Katalog

CUMHURİYET/4 HABERLER 20 EKİM 1991 Hemşireye işkence savı • ADANA (Cumhuriyet Guney Üleri Burosu) — Bir hastanede hemşire olarak çahşan Mediha Curabaz, Adana Emniyet Müdürlüğü'nde gözaltına alındığı süre içinde "elektrik verme", "askıya alma" ve "elektrikli copla tecavüz etme" gibi çeşitli işkencelere maruz kaldığıru öne sürerek suç duyurusunda bulundu. Adli Tip Kurumu'nca kendisine "kızlık zannın yırtüdığına dair rapor" verilen Curabaz, yaka numaralannı da açıkladığı polislerin cezalandınlması için cumhuriyet savcıhğına başvurdu. 25 yaşındaki hemşire Mediha Curabaz'a, Adana Adli Tip Kurumu tarafından verilen 20 ağustos ve 2 eylül tarihli raporlarda işkence yapıldığı saptandı. Doktorlar Fatih Şen, Hamdi Karanfıl ve Ihsan Doğaner imzasını taşıyan raporlarda özetle şöyle denildi: "Sağ dirsek dış yüzünde ve sağ kol iç yüzünde yuzeysel ekimozlar ve sıynk yaralan, jinekolojik muayenesinde de kızlık zannın saat 6 hizasında eski süresi tıbben iyileşmiş yırtık saptanmıştır." Adli raporları • ANKARA (UBA) — Yargıtay Ceza Genel Kurulu, konunun uzmanı olan tabibin katılmadığı, Adli Tıp Kurumu thtisas Kurulu raporunun mahkemede kanıt olarak kullanılamayacağını açıkladı. Yargıtay Ceza Dairesi, bir yerel mahkemenin adli rapor doğrultusunda karar vennesini doğru bulmayarak konunun uzmanı tabibin katılmadığı adli tip kurumu ihtisas kurulu raporunun mahkeme kararında dayanak olarak değerlendirilemeyeceğini bildirdi. ABD'li binbaşı bıçaklandı • ANTALYA (Cumhuriyet Burosu) — Antalya açıklarında bulunan ABD'ye ait USS Forrestal uçak gemisi pilotu binbaşı Scot Edward, KBalekapısı'nda kimliği belirsiz kişilerce bıçaklandı. Dün gece saat 01.30 sıralannda meydana gelen olay sonunda çevreden gelenlerce binbaşı hastaneye götürülürken, sanıklar kaçtı. Emniyet yetkilileri, olayın yankesicüer tarafından yapılmış olabileceği kanısında olduklannı belirttiler. Binbaşı Edward, ifadesinde saldırganların cüzdanını almaya çalıştıklaruu ve karşı koyması üzerine bacağına av bıçağı saplayarak kaçtıklannı söyledi. Resmi Gazete reklam alacak • ANKARA — (Cumhuriyet Burosu) — Resmi Gazete, gunlük gazetelerle yanşa hazırlanıyor. Televizyona reklam verip, "ciddi kuruluşlar"dan reklam almaya hazırlanan Resmi Gazete, önümuzdeki yıl kâra geçmeyi hedefliyor. Birinci sınıf hamur kâğıttan kapak ile piyasaya çıkacak Resmi GazetCde yayımlanacak yasa, kararname, yönetmeük, uluslararası antlaşma ve sözleşmelere ilişkin kısa yorumlarrn yer alması da hedefleniyor. Bir süre önce piyasada satışına başlanan Resmi Gazete'de "çehre değişikliği"ne olanak sağlayacak yönetmelik değişikliği üzerinde çakşmalar sürüyor. Önümuzdeki günlerde son biçimi verilecek yeni yönetmelikle Resmi Gazete'nin "okunma alanı"nm genişletilmesi hedefleniyor. Bu konudaki çalışma, Başbakanhk Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü'nce yürütülüyor. Çalışma çerçevesinde, televizyona Resmi Gazete'ye ilişkin reklamlar verilecek. DÜZELTME • Gazetemlzin dünkü 4. sayfasmda yayımlanan Interstrateji araştırmasının sonuçlannın yer aldığı haberde şirketin şahibi Cumhurbaşkanı Özal'ın oğlu Ahmet özal'ın ortağı Yavuz Çizmeci olarak geçmiştir. Interstrateji Araştırma