Katalog

6 AĞUSTOS 1990 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/3 JaruzeLski'ye istifa baskısı • VARŞOVA (AA) — Dayanışma Sendikası lideri Lech WaJesa yanlısı Merkezci BirHk Partisi'nin Lideri Jaroslaw Kaczynski, Devlet Başkanı Wojciech Jaruzelski'nin birkaç hafta içinde istifa etmesi gerektiğini söyledi. Kaczynski, önceki gün parti binasında düzenlediği basın toplantısında, Jaruzelski'nin istifası halinde yeni devlet başkanının halk veya parlamento tarafından seçilebileceğini belirterek, partisinin, anayasanın, devlet başkanının halk tarafından seçilebilmesine olanak verecek şekilde değiştirilmesini destekleyeceğini bildirdi. Filipinler'de darbe söylentisi • MANILA (AA) — Filipinler'de, gizli servisin, Devlet Başkanı Corazon Aquino'yu devirmeyi amaçlayan yeni bir darbe hazıruğı olduğunu açıklaması üzerine, tüm askeri birliklerin alarm durumuna geçirildiği bildirildi. Askeri sözcü Yarbay Cresencio Maralit, dün gazetecilere yaptığı açıklamada, muhalif askerler tarafından devlet başkanına karşı bir darbe düzenleneceği yolundaki dogrulanamayan haberler üzerine, polis kuvvetleri dahil tüm askeri birliklerin kırmızı alarma geçirildiğini açıkladı. Baö Trakya'da eğitim • ATÎNA (AA) — Yunanistan hükümeti, Batı TTrakya'daki Türk azınlığın başlıca sorunlanndan birisi olan eğitimle ilgili bazı konulann çözüleceğini vaat etti. tskeçe Bağımsız Milletvekili Ahmet Faikoğlu, Eğitim Bakanı Vasilis Kontoyanopulos ile yaptığı görüşmeden sonra AA' ya, Yunanlı bakanın, Batı Trakya'da Türk öğrencilerin ortaokula giriş sınavlarını kaldıracağını ve Türk okuUannın, ülkedeki tüm devlet okuUannın taşınır ve taşmmaz mallannın yerel yönetime devredilmesini öngören yasa tasansı kapsamı dışında kalacağım söylediğini belirtti. Sovyetier çekiliyor • VtYANA (AA) — Doğu Avrupa'daki eski 'kardeş ülkeler' Çekoslovakya, Demokratik Almanya, Macaristan ve Polonya'da bulunan 550.000 Sovyet askeri, geride kirlilik, terk edilmiş silah ve cephaneyle, harap olmuş kışlalar bırakarak çekiliyorlar. Macaristan'daki 52.000 ve Çekoslovakya"daki 73.500 Sovyet askerinin tümünün 1991'in haziran ayına kadar geri çekilmesi gerekiyor. Demokratik Almanya'daki 363.000 Sovyet askerinin ise SSCB Başkanı Mihail Gorbaçov ve Federal Almanya Başbakanı Helmut Kohl'Un vardıklan anlaşma uyannca beş yıl içinde geri çekilmesi öngöriilüyor. Ermenistan'da bagımsızlık • ERtVAN (AA) — Sovyet Ennenistan Cumhuriyeti Yüksek Sovyet Başkanlığı'na (Devlet Başkanhğı) seçilen milliyetçi lider Levon Ter-Petrosyan, Ermenistan'm önce egemenliğe giden yolu açacağını, ardından da bağnnsızlığı görüşeceğini söyledi. Bu arada, Ermenistan Parlamentosu bugün toplanarak, Sovyetier Birliği'nden bağımsızlık konusunu görüşecek. Ermeni Milletvekili Raphael Popoyan, parlamentonun, bağımsızlık karannın yanı sıra Sovyetier Birliği içinde kalarak 'egemenlik' konusunda daha az radikal nitelikteki önlemleri de görüşeceğini belirtti, Sovyet basını Irak'ı sert biçimde kınadı. Mısır basını ise Saddam'a "diktatör" dedi Saddam ateş altıııclaIrak'ın