Katalog

18 KASIM 1991 EKONOMİ CUMHURÎYET/13 Bankalann bono stogıı • ANKARA (ANKA) — Bankalann elinde bulunan Hazine bonosu ve devlet tahvillerinin tutan 25 ekim itibanyla 23 trilyon 720 mllyar liraya ulaşarak 1990 sonuna göre 9 trilyon 405 milyar Iira artış gösterdi. Merkez Bankası verilerine dayanarak yapılan hesaplamaya göre 25 ekimde bankalann elinde bulundurduğu Hazine bonolan 5 trilyon 220 milyar, devlet tahvilleri de 18 trilyon 500 milyar Iira oldu. TSE'den ödtil • ANKARA (ANKA) — Türk Standartlan Enstitüsü'nü (TSE) tanıtma faaliyetleri kapsanunda bu yıl 96 kişi ve finnaya kunım tarafından ödiıl verilecek. TSE'den yapılan açıklamaya göre TSE belgeli 10, 15, 20 yılhk firmalarla TSE'nin açtığı çeşitli yanşmalarda dereceye girenlerin ödül töreni yarın Ankara'da yapılacak. Türkiye Ortadoğu'ya örnek • tSTANBUL (AA) — Iktisadi Kalkmma Vakfı Başkanı (İKV) Jak Kamhi, Avnıpa Topluluğu'nun (AT) Türkiye faktörünü iyi değerlendirmek zorunda olduğunu belirterek "Türkiye, ATnin, gelecekte Ortadoğu'daki ülkelere örnek olarak göstereceği bir modelidir" dedi. Işsizlik sigortası • VAN (AA) — Hak-tş Konfederasyonu Genel Başkanı Necati Çelik, yeni kurulacak hukümetin derhaJ işsizlik sigortası uygulamasına geçmesi gerektiğini belirterek "Çünkü bugun Türkiye'de keyfı işten çıkarmalar söz konusudur" dedi. BM'den saglıga destek • ANKARA (AA) — Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), uygulanan birinci sağlık projesi kapsamında, Sağlık Bakanhğj'na, uluslararası satınalma programı konusunda teknik destek sağlayacak. DYO'da işten çıkarma • Is-Sendika Servisi — Yaşar Holding'e bağb DYO fabrikasında 40 işçinin işten çıkartıldıgı, 80 işçinin de ücretinin düşurüldüğü bildirildi. Petrol-Iş Sendikası Izmir Şube Başkanı Nihat Erdoğan, işten çıkartılan işçiler arasında bir işyeri baştemsilcisi ve temsilcinin bulunduğunu beürtti. Izmir esnafı şirketleşiyor • tZMtR (ANKA) — îşleri iyi gitmeyen çeşitli esnaf gruplan çareyi şirketleşmekte buluyorlar. tzmir'de esnaf gruplan içinde şirketleşmede ilk adımı geçen yıl kola boykotu üe tüm Türkiye'ye sesini duyuran Izmir Bakkallar Odası atarken bunu ayakkabı imalatçıları ile terziler izledi. Thrizın için verilen orman • ANKARA (AA) — Turistik tesis kurubnası için şimdiye kadar 93 projeye 833 hektar orman arazisi verildiği öğrenildi. Orman Bakanlığı yetkililerinden alınan bilgiye göre üzerinde turistik tesis kunılması amacıyla verilen arazi üzerinde Avnıpa standartlarında yaklaşık 50 bin yatak kapasiteli tesis kunildu. DÖVİZ KURLARI Dövran Cınsı 1 ABO Dolan 1 Alınan Maricı 1 Avusiralya Dolan 1 Avusturya S*m 1 Belçıtu Frangı 1 Dammaffca Kronu 1 F«ı hbfttası 1 Fransız Frangı 1 HollaraJa Ftornı 1 Ispanyol Pezetası 1 tsvtçKronu 1 Isviçr» Frangı 100 halyan Ureti 1 Japofi Yenı 1 Kanada Dolan 1 Norvaç Krontı 1 Sterfn 1 S Arabıstan Rıyah Dflvc Akş 497104 3039 46 3904 75 432 09 147 60 782 72 1132 35 889 