkilenn nere- deyse tümünü alan Yeltsin, diğer yandan da Gorbaçov'un bır an önce devkt baş- kanlığı görevmden ıstifa etmesi içın yaptı- ğı baskıyı yoğunlaştınyor. Hafta ıçinde yaptığı bır açıkîamada, Sovyet liderin en geç 15 ocak lanhme kadar ıstifa etmesi ge- rektıgını söykyen Yeltsin, dun ltalya rad- yosuna verdıgı demeçte, Gorbaçov'un bu ay sonundan önce görevinden aynlması gereküğını savundu. Eski Sovyetler Birüği'ni oluşturan cumhu- riyetlerin üderleri, SSCB'nin yerini alacak olan Bağımaz Devletier Topluluğu'nu res- men kurmak üzere bugûnKazakistan'm baş- kenti Alma Ata'da bir araya geüyorlar. Es- ki SSCB'den tamamen kopan Baltık Cum- huriyetleri Ue Gürcistan dışuıda tüm cumhu- riyetlerin üderkrinin katılacağı toplanüda Sovyet lideri Gorbaçov yer almıyor. Cumhuriyetlerin arasındakı tüm anlaş- DÜŞMAN KARDEŞLER — Kâh dovuştüfer kak banştüar... Sonuc: Birigalip, öbirü maglup. Yeltsin'in fendi Gorbi'yi yendiDrç Haberter Servisi — Sovyet- ler Buliği'nin "dttşman kardeşteri" Rusya ve Sovyet li- derleri Boris Yeltsin ile Mihail Gorbaçov'un çekişmesi, bundan alü yıl öncesine uzamyor. Sovyetler Birhği'nin 8. lideri Mihail Gorbaçov' peftstroyk»" ve "glasnost" poüükalanyla or- taya çıkması kurulu dûzenin en sıkı muhalifi haline gelen Boris Ydtsin'e hareket özgurluğu sağ- ladı. Yeltsin 11 Mart 1985 tarihin- de Sovyetler Birligi Komünist Partisi Genel Sekreterügi'ne otu- ran Gorbaçov'u dışlamayı başar- dı. Düşman kardeşlerin tartışma- lan ekonomik reform paketiyle ve yeni birük sözleşmesi konula- nnda sürdü. Mihail Gorbaçov, pazar ekonomisine geçişin daha yavaş olmasında Yeltsin ise daha radikal olmasında ısrar etti. So- nucta Gorbaçov Rusya'daki luz- h ekonomik değişimin miman Yeltsin yanhsı Stanislav Şataün'in planuu ban çekincelerle kabul et- ti. Gorbaçov, Sovyetler Birtigi'nin parçalanmasına karşı olduğunu çeşitli kereler dile getirirken ba- ğımsızhk konusunun yeni birlik sözleşmesinin kabulünden sonra ele ahnmasını istedi. Yeltsin, "Butta karşı pkan cumhuriyeticri suur dejjşiklifci sorununu gunde- me getirroekle uyararak" Gorba- çov'a destek verdi. 19 ağustos darbe girişimi Gorbaçov-Yeltsin Uişkisinde dö- nüm noktası oldu. Darbeye kar- sı direnişin liderüğini üstlenen Yeltsin, Gorbaçov'un artık terci- hini demokratlardan yana koydu- gunu söykrken Sovyet lideri Rus lidere karşı tavizler vennek zo- runda kaldı. Iki liderden biri gö- revini yurütemez dunıma düştü- ğünde diğerinin yetküeri tam ola- rak kullanacagı İconusunda anlaş- tılar. Ancak Sovyetler Birliği'nde iki başlı yönetim, Yeltsin'in gıderek güçknmesine sahne oldu. GoTba- çov'un yeni birlik sözleşmesiyle birligi koruma ugraşlanmn so- nucsuz kalması ve cumhuriyetle- rin art arda bagımsızhklannı ilan etmesi, Yeltsın'e yeni bır fırsat sundu. Rusya lideri Ukrayna ve