eski müttefikleri SSCB ve Mısır'da basırı Irak liderini eleştirdi. Mısır basını doğrudan Saddam Hüseyin'e saldınrken Sovyet basını isim kullanmadı. DJŞ Haberler Servisl — Irak'ın Kuveyt'i işgalinin dördüncü gü- nünde Batüı ülkeler yaptınmı ge- nişietme yolunda çaba harcarken Arap ülkeleri arasındaki aynlık belirgin olarak su yüzüne çıkıyor. Mısır basınında Irak Devlet Baş- kanı Saddam Hüseyin, "diktatör" olarak nitelenirken, Ürdün Kralı Hüseyin, Arap Birliği'nden çıkan Irak'ı kınama karannın, erken ve olgunlaşmadan ahnmış bir karar olduğunu savundu. Saddam Hü- seyin, Sovyet basınında da dolay- lı olarak eleştirildi. Yakın zamana kadar Irak Dev- let Başkanı'ıu destekleyen yazıla- rın yayımlandığı Mısır basınında ilk kez Saddam Hüseyin'in "dik- tttör" olarak nitelendiği bildiril- di. AA'nın verdigi habere göre li- güç kullanmayacağı yolunda Mı- sır Devlet Başkanı'na güvence ver- mesine rağmen işgal eylemine gi- rişmesinin Mısır'ı aşağılayıcı bir tavır olduğu belirtildi. Aynı za- manda, Mübarek'in bundan son- ra düzenlenecek Arap doruklan- na katılmaması ve Saddam Hüse- yin ile el sıkışılmaması gerektiği kaydedildi. Diğer Mısır gazetelerinde, Irak- ın, Kuveyt'teki birliklerini çekmesi karşüığında ortaya atacağı koşul- lann kabul edilemeyeceği yaaldı. Geçen yıl kurulan Arap tşbir- beral muhalefet yayın organı olan liği Konseyi'nin geleceğinin Irak- Al VMû gazetesinin başmakale- sinde, Hüseyin'in, Kuveyt'e karşı Mısır anlaşmazlığı nedeniyle teh- likeye düştüğü bildirildi. Mısır, Irak'ın Kuveyt'i işgalini kınarken konseyin diğer üyeleri olan Ürdün ve Yemen kınanaa karannı destek- lememişlerdi. Ürdün Kralı Hüseyin, kendisiy- le yapüan ve canlı olarak yayım- lanan TV görüşmesinde Suudi Arabistan'da yapılacak mini zir- venin ertelenmesinden Arap Bir- liği'nin 14 üyesini sorumlu tuttu- ğunu açıkladı. Kral Hüseyin, Arap Birliği'nin 14 üyesince önceki gün Kahire'de alınan Irak'ı kınama ka- rannın erken ve olgunlaşmadan alınmış bir karar olduğunu savun- du. Birliğin kendisini Irak Devlet Başkanı ile zirve konusunu görüş- mek Uzere Bağdat'a gönderdiği sı- Ortadoğu'da askeri güçlerin riagılımı Gûney Stratejik Komutanlığı 10.000 8.600 400 560 1 mılyon 5.500 3.500 513 160 650,900 2,727 2,167 366 604.000 asker ve 250.000 devrim muhafızı NükJeer guç 100 savaş başlığı 141.000 (48 saatte 645.000e çıkabiRr) 1,360 * T 3.800 574 43,000 131 97 61 19 448,000 2.425 1.260 516 72 SUUDİ ARABİSTAN ABD 6 büyûk savaş gemisı, 3 uçak gemisi, 5 savaş gemisi, Asker sayısı Savaş tankı Top Yukandaki tablo. The Independenl gazetesinden alınmıstır. Savaş uçağı Savaş helikopteri EN BÜYÜK ORDU IRAKTA — Ortadoğu, dünyamızın silah deposu niteligiode. Bölgeye her yanduı sOah akıyor. Yöredekl itlkelerin birçognnıuı petrol zengini olması da silah tüccarlannın iştahını kabarbyor. Irak bölgede en büyük orduya smhip. Ancak silah teknolo- jisi bakıtnından ustttnlük Israil'de bulanuyor. Aynca tsrail'in 100 dolayında nükleer savaş başlıgına sahip oldogu sanüıyor. Irak'ın e- linde kimyasal sUatalar bulanoyor. Ancak