Katalog

5 ŞUBAT1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 10 aylık üretim • ANKARA (ANKA) — Geçen yüın ocak-ekim döneminde 1988'in aym dönemine göre seçilmiş 29 sanayi maddesinin 17'sinde üretim gerilerken, demir çelik ürünieri en yüksek oranlı gerilemenin görüldüğü maddeler oldu. Blister bakır üretimi ise önemli oranda arttı. Devlct lstatistik Enstitüsü'nttn (DÎE) veriJerine göre anılan dönemJer itibanyla en bflyük gerüeme, profıl demir üretiminde görüldü. TOBB teşvik raporu • ANKARA (AA> — Türkiye Odalar ye Borsalar Birliği (TOBB), ihracatın yatınm asamasırjdan başlayarak, üretim ve pazarlaraatun her a$amasında devam eden bir anJayışla teşvik edilmesi gerektiguü savundu. TOBB, "Yaiınm, ihracat, döviz kazandıncı faaliyetler ve teşvikJer" konusunda odalann görüşünü alarak bir rapor hazırladı ve DPT yetkililerine iletti. tra raporu • IZMtR (Cutknriyet Ege Birosa) — "1990 Başında Tûrk Ekonomisinin Genel Görünümü Sorunlar ve öneriler" başüklı bir rapor haarlayan lzmir Ticaret Borsası 1989 yıhnda Tttrk ekonomisinin genel performansınm umut ve beklentilerinin karşılanamadığı, plan ve vaat edilen hedeflerin gerisinde kaJuıdıgı vurgulandı. Ifenilîk enflasyona iyî geldîYeni endekslere göre enflasyon rakamları açıklanmaya başlandı. DlE'nin 1987 bazlı endekslerine göre ocak ayında toptan eşya fiyatlan yüzde 4.4, tüketici fiyatlan yüzde 3.8 oranında arttı. 12 ayhk fiyat artışları toptan eşyada yüzde 60.2, tüketicide yüzde 60 olarak açıklandı. DİE enflasyondaki eski hesap yöntemini korusaydı, ocak ayında tüketici fiyatlarında meydana gelen yüzde 3.8'lik bir artış 12 aylık enflasyonu yüzde 66.2 yapacaktı. Toptan eşya fiyatlarındaki yüzde 4.4'lük bir artış ise 12 aylık fiyat artışlanru yüzde 62.8 düzeyine getirecekti. EkoBomi Servisi — Enflasyon hesabında endeksler yenilendi. Devlet lstatistik Enstitüsü (DİE) 1987 yüını, Istanbul Ticaret Oda- sı da (İTO) 1985 yüını baz alarak düzenlediği yeni endekslere ^'ire 1990 yıuna üifkin ilk enflasyon ra- ifamını açıkladılar. İTO'nun açıklamasına göre Is- tanbul'da tüketici fiyatlan yüzde 2.9 arttı. DlE'nin açıklamasına göre ocak ayında toptan eşya fi- yatlan yüzde 4.4, tüketici fîyatla- n yüzde 3.8 oranında arttı. 12 ay- lık dönemler itibanyla da toptan eşyada yüzde 60.2lik, tüketici fi- yatlannda yüzde 6O'hk artış he- saplandı. Geçen yıbn ocak ayında toptan eşya fiyatlan yüzde 7.7, tüketici fi- yatlan yüzde 5.5. oranında artnuş- tı. Devlet lstatistik Enstitüsü, fiyat endekslerindeki düzenlemeyi yap- mamış olsaydı ve enflasyondaki eski hesap yöntemi korunsaydı, ocak ayında tüketici fiyatlarında meydana gelen yüzde 3.8'lik fiyat artışı, 12 aylık enflasyonu yüzde 68.8'den ancak yüzde 66.2'ye, yıl- ği, bu nedenle de yeni bir endek- se ihtiyaç duyulduğu belirtilerek şöyle denildi: "Toptan eşya fiyatlan endeksi- nin güDümuzıin ekonomik yapı- laşmasını dataa gerçekçi olarak yamsıtabOmesi ve yeni kentsd jer- ier tüketici fiyatlan endeksinin baz yıh ile panJeüigJııiıı saglaamssı amacıyla endekste kapsanan ana sektörlerin ağırlıklan, 1987 yılın- daki duruma göre yeniden hesap- lanmıstır. Aynca ekonomik. sosyal ve lriil- turel açıdan hızla büyük degtşim içinde olan uikemizde 1978*den ba yana geçen süre icinde aiMerin ge- lir ve harcamalannda, harcama gnıplannın toplam içindeki pay- lannda, tüketUen maddeterde bü- yük bir degişme oidago Izlendi- ğinden, endeksin baz yılının eski- mesi ve tüketim kahplannın degis- mesi, yeni bir endekse ihtiyaç du- yulmasına neden olmuştnr. Bn amaçla, eastitumuzce 1987 yıun- da yeni bir bane halkı gelir ve rü- kea'm harcamalan anketi oygnla- narak tüketici fiyatlan endeksin- de de degişiklOtler