Katalog

7 OCAK 1991 EKONOMİ CUMHURÎYET/13 Ham petrol baglantılan • ANKARA (AA) — 1991 yılı ihtiyacı oian ham petrolün tümü için bağlantı yapıldı. Tüpraş'ın 16 milyon tonluk petrol için bağlantı yaptığı, anlaşma sağlandığı takdirde İran'dan da petrol alınabileceği oğrenildi. 1991 yıh bağlantılarma göre Suudi Arabistan'dan 7.5 milyon, Libya'dan 3 müyon, Abu Dabi'den de 2.5 milyon ton ham petrol alınacak. Cezayir, Sovyetler Birliği ve Çin Halk Cumhuriyeti'nden de birer milyon ton ham petrol alınması için anlaşma sağlandı. Tanm Haftası • ANKARA (UBA) — TMMOB Ziraat Mühendısleri Odası Başkanı Mahir Gürbüz, Tanm Haftası 91'in bugünden itibaren başlayacağmı ve Türkiye'de tarımsal öğretimin 145. yıldönümü dolayısıyla Ankara'da düzenlenen ''1980-1990 Türkiye Tarımı Sempozyumu"nda, Türk tarımınm bütiin yönleriyle tanışılacağını söyledi. Sempozyuma SHP Genel Başkanı Erdal İnönü ve DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel de katılacak. Izmir'de ekmek • İZMtR (AA) — izmir Fırıncılar Derneği Başkanı Necdet Durmuş, başta buğday olmak üzere 31 kalem girdiye yapılan zamlann ekmek zamrmnı zorunlu hale getirdiğini belirterek 400 gramı 700 liradan satılan ekmeğin 340 grama düşürülmesi konusunda belediyeye öneri götüreceklerini kaydetti. TeksiFin grev kararı • tş-Sendika Servisi — Teksif Sendikası, Türkiye Tekstil Işverenleri Sendikası ile sürdürdüğu toplusözleşme görüşmelerinin uyuşmazhkla sonuçlanmasının ardından aldığı grev kararlarını bugün toplam 100 bin işçinin çahştığı 174 işyerine asıyor. Teksif Genel Başkanı Şevket Yılmaz, grevlerin ileride belirlenecek bir tarihten itibaren 30'ar bin kişilik gruplar halinde, kademeli olarak başlatılacağını bildirdi. Polly Peck alacaklılan • LONDRA (AA) tngiliz basınında yer alan haberlere göre Alacaklı Bankalar Komitesi, bu hafta Polly Peck'in yönetimini geçen ekimde devralan üç kayyıtn ilc grubun yeniden yapılandırılması konusundaki ilerlemeleri değerlendirecek. Toplantı ile ilgili talebin alacaklı bankalardan gelmesi, daha önce kayyımlara mart ayına kadar tanınan sürenin beklenmeyeceği şeklinde yorumiara yol açtı. Müteahhide verei kıskacı İstanbul Defterdarı Zekeriya Temizel, geliştirdiği özel bir yöntemle yap-satçı müteahhitlerin peşine düşerek vergi kaçaklarını önlemeye çalışıyor. Bayındırhk Bakanhğı ile işbirliği yapılarak inşaatlann maliyetleri ve değerleri saptanıp malzeme faturalan ve satıştan ödenen vergiler kontrol ediliyor. inşaatta yapılacağını ğı'ndaki ekip söz konusu inşaa- ESİN SUNGUR Maliye, müteahhitleri kıskaca alıyor. İstanbul Defterdarı geliş- tirdiği özel bir denetim yönte- miyle yap-satçı müteahhitlerin peşine düşerek vergi kaçakları- nı önlemeye çalışıyor. Faturasız mal alışverişinin çok büyük miktarlara ulaştığı müte- ahhitlik hizmetlerinde deneti- min "her inşaata bir adam dikerek" sağlanamayacağını be- lirten İstanbul Defterdan Zeke- riya Temizel, yaklaşık bir aydır uyguladıkları özel bir denetim yöntemiyle KDV ve Gelir Vergi- si kaçakçılarıru yakalayacaklan- nı bildirdi. "Denetime veni baş- ladığımız halde inanılmaz so- nuçlar cıkü" diyen