Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
14 MAYIS HABERLERİN DEVAMI CUMHURÎYET/19
Değişen Avrupa ve Türkiye...
(Baştarafı 1. Sayfada)
Almanya'yı bekleyen büyük işsizlik dalga-
sına işaret ediyor ve bunu birieşmenin bir
bedeli olarak niteliyordu. Iktisatçılara gö-
re birçok verimsiz Doğu Alman fabrikası
Batı'dakilerle rekabet edemeyeceği için
gelecek yıl kapılarına kilit vuracak. Mart
ayında 38 binden nisanda 65 bine tırman-
mış olan işsiz sayısının 1991'de 2 milyo-
na dek yükselmesi bekleniyor.
Almanya'da işsizlik bu boyutlara ulaşır-
sa, bu ülkede çalışan Türk işçilerine ne
olacak? Türkiye'ye doğru bir işçi göçü
başlayabilir mi?
Sorulardan biri bu.
Bu konu sadece Almanya'da değil, bir-
çok Batı Avrupa ülkesinde çalışan Türk iş-
çilerini de yakından ilgilendiriyor. Çünkü
pazar ekonomisine dönüşle birlikte, baş-
ta Polonya olmak üzere birçok Doğu Av-
rupa ülkesinde işsizlik dalga dalga yaygın-
laşacak. Bunlartn bir bölümünün Batı Av-
rupa ülkelerine kaydırılması olasılığı ister
istemez akla geliyor. Böylece yalnız Al-
manya'da değıl, örneğin Fransa'da da
Türk işçilerinin geleceği bu işsizlikten
olumsuz yönde etkilenebilecektir.
Bu durum, Doğu Avrupa'daki gelişme-
lerin Türkiye'ye dönük ekonomik boyutu
sayılabilir. Ama işin bir de siyasal boyutu
var.
Cuma günkü Liberation gazetesinde yer
alan bir haber yorumda, Doğu Avrupa'da-
ki gelişmelerin siyasal açıdan Türkiye'ye
yönelik yansımaları irdeleniyordu.
Basite indirgenerek şöyle özetlenebilir:
Türkiye, bugüne dek demokratik Avru-
pa kurumlarında sürekli olarak sahip oldu-
ğu yaşamsal stratejik önemi bir koz ola-
rak kullanmıştı. Soğuk savaş boyunca
Türkiye'deki demokrasinin ikinci sınıflığı
genel olarak bu nedenle görmezlikten ge-
linmişti. Ancak Doğu Avrupa'daki totaliter
rejimierin çöküşü ve "komünizm tehdidi"-
nin yok oluşu Türkiye'nin stratejik ağırlı-
ğını azalttığı için, bu yaklaşım da giderek
geçerli olmaktan çıkıyordu. Böylece Tür-
kiye'nin demokrasi ve insan hakları ala-
nındaki geriliğı lyiden iyiye sırıtmaya baş-
lamıştı artık. Avrupa Konseyi Genel Sek-
reteri'nin masasında Türkiye hakkındaki
insan hakları raporları üst üste yığılırken,
"Türkiye ne olacak" sorusu da Avrupa ku-
rumlarının koridorlarında gittikçe daha çok
yankılanıyordu.
Liberation'daki yorumun bir yerde yeni-
liği, Türkiye'nin Avrupa Konseyi üyeliğini
sorguluyorolmasıdır. Briç kulübünde piş-
pirik oynamaya devam etmenin olanaksız-
lığını üstü kapalı bir biçimde belirtmesidir.
Aynı sorunun izleri Uluslararası Basın
Enstitüsü'nün (IPI) Genel Kurulu'nda ka-
bul edilen karar tasarısında da vardı. Ge-
çen çarşamba günü Bordeaux'da yayım-
lanan kararda basına ılişkin kısıtlamaların,
Türkiye'nin Avrupa Konseyi üyelığıyle açık
bir çelişki içinde olduğu vurgulanmıştı.
Avrupa Topluluğu'na tam üyelik hedefi
uzaklaşırken, bu kez de Avrupa
Konseyi'nden Türkiye'ye kapı gösterilebi-
lir miydi?