ve Planlama Ltd'nin sahibi Saim Oktar'dır. Oktar, şirketin marka tescilli olduğunu Yavuz Çizmeci'yle hiçbir ortaklık ilişkisi veya bağı bulunmadığını belirtti. Düzeltiriz. Türkiye ve çevre barajlan ile tercih kullanımı nedeniyle resmi açıklama gecikecek Sonuçlarııası1 hesaplanacak ANKARA (Cumhuriyet Bu- rosu) — 19. dönem miUetvekili genel seçim sonuçlannın, Türki- ye ve çevre barajlarının hesap- lanması, tercih kullanımı ve kontenjan milletvekülerinin sap- tanması gibi nedenlerle diğer se- çimlere oranla daha geç kesin- leşmesi bekleniyor. Genel seçim sonuçlan bir di- zi işlem sonucu ortaya çıkacak. GümrUk kapılannda kullamlan oylar yüzde 10 olan genel baraj ve yüzde 20-25 olan çevre baraj- larında etkili olacak. Bağımsız adayların seçilebilmesi için çev- re barajını aşmalan gerekiyor. Çevre barajı 43 seçim cevresin- de yüzde 20, seçim çevrelerinin 62'sinde ise yıizde 25 olacak. Se- çim sonunda 44 aday konten- jandan miUetvekili seçilecek. Gümrük kapılannda kullamlan oylar Gümrük kapılannda verilen oylar, Türkiye genelindeki baraj ve çevre barajlanna yansıtılacak. Buna göre gümrük kapılannda kullamlan toplam geçerli oy, Türkiye genelinde kullamlan toplam geçerli oyla birleştirile- rek Türkiye genelinde uygulana- cak yüzde 10'luk baraja esas oy sayısı belirlenecek. Pilot Zeki Balşoy'un uçağı boş bir alana düşürmesi faciayı önledi. (Fotograf: MEHMET AKA) Adana'da seçim kazasu Biripilot iki kişi öldü Propaganda uçağı çaküdı ANAP Seyhan adayı Burhan Sire'nin propagandası için akrobasi yapan uçak., Adana'nın Belediye Evleri bölgesinde yere çakıldı. Pilot Zeki Balsoy ile Halit Aslan parçalanarak öldü. ADANA (Comhuriyel Giiney tHeri Bttrosn) — Anavatan Par- tisi Seyhan 2. Bolge adayı Bur- han Şire'nin seçim propaganda çalışması için akrobasi uçuşu yapan uçak yere çakıldı. Pilot ve yardımcısı yaşamlannı yitir- diler. Görgü tanıklannın 'kahraman' diye tanımladıkla- rı pilotun uçağı yerleşim birimi içindeki boş bir alana düşürme- yi başarmasının can kaybının artmasını önlediği belirtildi. Seyhan 2. Bölge 4. sıra adayı eczacı Burhan Şire'nin adının yazıh olduğu büyük bir bez pan- kart taşıyan ve sabah saatlerin- den itibaren Adana üzerinde uçarak propaganda kâğıtları atan Toros Tanm tlaçlama Fir- ması'na ait akrobasi uçağı dün saat 10.15 sıralannda kentin Be- lediye Evleri kesiminde yere ça- kıldı. Kazada pilot Zeki Balsoy ile propaganda kâğıtlannı at- mak için uçağa binen Halit As- lan adli kişiler parçalanarak ya- şamlannı yitirdiler. Görgü tanıklan baü yönün-" den gelen uçağın ani bir manev- rayla yan yartığmı, çevredeki ev- lere çarpmasım beklerken son bir hareketle boş olan arsaya düştüğünü söylediler. Uçağm düştüğü yer yakının- daki bir inşaatta çalışan işçiler olayı şöyle anlattılar: "Uçak çok alçaktan uçuyor, bir taraftan da kâgıt atıyordu. Yan yatınca toparianamadı. Bu- nun üzerine iizerimize geldiğin- den biz kaçmaya başladık. Çev- rede oyun oynayan çocuklar da kaçıyordu. Uçak son bir kez ha- reket etti ve hemen önünde bu- Innan evlere çarpmadan önii- mözde yere düştn. Düştükten sonra bir kez patlama sesini duydnk. Yangın çıkmayınca içindekiler sağ nu diye gittiği- mizde cesetlere ait