Temizel, "Müteahhitlerin verdiği bilgile- re inanmak gerekirse bazı bina- lar tek bir peneere olmadan ya- püıyor. Ya da 20 katlı apartman- lar bir kamyon çimentoyla di- kiliyor" diye konuştu. Temizel, Bayındırhk ve İskân Bakanhğı ile koordineli yürütülen özel de- netimin 1991 yılında 10 bin do- layında söyledi. KDV ve Gelir Vergisi ka- çaklarını yakalamak için iki aşa- malı olarak uygulanan özel de- netim yönteminin esasını, ince- lemeye ahnan inşaatın maliyet- lerinin Maliye ve Bayındırhk Ba- kanlığı'nca hesaplanarak müte- ahhit beyanlarıyla kıyaslanma- sı oluşturuyor. İstanbul Defterdarı Zekeriya Temizel, bilgisayar destekli ola- rak yürütülen yeni denetim yön- temini şöyle anlattı: "tlk aşamada Bayındırhk Ba- kanhğı, müteahhitlerden istenen proje bilgilerine dayanarak inşa- atın tipine göre kullanılması ge- reken malzemeleri ve miktarla- nnı hesaplıyor. Hazırlanan bu listelere göre müteahhitten aldıgı malzemelerin faturalarını gös- termesini istiyoruz. Fatura gös- teremeıse Vergi Usul Yasası'nın 338'inci maddesi uyannca işlem yapıp faturasız malzeme\e denk düşen KDV'yi cezalı olarak alı- yoruz. Denetimin ikinci aşama- sında da Bayındırlık Bakanlı- tıo değerini hesapuyor. Bulunan deger ile müteahhiıin satış ra- kamlannı kıyaslayıp, anıdaki fark için cezasıyla birlikte Gelir Vergisi tahakkuk etliriyoruz." Atakoyt Suadiye, Ulus ve Ye- şilköy'de bir grup müteahhidi incelemeye aldıklarını bildiren İstanbul Defterdarı Temizel, başlangıçta çok az sayıda müte- ahhidi inceleyebildiklerini belir- terek denetleme yöntemini yet- kinleştirdikçe daha çok sayıda inceleme yapacaklarını söyledi. Bayındırhk ve İskân Bakanlı- ğı'nda denetimler için mühen- dislerden oluşan özel bir ekip kurulduğunu anlatan Temizel, proje bazında hesaplama yapıl- masının çok zaman aldığım, ye- ni hazırladıkları bir bilgisayar programıyla daha hızlı çahşıla- cağını belirtti. Buna göre Bayın- dırhk Bakanlığı'ndan alınacak temel bilgiler bilgisayara yükle- nerek inşaatın özelliklerine gö- re otomatik hesaplama ya- pılacak. Otomobil ithalatı ucuzladı2000 cc'ye kadar olan otolarda yüzde 41 civarında olan koruma oranı yüzde 39'a indirildi. 2000 cc'nin üzerindeki otomobillerin fonu ise yarım puan arttırıldı. ANKARA (ANKA) — Otomobil itha- latı bir kez daha ucuzlatıldı. Bakanlar Ku- rulu, otomobil ithalatında gümrük vergi- sini yüzde 10'dan yüzde 6'ya düşurdü, fo- nu ise 3 puan arttırdı. Bu değişiklikle 2000 cc'ye kadar olan otomobillerde yüzde 41 düzeyinde bulunan koruma oranının yuz- de 39'a inmesi sağlandı. Bakanlar Kurulu'nun Resmi Gazete'de yayımlanan kararlarına göre 2000 cc'nin Üzerindeki otomobillerin fonu ise 0.5 pu- an yukseltildi. Tek katlı otobüs ithalinde alınan fonu yüzde 40'tan yüzde 35'e indi- ren Bakanlar Kurulu, çift katlı otobüs it- halinde yüzde 5 olan fonu ise yüzde 10'a yükseltti. Ancak büyükşehir belediyeleri- nin otobüs ithalinden fon alınmayacak. Bakanlar Kurulu kararıyla ilgili olarak Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'ndan yapılan açıklamada, kımya sanayiinin hammadde niteliğindeki baa maddelerinin gümrük vergileri muafa çekilerek