Katalog

Cumhuriyet Sahibi: Cumhurı>et Matbaacılık \e Gazetecılik Turk Anonım Şırketı adına Berin Nadi • Murahhas Üye. Emine Uşaklıgil £ Genel Yavm Muduru' Hasan Cemal, Yazı tşlen Muduru: Okay Cosensin # Haber Merkezı Muduru Yalfiıı Bayer. Sayfa Düzenı Yönetmenı Ali Acar 0 Temsılaler ^NKAR^ Ahmel Tan, İZMİR: Hikmet Çetinkavs, ADANA. Çelin Yigeno|lu I» Polılıka Cdal BaşJangıç, Istanbul Hab«rlen Şatt; KaUun, Ekonomı Mcnl Tuner, Dış Haberler Ergua Balcı. Iş-Sendlkâ IjuLran Ketencı. kullur C'Hal Lster, Egıtım (jencsı Şaylan, Wt Haberlerı Nrcdeı Doguı, Spor Damsmanı AMalkadır Vacdmaa. Dızı Yazılar Kemn Çaltşltaa, Arastırma Şahin \lpav. Duzeltme Abduliak Yıncı 0 Koordınaeor Mımct komlsan 9 Malı Işler Erol Erkuı # Muhasebe Bulenl Vener 0 BUtçe Planlama. Sngi Osnanbe^oglu 0 Reklam -Vşe Torun 0 Idare Huscyın Gurer 0 İşletme Onder Çelık 0 Bügı-Islem Naıl İııal 0 Personel Scvgi Bostancioglıı yavın Kwulu Başkan llhan Selçuk, Oklay Wh»\, Yalfin BIVCT. Hasan Omal, Hikmei Çctiakaya. Ok» Gonensın. Ugar Mumcu, Ah Sırmtn. Akmel T»n Basan ve iayan. Cumhurıyet Matbaacılık >e Gazetecıbk T A Ş. Turkocagı Cad 39/41 Cagaioglu 34334 Ist Pk. 246 - htanbul Tel 512 05 05 (20 hat), Telex 22246, Fax (1) 526 60 72 # Burolar Ankanu Zıya Gökalp Blv Inkılap S. No: 19/4 Tel 133 11 41-47, Teloı 42344, Fax (4) 133 05 65 % tzmir H Ziya Bl\ 1352 5 2'3, TeL 13 12 30, Tela 52359, Fax (51) 19 53 60 # Adana: lnönü Cad 119 S. No: 1 Kat 1. Tel 19 37 52 (4 hal), Telex. 62155, Fax (71) 19 25 78 TAKVlM: 5 EKİM 1991 lmsak: 4.33 Güneş: 5 57 Ogle: 11.58 Ikındı: 15.11 Akşam: 17 47 Yatsı: 19.07 "Pasaportsuz girüemez" denen yerlere herkesgiriyor, kumarhane işletmeleri yeniyasal düzenleme istiyor Casinolara Türk çıkarmasıAYŞE YILDIRIM "Pasaportu olmayan gire- mez." Istanbul yakasında beş yıidızlı bir otelin alt katındaki casino- sunun kapısında böyle yaayor. Seyrek de olsa gelen gidenler var. Kapısmdaki görevliye "girebi- lir miyiz" diye soruyoruz. Kısa göz süzgecinden geçtikten son- ra yanıtı "Bu gecdik bnyunın" diyor. Herkese bu yolla "kolayük" gösterdiklerini daha sonra da görüyoruz. Yani kapı- dan çevrilen yok. "Bu gecdik" konuklann ara- sında birkaç turist de göze çar- pıyor. Makinelerin "sihirli" dünya- sı sizi hemen kendine çekiyor. Rulet masası, poker, black-jack gibı oyun makinelerinin "çığlıklan" arasında gözler ma- kinelerin ekranlannda. Acaba, üç yedi gelecek mi? Üç yedi, oynadığınız jeton sa- yısına göre, en çok veren "şans" sayısı. Arada veznenin önune gidip, bir tasla geri dönenler yeni bir makinede şans arıyorlar. Jeton- ların tanesi 2 bin lira. 100 bin li- radan az alan olmuyor jetonla- n. Bazen fiş bile veriyorlar. Ama bir işe yaramıyor, vergi iadesi alamıyorsunuz. Kol çekrnek ayrı bir tutku. Elektronik düğmeye basmak, oyunu süratlendiriyor, jetonlar çabuk bitiyor. Para kazanmak Türkiye'deki oyun ve kumar salonlarında çarpıcı bir ikilem yaşanıyor. Yasal olarak 'Türklerin girmemesi' gereken yerlere en çok Türkler giriyor. Hatta