59 2697 25 48 26 83115 3430 66 403 33 38 26 4398 37 775.21 8803 21 1325 57 Efektrt Saüs 4995 94 3054 69 3824 32 434 26 148 34 786 64 1138 02 894 04 2710 77 48 51 835.32 3447 85 405 35 38 45 4420 40 779.09 8847.31 1332 21 Motorin, gazyağı ve likit gazjîyatlan arttınldî, benzinfıyatı değişmedi Petrol ürünlerîne zaıııEkonomi Servisi — LPG, gazyağı, motorin ve fueloil fi- yatlan yüzde 11.5 ile yüzde 20 arasında değişen oranlarda art- tınldı, super ve normal benzinin fiyatlan ise değişmedi. Türkiye'nin en büyük akar- yakıt üreticisi olan TÜPRAŞ, dün yaptığı açıklamada, bugun- kü fiyatlann olması gerekenin yüzde 14.4 gerisinde kaldığını belirterek, LPG fiyatımn yüzde 30, gazyağı fiyatımn yüzde 17.8, motorin fiyatımn yüzde 18 ve fueloil fiyatımn da yüzde 11.5 oranında arttınldıgım bildirdi. Açıklamada normal ve süper benzin fiyatlarının değişmediği belirtildi. TÜPRAŞ'ın önceki akşam Istanbul'da düzenlenen tamtım kokteylinde bir konuşma yapan genel müdur Mehmet Savran, akaryakıtta zam tartışmalanyla ilgili sessizliğini bozarak fiyat artışına izin vermeyen hükümeti çeşitli konularda suçladı. Yeni hukümetin iktidan devralmaya hazırlandığj bir döneme rastla- yan toplantıda, görevdeki diğer KİT genel müdürlerine oranla oldukça rahat konuşması ile dikkati çeken TÜPRAŞ Genel Müdürü Savran, bugünkü fiyat- lann maliyetleri karşılamadığı- m, hukümetin ise gerçekçi fiyat belirlemelerine engel olduğunu savundu. "Bürokrasiyle cebeUeserek ZAM VE GENEL MUDUITIİN AÇIKLAMASI LPG yüzde 20, gazyağı 17.8, motorin yüzde 18, fueloil fiyatlan yüzde 11.5 oranında arttınldî. TÜPRAŞ Genel Müdürü Mehmet Savran zammı savunurken, son 4 ayda maliyetlerin yüzde 14.4 arttığını, fiyat ayarlamasmın gerekli olduğunu söyledi. Savran, hukümetin, gerçekçi fiyat belirlenmesine engel olduğunu belirtirken, "Petrolün yüzde 87'sini ithal ediyoruz. Doların değeri sabit kalmazsa petrolü nasıl sabit tutacaksınız" diye sordu. geldiğimiz bir nokta da fiyatla- ra müdahale konusudur" diyen TÜPRAŞ Genel Müduru Meh- met SavTan, petrolde liberalizas- yon 1989 ortalarında başlatıldı- ğmı, ancak serbest piyasa koşul- larının kâğıt üzerinde kaldığını söyledi. Savran şoyle konuştu: "Yasa, petrol fiyatlann] rafi- nerilerin, ana dağıtım şirketle- ri, bayi ve istasyonların belirle- mesini ongordu. Yani bir akar- yakıt istasyonu bile fiyatı piya- sa koşullannda belirleyebüecek- ti. Tabii bu boyle olmadı. Par- lamento. hukumet, Başbakanlık Yuksek Denetleme Kunılu, Ka- mu Ortaklığı İdaresi'nin gorev- lendirdiği yabancı müfettişlerin miıdahatesi var"- Akaryakıtta son fiyat artışı- nın lötemmuzdagerçekleştirif- diğini ve geçen 4 ayda dolann Merkez Bankası kuruyla 4 bin 381 liradan 4 bin 981 liraya, hampetrolün varilinin de 19 do- lar 85 sentten 21 dolar 18 sente yükseldiğini vurgulayan Meh- met Savran şunları söyledi: "KuUandıgımız petrolün yüz- de 13'iuıu Tiırkiye'den çıkanp gerisini ithal ediyoruz. Dolann değeri sabit kalmazsa nasıl pet- rolu sabit tutacaksınız? Petrol yuklediginiz bir gemi için 4 ay once Merkez Bankası'na orne- ğin 96 milyar Iira karşdıgı akre- ditif açarken bugttn Merkez Bankası'na gittiğinizde aynı ge- mi için açacağınız akreditife 98 milyar gerekiyor. 