sanayi- inin ucuz hammadde sağlamasına olanak tanındığı belirtildi. Açıklamada, bazı bo- ru çeşitleriyle bakır ithalinde alınan gum- rük vergisi ve fonlarda yerli üretimi teşvik için yükseltmeler yapıldığı otomotivle bir- likte otomotiv yan sanayiinin bazı ürün- lerinde vergi ve fonlarda indirime gidildi- ği kaydedildi. Müteahhitlerin yurtdtşındaki makinelerinin geçici ithali de izne ve temi- nata bağlandı. Hazine'nin açıklanmasına göre yerli üre- timi teşvik amacıyla kasaplık canlı hayvan- lar ile et, şeker ve süttozu ithalatında ah- nan fonlar da yukseltildi. Bakanlar Kurulu, Kuveyt'ten işgal yü- zünden ayrılmak zorunda kalan Türk iş- çileri ve serbest meslek sahipleri ile kamu görevlileri lehine düzenlemeye gitti. Bu du- rumda bulunanlara Kuveyt'te 7 Ağustos 1990 tarihine kadar adlarına kayıth bulu- nan otomobillerini gümrük vergisi, resim ve harçları ile Toplu Konut Fonu, destek- leme ve fiyat istikrar fonu ve bedelsiz it- halatta alınan primlerden muaf olarak yur- da getirmek olanağı sağlandı. Bulgaristan'dan zorunlu göçe tabi tutu- lanlara tanınan ithalat kolaylığı ise kaldı- rıldı. Şu anda defterdarhkta 12 ki- şilik bir ekibin müteahhit dene- timleriyle ilgilendiğini söyleyen Temizel, işin yoğunluğu arttık- ça eleman sayısırun lOO'e çıka- rılacağını bildirdi. Defterdarın verdiği bilgiye göre denetime alı- nacak müttahhitler, inşaatlan için iskân ruhsatım almış ve KDV ödemesine başlamış olan mükellefler arasından seçiliyor. İstanbul Defterdarlığı'nın müteahhitlere karşı başlattığı denetim atağı konusunda müte- ahhitler faaliyet konulanna gö- re farklı tepki gösterdiler. Türkiye Müteahhitler Birliği Genel Sekreteri Yılmaz Giirer, Türkiye'de odalara kayıth 30 bin dolayında müteahhit olduğunu, ancak bunların 15 bin kadannın faal olarak çahştığını belirterek birlik üyelerinin sayısımn ise 85 olduğunu söyledi. Gürer şöyle konuştu: "Bizim iiyelerimiz büyük top- lu konut projdcri ya da allyapı inşaatlan yapan müteahhitlik firmalanndan oluşuyor. Bu fir- maların inşaat işlerinden vergi kaçırmalan maddi olarak im- kânsız. Bu bakımdan maliyenin vergi denetimlerinden bir korku- muz olmadıgı gibi vergi gelirle- rinin arttırılması ve piyasadaki başı bozuklugu onlenmesi açı- sından olumlu bulujoruz." Tüm İnşaat Müteahhitleri Sendikası (TİMSE) Başkanı Sa- mi San ise maliyenin teorik ra- kamlara hesaplama yapıp vergi almasının bazı haksızlıklara ne- den olabileceğini savunarak pro- je bazında doğnı hesaplama ya- pabilmek için en az 5-6 ay süre gerektiğini, yoğun denetimlerde maliyenin bu sureyi kullanma- masından endişe ettiklerini söy- ledi. San, "Eğer proje bazında inceleme yapmayacaklarsa vaz- geçsinler. Ciddi araştıracaklarsa da bunun altından zalen kalka- madar. Bana göre bu projenin başansı konusunda defterdar çok iyimser" diye konuştu. "Lüks" endtistrisine kriz tehdidiEkonomi Servisi — Körfez krizi ve ge- lişmiş ülkelerdeki durgunluk süreci, "lüks" endüstrisini tehdit ediyor. Bu ko- nuda dünyarun lideri olan Fransa'da kâr- lar düşerken, bir yandan da Japonya ve ltalya'dan kaynaklanan rekabet, Uretici- leri