parçalann uçağın cevresine yayıldıgını gor- dük. Parçalann üzerini çimen- 3500konul!uk 100 YİJ.SITESİ -1 2000konutluk Belediyeevleri özel bıllen lısesı Ustgeçıtkoprusu to kâgıtlanyla kapattıktan son- ra polise baber verdik." Ote yandan PV-4 tipi uçağın sahibi olan Toros Tanm tlaçla- ma Firması yetkilileri uçağın teknik bir anzadan duşmüş ola- bileceğini söylediler. Firma yetkilileri, "Zeki Balsoy 1 yıl ABD'de pilotiuk yapnuştı. Çok zor dnrumlarda bile uçağı en azından olay yerinin yakuunda- ki yola indirebiiecek kadar tec- riibeliydi. Uçağa yön veren ko- lun sıİusmış olabileeegini tah- min ediyonız. Tecrübesini kul- lanarak uçağı yerleşim bölgesin- deki boş bir alana düşürerek can kaybının fazla olmasını önle- miş. Aslında o giın Zeki Bal- soy 'un yerine başka bir arkada- şımız uçacaktı, ama hastalanın- ca Zeki uçmak zorunda kaldı" dediler. Zeki Balşoy'un Istanbui Havayollan'nda da teknisyen olarak çalıştığı öğrenildi. Olayın duyulması üzerine Adana Valisi Recep Birsin özen ve Emniyet Müdürü Mete Altan bölgede incelemelerde bulundu- lar. Gümrük kapılannda kullam- lan toplam geçerli oy, daha son- ra Türkiye genelindeki toplam geçerli oya bölünecek. Seçim çevrelerinin toplam gecerli oyla- n, bu bölme sonucunda çıkan oranda arttınlarak her seçim çevresinin mületvekili sayısına göre uygulanacak yüzde 20-25'lik baraja esas oy sayısı belirlenecek. Bu işlemler sonunda aldıkla- n oylara göre hangi partinin Türkiye genelindeki yüzde 10'luk barajı aştıklan belirlene- cek. Yüzde 10 barajını aşan si- yasi partilerin daha sonra han- gi seçim cevrelerinde çevre bara- jını aştıklan saptanacak. Türki- ye ve çevre barajını aşabilen par- tilere miUetvekili dağılımı oy oranlanna göre olacak. Çevre barajını aşamayan bağımsız adaylar miUetvekili seçile- meyecek. Tulum Bir seçim çevresinde sadece bir partinin barajı aşması, diğer- lerinin aşamaması durumunda, barajı aşan parti, o çevreden çı- kacak nıuletvekilüginin tamamı- nı "tulum" çıkartacak. Birden çok partinin çevre ba- rajım aşması durumunda ise milletvekilleri barajı aşan parti- lere oy oranlannda dağmlacak. Bütün partilerin çevre barajını aşamadıklan seçim çevrelerüıde, siyasi partiler oy oranlanna gö- re o çevrenin çıkartacağı millet- vekillerini paylaşacaklar. Bütün partilerin çevre barajmı aşamadıgı, ancak o çevreden se- çime katılan bağımsız aday ve- ya adaylann barajı aşması duru- munda dahi, miUetvekili dağüı- mı bağımsız adaylardan başla- mak üzere partiler arasında pay- laştınlacak. Aday tercihi Bir miUetvekili adayının ter- cihle seçilebilmesi için öncelik- le listesine dahil olduğu parti- nin, o seçim çevresindeki toplam geçerli oylarının en yaz yüzde 15'i oranındaki sayıda tercih al- ması gerekiyor. Tercih barajının beUrlenmesinde o siyasi partiye gümrük kapılannda verilen oy- lar dikkate alınmayacak. Yüzde 15*lik tercih barajmı tek bir ada- yın aşması durumunda o aday, partisinin milletvekui aday liste- sinde birinci sıraya yerleşerek di- ğer adaylan sırayla aşağıya itecek. Birden çok adayın tercih ba- rajmı aşması durumunda ise bu adaylar aldıklan tercih sayıları- na göre sıralanıp liste başına yer- leşerek listedeki sıralamayı aşa- ğıya doğru kaydıracaklar. 