Beyaz Rusya liderleriyle SSCB'yi tarıhe gömdu. Bağımsız Devlet- ICT Topluluğu'nu kurdu ve diğer cumhuriyetknn de desteğini aldı. Sonuçta Gorbaçov, ipleri en bü- yük rakıbine tesüm etmekten baş- ka çıkar yol bulamadı. Yeltsin'e büyük ilai İtalya Rusya'yı Men tanıdı NtLGÜN CERRAHOGLU mazhklann cozülmesi durumunda Bağvmsız Devletier Toplulugu'nun resmen kurulmasıy- la sonuçlanacak olan Alma Ata zirvesi, isti- fasıru bu toplanüdan sonrasına erteleyen Gorbaçov için oldugu kadar yeni topluluğu eksiksiz olarak kurmaya causan Yeltsin için deönemtaşıyor. Kazakistan'm "Rusy» nukktr sUahlara sa- hip olaatksa biz de nükJeer siaUannuzı imha etmeyiz" şeklindeki tavn, Baü'yı kaygılan- drnyor. Alma Ata toplantısmda ülkedeki nükleer silahlann tek bir elde toplanması yö- nunde karar aUnmasını isteyen ABD Başkanı George Bush, Bağımsu Devletier Toplulu- ğu'nun tanınmasmın nükleer silahlann du- rumunun acıkhğa kavuşmasma bağh oldu- ğunu söyledi. Kazakistan Devlet Baskanı Nursaltan Na- artmyev, eski Sovyet cumhuriyetlsrinin din- sel ve etnik temeüere dayah olarak bölunme- leri halinde bunun Batı tarafmdan "taş dev- rine geri dönmek" Ribı anlaşılacağv uyarısm- da bulundu.Na2arbayev,Rusya,Ukrayna ve- Beyaz Rusya liderlerinı Minsk anlaşmasmı öteki cumhunyetlere daruşmadan imzaladık- lan için eleştirerek "Eger Minsk'U olsaydım be« bu aalasmayı inu«latnw,dun" dedi. ROMA — Rusya Devkt Başkanı Boris Yettsin, resmi bir zıyaret için geldiği Italya- dan hukümetin desteŞjni akrak aynldı. ltal- ya, Yeltsin'in bu gezisinin yarattığı fırsatta Rusya'yı fulen tanıdı. Bu mesaj, gerek ttalyan Dışişleri Bakam Giaani de Micbetts gerekse de Başbakan Gi- ulio Andreotti'nın sözcüsu Pio Mastrobuo- ni tarafından duzenlenen basm toplantılann- da tekrar tekrar yinekndi. Yeltsin ttalyan Cumhurbaşkanı Francesco Cossiga ve Baş- bakan Andreotti ile görusürken, Rus Dışiş- leri bakanı Aadrei Koryrev'i kabul eden Gi- anni de Michelis, "Kunımlar değişir, hi*ii- meüer de^şir, ama halklar yerinde kahr. ltal- ya Rusya'yı fükn tanınusor. Boris Yeltsin'i hemen henten bir devlet başkanı gibi agıriı- yoruz. Şimdi olay, Avrupalı ortaklarunızla bunu fontnattteyt dökmekten ibarettir" de- di. Italyan başkentine, üzerinde "Rusym" ya- zan bir uçak, 5 tane siyah "ZU" (Rus Cadil- laa), gezinin naklen yayımnı yapan 10 ton ağırhğında televizyon teçhizati ve hatın sa- yıhr bir koruma polisı ordusuyla varan ve her haliyle Kremlin'in yeni patronu olduğunu gösteren Yeltsin, Rus bayrağı ve Rus marşı ile karşılandı. 