Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 6 AĞUSTOS 1990 * Hiıkuk Eğitimi ve Yargıçlık Mesleği Günumuzdedemokratık altyapısı oluşmuş bır ülkede cınsıyet ayrımı ıle dıplomalarındeğersız hale getınlmesı ınsan emeğıne saygısızlıktır Bunu hangi ölçü ve bahanenın arkasına saklanırsak saklanahm nekendımıze, ne Türkkamuoyuna,nede dünya kamuoyuna anlatabılınz Prof. Dr. AYSEL ÇELIKEL Evrensel ınsan haklan demokrası ıle yonetılen devletlenn ana> asalannda güvence altına alın- ıruş bulunuyor II Dunya Savaşı'ndan sonra ın- san haklan kavramı genışlemış, medenı ve sıyası haklann yanında ekonomık, toplumsal ve kültü- rel haklan ıçıne alacak bır ıçenk kazanmıştır Anayasamız da herkesın temel hak ve ozgurlük- lere sahıp olduğunu belırttıkten sonra (m 12), bu kavramın gereğı olarak 10 maddesınde herkesın dıl. ırk, renk, cinsiyet, sıyası duşünce, dın ve benzen nedenlerle aynm gözetılmeksıan kanun önünde eşit olduğunu temel ılke olarak kabul et- mıştır Yukandakı açiklamalar hukuk fakültesınden mezun olan kadınlann ancak küçük bır oran ıçınde yargıçlık mesleğıne kabul edılmelen hak- kında. yönetımın özelîıkle son yıllardakı kısıtla- yıcı uygulamasmın hukuka aykınlığını gozler önüne sermek amacına yönelık bulunuyor Ka- dınlanmızın yargıç veya savcı olarak atanmalan- nın %5 gıbı >ok sayılabılecek bır kontenjan ıçın- de mümkün olduğu, basın yolu ıle duyuruldu Ancak bunun yenı bır uygulama olmadığı, kadın yargıçlar ıçm oteden ben bır kısıtlarnanın var ol- duğunu belırtmek gerekır Bu kontenjan yıllar ıçmde küçulmüş, 1988-89'da %10 ıken, 1990"da daha da duşurülmüştür Anayasamızın açık hükumlen gereğı olarak kadınlanmızcınsıyetaynmı gözetılmeden herce- şıt sanat ve mesleğe atanmada hak sahıbıdırler 24 2 1983 tanh ve 2802 sayılı Hâkımler ve Savcı- lar Kanunu'nda yargıç adavhğma atanabılmek ıçm gereklı şartlar sayılırken kadın-erkek yargıç- lar arasında aynm >apılmamış(m 8), maddedekı nıtehklere sahıp olup yazdı yarışmasınavı>emü- lakatta başan gösterenlenn başan derecelerıne göre adaylığa atanacaklan kabul edılmıştır He men belırtmek gerekır kı yargıç adayı olabılmek ıçın belırleyıcı olan mülakattır Sınav v e mulaka- tın Adalet Bakanlığı'nda gorevlı bır komısyon tarafından yapılması, gerek cınsıyete dayalı ge- rekse sıyası duşuncelere dayalı bır tercıh veya ay- nmcılığa neden olabılecektır Son gunlerde ıdan yargıya çok sayıda ımam hatıp kokenlı yargıcın atanmış olduğu hakkındakı haberler doğru ıse bu tehlıkeh gelışme, uygulamanın sakıncalan ko- nusundakı endışelen açık olarak haklı gostere- cektır Yazılı sınavı kazanmış olanlarla yapıla- cak görüşmenın sübjektıf kararlara ver vermeye- cek bır guvence ıçınde yapılması bır zorunluluk- tur Yargıç adayının seçımınde bır gorüşmenın yapılması aranıyorsa, bu gorüşmenın sıyası ıktı- dann etkısı altında karar v erebılecek bır kurul ta rafından değıl, usulüne göre oluşturulmuş ba- ğımsız bır kurul tarafından yapılması yargının bağımsızlığı açısından da gereklıdır Yargıç ve savcı atanmasında objektıf olçülere ters duşebılecek yenı usuller, 6 6 1985 tanh, 3221 sayı ve 29 1 1990 tanh ve 3611 sayılı yasalarla de- vam etmıştır Adaylann eğıtımı ıçın bır yatılı "Eğıtım MerkezT kurulmuş, ıkı yıllık eğıüm so- nunda adaylann sozlü sınava göre mesleğe kabul edıleceklen öngörulmuştür Söz konusu eğıtım merkezı tesıslennın kadın >argıç adayları goz önunde tutularak