Bir soru da bu...
Ortaya çıkan tablo hiçbir yoruma ihtiyaç
göstermiyor. Görüntü son derece nettir:
Türkiye, ekonomisi ve demokrasisiyle mo-
dernleşme yolunda bir an önce gerekli ra-
dikal atılımları gerçekleştiremezse, Avru-
pa'dan dışlanacak, yalnızlaşacak ve da-
ha da istikrarsızlaşacaktır.
Bu kadar basit...
Anadolu
öğretmen
liseleri sınavı
ANKARA (ANKA) — Anado-
lu öğretmen lıseleri sınavı 21 bin
731 adayın katılımıyla 29 il mer-
kezi ve Lefkoşa'da yapıldı.
1990-1991 ders yılı için halen
eğıtim veren 30 Anadolu öğret-
men lisesine 2 bin 844 öğrenci alı-
nacak. Böylece sınava katılan her
yüz öğrenciden 13'ü öğretmen li-
selerine girmeye hak kazanırken
87'si elenecek. Anadolu öğretmen
liseleri sınav sonuçlan adaylara 20
temmuzdan itibaren gönderilecek.
Sınavda geçerli olan Türkçe, din
kültürü ve ahlak bilgisi ile fen bil-
gisinden oluşan l'inci test ile sos-
yal bilgiler ve matematikten olu-
şan 2'nci testin yanıt anahtarları
şöyle:
TEST-1
1- A, 2- C 3- A, 4- D, 5- B, 6-
Q7-D, 8-B.9-A, 10-C, 11-B,
12- C 13- A, 14- D, 15- D, 16- B,
17- C 18- A, 19- D, 20- B, 21- D,
22- C 23- C, 24- B, 25- B, 26- A,
27- A, 28- C, 29- C, 30- C, 31- B,
32- B, 33- D, 34- C, 35- A, 36- A,
37- D, 38- D, 39- A, 40- D, 41- D,
42- A, 43- D, 44- C, 45- C, 46- C,
47- B, 48- A, 49- A, 50- B.
TEST-2
1- B, 2- A, 3- A, 4- B, 5- C, 6-
A, 7- C, 8- C, 9- D, 10- D, 11- A,
12- C, 13- C, 14- B, 15- B, 16- B,
17- D, 18- B, 19- D, 20- D, 21- B,
22- A, 23- D, 24- A, 25- C, 26- A,
27- D, 28- C 29- Ç 30- D, 31- A,
32- B, 33- B, 34- B, 35- C, 36- C,
37- C 38- A, 39- A, 40- D, 41- A,
42- C, 43- B, 44- B, 45- C, 46- D,
47- D, 48- A, 49- A, 50- D.
Okullara zam yağdı Memur Sendîkacıhgında
(Baştarafı 1. Sayfada)
masını istediler.
Milli Eğitiın Bakanlığı'nın özel
okullarda hazırlık ve birinci sınıf-
lar gibi ara sınıfların da ücretle-
rini serbest bırakması, öğrenci ve-
lileri ile okul yöneticilerini karşı
karşıya getirdi. Resmi Gazete'de
geçen günlerde yayunlanarak yü-
rurlüğe giren ve özel okullara is-
îedikleri gibilıcret belirleme hak-
kını tanıyan yönetmeük değişik-
liğine göre bu ay sonuna kadar
Özel Öğretim Kunımları Genel
Müdurlüğü'ne önümüzdeki öğre-
tim yılı ücretlerini bildirmek zo-
runda olan özel okullar, yeni üc-
retleri belirlemeye basladılar.
Ankara'da Tevfîk Fikret Lise-
si, gelecek öğretim yıh için ücret-
lerine yüzde 100'ü aşan oranda
zam yaptı. Okul yönetiminden ve-
lilere gönderilen yazıda, öğrenim
ücretlerinin hazırlık sınıflan için
8 milyon lira, orta birinci ve ikinci
sınıflar için 5 milyon 750 bin li-
ra, orta ücüncü sınıflar için 4 mil-
yon lira, lise sınıflan için ise 3 mil-
yon 250 bin liraya çıkarıldığı kay-
dedildi. Yazıda, öğrenim bedelle-
rinin ilk taksidinin haziran ayın-
da yatırılması istendi.