30 saatlik Roma durağı sırasmda Cumhurbaşkanı Cossiga'dan İtalya'run en yüksek şeTef madalyasım da ahp Yeltsin, Pa- pa tarafmdan Vaükan'da da gene bir devlet başkam itibanyla karşılandı. Ne var ki Ro- ma halkı Rusya Başkanı'nabundan iki yü ön- ce gene bir Noel anfesinde îtalyan başkenti- ne gelen Mihail Gorbaçov'a gösterdikkri te- zahürat ve yakınhğı göstermedüer. Hatta es- ki Îtalyan Komünist Partisi'ne sadık kalan bazı eski komunistkr, Yeltsin'in geçtiği yol- larda, "Çaresiz milliyetçüerin, vahsi kapita- ttzmin, sonradan gormelerin lideri" diyerek sol yumrukları havada gösten yaptılar. Ko- münist gazete "Manifesto", "YeltsİB go home" diye başhk attı. Diğer Îtalyan gazete- leri ise "Çvt Boris, Batı'ya ulaşmak için ttal- ya'yı tramplen olarak kuUamyor" şeklinde yorumlar yayımladı. "Saddam'ı devirecegiz^ • KOLAHVALOM (Reuter) - Kürdistan Yurtseverkr Bırliğılideri CelalTalabanı, Irak Devkt Başkanı Saddam Hüseyin'e karşı darbe çağnsmda bulundu. Saddam'ı devırmek ıçın lrak'ta tüm muhalif gmplarla işbirliği ıçerisindeçahşmalar yaptıklannı öne süren Talabanı, "Saddam 1 ın günkn sayılı, ekonomik sıkıntılar ve orduda giderek artan huzursuzluk Saddam'ı köşeye sıkışürdı" dedı LibyaBM gundeminde •NEWYORK(AA)- BM Güvenhk Konseyi'nin üç Batılı daım» üyesi ABD, İngiltereve Fransa'mn bu kez de Lıbya'ya yaptınmlar uygulamak ıçm harekete geçtıfeıbıldinldı.ABD, ingiltere ve Fransa tarafmdan ocak Î992'de BM Güvenlik Konseyi'ine resmen sunulması beklenen karar taşansında, şımdilik asgan düzeyde bazı önkmkr yer alıyor. Bunlar arasında, Lıbya'ya"bütün uluslararası uçuşlann yasaklanması, tıcan uçak ve yedek parçalann satışının durdurulması var. Honecker'e izin • SANTIAGO(AA) -Şiü geçıci Dısışkrı Bakanı Ennque Krauss. eski Demokratık Almanya Devkt Başkanı Ench Honecker'in Moskova'daki Şıh Buyükelçıli|rnde "mısafir" olarak kalmaya • devam edeceğını söyledi. Krauss. Rus Haber Ajans» RlA'nın,Honecker'ındün gece Moskova'dan Kuzey Kore'ye gideceğı yolundaki habenm yalanlayarak "Honeckefın durumu onümuzdekı günkrde değışme> ecektır ve gelecek seneye kadar da bu şekilde kalabıhr" dedı Yeltsin iUkesınuı ittifaka üye olmak istediğini açüdadı w Rusya,NATOkapısında KÜÇÜK NATO üyesi 16ülke ile eskiVarşova Paktı ülkelerini çatısı altındatoplayan Kuzey Atlantik İşbirliği Konseyi'nin Brüksel'deki toplantısına birfpesaj gönderen Yeltsin, "Rusya'nınNATO üyeliğini uzun vadeli bir hedef olarak gördüklerini" söyledi. SABETAY VAROL BRÜKSEL — NATO üyesi 16 ülkeyle, eski "Varşova Pakö" üyesi ülkelerin dışişleri bakanlan "Kuzey Atlantik ts- birtigi Konseyi" çatısı altında toplandı. So\7et Dışişleri Baka- nı Eduard Şevardnadze toplan- tıya gelmedi. Bulunduğu Roma kentinden bir mesaj gönderen Rusya Federasyonu Başkanı Boris Yeltsin, ABD, Kanada, Avrupa ulkeleri ve "Bağımsız Devletier Toplulugu"nun için- de yer alacağı bır kokktif sa- vunma sistemı önerdİ. NATO merkezinde yapılan toplantı, eski Varşova Paktı ül- kekrinin NATO'ya "ortak ttye" olarak ahnmalannın ilk adımı olarak değerlendırildi. 