kurulması yasalanmızın açık hükumlen gereğıdır Bu sıstem kadın adaylar ıçın caydıncı bır nıtelık oluşturmakta geçerlı bır neden olmamalıdır 29 1 1990% dan ben yazılı sı- navın yenne sozlu sınavın kabulu de yargıçlığa atanmada sübjektıf kararlara açıkça kapı açmak amacını taşıyan bır uygulama olarak gozükmek- tedır Cumhuny et donemı boyunca kadın yargıçlan- mız gorevlennı onurla ve sorumluluk anlayışı ıçınde >erıne getırmışlerdır İddıa edıldığı gıbı >argıç valı kaymakam genel mudurgıbı doğru- dan karar mek'anızmalannda bulunan kadınla- nn toplum ıle uyum sağlav amayacaklan v eya go- revın yenne getınlmesındekı güçlukler haklı bır gerekçe olamaz Kadın , doktor. ebe. oğretmen olunca var olmayan güçlukler, yargıç, valî, kay- makam olunca mı hatırlanıyor Kadın yargıçla- nmızın anne olmaları gıbı doğal nedenlerle gö- revlennde kısa sure ara vermelen veya kamu go revlısı eşlennın bulunduklan yerlerde görev al- malan, yasalanmızın kendılenne tanıdığı bır haktır Yasal bır hak dığer yasal haklann esırgen- mesının gerekçesını oluşturamaz Bütun bu bılınen gerçeklere rağmen hukukçu kadınlanmıza bu hakkın tanınmamdsının amacı ne olabılır9 Acaba amaç yargıçlık gıbı onurlu \e kutsal görevı kadınlann yer.ne getırmesınden ra- hatsız olan çevrelere sıyası bır mesaj vermek mı- dır9 Kadınlann statüsünu geçmışe özlem duygu lan ıle kısıtlayan bu ve buna benzer uygulamalar son yıllarda toplumumuzda gıttıkçe hızlanan köktencı Islam sıyasetının yaygınlaşmasma yö- netımce göstenlen hoşgorü ıle bağlantıh olabılır mı9 Türk kadınının toplumsal, ekonomık, kültürel özgürlüğünü sınırlamak, onu toplumda ve aılede yalnız geleneksel görevlen ıçıne hapsetmek ama- cını taşıyan uygulama ve eğıtım çalışmalan top- lumun gundemındedır Kadının sa>gınlığının eşıne hızmet etme ve uyumu ölçüsünde artacağı bunun da toplumun ve aılenın guçlenmesınde te- mel etken olduğu televızyon ve dığer eğıtım araç- lan yolu ıle \erılmeğe çalışılmaktadır Kadının korunması, onun ekonomık haklarını guvence altına alacak >asal değışıklıklerden geçtığı bılın- dığı halde, genye donüş bıçımınde planlanmakta ve uygulanmaktadır (x) Bu genye dönuşe karşı, gönullü kadın kuruluşlan ıle basınımızın dışında ılgı gösteren yok Atatürkçu düşuncevı benımse- yen pattıler nerede9 Kadınlara gostermelık sı> ası kontenjan arayışlan ıle yetınmeyıp en azından Cumhunyet ıle kazanılanlann korunmasında ge- reken dık'kat ve ozenı göstermek zorunda olduk- lannı toplumun beklentısının de aynı yönde ol- duğununhatırlanmasıgerekıyor Devlet bır yandan kadın haklannı \e kadın derneklennı kontrol altında tutacak hukuksal onlemler almakta dığer yandan kadınlara karşı her turlü aynmcılığın kaldınlmasında ızlenecek vontemlen a>nntılan ıle duzenleven BM sözleş- mesını onaylayarak toplumun ve devletın de- mokratıkleşmesınde olumıu adımlan atmakta Ancak yonetıcılenmızın bılınçh olarak jarattık lan bu çelışkıyı nasıl çozeceklen konusunda ka- rar vermelen zamanı gelmış ve geçmektedır Anayasal sıstemımıze göre usulune göre onay- lanmış uluslararası sozleşmeler kanun hükmün- dedır (m 90) Devletın bır uluslararası sözleşme- yı ona> laması hükumlennı yenne getırmek ko- nusunda bır yukümlulük altına gırmesı anlamını taşır Devletın andığımız BM sozleşmesının ön gorduğü düzenlemelen yapması \e onlemlen al- ması, toplumda kadın hakiannın kullanılması konusunda olumlu bır başlangıç olacaktır Sonuç