Lise kısmında ögrencisi olan bir
veli, okul ücretinin öğretim yılı
başında 1 milyon 245 bin lira ol-
duğunu, daha sonra ise ara zam-
la 1.5 milyon liraya yükseltildiği-
ne işaret ederek "Son zamdan
sonra yüzde 100'e varan oranda
artış oldu. Bu iicreti nasıl karşı-
layabilecegitnizi bilmiyornz" di-
ye konuştu.
Öğrenci velileri, bakanhğın üc-
retleri serbest bırakmasını eleşti-
rerek ücret artışlannın denetlen-
mesini istediler. "Daha önce iic-
retler serbest degildi, biz de bana
hte buM m m m ! İ ş t e b ö r e k . . . M i s g i b i . A r t ı k T ü r k i y e ' d e m i l y o n l a r c a e v k a d ı n ı
h e m K O K U S U Z , h e m H A F İ F a y ç i ç e k y a ğ ı n ı n h a n g i s i o I d u ğ u n u b i l i y o r !
Y e m e k l e r i n d e O N A k u l l a n ı y o r .
Hem KOKUSUZ hem HAFİF
güvenerek çocuklanmızı özel
okulda okutuyorduk" diyen veli-
ler, "Şimdi çocuklanmızı okul-
dan mı alacagız?" diye sordular.
Öte yandan özel okul ücretle-
riyle ilgili olarak Cumhuriyet'in
sorulannı yanıtlayan özel Öğre-
tim Kurumları Genel Müdüru
Necdet Özkaya, ücretleri serbest
bırakan yönetmeük değişikliğin-
de, ucret artıslarında göz önüne
alınacak kıstasların da getirildiği-
ne işaret ederek "Özel okullann
ücretleri, sağladıklan egitim ög-
retim olanağı, yaünmlan, gelir ve
giderleri ile tüketici fijat endeks-
îerine göre beiirlemeleri gerekiyor.
Yönetmelikte bu durum açık se-
çik belirtilmiştir. Özel okullar bu
ay sonuna kadar bize belirledik-
leri ücret miktarlannı bildirdikle-
rinde, bn kıslaslara bakarak ar-
tışlann adaietli olup olmadıgını
denetleyeceğiz" dedi.
Özel okullann ucret belirleme-
de serbest bırakıldıklarını, ancak
bakanlığa bildirimde bulunmak
zorunda olduklanna dikkat çeken
Özkaya, "Aşın oranda ucretleri-
ni arttırma yoluna giden okullar,
eger yönetmelige uygun şekilde
mantıki nedenler öne süremiyor-
larsa haklannda soruştorma
açacagız" dedi.
Istanbul'da bulunan özel
Okullar Derneği Genel Baskanı
Dnndar Uçar ise özel okul ücret-
lerindeki artışlann ennasyon artı
yüzde 10'u geçmeyeceğini söyle-
di. Ancak özel okullann ücretle-
rin serbest bırakılmasıyla birlik-
te özellikle ara sınıflarda büyük
oranlarda ücret artışına gidilme-
si bekleniyor. Bakanhğın soruş-
turma açmasının da ucret indirim-
lerini sağlayamayacağı ifade
ediliyor.
\argıda
yoğıın
hafta
ANKARA (AA) — Özal-Bnsh
görüşme tutanaklan ile ilgili da-
\anın yanı sıra Ankara DGM'de
bu hafta 60 sanıklı TBKP davası
ile Ankara 3. Ağır Ceza Mahke-
mesi'nde Yeşilyurt koyluleriyle il-
gili olarak Binbaşı Cafer Tayyar
Çağlayan'ın yargılanmalarına bu
hafta devam edilecek.