25 ulkenin yayımladığı ortak bildi- ride, daha önceden öngörülen haberleşme ve Fıkir ahşverişi gi- bi alanlardan öteye, "askeri pktaUma", "sUaMann kont- rolü" gibi alanlarda işbirliğine gidilmçsi, "beideaenden daha ıkri bir işbirüginin başlangıcı" olarak değerkndırildi. Sonuç bildirisinde AKKA Anlaşması'- nın eksiksiz uygulanması gere- ği üzerinde de duruldu. Konseye gönderdigi mesajda Boris Yeltsin, daha önce SSCB ile imzalanmış olan tum anlaş- malann uygulanacağı hususun- da Kuzey Atlantik İşbirliği Kon- seyi'ne kesin guvence verdi ve ülkesinin NATO'ya üye olma istegıni dile getirdi. Yeltsin me- sajında, "Bugün, Rusya'mn NATO'ya oyettfi sorosunn gun- deme gttiriyoruz. Ancak bunu •zan vaddi bir poliük hedef olarak kabul ediyoruz" dedi. Türk ve Bulgar Genelkurmay başkanlannm dun Bulgaristan'- da imzaladığı, güvenlik alanın- daki "Solya Belgesi", Kuzey Atlantik Işbiruği Konseyi top- lantısı sırasında Brüksel'de V.a muoyuna duyuruldu. Açıkla- manın Sofya'daki imza töreni ile eş zamanlı yapılması ügi uyandırdı. Türk V e Bulgar dışişleri bakanlan, yaptıklan konuşmalannda, Sofya'da im- zalanan bu belgenin, "yeni dö- nemin güvenlik alaıuadaki so- mut işbirliği ornegi" olduğuna işaret ettiler. Siyasi gözlemcüer, yakın zamana kadar Sofya ile Ankara arasında büyuk sorun- laı bulunduğuna dikkat çekti ve iki komşu ülkenin, askeri işbir- liği öngören Sofya Belgesi'nı ımzalamasmı, Balkanlar ve Do- ğu Avrupa'da istikrarsızhk kor- kusunun hüküm sürdügü bir sı- rada, diğer ulkekre "morai veren" bir davramş olduğunu ifade ettiler. Merkezi ve Doğu Avnıpa ül- kelerinin NATO'ya ortak üye olmaları konusu, bir süreden beri NATO içinde ciddi olarak tamşüıyordu. Kuzey Atlantik İşbirliği Toplantısı sürerken Bo- ris Yeltsin'in gönderdiğj mesaj, bu kez uzun vadede de olsa Rus- ya'run NATO'ya tam uluslara- rası güvenlik konusunda nişki- krin "ortak dejjerier" üzerinde inşa edüeceğını beUrtti. yılbaşı özel taksitleriyle! Ar^etik Küçûk Ev MeHeri, yeni yıl hediyelertni» çolt kotay alabUmeniz İçm, şimdi yübaşı öıeUoksrrti. Ar^eHkYetkili Scrhcıtan'nda sizteri bekUsyen Kü^ük Arçelilder'intzi seçin. Ar^eUk'in yılboşı toksrt kotayhğıyto sevdîklerinize gözel bir yitbaşı sürpriıi haztrkıym. SSCB Ankara BüyükelçiliğVnın durumu belirsiz ÇernişeVte ne olacak?ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in SSCB Dışişleri Bakanlığı'nı Rusya Hükümeti'ne devretmesi ûzerine Ankara'daki Sovyetler Birligi Büyükelçüiği, Başkent- teki diplomatik çevrelerde tartış- ma konusu oldu. Buyükelçi Aİ- bert Çernişev'in statusü belirsiz hale geurken, buyükelçüik ve bağh birimlerinin binalannın mülkiyetinin kime geçeceği me- rak yarattı. Büyükelçüiğin dün AA'ya Rusya Dışişleri Bakanlı- kaynaklar, yann Kazakistan'm gı'na bağlandıgmı bildirmesı, bu başkenti Alma Ata'da yapüacak konudaki kanşıkhğı arttırdı. toplantuun