16 temmuz - 16 kasım arası 4 ayda, dolar yüzde 16.7 arttı. Petrolün vari- lindeki artış yüzde 6.7 oldu. Bunlan alt alta koyup topladı- ğııuzda maliyetler yüzde 20.4 artmış. Bu arada fonlarda yapı- lan ayarlama ve akaryakıt tıike- tim vergisinin yeri değiştirilerek net yüzde 6'lık bir iyileştirme sağlandı. Bunu duşerseniz pet- role yüzde 14.4 fazla para ver- meniz gerekiyor". Konuşmasında TÜPRAŞ'la ilgili açıklamalarda da bulunan genel müdur Mehmet Savran, Türkiye'nin akaryakıt ihtiyacı- nın yuzde 87'sini 4 rafinerisin- deki uretimle karşılayan kuru- luşun 1983'de 10 milyar Iira olan sermayesinin 730 milyar li- raya yükseltildiğini belirtti. "TÜPRAŞ'ın sırtındaki kambur" olarak nitelediği dış borcun 1987'de 500 milyon do- larken bugün 60 milyon dolara indiğini ve bunun da 3 mayıs 1992'de ödenmesiyle önemli bir yükten kurtulunacağını kayde- den Savran, rafınerilerdeki re- organizasyonun da üretime 400 milyon dolarlık katma değer ya- ratacağını vurguladı. Mehmet Savran, Türkiye'nin kamu ku- ruluşlanrun onderliğinde dünya borsalanna açılması gerektiğini de dile getirdi. TÜPRAŞ Genel Müdürü Mehmet Savran, daha sonra ga- zetecilerle yaptığı sohbette soru- lan cevaplandınrken de hukü- metin fiyat belirlemelerinin ya- m sıra yatu-ımlara da kanştığı- nı ve çok kârlı olabilecek bazı yatrnmları da engellediğini söy- ledi. Türkiye'nin şu an petrolün varilini 19 dolar civannda kul- Iandığını belirten Savran, maliyet-fiyat dengesizliğinin TÜPRAŞ'ın 759 milyar Iira ola- rak belirlenen bu yılki kâr hede- finde sapma ortaya çıkaracağV nı öne sürdu. Dengesizliğin fi- yat artışı şeklinde de vergi indi- rimi şeklinde de olabileceğini kaydeden Savran, "Stoklanmız olmasa bu maliyet yüku litrede bin liraya ulaşırdı" dedi. Iş dunyası ve petrol çevrele- rinden çok sayıda davetlinin yer aldığı The Marmara Oteli'nde- ki kokteyle, Cumhurbaşkanı Turgut özal ve Başbakan Yar- dımcısı Ekrem Pakdemirli'nin de katılması beklenıyordu. An- cak her ikisi de programlanrun yoğun olması nedeniyle toplan- tıya katılamazlarken bir dönem petrol ithalatıyla uğraşan Cum- hurbaşkanı özal'ın ağabeyi Korkut Özal, Uginç sohbetleriy- le gecenin en dikkat çeken ko- nuğu oldu. Büyük bankalar beklemede ANKARA (ANKA) — Ku- çük bankalar faiz yanşını hızla sürdurürken, 1990 sonu mevdu- at dağıhmına göre Türkiye'de- ki toplam mevduatın yüzde 85'ini toplayan 4'ü kamu 6'sı özel on mevduat bankası uzun süredir "belde gör" politikası sürdürüyorlar. Merkez Bankası'ndan alınan verilere göre faiz yanşında uzun süredir birlikte hareket eden tş Bankası, Akbank ve Yapı Kre- di Bankası, diğer küçük