Yeşilyurt davası
Mardin'in Cizre ilçesine bağlı
Yeşilyurt Köyü'ne düzenlenen bir
operasyon sırasında köylulere dış-
kı yedirdiği ve işkence yaptığı id-
diasıyla Binbası Cafer Tayyar
Çağlayan'ın yargılanmasına An-
kara 3. Ağır Ceza Mahkemesi'rıde
17 mayıs perşembe günü devam
edilecek.
Davanın geçen duruşmasında,
operasyon sırasında görevli Teğ-
*men Akın Yagmurlu tanık olarak
dinlenmişti. Yagmurlu, operas-
yonda köylulere kötü muamele ya-
pıldığıru görmediğini, köydeki er-
keVlerin meydanda toplandığını ve
yüzleri duvara döndürülerek ara-
ma yapıldığım kaydederek operas-
yon sonrasında 3 kişinin gözleri
bağlı olduğu halde askeri araca
bindirilerek gözaltına ahndığını
görduğünü söylemişti.
TBKP davası
Yasadışı TBKP yöneticisi ve
üyesi oldukları gerekçesiyle 10'u
tutuklu, 60 sanığın yargılanmala-
rına ise Ankara DGM'de, 18 ma-
yıs cuma günü devam edilecek.
2 mayıs çarşamba günü yapılan
ilk duruşmada, aralannda TBKP
liderlerinden Haydar Kutlu'nun
eşi Ayşe Çiçek Yaga'nın da bulun-
duğu tutuklu 10 sanığın sorguları
yapılmıştı. Duruşmada, Çiçek
Yagcı'nın İstanbul'da yargılanma
ve tutuklu sanıkların tahliye talep-
leri reddedilmişti.
Mahkeme, redde gerekçe olarak
tutuksuz sanıklann sorgularının
henüz tamamlanmamasıru ve dos-
yadaki delillerin okunarak sanık-
lann karşı beyanlannın ahnma-
masını göstermişti.
(Baftaraft 2. Sayfada)
seyerek sendikal hak [an stalü siste-
miyle bağdaştırma yoluna gitmiştir.
Son otuz yıl içinde gelişmiş ve az
gelişmiş ülkelerde yaşanan bu evri-
min altı çizilmesi gereken özelliği şu-
dur: Katılmalı süreçler, yürürlükte-
ki yasal çerçevenin dışında fiilen uy-
gulanmış; hukümetler toplu pazar-
lık ilkesini açıkça tanımasa da, grev-
lerin etkisiyle kamu kesiminde fiilen
toplu pazarbğa geçtnek zorunda kal-
mıştır. Böylece, toplu pazarlığın ka-
mu kesiminde kurumsallaşması su-
recinde, fiili durumlar hnkuk kural-
lannı öncelemiştir. Başka deyişle,
uygulama, hukuku önlemiş, hukuk
geriden izlediğı uygulamayı kurum-
sallaştırmıştır. Yasalar toplu pazar-
lığın "yaratıcısı " olmaktan çok,
güçlu memur sendikalarının baskı-
sıyla ve kamu görevlilerinın ortaya
koyduğu toplu eylernlerin ve grevle-
rin etkisiyle sağlanan haklan düzen-
lemiş ve belirli sınırlar içine almış-
tır. Dolayısıyla sendikal haklar, iş-
çiler gibi kamu görevlilerine de si-
yasal iküdarlarca Hhsan" edilmiş de-
ğildir. Kammca Türk kamu görev-
lilerinin, gelişmiş ve az gelişmiş ül-
kelerde gözlenen bu evrimden ala-
cakları önemli dersler vardır.