Türkiye'deki aşın talep sonucu yurtdışına kumar turları düzenleniyor. Kumar turizmi de son yıllarda gelişiyor. Türkiye'ye yalnızca kumar oynayabilmek için komşu ülkelerden gelenler var. TüRKlYE'DEKİ CASÎNOLÂR îstanbuTda 10 oyun. salonu var İstanbul: The Marmara, Ramada, Klasis, Dedeman, Buyük Sûrmelı, Olcay, Hilton, Sheraton, Çınar, Kumburgaz Marin Otel. (Swiss ve Çırağan'da yakında açılacak) Anlalya: Ramada, Türkiz, Sheraton Voyager, Talya, Dedeman, Ofo, Clup Hotel Sera, Side, Saray Regency, Cesar, (Falez Hotel ile Hotel Ananas'ta yakında açılacak.) Adana: Seyhan, Büyük Sürmeli. Bursa: Otel Almira, Kervansaray Termal, Uludağ Kervansaray, Lludağ, Grand Yazıcı, (Çelik Palas'ta yakında açılacak.) Marmaris: Otel Lidya, Grand d'Azur, Altmyunus, Martı. Ankara: Etap Altınel, Dedeman, Hilton. (Sheraton yakında açılıyor.) tzmir: Grand Plaza, Çeşme AJtınyunus, Kuşadası Fantasia. (Efes, Hilton ve Kuşadası Korumar'da yakında açılacak.) KKTC: Liman Otel, Dome Otel Rock Otel, Cölebrity, Magosa Palm Beach, Salamis Bay, (Jasmin Court'da yakında açılacak.) için değil de vakit gecirmek için gıdenlerin tercih ettikleri küçük aynntılar bunlar. Ama "tek kollu canavar" di- ye adlandırılan bu makinelerin "girdabiB»" duşerdere tek makı- ne yetersiz bile kalıyor. Onlar, ikinci bir makineyi de jetonsuz bırakmıyorlar. Kulaklan seste, gözleri üç yedide. "Üç bar mı, üç Tli mi daha çok veriyor" diye soruyor bir "oyuncu". Arkadaşının yanıtı, "Canım, pokerde seçme şansın var" oluyor. Masalı oyunlar, at yanşıyla kısıüı. Bakara oyununu pek gö- remiyoruz. Londra, Monte Car- lo, Las Vegas'taki gibi "knıpiyeler" yok. Bu işleri gar- sonlar yenne getınyor. Jeton da isteyebiliyorsunuz, içki de. Poker makinesinin başında jetonsuz oynayabiliyorsunuz. Garsona '100 veya 200 jetonluk fiş istiyorum' dediğinizde, size bu miktarda kredi açılıyor. lsterseniz katlamaJı oynayın. Ah bir dört as gelse ya da renk. Şansınızı surdurmek isterseniz bir sürü yontem var, yeter ki bi- lesiniz. Gamble; kapalı kâğıdı- nız acık olandan buyukse, "malı götürdüniiz." Sistemi bilmeyenlerin ne ka- dar "acemi" olduklannı çevre- nizde hemen görebiliyorsunuz. "Kurt" bir oyuncunun sürekli aynı makinede oynaması uğur sayılıyor ya da çok verdiğinden artık "dokmesi" gerekiyor. Umut bu ya? Bizim casinomuzda 40'a ya- kın oyun makinesi var. Saatler ilerlediğinde, yani gece yarısını geçmeye başladığmda boş maki- neye yerleşebilirseniz ne ala. Ba- zılan, makinenın başma arkada- şını "nöbetçi" bırakıyor, uğuru kaçmasın diye. Bazen şöyle bir uyan alabilir- siniz: "O makinede biz oynuyo- ruz. Lülfea kimse jeton atma- sm." "Meyveli"ler, '|orta tabaka"- nın makineleri. Bir jeton attığı- nızda en fazla 10 jeton alabili- yorsunuz. Ama tabloda gosteri- len miktarlan alabilmek için ust sınırdaki jetonu aunak zorunda- sımz. O da beş. Bir uğultu ortalığı kaplayın- ca, gözler o makinede. — Ne verdi? — Hiç bir şey, verdiğimi da- ha alamadım. Kazanma rursınızı surdürmek