tsraU'in de kimyasal silahlara sahip oldugu bildiriliyor. DlS BASINDA KÖRFEZ BUNALIMI Türkiye'nin önemi artıyorDış Haberler Servfai — Irak'ın Kuveyt'i işgali ile Ortadoğu'da meydana gelen bunalımda Türki- ye'nin öneminin artması Atina'yı kaygılandırmış görünüyor. Yuna- nistan'ın belli başb gazeteleri, dün bu konuyu işlerken, tngiliz bası- nı da Irak'a karşı uygulanacak ekonomik yaptırımlarda Türkiye 1 nin önemini vurguladı. H KA0HMEPINH "Doğu Avrupa'daki gelişmeler- den ve ABD-SSCB yakınlaşma- sından sonra Türkiye'nin bölgede- ki stratejik önemini yitirdiği yo- lundaki görüşler asılsız çıktı. Türkiye'nin bölgedeki stratejik önemi güneydoğuya kaymıştır. Ankara bu büyük bolgenin AK- KUM müzakerelerinin dışında bı- rakılmasını başarmıştır!' TOJBHMA 'Körfez krizi faturasıru ne kadar ödeyeceğiz' başlığı altında şu yo- rumu yaptı: "Dünya barışı tehli- kede değildir. Ancak dünya eko- nomisi tehlikededir. Körfez'de do- ğan bu yeni krizden sonra petrol fiyatlan 28 dolara kadar çıkabi- sitesi günde 1 milyon varilden de fazla alacak şekilde arttırıldı. TUrkler bunu kapatırsa Irak uze- rinde çok ciddi etkisi olur. Ancak Turkler niye kapatsın? Avrupa Topluluğu'na katüma istekleri Ba- tı tarafından kabul görmeyen Türkler, yeniden Doğu'ya yönele- rek kendilerine eş arıyorlar. tekrarlanmayacaktır, çünkü dün- yadaki petrol stoku bu kez tatmin edici boyutlarda bulunmaktadır. Irak'a karşı yaptınm olarak sü- per devletler Türkleri, Irak petrol boru hattını kapatmaya ikna ede- bilirler. Irak'ın petrol üretiminin neredeyse yansı bu yolla ihraç edi- liyor. Petrol boru hattının kapa- THE SUNDAYTIMES Amerika "için en tehlikeli seçe- nek, Suudi Arabistan ve Türkiye 1 ye asker göndermektir. Savunma Bakanlığı, Suudi Arabistan'ın sa- vunması amacıyla çoğunluğu Amerika'dan olmak üzere 75 bin askerin nakli için plan yaptı. Bir petrol ambargosunun başarıya ulaşması Türkiye Cumhurbaşka- nı özal'ın desteğine bağlı. Bazı kaynaklar Türklerin güçlü kom- şulannı sıkıntıya sokmaya niyet- İeri olmadığını belirtiyor. Tutum- ları, devekuşu gibi kafalarını ku- ma gömmek şeklinde tanımlanı- yor. Irak, Türkiye ile boy ölçüşe- mez. Ancak Suudi Arabistan pet- rol boru hattını kapatırsa bu, Sad- dam'a saldırma bahanesi sağlar. Suudi ordusu iyi donammlı, an- cak sayıca az, Irak kendi başına kaldığı takdirde 3 günde bu ordu- yu siler. Amerika, yüksek ideallere ses- lenen ancak gerçekçi olmayan bir dizi istek öne sürecek. Birkaç ay içinde bu siyaset iflas edecektir. Suudi Arabistan, Ürdün ve Tür- kiye bu siyasete yanaşmayacak, Amerika'nın bazı müttefikleri, özeliikle de Fransa ve Japonya kı- sa sttrede vazgeçecektir. Körfez'deki bunalımın ekonomik faturası Üçüncüpetrol şoku tartışılıyor Batı'da kimi çevreler 100 günlük ihtiyacı karşılayacak kadar petrol stoku bulunduğunu, bu nedenle 3. petrol şoku yaşanmayacağını belirtiyorlar. Bazı çevreler ise petrol arzının azalacağını ve fiyatların % 15 oranında artacağını öne sürüyorlar. LONDRA/WASHINGTON (AA) — Irak'm Kuveyt'i işgaliyle başlayan Körfez'deki krizin