Turkiye'nin memurların sendikal
hakları alanında dünyada gözlenen
bu evrim içindeki yerini somut bir
örnekle belirtmek istenm. ILO'nun
1989 tarihh yenı bir yayınında, me-
murların sendikalarda orgutlenme-
sim ilke olarak hâlâ tanımayan şu
yedi ulkenin adı veriliyor: Boli>ya,
Çad, Ekvator, Liberya, Nikaragua,
Tayland ve Yemen. Bu ulkeler ara-
sında ülkemizin adının bulunmama-
sının nedeni, iç hukukumuzda me-
murlara sendika yasağı koyan hiç-
bir kuralın ülmamasıdır. Ne var kı
(ve ne yazık ki) KIT'lerle ilgili 399
sayılı KHK ile sözleşmeli personele
sendika yasagı getırilmiştir. Gerçı bu
yasak KHK'nın parlamentodan geç-
mesınden sonra yasalaşıp kesinlese-
cektir, ama siyasal ıktidann anti-
sendikal yaklasunını sergilemesi yo-
nünden anlamhdır. Bu yasak kesin-
leştirilecek olursa, Turkiye'nin adı
yeniden yukanda anılan yasakçı ül-
kelerle yan yana konulacaktır. Bu,
hiç kimsenin içine sindiremeyeceği
ve ulkemize yakışmayan bir gelişme-
dir. Bunun, Turkiye'nin hukuksal
yönden bağlı ve uymakla zorunlu ol-
duğu uluslararası belgelere aykırılı-
ğmdan da ote, 21. yuzyıla doğru ge-
riye saymanın basladığı 199O'lı yıl-
larda ulkemizi yonetenler içın bir
"ayıp" olması yanı sıra, Avrupa Top-
luluğu'na tam uyelik başvurusunda
bulunan ve İnsan Hakları Avrupa
Sözleşmesi'nin öngördüğu denetim
mekanizmasının işletilmesine olanak
tanıyan bir siyasal ıktıdar için bir
"çelişki" olduğu açıktır. Parlamen-
ARQELİIC
VEIKIll SERUIS
Arçelik Yetkili Servisi, Arçelik Klimanın
rokipsiz uzun ömrünün garantisidir.
Bütün Türkiye'ye dağı/mış 379 Arçelik
Yetkili Servisi, Arçelik Klima sahiplerine
kesintisiz hizmet vermeye hazırdır.
Şimdi Arçelik klimalar peşin fiyatma,
taksitle satılıyor. Size en yakm Arçelik
Yetkili Satıcısına uğrayın, gecikmeyin.
Fırsat varken klimanın en iyisini alın.
IÇELİIC
gerekirse devreye gırere
Arçelik Klir ~
Jboyu
PEŞİN FİYATINA, 10 TAKSİTLE,
HEMEN TE5LİM!
(Montaj için gereken porço/or ve montajı dahil.)
ARE - 1860
MELTEM
ARE -
SÜR
PEŞİNAT 10 TAKSİT T
?£!£?*
200.000 TL
îıSvsûr ho o o o o T L 370oooTL
3.500.O0OTL
4.100.000 TL
tersine, sözleşmeli personele sendi-
ka, toplu sozleşme ve grev hakları-
nı tanıyarak, ulkemızin adının kimi-
lerimizin dünyadaki yerini bile bil-
mediğimız ülkelerle yan yana konul-
masına olanak vermemesini di-
liyonım.
Sendikalaşmanın gelişmekte olan
ulkeleri de kapsayacak biçimde yay-
gırilaştığı bir dünyada, 1,5 milyon
dolayındaki Turk kamu gorevlisi,
yalnızca sendika hakkından değıl,
çalışma koşullannın belirlenmesine
katılma sureçlennin en geri olanın-
dan bile yoksundur. Memurlar, ya-
şamlannın çok onemli bir bölumü-
nu adadtklan yonelim dunyasında
ancak edilgen bir varlık olarak go-
rülmektedır. Ne geçmişte ve şimdi-
lerde "yonetsel reform". yeniden
duzenleme"1
va da "yönetimi
geliştirme" gibi kavramlarla anlatı-
lan genel yonetsel duzenleme ve dü-
zeltme çabalannda ne de kendileri-
ni doğrudan doğruya ilgilendiren
ekonomik, toplumsal ve mesleksel
sorunlar konusunda goruşlerinin
almması sözkonusudur. 657 sayilı
yasanın ongordüğu danışsal nıtelıkli
kimı süreçler bir lürlu uygulamaya
aktanlmamıştır. Anti-katılımcı yo-
netım geleneği, bugun de yururluk-
te olan damşma kurullan ile ilgili
maddelere ışlerlik kazandırmamış-
tır. Yonetsel evrende her şey kamu
görevlilerinin dışında olmakta, tum
sorunlara ne birey olarak ne de ör-
gütler aracılığıyla katılrnanın sözko-
nusu olmadığı tek yanlı kararlarla
çözüm aranmaktadır. Örgutlenme
hakkına getirilen kısıtlama ve yasak-
lar yetmiyormuş gibi, kurulmasına
olanak verilen sendikal ya da başka
nitelikli örgütlerin etkinlik alanı, uy-
gulamadan kaynaklanan olumsuz ve
hoşgorusuz yaklaşımlarla daha da
daratılmıştır.