endişelendiriyor. Körfez kirizinin "haute coature", lüks hazır giyün, kozmetik, şampanya ve konyak, kuyumculuk vb. gibi lüks en- düstrileri üzerindeki en önemli etkisi, Ortadoğu pazarının daralması oldu. Fransızlar, krizden sonra Brunei Sulta- nı dışında hiçbir Doğulu prensin, eskisi kadar gösterişli bir biçimde para harca- mamasından yakınıyor. öte yandan, durgunluk ABD pazan- nın da daralmasına yol açtı. New York- taki butikler bile 1990 yazınm sonunda indirim yapmaya başladılar. Saint Lau- rent'ın Kanada'da piyasaya sürdüğü Campeau parfümü, 200 bin dolarlık rek- lam harcamasına karşın tutunamadı. Fransa'da büyük lüks endüstrisi şirket- lerinin birleşmesi de pek olumlu sonuç vermedi. Bir "çanta-konyak-şampanya" birleşmesi olarak nitelenebilecek Louis Vuitton-Moet Hennessy-Pommery Lan- son evliliği, üç ayaklı bu yeni dev şirke- tin hisse senetlerinde umulan yükselmeyi sağlayamadı. öte yandan, Japon Yeni'nin 1990 yıh içinde yüzde 20 oranında değer yitirme- si, Uzakdoğu'dan gelen bu müşteri po- tansiyelinin de etkisini yitirmesine yol aç- tı. Fransa'da 70 lüks ürün imalatçısı şir- keti bünyesinde toplayan Colbert Komi- tesi, piyasa araştırmasında uzman örfez krizinin "lüks endüstrisi" üzerindeki en büyük etkisi, Ortadoğu pazarının daralması oldu.Fransızlar, krizden sonra hiçbir Doğulu prensin, eskisi kadar para harcamama- smdan yakımyorlar. McKinsey şirketine dünya piyasası ile il- gili bir rapor hazırlanması için sipariş verdi. Raporun sonuçları, Fransa için pek umut verici değildi. 1975'te Fransa, dünya lüks piyasasının yüzde 75'ine ege- menken bu oran 1989'da yüzde 50'ye düşmüştü. Buna karşılık İtalyanlar bu alanda faaliyetlerini arttırmışlardı. 1985 ile 1989 arasında İtalyan lüks giyim sa- nayii yılda ortalama yüzde 12 oranında büyüme gerçekleştirirken bu rakam Frajısa için yüzde 10, Japonya ve ABD için yüzde 6, İngiltere için yüzde 5, Al- manya için yüzde 4 olarak gerçekleşmiş- ti. Ferre, Versace, Gueci, Armani, Valea- tino gibi Unlü markalar sayesinde bütün dünyada adını duyuran ttalyan lüks en- düstrisi, Fransızlann Yves S«int Laurent, Christian Dior, Chanel, Givenchy gibi sarsılmaz şampiyonlann önüne güçlü ra- kipler olarak çıktılar. Kuyumculukta da Fransızlara fark atan İtalyanlar Bulgari ve Bucbehıtti gibi isimlerle ünlerini pe- kiştirdiler. Lüks endüstrisinin bir diğer önemli sonınu da reklam harcamalannın gide- rek astronomik rakamlara ulaşması. Dünya piyasasına yeni bir parfüm sun- mak için artık 40-50 milyon dolar gibi bir rakamı gözden eıkartmak gerekiyor. Fransa Parfümeri Federasyonu Başkanı Michel Mosser, seksenli yıllarda reklam harcamalarında gerçek bir enflasyon ya- şandığını belirtiyor. 1970 ile 1980 arasın- da yeni bir ürünü ABD'de piyasaya sür- mek için yapılması gereken harcamala- nn tam 50 kat artması, endüstrinin ya- şadığı sorunların boyutunu gösteriyor. Durgunluğun lüks üzerindeki bir di- ğer önemli etkisi de bu sektöre yapılan yatınmların miktannın çok yüksek, bu- na karşılık, kârın ise çok uzun vadeli ol- ması. Orneğin Chanel'in yeni parfümü Egoiste'in başanh olup olmadığının an- laşılması için on yıl beklenmesi gerekti- ği belirtiliyor. Durgunluk koşullarında da hiçbir fmansörün böyle bir alana ya- tınm yapmayacağı kesin. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Güneş Taner ve Enflasyon Devlet Bakanı Sayın Güneş Taner'in istifası tahmin ettiğim gibi tam bir komediye dönüştü ve kendilerinin bakanlık kol- tuğunu korumalanyta sonuçlandı. Sayın Bakan'ın ölçü ola- rak kabul ettiği DİE'nin toptan eşya fiyatları endeksine göre 1990 yılı yılbaşı-yılsonu, 12 aylık fiyat artışı Sayın Taner'in ilan ettiği ilk hedefin yaklaşık 20 puan, daha sonraki hedefintn ise 10 puan üzerinde gerçekleşti. Bunu "büyük başan" ola- rak ilan eden Sayın Bakan, herhalde istifasının kabul edil- meyeceğine dair bütün güvenceleri aldıktan sonra çifter çif- ter basın toplantıları düzenleyerek istifa etti. En başta kimin çıkannı koruduğunu pek çok kimsenin bildlği bir dernek, Sa- yın Bakan'ın görevde kalması için göstermelik "gitme, kal" kampanyalan açtı. Türkiye'nin gündemini bir anda değiştiren işçi eylemleri nedeniyle hak ettiği(!) ılgiyi göremeyen bu komedi, Sayın Ta- ner'in istifa ettiği günün akşamı TrTT ekranına çıkarak göre- ve canla başla devam edeceğıni ve enflasyonu bu kez de yüz- de 30'un altına indireceğini vaat etmesiyle noktalandı. Ben bütün bunları ucuz birer "show" olarak gördüğüm ve ciddiyet dışı bulduğum için eleştiriyorum ve eleştirmeye de- vam edeceğim. Ne yazık ki Türkiye'de bir insanı eleştırdiği- niz zaman, nedenini olanca açıklığıyla ortaya koysanız bile, hemen şu soru akla geliyor: Bu yazar neden taktı bu insa- na, ona neden cephe aldı, neden sevmiyor onu? Pakdemirli He Taner'in söz düeltosu devam ediyor Tanen""Enflasyon yüzde 30 olmazsa kellemi veririm" Ihracat'ta $500 Milyon Puvannı Aşan İlk ve Tek Türk DışTicaret Şirketi Müşterilerimizin isteklerini saptamak, Tecrübe, ilişki ve imkanlarımızı yerinde ve zamanında kullanmak. İşte Başanmızın Sıın. $540 Milyon $502 Milyon Yaygın Pazarlama. Deneyimli kadro ve yurtdışı büroları. Geniş Finansman. Yurtiçi, yurtdışı kaynakları ile müşteri ve üretici finansmanı. Tüm Diğer Hizmetler. Tatbikat, Yükleme, Nakliye, Sigorta. ve _ Çeşitli İthalat hizmet ve imkanları ile hizmetinizdeyiz. Tercüman, 23.3.1990 Benim, kendimi bildiğim kadar, hiç böyle bir derdim, so- runum yok. Doğruluğuna ınandığım davranış bıçimleri, etik ölçüleri, politikacılık kr'rterleri var. Bunlar çiğnendiğinde bu- nu sergilemeyi görev sayıyorum ve tonlarca vaktimi harca- yarak kupür arşıvlen tutuyorum bunu yapabılmek için. Bir po- litikacının kendi söylediği sözün, yaptığı vaadin yeri gelince kendisine hatırlatılmasının gerekli ve yararlı olduğunu düşü- nüyorum. Sayın Güneş Taner'i de bu çerçevede eleştirdim ve istifa- sının gerçek bir istifa olmayacağını on gün önce yazdım. An- cak bu, Sayın Taner'e cephe aldığım ve her yaptığını karala- maya kararlı olduğum aniamına gelmiyor Orneğin Sayın Ta- ner'in enflasyonla mücadele konusunda gösterdiği duyarlt- lığı ve destek verdiği bazı politikalan, takdir ediyorum. Ben de inanıyorum ki: • Türk Liras''nın sorumsuzca devalûasyonuna son veril- meseydi, • İthalat, fonlar