ardın- dan, Batı'da 3. petrol şoku yaşa- nıp yaşanmayacağı tartışılmaya başlandı. Bu konuda iki görüş var; uz- manlara göre Batı'nın 100 günlük ihtiyacına yetecek kadar petrol stoku bulunması ve Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı'nın (OPEC) da açığı telafi etraek için üretimi arttırabileceği ihtimali karşısında, böyle bir şok yaşan- mayacak. Ekonomistlerden daha karam- sar görüşleri savunan borsacılara göre petrol ara azalacak ve pet- rol fıyatlan yüzde 15'e kadar va- ran oranlarda artacak. Borsaalar, bu görüşlerine destek olarak tran devrimi ve ardından tran-Irak sa- vaşının başladığı 1979-1980 döne- "SUUDl ARABİSTAN'A SALDBRMAYACAĞIZ" — Irak'ın ABD Büyükelçisi Muhammed el Meşhed, önceki gün VV'ashinglon'da Irak Elçüiği'nde düzenlediği basın toplantısında ülkesinin Suudi Arabis- tan'a saldırma niyetinde olmadığını söyledi. (Fotograf: Reuter) minde Batılı yetkililerin "petrol arzının yeterii oldnğn ve önlem alındığı" yolundaki teminatlanna rağmen petrolün varil fiyaümn 40 dolara fırlamasım gösteriyorlar. Bau Dünyası, "Kuvejt'in giiı- lük 1.5 milyon varillik petrol nre- ürainin tehlikeye ginncsi halinde, OPEC üyeleriBden VtMzuela'mıı gönde 700 bin varil daha fazla petrol çıkarank •cığın yansını kapaUbilecegi" hesabuu da yapı- yor. öte yandanpetrolfiyatlannın hızla yükselmesi karşısında, Batüı sanayileşmiş ülkelerin büyüme hı- zının yavaşlayacağı hesaplamyor. Nitekim Körfez krizi ile birlik- te petrol fıyatlanmn mzü yükse- lişe geçmesi, ABD ve tngiltere'de ekonomik faaliyetlerin yavaşladı- ğını gösterir verilerin yoğunlaştı- ğı dönemle çakıştı. ABD ve lngiltere'de, ekono- mistler ve iş dünyası, stagflasyon (enflasyon için durgunluk) tehli- kesinin kapıda olduğuna işaret ediyorlar. Petrolün varil fiyatının son 23 günde yüzde 40-50 oranında arttı- ğı göz önüne alınıp bu fiyatın en az 25 dolara çıkması ve gelecek yıl da bu düzeyde seyretmesi halinde, Japonya'mn ekonomik büyüme hızının yüzde 3.9'dan yüzde 3.6'ya düşeceği, enflasyon oranının da yüzde 2.1'den yüzde 2.8'e çıkaca- ğı, faiz oranlarımn yükseleceği tahmin ediliyor. Bu varsayımlar- la ABD ekonomisinin büyüme hı- zının da yüzde 2'den yüzde 1.5'e düşecği, enflasyon oranının ise yüzde 4.75'ten yüzde 5.2'ye çıka- cağı hesaplamyor. Irak'a petrol ve silah ambargo- su uygulanması kararı alan Avru- pa Topluluğu (AT) ulkeleri de pet- rol ithalatının ortalama yüzde H'ini Kuveyt ve Irak'tan karşılı- yorlar. Bu toplamda, Irak'ın payı yüzde 7.6 civannda bulunuyor. Bu arada ABD'nin ithal petro- le bağımlılığı son zamanlarda yüz- de 50'ye, 198î'te yüzde 10 olan Körfez ülkelerinin petrol ithalabn- daki payı, yüzde 25'e yaklaşmış durumda. rada bu kınama karannın alınmış olmasımn çelişkili olduğuna dik- kat çekti. Ürdüı. Başbakanı Mu- dar Badran da, Kuveyt'te kurulan geçıci hükümeti tanımadıklarını açıkladı. Badran, aksi takdirde Irak ve Kuveyt arasındaki anlaş- mazlığı çözme çabalarırun balta- lanmış olacağını ileri sürdü. Sovyet basınında da Irak Dev- let Başkanı Saddam Hüseyin ismi belirtilmeden