banka- lann aksine 24 Eylül 1991 gü- nunden bu yana faiz oranlann- da herhangi bir değişikliğe git- medi. Söz konusu üç banka da 100 milyon liraya kadar olan bir yıl vadeli mevduata yıllık yüz- de 69 faiz ödüyor. Söz konusu üç banka 100 milyon liranın üzerindeki bir yıl vadeli mevdu- ata ise yüzde 72 oranında faiz vermeye devam ediyor. Detişiııı sanayiinde güçbırlıgı ANKARA (AA) — Askeri Elektronik Sanayii AŞ (ASEL- SAN) ile Telekomünikasyon Endüstri Ticaret AŞ (TELE- TAŞ), Türk Silahlı Kuvvetleri'- nin haberleşme projesinde işbir- liği yaparak Türk iletişim sana- yiinde güçbırliği oluştumyor. ASELSAN ile TELETAŞ, yabancı firma olarak da Avnı- pa kökenli çokuluslu bir firma olan Alcatel'i yanlanna alarak bi konsorsiyum oluşturdu. Kon- sorsiyum, Turk Silahlı Kuvvet- leri Entegre Haberleşme Sistemi Projesi'nin (TAFİCS) ilk bölü- mü için açılacak olan ihaleye teklif verecek. Yetkililer, Türkiye'de askeri elektronik ve iletişim alanlann- da faaliyet gösteren iki yerli ku- ruluşun silahlı kuvvetlerin çok büyuk bir gereksinimi olan ha- berleşme projesi üzerindeki iş- birliğinirı Türk savunma sana- yii açısından büyük önem taşı- dığını vurguladılar. İhaleye aralannda AT and T, Siemens ve Northern Tdecom gibi Batılı diğer pek çok elektro- nik ve iletişim devinin de yan- lanna bazı Türk firmalannı ala- rak katılmalan bekleniyor. Migros da Belpa da İstanbuTdafiyatlan t ben beürüyonun' iddiasmda Market markete karşı CEYtL ÖZMEN Gıda ve temizlik malzemeleri başta olmak üzere bir evin temel ihtiyaç maddelerinin topyekûn karşüanabileceği satış merkezle- ri; süpermarketler... Turkiye"deki tüketim pazann- dan gittikçe buyüyen bir pay al- makta olan bu buyuk satış nok- talan, bir yandan yerli ve yaban- cı yatınmcıları yeni oluşumlara itiyor. Diğer yandan bu gelişme- nin gerisinde kalmamak için marketçiliğe soyunan başta be- lediyeler olmak üzere kamu ku- ruluşlan, piyasadaki rekabcte çeşitlilik getirmeyi hedefliyor. Belediye marketlerinin, çok bü- yük bir pazar payına ulaşma- makla birlikte geleneksel kasap- bakkal-perakende zincirinin ya- m sıra ozel sektöre ait diğer mar- ketlerle de fiyat mücadelesi ver- dikleri dikkati çekiyor. Izmir'de Tansaş bu alanda kendisini pi- vasaya kabul ettirirken lstan- bul'da ise Belpa ve Beltaş "fıyat- ta belirieyici olabümenin savaşı"- m veriyorlar. Ancak çok kuçuk bir zümreye hitap edebilen be- lediye marketlerinin henuz ses- lerini duyurabilecek guce sahip olmadığı gdzleniyor. Belediye marketlerindekı yetkililer en bü- yük dezavantajlarının, "fiyaü düşük tutmayı sağlayacak stoğu elde etraek için gerekli sermaye hıılıınmaması" olduğunu VUTgU- luyorlar. Beşıktaş Belediyesi Tanzim Satış Mağazası'nda (BELTAŞ), Migros'a ve diğer bazı belediye marketlerine göre oldukça ucuz olan et ve bakliyat fiyatlannın dışında kalan diğer kalemlerin fiyatlan ise bir miktar daha dü- şuk, ancak yetkililer bu fiyatla- nn her