Günumuzde demokratık altyapısı oluşmuş bır ülkede cınsıyet aynmı ıle dıplomalann değersız hale getınlmesı ınsan emeğıne saygısızlıktır Bu- nu hangı olçu ve bahanenın arkasına saklanırsak saklanahm ne kendımıze neTurk kamuoyuna ne de dünya kamuo>una anlatabılınz Yargıla- ma yetkısı olmayan kışılerın yargıç gıbı kadınlan haklanndan yoksun bırakmaları çağdışı bır uy- gulamadır Başarının dışındakı değerlendırmele- nn sıra ıle dığer mesleklerde kadınlar ıçın yenı kı- sıtlamalan gündeme getıreceğı endışesını yaşıyo- ruz Bugün temel konu kadınlann yargıçlık ya- pıp yapmamaları değıl laıklık sorunudur (x) Bkz 28 12 1989 tanhlı "Aıle Araştırma Kurumu" kurulması ve bu konuda DPT VI Beş Yıllık Kalkınma Planı, Özel thtısas Komısvonu Raporu, 18-22 -20 4 1990tanhlı 'Kadın Statü- sü ve Sorunlan Başkanhğı 'nı kuran KHK EVET/HAYIR OKTAVAKBAL Mükleer Savaşlara Sonmu?Bugun6Ağustos Hıroşıma yaatombombasınınatılışının 45 yıldonümü llk kez, bu yıl umut verıcı bır durumla karşılıyoruz 6 Ağus- tos'u Washıngton doruğunda ABD Başkanı Bush ıle Sovyet- ler Bırlığı Başkanı Gorbaçov nukleer sılahlanmamn durul- ması konusunda bır anlaşma ımzalamışlardır 1 Hazıran 1990 da ımzalanan bu anlaşmanın ıçerığını 'Reçete dergısı şöyleözetlemış "1- Nukleer denemelenn denetlenmesı 1974 ve 76 tanhlı anlaşmaların nukleer denemelenn 150kılotonlasınırlandı- rılmasını öngormüştü VVashıngton doruğunda bu anlaşma- lara uyulup uyulmadığını denetleme koşullannı belırleyen ıkı protokol ımzalandı Protokollere göre patlamalar, patlama bölgesıyada dışında olçulebılecek 2- Atom enerjısının banşçıl denetımı Nukleer santral gu- venlığı, fuzyon enerjısı ve temel atomık bılımlerde ışbırlığı ıçın 5yıllık yenı bır atom ener|isıanlaşması ımzalandı Buart- laşmayla ayrıca Çernobıl kazasının ınsan sağlığı uzerındekı etkılerınıaraştıracakortakbırprojebaşlatılacak 3-Stratejık nukleer sılahlardaındırım Ikı ulkeönderı kıta- lararasıstratejık(uzunenmlı) nukleer sılahlardaındırım ıçın bır on anlaşma ımzaladılar Bu anlaşmanın yılsonundager- çekleştınlmesı planlanan stratejık sılahları yuzde 50 azalta- cak anlaşmanın temelınıoluştgracağıbıldırılıyor 4-Kımyasal sılahlardaındırım VVashıngton doruğunda ım- zalanan bır başka anlaşma ıse kımyasal sılah uretımıne son vermeyı ongöruyor Buna gore ıkı ulkedekı kımyasal sılah stokları2000yılındabuyukolçudeaza!tılmışolacak " Nukleer savaşın onlenmesı ıçın Hekımler Derneğı'nın ya- yın organı Reçete' nukleer tehlıkenın ortadan kalkması ıçın ıkı lıderın once Malta dasonrada VVashıngton daaldıkları ka- rarların'olumlu ancak eksık bırgırışım olduğunu belırterek şöyledıyor "ŞunudaeklemekgerekırkıMaltadoruğutarıhselsürecın kılometre taşlarından bırıdır Bundan sonrakı adımlar bu sü- recın daha da gelışıp derınleşmesıne ve ınsanhğın topyekûn bır savaş tehdıdınden tumuyle uzaklaşmasına yardım ede- cektır Nıtekım Mayıs 1990 dayenıden bır araya gelen Gorba- çov ve Bush un stratejık nukleer stlahlarda yuzde 50 gıbı yuk- sekoranda ındırım ongören bıron anlaşmayı ımzalamaları, gelecekadınaumutverıcıdır Unutulmayacakbırerolaydı HıroşımaveNagazakı Aradan kırk beş yıl geçmesıne karşın ınsanoğlunun belleğınden sı- lınmedı Bırandaon bınlerce ınsanınyanıpkuloluşu onbın- lerce ınsanın sonrakı gunlerde turlü hastalıklardan olüp gıt- melerı yıllar geçtıkçe olum sayısının artması, 6 Ağustos 1945 te daha dünyaya gelmemışçocukların bıle