kınandı. Irak'ın en önemli silah kaynaklanndan biri olan Sovyetier Birliği'nde, eski müttefıklerinin "totaliter rejimi" ve "Hitfer osulii yıldınm saMuıa" kınandı. Suudi Arabistan yazarlannın Irak-Kuveyt krizi ile ilgili suskun- luklarını işgalin dördüncü günün- de bozdukları, ancak olayla ilgili Irak Devlet Başkanı'na doğrudan göndermede bulunmadıklan bil- dirildi. ABD, tngiltere, Fransa, SSCB ve Çin liderleri önceki gün BM'de bir araya geldiler. AP'de, BM'de veto hakkına sahip beş ülkenin li- derlerinin, Irak'a uygulanacak yaptınmlann genişletümesi konu- sunu görüştükleri bildirildi Fransa Cumhurbaşkam Fran- çois Mitterrand'ın, kabine üyele- ri ile birlikte Irak'ın abluka altı- na alınması konusunu görilştüğü bildirildi. Japonya Başbakanı Toshiki Kaifu'nun ABD Başkanı George Bnsta'a Irak ve Kuveyt'e yaptınm karan aldıklan mesajını iletti. Re- uter'in haberine göre, Japonya iki ülkeden petrol ithal etmeyecek ve bu ülkelere ihracatını da kesecek. AA, Italya'mn topraklarındaki tüm Irak mal varbğıtu dondurdu- ğunu açıkladı. 1 Ocak 1990 itiba- rıyla Italya'daki doğrudan Irak yatınmlanmn 10.5 milyon dolar olduğu açıklandı. tngütere de dün Irak ve Ku- veyt'ten petrol alunlanıu durdur- duğunu duyurdu. tngiltere, top- lam petrol ithalatınır. yüzde 3.4'ünü Irak'tan yüzde 0.4'ünü Kuveyt'ten sağhyordu. Son yülarda Irak'ın önemli si- lah kaynaklanndan olan Çin'in artık Hüseyin'in ülkesine silah sat- mayacağı açıkJandı. Yeni Çin Ha- ber Ajansı'mn Çin Dışişleri Ba- kanlığı'na dayanarak yaptığı açık- lamada, BM'nin işgalin kınanma- sı ile ilgili karanna olumlu oy ver- diği belirtildi Askeri açıdan ABD'nîn en büyük kozu uçakları LEFKOŞA (Reoter) — Irak Suudi Arabistan'a saldırdığı takdirde, bu ülkenin modera si- lahlara sahip olmasına karşm Irak saldınsı karşısında birkaç günden fazla dayanacağı sanıl- raıyor. Bir Ortadoğu uzmanı şöyle diyor: "Irak suunndan 40 km. ötede büyük bir Snndi bo- ru haltı var. Irak tanklan sının geçtikleri takdirde bn hatta bir- kaç saat içinde ulaşırlar: KB- veyt'i ne kadar cabuk işgal et- tiklerini gönlük. Aynı otaya So- odi ArabUUn'da da tanık oia- biliriz." Ancak askeri uzmanlar Irak'- ın Suudi Arabistan'ı işgal ettiği takdirde bir dizi askeri güçlük- le karşılaşabileceğini belirtiyor- lar. Bir Batıb uzman şöyle di- yor: "Irak için, Snudi Arabis- tan'ı işgal etmek sorun değildir. Sornn bu işgali sürdüıüp besle- yebilmektedir." Uzman şöyle dedi: "Irak zsfe- lı birlikleri açık arazide hareket etmek zonında kalacaklar. Bu koşıüarda hafif arblı iaşe araç- lan bava saldınlanna karşı son derece giiçsiizdürler. Irak, işga- lin ilk gönlerinde başan kazan- sa büe, modern Amerikan savaş ucaklan Irak ordusunun iaşe hatlannı kolayca imha edip, ge- risi ile baglanülannı kesebilir- ler." Bir askeri uzman şöyle diyor: "Irak'ın nrhlı birtiklere dayan- ması, hem güclii, hem de zayıf yanını oluşturuyor. Çünkü özd- likle açık arazide nrhlı biriikler hava saldınlannda hedef oluş- ruruyorlar. ABD, lojistik sorun- lar nedeni ile Irak'la karada sa- vaşamaz. Ama hava