zorundasınız. Oyun salonunun çekiciliğin- den, yani "şalor şakır" duşen je- ton ve elektronik çağn sesinden ayrılamıyorsunuz. Sabahı yapa- bilirsinız, paranız varsa. "Alışkanlık", "tutku" ve "ka- zanma hırsı", bazen de "knçük bir egience" o salondaki ınsan- lan saatler boyunca makinelerin başma toplayabiüyor. Saatler geçiyor, ıçerdekilerin tümu "Türk". Bunu daha son- ra gezdığimız diğer casinolarda da görduk. Oyun sektorünun 1988'den sonra "sozde" ıçıne kapandığı, ancak hiçbir şeyin değişmediği herkesin konuştuğu bir gerçek. Büyük yatınmla kurulan sa- lonlarıru kapatmamak ve de "tath kftr"dan pay almak için Turkleri yani "bizleri" idare edenler de bu işten sıkıntüı. Onlar da çözum yolları an- yorlar. Gerçekten "Türk" alma- >anlar, junkent turlan düzenli- yor. Arap ulkelerinden, Japon- ya'dan, Israil'den ve Yunanis- tan'dan "oyun torisderi" ge- tiriyor. O turisti bulmanın çok zor ol- duğu söyleniyor. Çaresi, gelişmiş ve şık oyun salonlanna sahip ol- makmış. Işin bir başka boyutu da oyun keyfi için yurtdışı turlann dü- zenlenmesi. Türkler daha çok Monte Carlo, Las Vegas ve Pa- ris'i tercih ediyorlarmış. Orta ge- lir seviyesindekilerin turları ise Polonya, Yugoslavya ve KTTC'ye oluyor. Oyun salonu ışletmecileri, ar- tık Türklerin "yasal" olarak oyun salonlanna girmesine ızin verilmesi konusunda ortak şu gorüşu savunuyorlar: "Bunu engellemek mumkün değil. Ö\le ya da böyle oynanı- \or. Disipline edilmiş yeni bir yönetmelik hazırianır ve uyelik sistemi gibi bir sistem getirilir. Neden gidip de Fransa huküme- tine vergi verilsin." Yani sonuç olarak görünen şu: "Türklere yasak" sadece ya- sada kaldı. FJFROLDU? Kapüar Türklere 1988'den beri kapalı 1982: Turizm Teşvik Kanunu ile casinolann Türkiye"de açılmasına olanak tanınarak, oyun makinelerinin ithaline izin verildi. 1983: Talih Oyunlan Yönetmeliği hazırlandı ve casinolar bir bir açılmaya başladı. Turistik Işletmeler ile turistik otellerde açılmasına izin verilen casinolara ancak yabancı pasaportu olanlar dışında, yabana ülkelerde ikamet eden ve yılhk kazançları toplam 20 bin Amerikan Dolan veya karşılığı dövizi aşan Türk vatTJidaşlarının girip yabancı para ile oyun oynamalanna izin verildi. 1984: Yabana yatınmları çekmek amaayla başlatılan yeni bir turizmi teşvik fırtınasıyla giriş 50 bin lira ve 18 yaş sının getirilerek Türklerin de casinolara girişine izin verildi. 1988: Türkiye genelinde 2361 makinenin bulunduğu 27 casino açılmıştı. Ancak büyük tartışmalar çıkması üzerine Turizm Bakanlığı casinolara Türklerin girişine yeniden yasak koydu. 