etkılenmele- rı kolay unutulurşeylerdeğıldı Bırderstı Hıroşıma 1 Herders- ten ınsanlar yararlanamazlar Ama sanırım bu kez yararlan- masını bıldıler Kırk beş yıl sureyle bır daha nukleer sılah kullanılmadı Hıç kımse de bu korkunç sılahtan yararlanmayı duşünemedı Du- şunse bıle tepkılerden korktu Dahadoğrusu aynı bombala- rın btr gun kendı tepesınde de patlayacağını duşünerek ka- çındı NUSHED ın organı Reçete de Nagazakı Beledıye Başkanı Motoşıma nın bır mektubu da yer almış Şoyle dıyor Motoşı ma "Dünya çapındakı yığınsal barış hareketlerı nukleer sı- lahsızlanma sürecıne buyuk bır ıvme kazandırmıştır Bu ger- çekkarşısındadunyanıntum banşsever ınsanlarının ırk dın yada ıdeolojı ayrılıklarının ustunde ellerını bırleştırmelerı ve nukleer sılahlarm tümüyle yok edılmesı ıçın uğraşı surdür- melerızorunludur OKTM AKBAL HİROŞİMALAR OLMASIN 4. BASKI CAN YAYINLARI Oğretmen Örgütlenmesi ve Sorunlan İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU 1990-1991 EGtTİM PROGRAMI YOksekokulumuzun lıse ve dengı okul mezunlan ıçın aşağıdakı ko- nularda sektörle ışbırlığı ıçensınde düzenledığı eğıüm programlan kurslanna ımtıhanla öğrencı alınu yapılacaktır EĞİTİM PROGRAMLARI 1- Tunzm ve otelcüık elemanı vetıştırrae eğıtımı, 2- Bılgısayarh bankacılık elemanı yetıştırme eğuımı, 3- Sıgortacılık ekspen elemanı yetıştırme eğıtımı, 4- tthalat ve ıhracat elemanı yetıştınne eğıtımı, 5- Bılgısayarh muhasebe elemanı yetıştırme eğıtımı, Bu eğıtım kurslanmız uygulamalı olup ağırlıklı İngılızce eğıtımını de ıçerecektır ön kayıt başlama gunü 7 Temmuz 1990'dır Eğıtıra programlanna gınş ımtıhanı 14 Eylül 1990 Cuma günü yapılacak ve efıtıme 24 Eylül 1990 günü başlanacaktır Gınş ımtıhanı genel yete- nek ve İngılızce konulannı kapsamakta olup test olarak düzenlene- cektır Eğıtım programlarıtnıza kabul edılıp devam eden ve başanlı olanlara sertıfika verüecektır Genış bılgı ıçın yüksekokul sekreterlığıne başvurulabılır Tel 527 58 15 512 94 06 522 42 00 / 816 Adres Ist Ünıv Sosyal Bılımler Meslek Yüksekokulu Ümıt Doga- nay Cad Beyazıt tlkokulu karşısı, Beyazıt/tstanbul Yaptırımlarla donanmış çağdaş bır orgutlenme ıle öğretmenlerin, etkıleme guçlerı ne kadar yuksek olursa Mıllı Eğitım Bakanlığı'nın işı o kadar kolaylaşacaktır MUSTAFA GAZALCI Denizli Eski Milletvekılı Kıyılan, horlanan ıkıncı bır ış tutarak karnını güçlukle doyurmaya çalışan oğret- menler, sonunda "artık jeter" dı>erek 4 Haztran 1990 gunu Eğitim Işkolu Kamu Go- revlileri Scndikası'nı kurdular Ünlu atasözünde soylendığı gıbı, öğret- menler bır kez balık yemek ıçın değıl sürekh balık tutabılmek ıçın Eğitim-İş'ı kurdular Böylece demokrasının gostergesı olarak nı telendınlen kamu kesırru çalışanlannın sen- dıkalaşması öğretmenlerin onculüğunde başladı Yasalanmızda bu konuda hıçbır engel yok, ne \nayasa'da ne de Devlet Memurlan Yasası'nda kamu gorevlılennın sendıka ku- ramayacaklanna ılışkın bır huküm bulun- maktadır Kuşkusuz 12Eylul'un getırdı- ğı anayasa ve yasalann ulkemızde demok- rasının gelışıp, yerleşmesı açısından ne tür engellergetırdığııyıbılını>or Ama 12 Eylül Ana> asası bıle devlet memurlannın sendıka kuramayacaklannı soylernıyor boyle b»r yasak getirmıyor Aynca devlet olarak ım- zalayıp ıç hukukumuzun parçası halıne ge- tırdığımız uluslararası sozleşmeler kamu görevhlerının sendıkalaşma hakkını, hıçbır kuşkuya >er vermeyecek bır bıçımde tanı- mış