44 kontejan adayı 20 Ekim'de yapılacak 19. dö- nem miUetvekili seçimi sonunda 44 aday da kontenjandan mıUet- vekili seçilecek. Kontenjandan birer miUetvekili çıkartacak se- çim çevreleri şöyle: Adana 1 ve 2, Ankara 1, 2, 3 ve 4, Antalya 1, Balıkesir 1, Bur- sa 1 ve 2, Diyarbakır 1, Erzurum 1, Gaziantep 1, Hatay 1, tçel 1, Istanbui 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8, lzmir 1, 2 ve 3, Kayseri 1, Koca- eü 1, Konya 1 ve 2, Manisa 1, Kahramanmaraş 1, Samsnn 1, Şanlıurfa 1, Zonguldak 1, Af- yon, Aydın, Denizli, Malarya, Ordn, Sakarya, Sıvas, Tokat, Trabzon. Milletvekillerinin beyaz eşyalanyenüenecek Lojmanlara 33.5 milyar ödenek Lojmanlardaki beyaz eşyaların değişirnini de göz önünde tutan Meclis yöneticileri, lojmanlar için ayrılan ödeneği dört kat arttırdı. Aday olamayan milletvekilleri, Meclis lojmanlannı boşaltmaya başladı. Lojmanların onarım çalışmalarına başlandı. 50 milletvekiline lojman verilmeyecek. ANKARA (Cumhuriyet Bii- rosu) — Seçimler sonucunda TBMM üyesi olacak mületvekU- lerini, gıcır gıcır lojmanlar bek- liyor. TBMM'nin 1992 bütçesin- de, Or-An'daki miUetvekili loj- manlan için ayrılan ödenek, dört kat arttınlarak 33 milyar 646 milyon liraya çıkanldı. Bu ödenekle, Iojmanlarda miUetve- kUlerinin kuUanımına aynlan beyaz eşyalar ve diğer demirbaş- lar yenilenecek. Meclis bütçesinden lojmanlar için 1991 yıünda aynlan ödene- ğin 8 milyar 502 milyon olma- sına karşın 1992 mali yıh butçe tasansında TBMM'nin toplam 134 milyar lira olan bütçesinin, yaklaşık dörtte biri lojmanlara aynldı. 18. dönem miUetvekiUe- rinin aynlmasından sonra sade- ce onanm ile boya-badana işle- ri yapılacak. Ancak özellikle mületvekülerinin kuUanımına verilen beyaz eşyaiann ömrünün beş yılda dolması öngörüldü- ğünden, bu eşyaiann tümü önü- muzdeki dönem yenilenecek. Bütçeden aynlan payın yıiksek olmasının nedeninin de bu yeni- leme zorunluluğundan kaynak- landığı kaydedildi. Meclis lojmanlanmn getirdi- ği mali yükten kurtulmak araa- cıyla ANAP Manisa MiUetvekili Menmet Yenişehirlioğlu'nun ge- tirdiği "lojmanlann bir devlet kuruluşuna sablması veya kira bedeli ile devredilmesi" önerisi konusunda MecUs Başkanlık Divanı karar verememişti. Bu konudaki karar, Meclis'in se- çimlerden sonra oluşacak yeni Başkanlık Divanı'na bırakılmış- tı. Bu nedenle yeni Başkanlık Divanı'nın ilk işlerinden biri, lojmanlann miUetvekiUerine ku- ra ile dağıtılıp dağuılmaması ko- nusunda olacak. Milletvekilleri, oturduklan dayalı-döşeli Ioj- manlarda, sadece elektrik, su, telefon ücretlerini ödüyorlar. Lojmanlann miUetvekülerine dağıtılma karan alınması duru- munda, 400 daire bulunduğu için 50 kadar milletvekiline loj- man verilemeyecek. Ancak An- kara'da evi bulunan ya da Mec- lis Başkaru ve bakan olanlara aynca lojman sağlandığı için ka- lanlara kira yardunı yapılabile- cek. Geçen dönem sadece Ada- na MiUetvekili Akgün Albayrak Ue Çonım Mületvekiü Nevzat Aksu'ya sağlık durumlan nede- niyle başka yerlerde oturdukla- n için 700 biner lira kira yardı- mı yapıhnıştı. TBMM Genel Sekreteri Ertan Cireli, miUetA«kiUerinin lojman- lan boşaltmaya başladıklanm beUrterek "Yeni milletvekilleri- nin, mazbatalannı