1991: Birkaç casino kapısına kilit vururken Türkiye genelindeki oyun salonu sayısı 34'e, oyoın makinesi 2374'e ve oyun masası da 202'ye ulaştı. Turizm Bakanlığı 1988'den bu yana Turkleri aldığı gerekçesiyle 8 casinoyu kapattı. Mahkeme kararlarıyla casinolar yeniden açıldı. Halen 9 tesis casino işletmesi izni için sırada bekliyor. Turizm Bakanlığı casinolann kapılannı yeniden Türklere açmak için bir girişimde bulundu ancak seçim arifesinde olduklan için çalışmaJan durdurmak zorunda kaldı. RAKAMLARLA KUMAR İlk oyun makinesi yapüdı— Kumarı en çok seven Çinliler, Museviler, Japonlar, Araplar ve Akdeniz ulkelerinin insanlan. — Ingiltere'de 120 casinonun her birinde yaklaşık 10 oyun masası ile ıkişer adet oyun makinesi bulunuyor. Publardaki atari turu oyun makinelerinin sayısı ise 400 bin. — Italya'da o kentte yaşayan kişiler, oyun salonlanna giremiyorlar. — Musevılerin kumarı çok sevmelerine karşın Israil'de hiç casino yok. — İlk oyun makineleri mekanik olarak 1930'larda Amerika'da yapıldı. — Las Vegas'ta 130 bin oyun makinesi bulunuyor. — Monte Carlo'da dört oyun salonu var, ancak bunlardan en ünlüsu olan 'Casino Monte Carlo'ya gırmek pasaportla mumkün. Diğerlerine gırış serbest. — Fransa'da 144, Ispanya'da 22, Portekız'de 6, Hollanda'da 10, Yugoslavya'da 30, İtalya'da 5, Belçika'da 5 casino var. — Ingiltere'de casinolara ancak 48 saat öncîden yapılan üyelik başvurusuyla girilebiliyor. — Sovyetler'deki 15 oyun Tnakinesinde Sovyet vatandaşları ancak dövizle oynayabiliyorlar. — Polonya'da son iki yıl içinde 40 oyun salonu açıldı. Macarıstan, Çekoslovakya ve Bulgaristan'da da oyun salonları açıldı. — Ingiltere'de bir krupiye yılda 15-20 bin sterlin kazanıyor. — Yunanistan'da Aüna'da ve tüm turistik adalarda oyun salonları faaliyette. Ancak asgari bir vergi ödemek gırış için önkoşul. — Fransa ve Ingiltere'de casinolann içindeki lokantalar, en iyi servisin yapıldığ] yerler. Ingiltere'de oyun salonlarında saat 24.00'ten sonra içki servisi verilmiyor. — Türkiye'de oyun makineleri ruhsatı alan işyerleri 42'ye yukseldi. Bunların şimdilik 36'sı faaliyet halınde. JEIÖNLAR 1000-2000ÜRA Ifeşil çuha ve oyun fîşleri ithal ediliyor KUMAR TUTKUSU— Kumar insanlık tarihi kadar eski bir olay. Halen Avnıpa'nın bazı kenüerinde "kumar turizmi" hızlı bir gelişme yaşıyor. Türkiye'deki bazı işletmeler de bu turizmden pay alırken yurtdışına kumar oynamaya giden Türkler de bulunuyor. Masa oyunlan: Rulet, kreps. Makine oyunları: Poker, Black-jack, at yarışı, üçlü çubuklar, şanslı yediler, şanslı meyveler. Amerika, Avustralya ve Japonya'dan ithal edilen makineler için yasa değişikliğiyle geçici ithalat kaldırılarak kesin ithalat şartı getirildi. Masalar ise artık Turkiye*de yapılabiliyor. Ancak yeşil çuha, çipler ve oyun fişleri gibi ekipmanlar hâlâ ithal ediliyor. Türkiye'deki makinelerin averaj yüzdesi 80'den başlıyor. Yüzde 88, 90, 92 ve 96'hk makineler de mevcut. Makinelerde mont yuzde 20. Jeton fiyatlan ise 1000 ile 2000 lira arasında değişiyor. Masalar ise 1 dolardan 5 dolara kadar açılabiliyor. Masalarda mont yüzde 5-10 civan. Oyun salonları kazançlannm yüzde 30'unu Savunma Fönu'na aktarırkeıı yuzde 20-30 civannda çeşitli adlar altında vergi ödemekle yükümluler. Casino işletmecüeri, Türklere getirUebilecek sınırlı izin konusunda değişik önerUeryapıyorlar Oyun salonuna üyelik sistemiFerudnn Evrensel (Kozmos): Yaş