bulunuyor Demokrasılerde lüm çahşanlann sendı- kal orgütlenme hakkı, sınırlanamaz, engel- lenemez bır temel hak sayılıyor, bu hak, an- cak demokrası dışı yonetılen ulkelerde ta- nınmıyor Açıkça ıfade etmek gerekıyor kı sendıkacılık özelîıkle kamu görevlılennın sendıkalaşması bır toplumun gelışme düze- yını, çağdaşlaşma olçusünu belırlıyor Her gun demokrası nutku çeken ılgilıler oğretmenlenn bu haklı haklı olduğu kadar yasal gınşımı karşısında bakalım ne >apa- caklar 9 Ankara Valılığı'nın Eğıtım-Iş Baş- kanı Niyazi Altmnyay'ın öftrencı bütünleme- len ıle ılgılı bır açıklamasını saptırarak ba- hane gostermesı ve onu görevden alması yetkılılenn ne yapacağı hakkında yeterlı fı- kır venyor Bu arada bazı olumlu gelışmeler de oluyor. örneğın AnkaraValılığı nın, sen- dıka kuruculan hakkında cezaı ışlem yapıl masma ıhşkınbaşvunısu, cumhunyet savcı- sı tarafından "bir snç olmadığı" gerekçesı ıle retedılıyor Bu gelışmeler, demokrası, hak hukuk sözlennı ağızlanndan düşurmeyenler ıçın tam bır sına\ olma ozellığı taşıyor Orneğın yasa koyucu ıçın de bulunmaz bır fırsat doğ- muş oluyor 12 Eylül'ûn getııdığı karanlık ızlen sılmek ve gereklı hukuksal duzenleme- len yaparak yurdumuzu hıç olmazsa bu ko- nuda bır ayıptan kurtarmak mumkun Hıç kuşkusuz bu önemh sorunun çözu- mu esas olarak engın bır orgutlenme dene yımıne sahıp olan oğretmen kıtlesıne bağlı gözuküyor Özluk \e meslek sorunlannın çozumu ıçm bırlıktehk gerek, orgutlü ol- mak gerek Bunun ıçın de halen gorev ya- pan oğretmenlenn Eğıtım-Iş te emeklı olan ya da mesleğını ıcra edemeyenlenn de Eğit-Der'de toplanması yaşamsal önem ta- y Oğretmenlenn kendı aralannda doğal olan sıyası görüş aynlıkları ya da, farklı eğı- tım kurumlarında çalışıyor olmaları bırlık- tehk ıçın engel değıl Bu dunyanın en onurlu mesleğı ıçın sağ-sol aynmı yapmanın hıçbır anlamı yok ETbet her öğretmenın şu ya da bu yonde bır sıvasal göruşü olacaktır, ol- malıdır Ama güncel anlamda sıv aset sıyası partılerde yapılacaktır ve ılen Batı ülkele- nnde olduğu gıbı ulkemızde de kamu gö- revlılen sıyası parül^re u\e olabılmelı, partı ıçınde sıyaset yapabılmeudırler Demokratık meslek örgutlen ve sendıka- lar ıse oncelıkle üyelenn ve mesleğın somn- ları ıle ılgılenmek zorundadır Oğretmen or gutlerı de genış anlamda yurt \e demokrası sorunlan uzennde gorüş bıldınrken, bır tu- tumyada tavır alırkendoğal olarak uyelen- nın ozlük ve meslek sorunlannı on plana al- mak durumundadırlar Başka bır deyışle oğretmen örgutlennın temel ışlevı, uyelerı- nın özlük haklan ve mesleğın sorunlan ıle ılgılı savaşımı vermektır Bugun öğretmenlık mesleğı ve eğıtım ık- tıdarlann yanlış ve kasıtlı tutumları nedenı ıle Cumhurıyet tanhınde eşı görulmemış bır bunalım ıle karşı karşıya bulunmaktadır Oğretmenlenmızın başta can guvenlığı ol- mak uzere, ucret, konut, sağlık hızmetlen çocuklannın eğıtımı, dınlenme ve tatıl, kı- tap \e kırtasıye gereksınmelen atama ve yer değıştırme mesleğınde gelışme. yonetı- cıolabılme oğretmen evı veyardımsandık- lan vb türunden sorunları vardır Bu so- runların gıderek ağırlaşnıası ve çözümsüz konuma gelmesı tehlıkesı sadece meslek mensuplannı değıl tüm toplumu ılgılendır- mektedır Çunküherkesçocuğunu bırbaş ka de>ışle toplum geleceğını öğretmenlere teslım etmektedır Gerek oğretmenlenn gerek mesleğın ve gerek genel eğıtım sorunlarının çözümü sa- dece ıktıdarlann lyı nıyetıne btrakılamaz