an artabileceğini ifade ediyorlar. BELTAŞ'tan bir yetkili, özel supermarketlere kıyasla çok az stoklama imkânlannın bulun- duğunu belirterek "Bizim eli- mizdeki mal çok çabuk satılır. Tukenen malların yenilerini zamlanmış olarak almamız fi- yatlanınıza yansıyor. Çok geniş stoklama imkânlanna sahip ba- zı süpermarketlerdeki fiyatlann ise çok daha duşuk olması ge- rekir" diyor. Merter'deki merkezinden son- ra, geçen ay Kadıköy'de bir mi- nimarket açan BELPA'da ise fi- yatlar, örneğın Migros'taki fi- yatlarla hemen hemen başa baş gidiyor. Sana yağı, Çaykur Ri- Marketlerde fiyat yelpazesi (TL) Tat salça (1/2 kg) Sezaı Ûmer Madra zeytinyağı (1 kg.) Batöo pınnç (950 gr.) Kırmızı mercimek (1 kg) Pilavhk bulgur (950 gr.) Piyale un (1 kg.) Sana (250 gr.) Tozşeker (1 kg.) Çaykur Rıze çayı (500 gr.) Yumurta (6'lı viyoO Sıyah zeytin (1 kg.) Kaşar peynır (1 kg) Beyaz peynir (1 kg ) Dana kıyma (1 kg) Kuzu pırzola (1 kg.) Omo (500 gr.) 3500 19000 5200 5300 2400 2950 1950 3900 12600 3000 21500 36500 16000 29900 26800 8500 BBM 3500 18600 5700 5700 2500 2500 1950 4000 12600 2500 16000 35000 25300 29000 36500 8100 KLTAŞ 3500 18000 5200 5200 3500 3100 1925 3750 12000 2700 18400 28000 18700 25500 24500 7500 ze çayı gibi mallann fiyatlan her iki markette de aynı. Bakliyat- ta, kilosu 5300 liradan kırmızı mercimek ve 5200 liradan pirinç satan Migros, aynı kalemlerin 57OO'er liradan satıldığı BEL- PA'dan ucuz. Ancak zeytinyağı, un, tuz, yumurta gibi mallara BELPA daha ucuz etiketler koy- muş. Kâr elde etmenin ötesinde pi- yasadaki özel süpermarketler için bir kontrol mekanizması oluşturmak amacında oldukla- rını söyleyen bir BELPA yetki- lisi, "Biz olraasak, özel süper- markeüerdeki fiyatlar bu seviye- de kalmaz, çok daha yuksek olurdu. Belediye marketleri pi- yasayı dengeliyor" şeklinde ko- nuşuyor. Migros Genel Müduru Bülent Özaydınlı da marketçiliğin piya- sada spekulasyon ve karaborsa- alığa karşı bir sigorta görevi üst- lendiğini vurguluyor. özaydınlı, "Biz ve bizim gibi sürekli ve bü- yük miktarda mal alan süper- marketler sayesinde ureticiler fı- yatlara keyfi zam yapamıyorlar. Bugün bize karşı bir spekülatif harekette bulunsalar, yarın bu- nu unutmayız. Ondan değil, gi- dip bir başka firmadan mal alı- nz. Halbuki küçük sermayeli bir bakkal bunu yapamaz. Serma- ye gucumüzle belli bir stok da sağlayıp sürekli fiyat artışlaruu frenliyoruz" diyor. OSDraporuna görevergi oranı^üzde^41 *Otomobilciler Maliy^ye çalışıyor' BURSA (AA) — Türkiye'- de otomobil fiyatlannın en az yüzde 41'ini vergilerin oluştur- duğu, bu haliyle Türkiye'nin, otomobilden en fazla vergi alan ülke konumunda olduğu bildirildi. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) tarafından hazırlanan bir rapora göre Türkiye'de, otomobildeki talep darlîğı ve otomobil fiyatlannın halkın ahm gucunu zorlamasının en buyuk nedeni fiyatlann yük- sekliği oluştururken fiyat yük- sekliğinde ise en büyük rolü vergiler oynuyor. Renault-12 TX, Serçe ve Doğan'ın fiyat- lan ile içindeki vergiler şöyle: Renault-12 TX: (40 milyon 563 bin Iira, ver- gi oranı yuzde 41), vergisiz fiya- tı 28 milyon 633 bin, KDV 5 mil- yon 736 bin, ta- şıt ahm vergisi 1 OSD raporuna göre Türkiye, otomobilden en çok vergi alan ülke konumunda bulunuyor. Türkiye'de otomobil alanlar yüzde 41 vergi ödüyorlar. taşıt aüm vergisi 2 milyon 850 bin, ilave taşıt alım vergisi 4 milyon 89 bin, çevre kirliliği fonu 712 bin, bandrol 336 bin, plaka vergisi ise 340 bin lira. OSD raporuna göre Türki- ye'de otomobil alanlar ortala- ma yuzde 41 vergi öderken bu oran Belçika ve Fransa'da yüzde 25, Ingiltere'de yüzde 24.6, Portekiz'de yüzde 22.4, Italya'da yüzde 19, Hollanda- da yüzde 18.5, Almanya'da yüzde 14, tsviçre'de ise yüzde 8. Raporda, sektörün son 10 yıldaki gelişmesini sürdUrme- si du- rumunda, Türk- iye'de "2000 yıh- na varmadan" yılda 500 bin adet otomobil uretme hedefine ulaşılabileceği de ifade edildi. Raporda, sek- törde olabilecek olumsuz geliş- meler konusun- da ise şu görüş- milyon 710 bin, ilave taşıt alım lere yer verildi: vergisi 3 milyon 442 bin, çev- re kirliliği fonu 427 bin, band- rol 224 bin, plaka vergısi 340 bin Iira. Serce: (29 milyon 215 bin li- ra, vergi oranı yüzde 45), ver- gisiz fiyatı 20 milyon 86 bin, KDV 4 milyon 17 bin, taşıt ahm vergisi 1 milyon 710 bin, ilavet taşıt alım vergisi 4 mil- yon 410 bin, çevre kirliliği fo- nu 427 bin 500, bandrol 224 bin, plaka vergisi 340 bin li- ra. Dogan: (49 milyon 219 bin Iira, vergi oranı yüzde 44), vergisiz fiyatı 34 milyon 76 bin, KDV 6 milyon 815 bin, "Gidişat dış müdahalelerle engellenir ve Türkiye'nin oto- mobil talebi ithalatla karşı- lanmaya çalışılırsa 20001i yıl- larda otomobil, ticari vasıta ve yedek parca için odenecek fatura yıllık 5 milyar dolardır. Aynca 200 bin kişilik istihda- nun yok edilmesi gerekecek- rJr." Kişi başma 5 bin dolann al- tında milli gelire sahip ülke- lerde her 1.000 kişiden Yuna- nistan'da 143, Yugoslavya'da 128, Portekiz'de 139, Bulga- ristan'da da 122 kişi otomobil sahibi bulunuyor. Türkiye'de ise her bin kişiden sadece 30 kişinjp otomobili var. Odalar Birliği fikir değiştirdi Koahsyon kurulmadan önce DYP-ANAP ortaklığında ısrar eden TOBB Başkanı Rona Yırcalı, dün yaptığı açıklamada, "DYP-SHP ortakhğım destekliyoruz" dedi. Ekonomi Servisi — Seçim- den önce koalisyon yerine tek parti iktidan isteyen Türkiye Odalar Birliği (TOBB) fikir değiştirdi. DYP ve SHP'nin, koalisyon haarlıklan sırasın- da yüruttukleri ciddi ve ka- rarlı çalışmalarla toplumda beklenenin ve ümit edilenin üzerinde bir güven ve huzur ortamı yarattıklannı belirten TOBB Başkanı Rona Yırca- lı, "Bu koalisyonun arzu edil- digi gibi uzun omüriü olaca- ğı anlaşılmaktadır" görüşünü savundu. Rona Yırcalı, "Ye- ter ki hükümet kurulduktan sonraki çauşmalar da on ça- lışmalar