ve gümrükler düşürüterek ucuzlatılmasaydı, • Konvertibiliteye geçilerek Türkiye'nin dış kaynak kulla- nımı kolaylaştırılmasaydı, • Borsanın gelişimiyle sanayi kesimine yeni finansman ola- nakları yaratılmasaydı, • Dış borçlanmanın ve borsanın altematif haline gelmesi' sonucunda içeride kredi faizleri bir miktar düşmeseydi, • Bol ve ucuz ithalata ek olarak içeride sınai üretim, tüke- tici kredileriyle ve canlandırılan iç ta'eple özendirilmeseydi, • KİT zamları sınırlı tutulmasaydı, • Bir para programı yapılıp buna uyulmasaydı, Türkiye'de 1990 yılı enflasyonu bugün varılan noktanın çok üstünde olur- du. Bu polıtika demetıne en büyük politik desteği verenler- den birinin Sayın Güneş Taner olduğunu da biliyorum ve uy- gulama yöntemleriyte üslubunu çoğu kez beğenrnemekle bir- likte, bu noktada Güneş Taner'in hakkını Güneş Taner'e ver- mek istiyorum. Eğer burada bir başan söz konusuysa Sayın Taner'in bunda önemli payı olduğunu kabul etmek gerekiyor. Ancak acaba nasıl bir başan söz konusu burada? Bir kere bu "başarı"yı sağlayan önlemlerin gerçek bede- lini, bu yıla bir enflasyon mirası bırakıp bırakmadığını gö- reçeğiz. İkincisi en iyimser bir yaklaşımla burada yarım bir başan söz konusu. Çünkü Türkiye'de enflasyon hâlâ yüzde 60 dü- zeyinde. (Kimse kusura bakmasın, dünyada enflasyon tüke- tici fiyatlarıyla ölçülüyor). Körfez krizinin, yıhn ikinci yarısında enflasyonun bir mik- tar yükselmesinde payı oldu kuşkusuz, ama bu da sonucu değiştirmiyor. Bu kriz olmasaydı da Türkiye'de 1990 enflas- yonu yüzde 50nin attındaolmayacaktı. Hem de nasıl bir yı- lın sonunda? Yukanda sıraladığım (ve Sa- yın Taner'in başan hanesine kaydedilebilecek) bütün ön- lemlenn almdığı, üstelik tanm- dakı üretim patlamasının ve ih- racattaki reel duraklamanın iç piyasaya mal arzını azami dü- zeye çıkardığı bir yılın sonun- da enflasyon gene yüzde 50'nin altında olmayacaktı. O halde bu önlemlerde eksik olan önemli halkalar vardı. Bu nalkalar tamamlanmadığı süre- :e de başannın yarım bir başa- rı olarak kalması kaçınılmazdı. Neydi bu eksik halkalar? Kamu açıklan kapalıla- mamıştı. KİT açıklan dev boyutlara çıkmıştı. Bazı sektörlerin aşırı kar marjlarıyla çalışmalan önlene- memişti. Ve inandırıcı olunamamıştı. Enflasyonun yüzde 30'lu ra- kamlara ineceğine kimse inan- mamış, yüzde 50-60 gibi ra- kamlar herkese daha inandırı- cı görünmüştü. $492 Milyon 1988 1989 1990 RAM Dış Ticaret A.Ş. Büyükdere Cad. Na 101 80310 Mecidiyekcıy, İstanbul Tel (90-1) 175 18 00 Fax: (90-1) 166 06 80 Telex: 30140 Rdt ve 30146 Rkd Kapsamlı bir vergi reformuy- la kamu gelırleri daha fazla art- tmlmadıkça, KİT'ler zamlaria değil verimlilik artışlanyla ayak- ta durur hale getinlmedikçe, aşırı kâr marjları önlenemedik- çe ve kısa vadede belki de en önemlisi, gerçekçi enflasyon hedefleri konmadıkça, yarım başannın tam basarıya dönme- sı olanaksız bence. Sayın Ta- ner daha şimdiden, "1991'de enflasyonu yüzde 30un altına indireceğim" diyerek bu alan- da ilk yanlış adımı atmış bulu- nuyor. Dediğini yapsın, kendisini ilk kutlayanlar arasında olacağım. Başarılar Sayın Güneş Taner.