oğretmenlenn bu sorunlara sahıp çıkması, bızzat kendılennın çozüm uretmesı gerekır Bunun da tek bır yolu vardır grevlı toplu sozleşmeh sendıkal orgutlenme hakkı Ulu- sal eğıtıme yön vermek. aynlacak kaynak- lan belırlemek elbet ulusal ıradeyı temsıl eden sıyası ıktıdann yanı bakanın yetkısın- de olacaktır Ancak öğretmenler kapıkulu değıl bır meslek mensubudur ve mutlaka onların da sorunlar karşısında seslerını du- yurmaları, çözum yollan önermelen gerek- mektedır Bu demokrasının vazgeçılmez özudür ve bu öz zedelendığı zaman demok- rasıdensoz etmek mumkün olmaz Kamu görevlılennın sayısa' olarak ol- dukça bu>uk bır kesımını oluşturan öğret- menler vurdumuzun her vöresıne heryer- leşme bınmıne yayılmıştır Yaptınmlarla donanmış çağdaş bır orgutlenme ıle öğret- menlenn, etkıleme guçlen ne kadar juksek olursa Milli Eğitim Bakanlığı'nın ışı o ka dar kolaylaşacaktır Eğıtım sıstemı bugün ıçler acısı bır du- rumdadır 1924 >ıhnda getınlen \e uluslaş- mamıza temel olan eğıtım-öğretım bırlığı bozulmuştur Eğıtım paralı hale getınlerek toplumsal eşıtsızlıkler aşılmaz uçurumlar halıne donüşturülmektedır Yoksul aıleler ıçın çocuklarını okutmak gıderek olanak- sızlaşmakta, çağdaş ve yeterlı bır eğıtım gı- derek enşılmez bır ayncalık hahne dönuş- mektedır r ı Eğıtırn sıstemı eleyıcıdu", bır çok çocuk sı- nıfta kalmakta Boylece S'stem üzenndekı >uk gıderek ağırlaşmaktadır Çağdaş ders araç \ e gereçlen çok eksıktır sınıflar olağa- nüstu kalabalık hale gelmıştır Ders kıtap- lannın yetersızlığı artık gunluk basının ru- tın haberlerı arasına gırmıştır Akla bu bır çırpıda gelen sorunlara onlarcasını ekle- mekolanaklıdır Sonuç Bu sorunların çozumü ıktıdarlann ıyı nı- >etıne bağlı değıldır Eğıtım sıstemının yü- rutücüsü olan öğretmenler ve onlann ör- gutlu gucü butün bu sorunlar uzennde soz sahıbı olmalıdır Cumhunyetın ılk yıllann- da olduğu gıbı. oğretmenlenn söz sahıbı ol- duğu kurultay lar toplanmah, eğıtım sorun- lan olabıldığınce genış çerçevelerde tartışı- larak çozülmeye çalışılmalıdır Bunun ıçın ılk ve belkı de en onemlı adım oğretmenle- nn sendıkal örgütlenmesıdır Egıtım-İş'ı, tüm oğretmenlen örgütleyen çağdaş ve ılen bır sendıka halıne getırmek ıçın var gucümuzle desteklememız gerek- mektedır Öğretmenler arasındakı ıkırcıklı tutumlar ya da çeşıtlı nedenlerle başka sen- dıka arayışlan hem gücü bolecek hem de or- gutlenme hareketını anlamsız hale getıre- cektır Böyle bır gelışmenın herkesten çok ıktıdara >ara>acağını unutmamak gerekır Demokratıkleşmede çok ılen bır adım ola- cak oğretmen sendıkalaşmasında, başan ya da başarısızlık her şe>den once öğretmenle- re bağlı olacaktır MALİYE VE GÜMRÜK BAKANLIĞI'NDAN MALtYE MÜFETTİŞ YARDIMCILIĞI GlRİŞ SINAVI Mahye ve Gumrük Bakanlıgı Tefnş Kurulu Başkanlıgı'nca 16101990 Salı günü başlamak üzere Ankara ve tstanbul'da Malıye MüfetUş 'YÂr- dımcdığı Gınş Sınavı yapılacaktır I- SINAVA KATILABİLME ŞARTLARI 1 Devlet Memurlan Kanunu'nun 48 maddesınde yazılı mtelıklerı taşımak, 2 01 011990 tanhınde 30 yaşını doldurmamış olmak, 3 Sıyasal Bügıler, Hukuk, tktısat, tşletme ve tktısadı ve 1dan Bı- lımler Fakültelen ıle aynı konularda öğretım yapıp bu fakuhelere denk- Uğı Yuksek öğrenım Kurumu'nca kabul edılmış yerb ve yabancı yükseköğrenım kurumlarından bınnden mezun olmak, 4 Sağlık durumu Türkıye'nın her yennde görev yapmaya, her tür- lü ıklım ve yolculuk koşullanna