saptanmışur." oranında artış kaydetti. DlE'nin yeni toptan eşya fiyat Öte yandan 1987 yüı baz kabul endeksinde tarım sektörünün edilerek yapüan yeni tüketici fiyat- ağırlığı düsürüiürken imalat sana- lan endeksine göre de ocak ayın- yii sektörünün ağırlığı arttmldı. Ocak ayı hesaplamasına göre ta- rım sektöründeki toptan fiyat ar- tışı yüzde 7, imalat sanayiinde yüzde 3.2 oldu. Açıklamada ma- dencilik ve taş ocakçıhğı fiyat ar- tışının yüzde 5.4'e, enerjinin ise yuzde 8.7'ye ulaştıgı yer aldı. DlE'ye göre ocak ayında kamu kesimindeki toptan eşya fiyatlan yüzde 3.2, özel kesimde yüzde 4.9 da en fazla fiyat artışı yüzde 8.8 ile ev eşyalannda oldu. Ocak ayında tüketici fiyatlaruı- daki artış gıda sektöründe yüzde 3.4, sağlık ve kişisel bakım gider- lerinde yüzde 5.5, uiaştırma ve ha- berleşmede yüzde 8.3, kültür, eği- tün ve eğlence harcamalannda yüzde 8.0, konut giderlerinde de yüzde 5.1 olarak hesaplandı. İTO'nun yeni ücretliler geçinme Enflasyon Emteks DİE tüketici DİE toptan İTO tüketici İTO toptan İTO ücretliler G. (1985 bazlı) panoraması Ocak 3.8 4.4 3.4 1.4 En. 29 % ) 12 Aytak 60 60.2 70.5 64.5 — Yılık — — 70.8 64.6 — endeksine göre tstanbul peraken- de fiyatlan ocak ayında yüzde 2.9 oranında arttı. Yeni endeksle ya- pılan hesaplama, ocak ayında gı- da maddeleri fiyatlanrun yüzde 3, konutla ilgili harcamalann yüzde 2.7, ev eşyası harcamalannui yüz- de 2.5, giyim eşyası harcamaları- nın yüzde 1.4, sağlık ve kişisel ba- kım harcamalannın yüzde 21 ora- nında arttığınj gösterdi. İTO'nun 1963 yıiından bu yana sürdürdüğü toptan ve tüketici fi- yat endekslerine göre ocak ayın- da tstanbuTda toptan fiyatlar yüz- de 1.4, tüketici fiyatlar yüzde 3.4 oranında arttı. tTO'nun söz konu- su endekslerinden yapıian hesap- lama, ocak ayı itibanyla son bir yılda Istanbul'un tüketici fiyat ar- tısının yüzde 70.5, toptan fiyatla- rı artışımn yüzde 64.5 olduğunu ortaya koydu. Yıllık ortalama üze- rinden yapıian hesaplamada da ocak ayı itibanyla 12 aylık fiyat artışı toptanda yüzde 64.6, tüke- ticide yüzde 70.8 olarak belirlen- di. de 69.6'dan yüzde 69'a çekebile- cekti. Aym şekilde toptan eşya fi- yatlarında ocak ayında meydana gelen yüzde 4.4lük bir artıs, 12 ay- bk enflasyonu yüzde 62.8'e, yıllık ortalama enflasyonu da yüzde 68.8'e çekecekti. Enflasyondan sorumlu Devlet Bakanı Güneş Taner: Ben görevdeyken dediğim olur KUTLU ESENDEMİR TANER'DEN DİE'nin açıklaması... DlE'den yeni endekslerle ilgili olarak yapıian açıklamada ekono- mik ve sosyal yönden hızh degi- sim içinde olan Türkiye'de ailele- rin harcama kaüplannın değişti- DÖVİZ KURLARI D6vizin Onsi 1 ABD Dolan 1 B.AIman Markı 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şılını 1 Belçika Frangı 1 Oanımarka Kronu 1 Rn Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 Isveç Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 Italyan Lireti 1 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinan 1 Steriın 1 S.Arabistan Rıyali Döviz Alış 2360.27 1400.33 1826.85 199.21 67.06 36247 595.73 412.56 1242.90 385.35 1574.56 188.82 16.24 8135.22 3968.56 629.41 Döviz Satış 2365.00 1403.14 1830.51 199.61 67.19 363.20 596.92 413.39 1245.39 386.12 1577.72 189.20 16.27 8151.52 3976 51 630 67 5ŞUMT1990 Efektif Alış 2357.91 1398.93 1795.79 199.01 65.92 358.85 585.60 412.15 1241.66 381.50 1572.99 185 61 16 08 7996 92 3964.59 618 71 Efektif Satış 2372.10 1407.35 1836.00 200.21 67 40 364 29 598.71 414 63 1249 13 387.28 1582.45 189.77 16 32 8175.97 3988.44 632.56 BURSA/ULUDAĞ — Ekono- miden sorumlu Devlet Bakanla- nndan Guneş Taner, 1990 yüı enf- lasyon oranının yüzde 30*lara dü- şeceğini iddia ettiğini söyledi. Ta- ner, "DİE