ardından, temsil et- tikleri cumhuriyetlerin sayısınmSovyetler Birliği'nin Ankara Büyükelçüiği kaynaklan, dün AA'ya Rusya Cumhunyeti Dışiş- leri Bakanhğı'na bağh olarak ça- lıştıklannı bildirdikr. AA'nm haberine göre, buyükelçüik kay- naklan, "Arük Bağımsız Devtet- kr Toplolugu'nun knrulması yo- İMida anlaşma imzalayan cum- k«riyetleria temsilcüigini yapbklannı" beürttüer. Aym BtRLEŞMtŞMtLLETLER CueUar Kıbrıs sorununavedaetti ŞEBNEM ATtVAS NEW YORK — Yılbaşmda emeküye aynlacak olan BM Ge- nel Sekreten Perez de Cuettar, Kıbns'la ügüi son raporunu Gü- venlik Konseyi'ne verdi. CueUar, çözümsuz olarak bıraktığı için Kıbns konusunda hayal kınkh- ğı içinde olduğunu belirtirken 1991 ağustosunda Ankara'da oluşturulan anlaşma taslağmın, "dörtttt zirve için korunması" gerektiğim söyledi. Türk Dışiş- leri Bakanlığı.bu belgenin "ya- nıissmalarla dolu" olduğunu sa- vunuyor. Türkiye dörtlü zirve- nin belgenin kabul edikceği bir mekanizma olarak görulmesıne karşı çıkıyor. Genel sekreterin son raporun- da oluşturduğu "belgenin" ko- runmasım savunması ve dörtlü zirve için "ttunanüanmasuu" is- temesi.Türk Dışişleri Bakanhğı ıle BM arasında görüş aynhkla- nmn devam ettiğini göstermiş oldu. CueUar raponında şu ifa- deyi kullandı: "1991 ağastosnn- da temsilcüerimin Ankara'da yapbklan temadardan ortaya çı- kan fıkirier paketinin korunma- sı ve bu toplantı için tamamlan- ması son derece önemlidir." CueUar'ın raporu, yeni Genel Sekreter Butros Gali'nin yeni yıl üe birlikte göruşmekri Cuellâr- m anlaşma laslağımn tamam- lanması yönunde sürdüreceği kesintik kazandı. 10*a çıkabileceğini hatırlattılar. Ancak, Sovyet Elçiliği'nden yapılan bu acıklamalar, elçüik konusundaki kanşıkhğı gider- mek yerine daha da arttııdı AA'nm konuyla ilgili haberinin yayımlandığı saatkrde Dışişleri Bakanhğı'nın bu geüşmeden ha- berdar olmadığı belirkndi. Dışişleri Bakanhğı yetkiükri- nin, "emsali olmayan getişmeler karşısında" gündeme gelen so- rulan yanıtlamakta zorlandıkla- n gözlendi. Aynı yetkililer, Tttrkiye'nin teknik açıdan Sov- yetler Bırüği'ni hâlâ tanıdığını ve resmi muhatap saymaya devam ettiğini, bu nedenle Çernişev'in Türkiye nezdindeki büyukelçisi olarak kabul edüdığini belirte- rek Türkiye'nin Rusya Federas- yonu'nu henuz resmen tanıma- dığını da ammsatular. Aynı yetküüer, Türkiye'nin tu- tumunu kesinleştirebilmesi için, Yeltsin'in Kremlin'k birlikte Sovyetler Birliği'nin diğer resmi organlarmı da Rusya'ya bağla- masına öteki cumlıuriyetknn ve Kızıl Ordu'nun tepkisini gönnek gerektiğini söyledüer. Kuhskrde, düzenlediği bircok basın toplantısmda hararetle sa- vunduğu "glasnost" ve "perest- royka"nın nerelere varacağmı önceden tahmin edemeyen Bu- yükelçi Çernişev'in, mevcut du- rum karşısında bır an önce ül- kesi Rusya'ya dönmek ıstediği ileri sürülüyor.