ve her turlu taşıt araçlanyla yolcu- luk vapmaya elvenşlı olmak, 5 Erkeklerde askerhğını yaprnış veya erteletmış olmak (halen as kerlık görevını yapmakta bulunanlar, terhıslennden sonra atamalan yapılmak uzere sınava kabul edılebıhrler), 6 Malıye müfettışlığı nıtebklennı taşımak, 7 Daha önce bır defadan fazla malıye müfettıs yardımcılığı gınş sınavına katılmamış olmak, II- SINAV KONULARI Yazıh smavlar, Malıye, tktısat, Hukuk, Muhasebe, Matematık ve Yabancı Dü (İngılızce, Fransızca, Almanca ve ltalyanca dıllerınden bırı) olmak uzere 6 grupta yapılacaktır Yazılı sınavı kazananlar ayrıca Ankara'da sözlü sınava tabı tutula- caklardu tstekbler sınavlarla ılgılı aynntıl. bılgı ıçeren broşür ve muracaat formlannı Malıye ve GUmrük Bakanlıgı Tefüş Kurulu Başkanlığı'n- dan ve Ankara, tstanbul ve lzmır'dekı Malıye Müfettışlıklennden te- mın edebılırler III- SON BAŞVURU TARİHİ Sınavlara katılabılmek ıçın ısteklılerın gereklı belgelerle bırlıkte en geç 28 09 1990 gunü mesaı saatı bıtımıne kadar Malıye ve Gumrük Bakanhğı Tefüş Kurulu Başkanhğı'na bızzat veya bu tarıhte Tefnş Ku- rulu Başkanbğı'na ulaşacak şekılde posta ıle başvurmalan gerekmek- tedır Postada vakı geakmeler nedenıyle bu tanhten sonra Tefuş Kurulu Başkanbğı'na ulaşan müracaatlar dıkkate abnmayacaktır. llan olunur Basın 30392 "ÇIÇEKLER DE UYUR DEDİ OĞRETMEN, YOKSA BEN ÇİÇEK MİYİM Evet CAN sen çıçeğımızsın bızım, ıçımızde uyuyan Üç yıl oldu aramıza ayrılık düşelı, uç yıldır, hem senınle, hem sensız ELİF. GÜNAY, NEVZAT IMZA GÜNLERI Cumhuriyet Kitap Kulübu Temsilciliği Çağdaş Toplum Kitabevi - KOCAELİ KOCAELİ KÜLTÜR VE EĞLENCE FUAR1 6 Ağustos Saat: 18.00 • 23.00 AZİZ NESİN ASLAN BASER KAFAOĞLU ARZU AKSU ENDER DEMİRCİ evlendılcr 5 819901STANBUL CUMHURtYEFTE/V OKURLARA... OKAYGONENSIN Basında Yabancı Sermaye ve Denetim T urkıye'de basın ve 7V yabancı sermayenın önemli bır ılgı alanı olmuştur Dar bır reklam pastasının yanı sıra ekonomık ve sıyasal guçluklennı aşamayan ûlkemizın büyük sıkıntılar yaşamakta olan basın sektörûnün böylesıne bır yabancı ılgryı toplamasının bır açıklaması olması gerekır Basımmız önce Asil Nadir grubunun hızlı gırışiyle yabancı sermayeyle tanıştı. Grubun başındakı ınsanın Kıbrıs Turk kokenlı olması bu grubun yabancı sermaye olma özellığını kaldırmamaktadır Şu anda 3 günlük gazete, çok sayıda haftalık ve aylık dergı ıle kuruluş halınde bir televızyon şırketının sahıbı olan bu grubun aylık zarannın 7-8 mılyar Turk ürası'na ulaştığı çeşıtlı kaynaklarca hesaplanmakta, ıfade edılmektedır Bu açığın karşılandığı kaynak Turkıye'de değıldır, aynca böylesıne bır zarara dayanabılmek her buyük şırketın de harcı değıldır Bu hesaplar ülkemızm değışık malı çevrelennde de yapılmakta ve aynı soru yınelenmektedır Söz konusu grup bu kadar büyük blr zarara nasıl bır kâr ya da çıkar umuduyla dayanmafctadir? 8u sorunun yanıtını o grubun başındakı ınsanlar kuşkusuz bılmektedır, ama bu soru aylardır gundemdedır ve doyurucu bır yanıt kamuoyuna ıletılememışOr Asıl Nadır grubunun durumuyla ılgılı bılmece basın- sıyaset ve ekonomı çevrelennde çözülmeden beklerken dunyanın en buyük ıkı yayın grubu daha Turkıye'de yatırım yapmak ıçın gmşımde bulunmuştur Maxwell grubu doğrudan Hurnyet gazetesıyle ılışkı kurarak görüşmelere başlamıştır Hürnyefın en ust düzeydekı yetkılısı, sahıbı Erol Sımavı, Maxwell'e satılabılecek hısselerin yüzde 49'u