gibi samimi, içten, ciddi ve kararlı olsun. Sornn- larla ilgili olarak yapılan tes- pitler kâgıt üzerinde kalma- sın" dedi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yonetim Kurulu Baş- kanı Rona Yırcalı, dün yeni hukümetin kurulmasıyla ilgili yaptığı açıklamada, DYP- SHP koalisyonunun geniş ta- banlı hükumet beklentilerine bir ölçüde cevap verdiğini sa- vunarak özetle şu görüşleri dile getirdi: • Sosyal ve ekonomik sonın- lann ayn ayn ciddiyet içeri- sinde ele alınıp işlenmesi, bunlann her iki partice de inançla benimsenip milletimi- ze açıklanması, kurulmak üzere olan hukümetin güveni- lir olduğunu pekiştirmekte- dir. • Içte ve dışta huzurun tesi- sinden sonra başta enfîasyon olmak üzere ekonominin di- ğer sorunlannı çözmek için ahnacağı beyan edilen karar- lar ise hem iş âleminin ve hem de milletimizin beklediği ka- rarlardır. • Enflasyonun ilk aşamada topiuma inanç ve güven vere- cek kesinlikte aşağılara doğ- ru indirileceğinin anlatdması şimdiden hissedilir bir rahat- hk yaratmıştır. Yırccdı holdingleşiyor tZMİR (ANKA) — Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Yönetim Ku- rulu Başkanı Rona Yırcmlı, babası Sıtkı Yırcalı ile bir- likte sahibi olduğu Balıke- sir'deki 11 şirketini holding bünyesinde toplayacak. TOBB Başkanı Rona Yır- calı, kuracaklan holdingin Baükesir'in ilk şirketler top- luluğu olacağını bildirerek bu yöndeki çalışmaların 1992 yüı başında tamamla- nacağını açıkladı. Balıkesir vergi rekort- menliğini 42 yıldır rakiple- rine kaptırmayan baba-oğul Yırcalılar, madencilik ala- nında 5, turizm alanında 2, yem sanayii, sentetik doku- ma ve süt ürünleri sektörun- de de birer şirketle faaliye- tini sürdürüyor. Yrrcaülar, bu 10 şirketi holding çatısı altında toplarken bir de in- şaat şirketi kuracaklarını açıkladılar. Sosyalist hükümet, kamu sektöründeyeniden özelleştirmelere başladı Sağ muhalefet karşı çüayor Fransa'da bir garip özelleştirme tarüşması MİNE G. SAULN1ER PARİS — Fransa'daki Sosyalist Parti hü- kümeti Maliye Bakanı Pierre Beregovoy, yap- tığı bir açıklama ile ülkenin en buyuk kâr di- limine sahip petrol şirketi ELF-Aquitaine ku- rumunun yüzde 2'sini, serbest piyasa borsa- sında satışa cıkaracağuıı açıkladı. Devlete 2.3 milyar frank (2 trilyon 70 milyar TL) kazanç sağlayacağı hesaplanan söz konusu satış, 5 milyon 780 bin hisse halinde borsaya sunu- lacak ve bir bölümü ulusal, bir bölümü ulus- lararası piyasada satılacak. Pierre Beregovoy, bu satıştan elde edilecek para kaynağımn, ye- ni iş alanları yaratılmasında kullamlacağını belirtiyor. Fransa'mn bir numarah kâr rekortmeni ELF-Aquitaine'in yüzde 2 oranında özelleş- tirilmesi, sosyalist hükümet eliyle gerçekleş- tirilmesine karşın, sağ muhalefet partileri ta- rafından şiddetle eleştiriliyor. Cumhuriyetçi Parti (RPR) lideri Jacques Chirac'm merkez sağ olarak kurduğu son hukümetin eski Ma- liye Bakanı Edouard Balladur, ELF'in