almalanna kadar boşaltmama haklan var. Aynca yönetmelik uyannca iki aylık boşaltma süresi tanınıyor" dedi. Cireli, boşalan Iojmanlar- da onanm çalışmalan yapıldığı- m kaydetti. POLİTİKA GÜNLÜGÜ HİKMETÇETİNKAYA Içiniz Rahat mı, Oyunuzu Kullandınız mı?.. Gözlerinde pırıl pırıl bir aydınlık. Belli ki ilk kez oy kullan- manın heyecanını yaşıyorlardı... Giyinip çıktılar. Oylarını kullandılar. Artık içleri rahattı. Te- levizyonu açtılar. Gazetelerini okumaya başladılar... Şöyle bir düşündüm. On yıl önce biri 11, diğeri 12 yaşın- daydı. 12 Eylül geldiğinde henüz çocuktular. Bir gece yarısı evlerine polisler geldiğinde uykudaydılar. Polisler babaları- nı alıp götürdü... O yıl henüz 4 aylık olan küçük kardeşleri, şimdi 11 yaşın- daydı. Zaman su gibi akıp gidiyordu... Siz de bu sabah öteki pazarlardan daha erken uyandı- nız. Kahvaltınızı yaptınız, televizyonun düğmesini çevirdıniz. Sonra oyunuzu kullanmaya gittiniz. Oysa tatil günleri insan tembelleşir. Tüm haftanın yorgun- luğunu atmak için evin içinde salına salına dolaşır. Eğer, cu- martesi gecesi bir yerlerde biraz fazlaca dağıtmışsanız, o pazar günü üzerinizde bir miskinlik vardır. Öglene dek uyur- sunuz. Kalktığınızda kahvaltı yerine önce sade bir kahve ar- dından limonlu, tuzlu bir soda içersiniz. Siz bugün mutlu musunuz, gözlerinizin içi gülüyor mu? Yarın ödenecek senediniz var mı? Ev sahibi kırayı bu ay başı mı arttırıyor? Üniversıtede okuyan çocuğunuza her ay 500 bin iira gönderebiliyor musunuz? Gelin bunları bir kenara atın bugün. Gıdip oyunuzu kul- lantn, gece seçim sonuçlan açıklanmaya başlayana dek hiç- bir şeyi umursamayın... Yapabılir misiniz tüm bunları? Biz yapamadık. Tuttuk, eski gazete koleksiyonlannı karış- tırdık. Cumhuriyet'in 11 Hazıran 1973 tarihli sayısında birin- ci sayfada bir haber dikkatimizi çektı. —Boğaz Köprüsü _ ^ — _ _ _ _ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ k l o y o 1 ' s / z d e b u s a b a h ö t e k i okumaya pazarlardan daha TZau yoiiar yü- & ken uyandmız. rürlüğe girmesinden KahvaltiniZI sonra ilk para alma tat- *_,/_. „•_, ,^._., bikatı İstanbul Boğaz telOVIZyOnun Koprüsünde yapıia- düğmesini çevirdiniz. aJklama'yapTn Bay.n- Sonfö OyUPUZU dırhk Bakam Nurettin kullanmaya gittiniz. Ok, Paralı Yollar Kanu- — * * nu'nun ilk tatbikatının Boğaz Köprüsü'nde gerçekleştirileceğini bildirmiştir. Bu ara- da paralı otoyollar İstanbul-Edirne istikametinde başlatıla- Ceiktır. İstanbul-İzmit arasında birinci kesimi tamamlanan yol Yarımca'ya kadar uzatılacaktır..." Haberde İzmit-Yarımca ücretli otoyolunun Izmit-Gebze bağlantısının dört yılda biteceği belırtiliyor... Bir başka haber dikkatimizi çekiyor. Tarih 13 Haziran 1973... —Mahkûm yaşamı insan onuru ile bağdaşacak. Türkiye^ nın de dahil olduğu Avrupa Konseyı, mahkûmlann daha iyi yaşaması için karar aldı. Konsey Bakanlar Komıtesi, mah- kümlara zincir vurulmasına kesinlikle karşı olduğunu açık- ladı. Hücrelerin ışık ve temiz hava alacak şekilde inşa edil- mesı öneriliyor... Yıl 1973 ve bugün 21 Ekim 1991 Pazar. Tam 18 yıl önce Cumhuriyet'te yayımlanmış bu haber... 