aşmayacağını açıklamıştır O zaman şu soru ortaya çıkmaktadır Maxwell, niçın kendı kontrol edemeyeceğı bır gruba bu kadar büyük para yatınmı yapacaktır? Dunyada bu tarz şırket operasyonlannda uygulanan bır yöntem doğal olarak akla gelmektedır, başta azınlık hısselerı satılır ve belli bır program çerçevesınde yenı katılan hıssedar zaman ıçınde çoğunluk hısselennın sahıbı olur Batıda güçlü kamuoyu denetımı bu tarz alışverışlerı herkesın gözû önünde yapılmaya zoriar Bu kamuoyu denetımınm de ıkı alanı vardır Parlamento ve basın Maxwell-Hurnyet görüşmesı surerken Avustralya kokenlı bır başka dev yayıncı da Turk semalannda görûnmuştur Murdoch, Turkıye'ye olan ılgısını doğrudan Cumhurbaşkanı Turgut Özal ıle göruşmek gereğını duymuştur Özel televızyon ıçın Turkıye'dekı anayasal ve yasal engellerı kavrayan Murdoch grubunun TRTye önensı genış bır program satışı bıçımınde olmuştur Gorunurde yasal bır engelı olmayan bu tarz bır ışbırlığı, bır başlangıç olarak da görülebılır Televızyon ve radvoda devletın yayın tekelı vardır Şu anda hızla gelışen teknolo/ının bu tekelı zorladığı da açık bir gerçektır Magıc Box da bu olanaktan yola çıkmış ve hıle-ı şerıye ıle "ikıncı bır tekel" oluşturma yoluna gırmıştır Çızılen hedef ortadadır Haber ve sıyaset tekelı TRTnın, spor ve eğtence tekeli Magıc Box'ın Gerçı Magıc Box şu anda yasa engelıne takılmış gıbı görunmektedır, ama " bu 2 TV tekelının en üst duzeyde sahıp olduğu slyasal destek yasaya karşı yenı hıle yollan bulmalarını sağlayabılır Görünüm hıç tyımser değıldır Iktıdann dar sıyasal amaçlarla kullanmaktan çekınmediğı televızyon tekeli, yıne dolaylı olarak ıktıdar mıhraklarınm çok sıkı kontrolundekı Magıc Box ıle güçlendınlmekte, öte yandan Murdoch da Türk pıyasasına gırmek ıçın aynı kanalı kullanmaktadır Yazılı basına gelınce, eğer Maxwell Hurrıyet grubunun denetımını ele geçınrse, Nadır grubuyla bırlıkte yazılı basının yaklaşık üçte ikisi yabancı kokenlı sermayenın denetımı altına gırecektir. Bu yonelış hızla tartışılmalı, parlamento devreye gırmelı, özel televızyonun koşuiları ve yasal çerçevest ıle bırlıkte basında yabancı sermayenın denetımını sağlayacak onlemler ele alınmalıdır Gunluk sıyasal hesaplar ıçınde bu gelışmelen görmezlıkten gelenler sonra ağır sorumluluk altında kalırlar • Temmuz ayında gazetelenn toplam gunluk satışı 100 bın dolayında artış gosterdı Buyük reklam harcamalarıyla desteklenen promosyonlar bazı gazetelenn olumlu sonuç almasını sağladı, bazılannda ise tıraj açısından hıçbır ılerleme sağlamadı. Temmuz 1990'da gazetelenn günlük ortalama net satışları ve bır oncekı aya gore tarkları şöyle oldu 800 Liralık Gazete Cumhuriyet 117526 +730 700 Liralık Gazeteler Sabah Hürriyet Günaydın Milliyet Türkiye Tercuman Yfeni Asır 539744 476083 394636 307451 265799 67094 43.159 +47652 +20.899 -3.148 -11527 +7.665 -1234 +276 500 Liralık Gazeteler Bugun Fotospor Tan Guneş Zaman 300000 215000 171781 82 743 62000 +22106 +a988 -5.230 +17576 +600 Gazetelenn temmuz 1990'da yaptıkları reklam harcamalannın toplamı 6 mılyar lırayı buluyor. Gazetelere göre dökum şöyle. Günaydın Sabah Hürriyet Milliyet Turkiye Bugun Tan Fotospor Güneş Yenl Asır Zaman 1246075000 TL 992175000 TL 884 200000 TL 842 375000 TL 406 700000 TL 405 200000 TL 400575000 TL 380965000 TL 285850000 TL 166585000 TL 48600000 TL HEMŞİRELER ARANIYOR Türk Kalp Vakfı Tcl: 175 12 44/45-166 02 78