ozel- leştinlmesi ile ilgili olarak sosyalist hükümeti, "devletin hazinesini çarçur etmekle" suçladı. Sağ kanadın ana muhalefet partileri RPR ve Fransız Demokratik Birliği (ÜDF), sosyalist- lerin bu operasyonunu, özelleştirme olarak değil, çaresizlikten ana mal varhğım yiyen bir devlet haline gelmek olarak yorumluyorlar. ELF-Aquitaine şirketi, petrol ithal ve satı- şının serbest bırakıhnasından sonra OYAK- Renault ve SODİPEC adlı şirketlerle gerçek- leştirilen bir ortakhk sonucu, Türkiye'ye de giriş yapan bir kuruluş. Yılda 10 müyar frank (9 trilyon TL) net ka- zanç sağlayan ELF-Aquitaıne, son yüzde 2'lik hissesi satıldıktan sonra yine yuzde 51.5 ora- nında devlete ait bir şirket. Geri kalan yüz- desi çokuluslu bir yelpazede özel ve tüzel ki- şiler arasında dağınık bulunuyor. Petrol it- halatı, rafineri ve dağıtunı, başhca etkinliği- ni oluştunıyor. Son olarak eski Doğu Alman- ya petrolleri ve Sovyetler Birliği dahil olmak üzere çeşitli Afrika, Asya ulkelerinde ve Ame- rika'da yatırımları ya da ortaklıklan var. ELF-Aquitaine'e yönelik bundan önceki özel- leştirme operasyonu, 1986 yılında yüzde ll'inin satılmasıyla gerçekleştirilmişti. Şimdiki borsa satışı, ülkedeki ekonomi uz- manları tarafından önemli bir özelleştirme harekâtından çok sosyalist Cumhurbaşkanı Mitternnd'ın "ne-ne" diye tammlanan "Ne özeileştirme ne de devletleştinne yapılacak" prensibımn ilk kez bozulması açısından, dev- letin ekonomi politıkasında bir değişiklik gostergesi olarak algılanıyor. Bu kapsamda, tarafsız uzmanlar, sağ muhalefetin eleştirile- rine katılmaktalar. Sağ partilerin, operasyo- na karşı çıkışlannın nedeni, anlamsız önem- de bir özelleştirmenın, ekonomiye hız vermek yerine "delik tıkamak" uzere, güçlü bir po- tansiyeün boşa harcanması sonucunu vereceği yönünde. Oysa, merkez sağcı Chirac hükü- meti sırasında yapılan yüzde 11 oranındaki ilk özelleştirme, 300.000 kuçük hissedara sa- tılan dilimle, zamanında çok başanlı bir so- nuç verrniş, fakat sıkışıklıktan değil, beUi bir ekonomi politikası sonucu yapılmış bir se- çimdi. Oysa şu andaki veriler, sosyalist huküme- tin artan işsizlik ve işsizlere ödenen sosyal yardımlar dolayısıyla gerçekten güç durum- da olduğunu doğruluyor. Ancak ELFin ka- mu sektörü payının komnması için son satı- labilecek diUmi yüzde 2'den fazla değil. Üs- telik, devletleştirme ve özelleştirmeyi durdu- ran Mitterrand felsefesinin yırtıldığı anlamına geliyor. Çunkü hükumet, buyuk gurültü ko- partan ELF operasyonu ile birlikte, yine dev- lete ait bir banka olan Credit Local de Fran- ce hisselerini de yuzde 25 oranında satışa çı- karacağını ilan etti. Kı»acası, devletin kasa- lan boşalmış gibi ve işsizliğin dev boyutlara vanşı, sosyal harcamalan kısıtlayamamak ko- şulu Üe birleşince girişilen özelleştirme ope- rasyonlannın gerçekten yeni iş alanları aç- makta kullamhp kullamlamayacagma ilişkin soru işaretleri içeriyor.