14 Haziran 1973 Perşembe. Cumhuriyet manşetinde iki haber dikkati çekiyor: Birincisi şöyle: —Maliye Bakanlığı rapor hazırladı. Ryatlar 1973 yılında en az yüzde 16 artacak... Öteki: ; —Suphi Karaman işkence ıddialarını senatoya getirdi.'.) Attta tek sütun bir başka haber: —Evini pansiyon veren, şahıs başına 100 lira alacak... Her neyse! Sahi sormayı unuttuk: —Siz bugün hangi partiye oy kullandınız? Eğer, sandığa gitmediyseniz 50 bin lira para cezası var, aklınızda olsun... Seçimtorbalarını mahkûmlar clikti ANKARA (AA) — Seçim- de, oylann tasniften sonra ko- nulacağı torbaları mahkûmlar dikti. Mahkûmlann diktiği 40 bin torbadan 220 mUyon lira gelir sağlandı. Bu arada, YSK 30 müyona yalan seçmenin 111 bin sandıkta kullanacağı oy pu- sulalannı seçim çe\Telerine gö- re düzenleme işi için Türk Ta- rih Kurumu Matbaası'na 7.5 milyar lira ödemede bu- lunacak. Türk Tarih Kurumu matba- alan erken seçim karannın alındığı tarihten itibaren bütün işleri bırakarak birleşik oy pu- sulası ve seçim için gerekü ev- rakın baskı işleriyle uğraştı. Bu hizmetler karşüığında Türk Ta- rih Kurumu'na yaklaşık 7.5 nülyar Ura ödemede bulunula- cağı belirtildi. Seçim için gerekli bütün ev- raklann kâğıtlan Devlet Mal- zeme Ofisi aracılığıyla SEKA'- dan temin edUirken, oylann tasniften sonra konulacağı se- çim torbalan, Ankara Yanaçık Cezaevi'nde mahkûmlar tara- fından dikildi. 111 bini aşkm sandıktan çıkacak oylan muha- faza etmek üzere 40 bin adet seçim torbası diken mahkûm- lar, cezaevine yaklaşık 220 mü- yon lira kazandırdılar. Bu arada, il ve Uçe seçim ku- rullarınca mevcut sandıklar onarılıp, az miktarda da olsa, yeni sandık yaptırılarak hazır duruma getirildi. Seçim günü tercihte kullanılacak "evet" mühürleri ve diğer malzemeler de hazırlandı. Ote yandan bütün kamu ku- rum ve kuruluşlanmn her tür- lü imkânlan seçimin huzur ve güven içerisinde yapılması için seferber edildi. GUvenlik açısından hassas bölge Güneydoğu'da kamu ku- rum ve kuruluşlannın ulaşım imkânları tamamıyla güvenlik güçlerine tahsis edildi. Pazar akşamı seçim sonuçla- nnın Uçe seçim kumUannca il seçim kurullanna, il seçim ku- ruUannca da YSK'ya ulaştınl- masında PTT'nin faks, teleks ve diğer haberleşme imkânlan seferber edilecek. PTT'nin er- ken genel seçim karannın he- men ardından YSK'nın bina-' sında kurduğu gecici PTT mer- • kezi de seçim sonuçlan için te-' lekslerle takviye edUdi. < YSK, seçim sonuçlannın be-< lirlenmesinde, eUnde mevcut 46'' veri-giriş sisteminden yararla- nacak. Seçim sonuçlannın il se-' çim kuruUannca bildirilmesin-' den sonra YSK, bu sonuçlara gümrük kapılannda kullamlan- oylan yansıtıp, Türkiye gene-< ünde yüzde 10 barajını aşan si- yasi partileri beürleyecek ve se-^ çim çevrelerinin gümrük kapı-î lanndaki oylarla yükselecek. insan gücü ağırhklı seçim kampanyalan, yerinisermaye ağırhkh kampanyalam bunktı ; ABD'de adaylar gazoz, deterjan gibi halka sunuluyori YILDIZ YAĞCI WASHIGTON — Elektronik seçim kam- panyalarının anavatanı Amerika'da sağcı Cumhuriyetçi Parti'nin, son yülardaki başkan- lık seçimlerini kazanmasmda en önemli etken- lerden biri olarak modern seçim teknolojisi- ni liberal Demokrat Parti'den daha etkin bir şekilde kullanabilmesi gösteriliyor. Ünlü Fransız siyasal bilimcisi Maurice Du- verger "Sol partiler, sag partilerden daha ör- gütlüdür, çiinkü solun, sagdan daha fazla ör- giitlenmeye ihtiyacı vardır" demişti. Avrupa ve Amerikan politika tarihine bakıldığında bu ifadenin pratikte de yakın zamanlara kadar doğruluğunu koruduğu göriilür. Ancak son otuz yılda, Uetişim teknolojisindeki gelişme- ler, kitlesel örgütlenmeyi, binlerce örgüt üye- sinin ortak çabasma bağımlı olmaktan çıka- np, bir gnıp halkla ihşkUer uzmanının yönet- tiği elektronik medya kampanyalanna dönuş- türdü. İnsan gücü ağırhklı geleneksel seçim kam- panyalarından, sermaye ağırhklı kampanya- lara geçiş siyasal gruplar arasmdaki güç den- gesini sağın lehine bozdu. Eskiden sol parti- lerin insan gücü yoğunluklu örgütsel taktik- leri ve sayısal üstünlükleri, sağ partilerin ku- rumsal ve parasal üstünlüklerini bir miktar dengeliyordu. Sermaye ağırhklı yeni teknik- ler, sağ partilere, parasal üstünlüklerini en et- kin şekilde kullanma imkânı verdi. Parasal maliyeti çok yüksek çağdaş seçim kampanyalannda birbirini tamamlayan baş- hca beş yöntem kullanılıyor: Anketler: Genellikle kampanya stratejilerini saptamak amacıyla yapılıyor. Adaylar, bn an- ketleri seçim kampanyalannda ağırlık verecek- leri sorunları beiiriemek, politikalannın za- yıf veya gtiçlii yanlannı saptamak, seçmenle- rin kampanya>B tepkisini ölçmek ve zaman za- man da seçmenlerin dikkatini önemli mese- lelerden daha önemsiz meselelere kanalize et- me amacıyla kullanıyor. Elektronik medya: Çağdaş siyasal kampan- yaların can damarı haline gelen 15-30 saniye- lik reklamlar ve diğer medya teknikleri aday- lan tanıtma, olumlu imaj yaratma, rakibin gü- venüebiürUğİni çürütme amacıyla kullanılıyor. Adaylar, ayrıca televizyon haberlerinde yer alabümek için sürekli haber değeri olabüecek eylemler yaratıyorlar. Telefon bankalan: Çok etkin olan bir baş- ka kampanya yöntemi de telefon bankalan. Partilerde genellikle gönüllü çalışanlar binler- ce seçmene telefon edip, baskan adayının on- ceden banda alınnuş mesajıru dinletiyorlar. Bu yöntem daha çok, "kararsız" oylan etkilemek için kullanılıyor. Başkan adaviarının seçmen- lere şahsen telefon ettikleri de oluyor. Örne- gin 1980 seçimlerinde Başkan Carter'ın her ge- ce kritik bolgderden 20-40 seçmeni aradığı bi- liniyor. Direkt yazışma: Bu yöntemde hem seçmenle direkt bir iletişim kurma hem de kampanya için para toplama amacı güduluyor. EUerindeki parasal kaynaklardan dolayı sağ Cumhuriyetçi Parti'nin bütün bu sözünü et- tiğimiz seçim kampanyası yöntemlerinden ya- rarlanma ve sonuç olarak kamuoyunu kendi ideolojUeri doğrultusunda etkileme imkânı daha fazla. Örneğin 1972 seçimlerinde Geor- ge Mc Govern'in harcadığı 30 milyon dolara karşılık, Richard Mxon 61 milyon dolar har- camıştı. En büyuk fark ise 1980 başkanlık se- çimlerinde görülüyor. Jimmy Carter'ın tüm kampanya harcamalan 35 müyon dolar iken, Ronald Reagan 170 milyon dolar harcadı. Sağcı gruplann kendi adaylan için topladık- ları paralar, UberaUerin topladıklan paralann 5-6 katını oluşturuyor. Sonuç olarak elektronik seçim kampanya- lannda başkan ve başbakan adaylan, fikirler ve ideolojiler, sabun, gazoz, deterjan, buzdo- labı gibi tüketiciye sunuluyor.