sının 25-30'a çıkabilir. Böylece sorumluluk sahibi daha aklı başında insanlar girebilir. Ertan Grtddn (Eski casino müdürü): Türkiye'deki salonlara girişte îngiltere'deki gibi üye sistemi getirilebilir. Omer Isfan (Klasis): Casinolar için hükümet bazında özel bir denetleme organı yaratılmalı. Mlgiin Ertörfc (Dedeman): Körfez krizinden etkilendik. Türklere açılmak bizim için çıkış yolu. Feiiıf Dettvdi (Lidya): Giriş ve jeton fiyatında eğlenceden Öteye gitmesini önleyecek limitler getirilmeli. (Bir yetkili): Kapital b l p sahibi insanlar oyunların serbest kalması için baskı yapıyorlar. 'Biz yasalız, yonetmeliğimiz bile var. Çeşitli adlar altında devlete vergi odüyoruz" dıyen ca- sino işletmecüeri "kumarhane" tabirine çok kı- zıyorlar. Ertan Ertekin (Ingiltere ve Fransa'da 20 yıl sü- reyle casino mudurluğu yaptı, şimdi Türkiye'- de): Oyun makineleri ile ilgili yeni düzenleme- ler yapılması, devlet için Onemlı bir kaynak ola- caktır. Türkiye'de de salonlara girişte, Îngiltere'- deki gibi uyelik sistemi getirilebilir. Yani, oyun salonuna 48 saat önceden başvurulup, izin bel- gesi alınabilir. Bu girişler için de yılda 200 dolar gibi bir ucret istenebilir. " Fenıdun Evrensd (Kozmos A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı): Yaş sının 25 batta 30'a çıkartılabilir. Böylece sonımluiuk sahibi, aklı başında daha sağlıklı du- şiinen insanlar girebilir Bugun Las Vegas'ta Ve- gaslılar oyun o>na>amıvorlar, yasak. Başka eya- letten gelen insanlar oynayabilir. Ömer Isfan (Klasis Oteli Genel Koordinatö- ru) Yurtdışında çalışıp kazanmakla yurtiçinde çalışıp kazanmak arasındald farkı ben bilmiyo- nım. Eğer 20 bin dolarsa söz konusu olan yur- tiçinde olup da 250 bin dolar kazananlar var. İyi regule edilirse casinolar kimsenin hiçbir şeyine zararlı değil. Bakanlığın bir dairesine bağlamak yerine hükumet bazında özel bir denetleme or- ganı yaratılmalı. Casinolarla ilgili tüm kararla- n bu organ vennelidir. Nilgün Ertürk (Dedeman Grubu Halkla Iliş- kiler Koordinatörü): Körfez krizinin yarattığı ekonomik krizden fevkalade etkilendik, yeniden Türklere açılması bizim için bir çıkış yolu. Tabii tamamen serbest degil, maddi güç ve yaş gibi bazı kriterler göz önüne alınmalı. Fethi Deliveli (Marmaris Lidya Oteli sahibi): Kimin vetkili oldugu belirsiz. Turizm Bakan- lığı mı, Milli Pi>ango mu, tek oturan tarafı ma- li kısrnı. Maliye Bakanlığı, Savunma Fonu'na gi- den yüzde 30'luk payını devamlı alıyor. Eğlen- ceden öteye gitmesini engeileyecek limitler geti- rilmeli. Gerek jeton fiyatlannda gerekse içeriye giriş fiyatlannda. Turizm Bakanlığı'ndan bir yetkili ise şu açık- lamayı yaptı: Bakanlık bu konuya hiç bulaşmak istemiyor açıkcaa, hassas bir konu. Tam seçimler arife- sinde zaten bıitün millet bu kumar makinelerin- den bizar olmuştur. Aslında Körfez krizi sonrasında bazı talepler gelmiş, para sahibi, kapital sahibi insanlar her zaman işlerini yaptırtmak için akla gelmedik bas- kılar yaparlar. Onlar