Sonuç
Hangi yaklasımlann örunu oldu-
ğunu bıldiğimiz bu gorüntuyu, dun-
>ada tanık olduğumuz "devrim"
sozcüğunün anlamına gerçekten uy-
gun düşen değişimlerle bağdaştırma
olanağı var mıdır? insan hakları >'e
sendikal haklar alanındaki bu olum-
suz göruntusune karşın AT ile bü-
tunleşmek isteyen ülkemizin bu
amaçla attığı kimi adımlann olum-
lu bir nitelik taşıdığı kuşku gotür-
mezse de, çok yetersiz \e içtenliği-
nin tartışmaya açık olduğunu soy-
lemek, bilmem haksızhk olur mu?
Herhalde böyle bir düşüncenin
"önyargılı" ya da "kötü niyetli" ol-
duğunu kanıtlamanın en doğru yo-
lu, memurların uluslararası hukuk-
tan doğan sendikal haklannı ozgür-
ce kullanmalarına engel olmamak.
böylece de ulkenuzi hak etmediği ve
hiçbir biçimde yakışır olmadığı dün-
yadaki gelişmelerin gerisınde kalan
çağ dışı görüntuden kurtarmaktır.
EVET/HAYIR
OKTMAKBAL
(Baftarafi 2. Sayfada)
gün! Kırk yıl geçti aradan, gerçekten demokrasiye kavuştuk mu
7
Bu
soruya kim 'evet' diyebilir
7
Kırk yıtdır hep bir geçiş sürecındeyiz. Bu
kadar uzun bir süreç dünya tarihinde az görülür!
14 Mfeyıs 1950 Pazar günüydü. Daha sabahtan bir şeylerın değı-
şeceği, değişmeye basladığı bellıydi. Ankara'daydım Oy sandığım,
evin karşısındaki Atatürk Lisesi'ndeydi. Seçıme CHP, DP, MP ve ba-
ğımsızlar katılıyordu. Ben ayrı bir kâğıda yazdım adaylarımı. O za-
man oy vermek ıçın ılle de bir partınm lıstesinı kullanmak zorunlu-
luğu yoktu. isteyen ayrı bir kâğıda adaylarını yazabilıyordu.
Benımki karma bir listeydi. Adaylarımı CHP'den, DP'den seçmış-
tim. Hatta bir de bağımsız vardı Ağırlık CHP'deydı. Doğrusu ya
CHP'nın böylesıne bir yenilgiye uğrayacağını düşünmemiştım. Ol-
sa olsa DP'lilerin oyları artardı. Ama ne inönü cumhurbaşkanlığın-
dan aynlırdı, ne de iktıdarı DP'ye bırakırdı
1
Böyle bir ınanç vardı her-
keste. . Kimsenin seçime, demokrasiye güveni yoktu
Ama gece vaktı duyduk ki CHP yenik düşmüş. DP 408 mılletvekil-
liğı elde etmiş, CHP ise ancak 69... Oysa oy hesabı başka türluydû,
DP 4 milyon 200 bin, CHP 3 milyon yüz bin oy almıştı. Ama çoğun-
luk sistemi CHP'ye böyle acı bir oyun oynamış. CHP kendi kazdığı
çukura düşüvermişti.
Demokrasi zafer kazanmıştı. Çok partıli döneme geçmıştık.