kuvvetleri- ni çok etkili bir şekilde kollana- bilir." POLTITKADA SORU1NLAR ERGUNBALa Saddam ve Ortadoğu'nun Diyalektiği Saddam Hüseyin'in Kuveyt'i işgali, kabul etmeli ki birinci st- nıf bir satranç oyuncusuna yaraşır ustalıkta idi. Irak lideri Ku- veyt'i en uygun zaman ve ortamda işgal etti. Saddam, Kuveyt le dalaşmayı petrol fiyatlan konusunda baş- lattı. Kuveyt, petrol fiyatlarının dûşmesine yol açtyordu. OPEC ülkelerinin büyük çoğunluğu petrol fiyatlarının düşmesini iste- mediğinden tartışmada Saddam'ın yanında yer aldılar. 0 kadar ki şimdi korkusundan titreyen Suudi Arabistan'la Irak'ın en bü- yük düşmanı iran, Kuveyt'e karşı Saddam Hüseyin'i destekledi- ler. Bu arada Saddam, Kuveyt sınırına sürekli asker yığıyordu. Ancak ne Suudi Arabistan ne İran ne ABD ve diğer ülkster bu olayı fazla ctddiye aldılar. Saddam, istekterini kabul ettirmek için Kuveyt'e gözdağı verıyor, gövde gösterisı yapıyordu. Hatta bazı OPEC ulkeleri bu gelişmeyi görmezlikten bile geldiler. Saddam'ın askeri yığınağı petrol fiyatlarının yükselmesinin güvencesi tdi. Gözü Korkan Kuveyt artık oyun bozanlık yapamayacaktı. Ve Saddam, ABD dahil kimsenin beklemedtği bir anda ham- lesini yaparak "Şah ve mat" dedi. Saddam, Araplardan çok sert tepki gelmeyeceğini hesapla- mıştı. Bu bir ölçüde doğruydu. İsrail'de Izak Şamir'in yeni sağcı koalısyonu, Araplarda tedırginltgi ve karamsarlığa arrîırmıştı. Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'in israil'e karşı kararlı ve sert birtutum takınmaktan kaçınması, banş için Kahire'ye bağlanan umutların zayıflamasına yol açmıştı. Saddam, İsrail'e karşı sert çıkışları ile karamsarlığa kapılan Arapların dikkatlerini üzerinde toplamaya başlamıştı. Arap dünyasındakı şaşkınlık, Saddam'ın bu hesabının da bir ölçüde doğru olduğunu gösteriyor. Nitekim Ürdün, FKÖ, Sudan, Umman ve Libya, Irak'ı kınamayı reddet- miş, dün Cidde'de toplanması öngörülen mini Arap zirvesi iptal edilmiştir Evet, Saddam Kuveyt'i işgal etmeden önce hesaplannı iyi yap- mış, ortamı doğru değerlendirmiştir. Ama Irak lideri Ortadoğu'nun kendine özgü diyalektiğini de aynı biçimde doğru hesaplamış mıdır? Ve de ABD ile Sovyet- ler'in ilk kez ortak bir açıklama ile Irak'ın karşısında yer aiacak- larını düşünmüş müdür? Saddam'ın bu iki noktayı iyi hesapladığını sanmıyoruz. iki sû- per gücün işbirliğinin yanı sıra, Ortadoğu'da uzun vadede Irak'ı gûç durumda bırakabilecek yeni ve ilginç bir denge oluşmakta- dır. Bu yeni denge Irak'ın bölgede aşın güçlenmesi karşısında du- yulan korkudan kaynaklanıyor. Irak'la Arap dünyasının lideriiği için rekabet içinde olan Kahıre, Bağdat'a karşı açıkça cephe ala- rak Kuveyt'in işgalini sert biçimde kınamıştır. Irak'ın geleneksel düşmanı Suriye, Kuveyt'ten Irak bırliklerinin derhal çekilmesini ve Emir El-Sabah'ın ülkesine geri dönmesini istemiştir. Başka bir deyisle Şam, VVashington'un görüşünü desteklemistir. Suri- ye'nin, Körfez bunalımını ABD ve Batı'ya yaklaşmak için bir fır- sat olarak değerlendirdiği anlaşılıyor. İsrail'in de Irak'ın baş düş- manı