istiyorlar ki >ine eskisi gi- bi serbest kalsın, herkes girsin oynasın. Ama bir de karar var. Bu kaldırıldı, bu yaşandı, bizim halkımızın buna hemen uyum sağla>amayacağı anlaşıldı. Şu ya da bu nedenle mali sıkıntı içine giren ya- tırımcılann bir bolumunün baskısı var. Onlann baskısına da pek şey yapmamamız lazım. Aslın- da bunlardan iyi para kazananlar da var. MLPde yeni öŞretim yılı •TSTANBUL (AA) — Mimar Sinan Universitesi'nde 1991-92 oğretim yılı, dün duzenlenen törenle başladı. Üniversite Oditoryumu'nda duzenlenen torende konuşan Turizm Bakanı Bulent Akarcah, "YÖK sistemi artık kendisini tamamlamıştır. 90'h yıllarda, çağdaş Türkiye"nin ihtiyaç duyacağı sistemlerin arayışı ıçindeyiz" dedi. Artık parası olanların, eğitimdeki yuke katılmalan gerektiğinı belirten Akarcah, universitelerin yalnızca devlet tarafından kurulması gerektiği anlayışından sıyrılmak ıstediklerinı söyledi. Üludağ'a kar • BURSA (Cumhuriyet Bürosu) — Uludağ'da mevsimın ilk kan önceki gün akşam saatlerinde yağdı. Uludağ Meteoroloji Müdürlüğu yetkıülen, arahklarla yağan kann tutacak nitelikte olmadığım ancak önumuzdeki gunlerde hava sıcaklığının sabit kalması ile birkaç santime ulaşmasının olası olduğunu bildirdiler. Yetkililer, Uludağ'da gece -1 dolaylannda seyreden sıcaklığın gundüz ortalamasınm ise 0 derece olduğunu kaydettiler. Urgüp'te şaraplar yan^tı • NEVŞEHtR (Cumhuriyet) — Beşinci Uluslararası Ürgüp Tekel Şarap Yanşması sona erdi. urgup Turban Oteli'nde dört gun süreyle devam eden yanşmaya Fransa, Portekiz, Isviçre, Ispanya, Yugoslavya, Romanya, Ingiltere, Çekoslovakya, Kanada, Macaristan, Bulgaristan, Avustralya, SSCB ve Almanya'dan 30 firma, 131 numune, Türk özel sektörü 17 fırmayla 154 numune ve Tekel de 30 numune ile katıldı. 15 kişilik jüri tarafından yapılan değerlendirmede beyaz sek kategorisinde Kutman AŞ'nin Kutman şarabı, beyaz tatlıda Romanya'dan Ministerul Agriculturi firmasından Chardonney, kırnuzı sekte de Tekel Buzdağ şarabı, köpüklu sekte ise Kavakhdere AŞ, Altın Köpük şarabıyla şampiyonluğu elde etti. Genel değerlendirmede Türk özel sektöni 3 büyük altın, 15 altın, 86 gümüş, Tekel 1 büyük altın, 11 gümüş, yabana örneklerde de 9 buyuk alün, 52 gümûş madalya elde edildi. Aşıda hedefe ulaşJamadı • ANKARA (Cnmhuriyet Bürosu) — Sağlık Bakanlığı, 1985 >ıhndan beri yuruttuğu ulusal aşı kampanyasmda "umulan hedefe" ulaşamadı. Bakanlık, yuksek aşılama oranına ulaşmak için bağışıklama kampanyasına hız kazandıracak. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetlen Genel Müdurluğü'nce yayımlanan genelgeyle özellikle kırsal kesimdeki sağlık ocaklannda cahşmaların hızlandırıhnası istendi. 5 yaş altı bebek ve çocuk ölümlerini ve bulaşıcı hastalık salgınlarını önlemek amaayla bebek ve çocuklann en az yuzde 60'nın bağışıklanması gerektiği belirtildi. Sağlık Bakanlığı yetkilileri, son bir-iki yılda bakanlığın aşılama çalışmalanrun "umulan düzeyin altına düştüğünü" beUrttiler. PLASTİK PAFTTİ BAYRAKLARI