1945'ten bu yana demokrat liderlerin meytianlarda söylediklert te-
ker teker gerçekleşecekti, basın özgürlüğe kavuşacaktı, her şey ucuz-
layacaktı, yurttaşın durumu daha iyiye gıdecektı, tek partı diktasın-
dan kurtulan ulus rahat bir soluk alacaktı!
O 14 Mayıs 1950 akşamüstünu anımsıyorum. Bulvarda dolaşma-
ya çıkmıştım. Sandıklar açılmıştı. oylar sayılıyordu. Halk sandık baş-
lanna toplanmıştı. Büyuk bir merakla izleniyordu oyların sayılması.
Yürürken Adnan Bulak'a rastladım. Başbakan Yardımcısı Nihat ErinV
in özel kalem müdürüydû Bulak. Ama seçime az kala görevinden
ayrılmış, Dışişleri'ne dönmüştü. Bir süra Bulvarboyunca dolaştık. Her-
kes suskundu. Herkes bekleyış içindeydı. Bulak "CHP seçimi kay-
betti galiba" diyordu. Gizli birsevinç içinde görûnüyordu. Ben "Ni-
hat Erım başbakan olacak, niye ayrıldın yanından" dedım. Oysa Bu-
lak daha sağlam adım atmıştı, kendi mesleğine dönmüştü Sanki
sezmişti olacaklan...
Gece anladık CHP'nin iktidardan düştüğünü. Millet bayram etti.
27 yıllık bir süre sona ermişti Bayarlar, Menderesler, Köprülüler \k-
tidardaydı. Beş yıldır halk önünde verdikleri sozleri tutacaklardı. Ül-
keye özgürlük ortamı getireceklerdi. Ama ben böyle bir umut besle-
miyordum. Açıkçası daha kuruluşundan başlayarak DP'yı tutmamış-
tım. Bunda DP programını okumamın etkisi vardı Sanatla, yazınla,
kültürle ilgili hiçbir önemli açıklama yoktu bu programda. Kültürden
uzak bir yönetimin gerçek anlamda yararlı olacağı kanısında değil-
dim Birkaç yıl sonra benim bu düşüncem gerçekleşti ne yazık kı!
14 Mayıs her şeye karşın toplumsal. siyasal yaşantımızda bir dö-
nüm yeridir. Bakın Doğan Nadi o günlerin havasını nasıl anlatıyor-
du:
"Bu sabah otelden çıktım. Kurultayla ilgili bir iki bilgl almak için
CHP'ye mensup bir dost arıyorum. Yok, Ankara Palas salonlarıyla
Kerpiç Lokantası'nda ve caddelerde kıme rastgeldimse hepsı demok-
rat. Onlara, Ankara'ya gelışımin nedenini anlatıyorum, gulüp alay
ediyorlar. Meğer CHP asıl düşmanlarını yıllar yılı kendi içinde bes-
ler dururmuş da farkında değilmiş. Herkes 15 mayıs demokratı ke-
silmiş."
Öyleydi, herkes demokrattı, DP'liydı. Ne zamana kadar sürdü bu
coşku? 1956'ya kadar!.. Sonra DP, CHP iktidarını aratırcasına de-
mokrasiye yüzde yüz ters düşen işler yapmaya başladı. Bu tutumla
kendini 27 Mayıs 1960'ta buldu. Güzel bir başlangıç çok acı bir yıkı-
lışla sona erdı.
KONSERLERİ
ANTAKYA SİTE SİNEMASI
17 Mayıs 1990 Pefşembe 21.00
18 Mayıs 1990 Cuma 21.00
ANTALYA KONYAALTI AÇIK HAVA TIYATROSU
19 Mayıs 1990 Cumartesi 21.00
(Yerler numaral'dırt
Antalya için bilel satış:
Antalya Muzık Galenıerı (1-2-3) 12 11 56
Akdenız Kıtap Evı 12 49 14
BalDon Magazası 11 37 25
Obur Burger 11 89 92 Hedef Ltd. (1) 160 86 60