olduğu düşünülürse, Irak'a karşı ABD'nin önderliğinde Mı- sır, Suriye ve İsrail'den oluşan bir kampın şekillenmekte olduğu görülür. Bu üç ülke gerçi birbirlerinden de korkarlar, ama Irak'a karşı daha büyük korku duymaları onları çıkar ortaklığına itmiş- tir. Dahası var. Bu ilginç ittifaka, ilginç bir üve daha katılmaya aday görünüyor. O da iran'dır. Çok değil, bundan birkaç yıl önce Irak'ın en büyük korkusu, İran'ın Kuveyt ve Suudi Arabistan'ı ele geçirerek Körfez'e ege- men olmasıydı. Şimdi aynı korkuyu iran, Irak için besliyor. Tah- rân Kuveyt'in zorlanarak petrol fiyatlarının yükseltilmesinden memnundu ve Irak'ı destekledi. Ama Irak'ın Kuveyt'i yutmasın- dan ve Suudi Arabistan'ı tehdit etmesinden herhalde hiç mem- nun değildir. Çünkü böytesine muazzam bir zenginliğe ve guce kavuşan Irak'ın günün birinde dikkatini iran'a yönelteceğinden çekinir. Petrol, Kuveyt ve Suudi Arabistan'da kaldıkça İran'a btr tehlike gelmez. Ancak Körfez'in denetimi Irak'a geçerse İran ken- dini hiçbir zaman güvencede hissedemez. Boylece Körfez ülkelerinin geleneksel düşmanı İran, günümüz- de bu ülkelerin Irak tarafından yutulması olasılığından tedirgin- lik duymakta, bu noktada çıkarları Mısır, Suriye, İsrail ve ABD- nin çıkarlarına yaklaşmaktadır. Suriye gibi İran'ın da Körfez bu- nalımını Batı'ya açılmak için bir fırsat olarak değerlendirdiği göz- leniyor. Nitekim Tahran önceki gece yaptığı açıklamada Londra ile yeniden diplomatik ilişki kurmaya hazır olduğunu bildirmiş- tir. François Mitterrand yönetiminin terörıst Nejat Nakkaş'ı ser- best bırakmasından sonra Tahran'ın Paris'le olan ilişkileri de yu- muşamıştı. Özetle; Saddam'ın Kuveyt'i işgali İran, Suriye, İsrail, ABD ve Batı Avrupa'yı çıkar ortaklığına itmiş, Suriye ile İran'ın Batı'ya yak- laşmalarına yol açmıştır. Suudi Arabistan, iran, Suriye ve Mısır, Irak'a karşı ilginç bir kader ortaklığına girmişlerdir. Bu ortaklık dışarıdan İsrail tarafından desteklenecek ve ABD'nin denetimin- de olacaktır. Saddam, Kuveyt'i işgal ederek Irak'ı Ortadoğu'da büyük bir yalnızlığa sürüklemiştir. Tek dayanağı ise 1 milyonluk ordusu- dur. İsrail de Ortadoğu'da yapayalnız olmasına karşın yıllardır bo- rusunu öttürmüyor mu? Doğru. Ama arada iki önemli fark var. önce İsrail sırtını ABD"ye dayamıstır. Saddam'ın ise sırtını dayayacağı hiçbir büyük güç yok. İkinci fark ise iki ülkenin orduları arasındadır. İsrail ordusu, sa- dece silah bakımından değil, askerlerinin ve subaylarının kişi- sel yetenekleri bakımından da dünyanın en tehlikeli orduların- dan biridir. Irak ordusunun gücü ise yalnızca sayısal üstünlüğe ye modern silahlarına dayanmaktadır. 8 yıllık Körfez Savaşı'nda İran ve Irak birliklerinin eşit koşullarda karşılastıkları durumlar- da hep iran kazançlı çıkmıştı. İran birlikleri, silah bakımından büyük dezavantajlarına karşın Irak birliklerini çok güç durumla-' ra sokmuşlardı. Tarihte Moğallardan Türklere, Almanlara ve son olarak İsra- il'e kadar kuvvet politikası izleyen tüm toplumların ortak özellik- leri askeri bakımdan yetenekli olmalarıdır. Irak ordusunda böy- le bir yeteneğin bulunduğu kuşkuludur. Sadece modern silahla kuvvet politikasına heveslenen ülkeler hüsranla karşılaşabilirler. İkinci Dünya Savaşı'nda itatya'nın başına gelenler bu savın so- mut örneğidir. Saddam, 1980 yılında İran'a saldınrken de zamanlamayı ve ortamı çok iyi hesaplamıştı. İran, islam Devrimi ile karmakarı- şıktı. Batı ise İran'dan gelen tehlike karşısında saldırıyı hoşgörü ile karşılamışb. Ancak kısa sürede zafer kazanacağını uman Sad- dam, zaman zaman çok güç duruma düstüğü sekiz yıllık kanlı bir savaşın içinde buldu kendini. Irak lideri, kısa vadeli hesapları doğru yapan iyi bir taktisven. Ama uzun vadeli düşünen iyi bir stratejist olduğunu öne sürmek zordur. Tahran-Londra baharı İran, îngiltere ile diplomatik ilişkiyi tekrar kuraıaya hazır. Dış Haberler Servisi — tran, tngiltere ile yeniden diplomatik ilişki kurmak istediğini açıkladı. tran Devlet Başkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani önceki gün yaptığı açıklamada, 'Şeytan Ayetleri' adlı kitabı nedeniyle ln- giliz yazar Salman Rüşdü hakkın- da İran'ın ölüm fermanı çıkanna- smdan sonra kopan ilişkilerin ye- niden kurulmasından yana oldu- ğunu söyledi. tngiliz hükümeti ise İran'ın girişimine ılımlı yaklaş- makla birlikte iki ülke arasında çözümlenmesi gereken sorunlar bulunduğunu belirtiyor. AP'nin haberine göre Tahran radyosu, Devlet Başkanı Haşimi Rafsancani'nin başkanlığında top- lanan 'Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi'nin tngiltere ile yeniden diplomatik ilişki kurulmasını ka- rarlaştırdığım bildirdi. Konseyin açıklamasında Îngiltere Dışişleri Bakanı Douglas Hnrd'ün son açıklamalannın iki ülke arasında- ki ilişkilerin yeniden kurulması için olumlu bir adım olduğu be- lirtildi. Îngiltere Dışişleri Bakanı Douglas Hurd, geçen hafta yayım- ladığı bir bakanlık açıklamasında Îngiltere hükümetinin Istamiyet'i İDCitmek istemedigi ve Salman Rüşdü'niin kitabınu Müsliinıan- lar'ı kızdırmasını anlayışla karşıiadıklannı' bildirmişti. tngiliz hükümeti, tran yönetimi tarafından yapılan açıklamanın 'ilgiyle' karşılandığmı bildirdi. Dı- şişleri Bakanlığı'ndan konuyla il- gili olarak yapılan açıklamada, iran'ın önerisinin inceleneceği, an- cak iki ülke arasındaki sorunlann sürdüğü belirtildi. Dışişleri Ba- kanlığı, diplomatik ilişkilerin ye- niden kurulması için İran'dan ye- ni iyiniyet girişimleri bekjedikfcri- ni" açıkladı. tngiltere, daha önce yaptığı açıklamalarda tran ile ilişkilerin düzelmesi için, 'Şeytani Ayetler' adlı kitabın yazarı Hint asıllı tn- giliz yazar Salman Rüşdü için iran'ın eski lideri Ayetullah Ru- hullah Humeyni tarafından çıka- nlan ölüm fermanının kaldınlma- sım talep etmişti. tngiltere, aynca İran yanlısı Hizbullah örgütü ta- rafından Lübnan'da rehin tutulan dört tngiliz vâtandaşının da ser- best bırakılmasuu istiyor. îngilte- re'nin taleplerinin arasında, casus- luk yaptığı iddiasıyla 1985 yılın- da tran tarafından yargılanarak 10 yıla hüküm giyen lngiliz işadamı Cooper'ın salıverilmesi de var.