tarafından acıklanacak ocak ayı enflasyon oranında da göreceksiniz ki, duşüş var. Şubat ayında ner giın televizyona çıka- nm. Teker teker enflasyonan na- sıl duştögünün hesabuu veririm" dedi. Hafta sonu tatilini geçirmek üzere esi ve çocuklarıyla birlikte, kış turizminin merkezlerinden Uludağ'a gelen ekonomiden so- rumlu Devlet Bakanı Taner, önce- ki akşam Cumhuriyet'in sonıian- nı yanıtladı: — Enflasyon konnsunda 1990 yılı beidentinizi ögrenebOir miyiz? TANER — Geçen yıl tüm guç- lüklere karşın enflasyon oranını yüzde 68'lere indirip enflasyonun yüzde 100-150'lere varacağım id- dia edenlere âdeta bir şamar vur- mus. Hatta kanslamak için alın anyorlardı bu yüzden. Cevap veı- dim geçenlerde: Bizim alnımız Türkiye'de enflasyon düşmektedir. Her gün televizyona çıkar teker teker enflasyonun nasıl düştüğünün hesabını veririm. 1990 senesi aralık sonunda enflasyonun yüzde 30'lar düzeyine düşeceği bir tahmin değil iddiamdır. açıkor. Gelin kanşlayın. Evet... Açık söyleyeyim: Türkiye'de enf- lasyon düşmektedir. DÎE, ocak ayı enflasyon oranım açıkladığında göreceksiniz ki, enflasyon düş- rnüştür, karşılaştırma yaparsanız. Şubat ayında her gün televizyona çıkarım. Teker teker enflasyonun nasıl düştüğünün hesabını veri- rim. Açıklanan bütün rakamlann neticesinde 1990 senesi aralık ayı sonunda enflasyon oranının yüz- de 30'lar düzeyine dusecegıni söy- leyebilirim. Bu tahmin değil, id- diamdır. — Tttrkiye Camhnriyetf'ııiıı ta- rihinde ilk kez ekonomiden so- rumlu bir bakan enflasyona bn kadar sahiplendi. Siz, "Enflasyon benım şahsi meselemdır" dediniz. Buna neye dayanarak söylüyorsu- nuz? Enflasyonu niye kisi bazına indirgiyorsunuz? — Evet, doğnıdur. Enflasyon şahsi meselemdir. Ben indirge- rim... Bu iş bana verilmiştir. Gö- rev benimdir. Yanlışlık yapıldığın- da sorumlu olarak ben hesap ve- ririm. Başarı ise hükumetin başa- nsıdır. — Bedebiz ithalat konusunda diger ekoBomiden sonımla ba- kanlaıia aranızda göni; aynhJdan çıkü, ama savnnduklanmz gerçek- leşti... TANER — Görevde kaldığım sürece benim dediğim olur. — Yerli otomotiv sektöriinön, bn ithalal karanndan kaynalda- nan zararlan olacagı kanısı yay- gın. TANER — Bunun cevabı 1990 senesi bilançolarında kendisini gösteriyor. Eğer bilançolarında geçen sene yaptıkları kârı etmiş- ler, hatta asmışlarsa çekinecek bir şey yoktur. Aynca şunu söyleye- yim: Otomotiv sektörüne hükü- metin vurduğu bir darbe yoktur. Biz, bu sektöre kalitenin artması için çaba gösterilmesi gerektiğini söyledik. Avrupa Topluluğu stan- dartlanna kavuşabilmek için de devletin getirdiği korumacıuğın aşağı çekilmesi laam. Yüzde 30-31 oranında bu sektörde koruma var. Soranm size. Bu nasıl korumacı- lıktır? Bununia kalınmamış, tüm hammaddelerin gümrükleri indi- rilmiştir. İş öyle tek taraflı değil- dir. Aynca otomotiv sektörünün zam yaparken iyi hesap yapması- nı tavsiye ederim. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Tasarruf Sahiplerine Birkaç Hatırlatma... Güvendiğim bir bankacı dostuma soruyorum: Şu anda elin- de parası olan kimse, borsa dışında hangi alana yatınm yapar- sa iyi bir iş yapmış olur? "Vallahi" diyor, "eskiden vazomuzda birçok güzel çiçek var- dı, tasarruf sahibine zevkıne göre bir buket yapıp sunabiliyor- duk. Şimdi hisse senedi dışında hiçbir şey yok, onun için sana tatminkâr bir cevap veremeyeceğim." Bir başka bankacı anlatıyor. Yaşlı kadın, oğlunun getirdiği bor- sada hisseleri işlem gören şirketlerin listesinden şirket adı be- ğeniyor, "aaa. bak bizim falancanın işyeri ya da bankası, haydi ona yatıralım" diyor ve kıyıda köşede duran birkaç milyonunu teslim ediyor. Gözünü karartıp borsaya merak salanların dışında kalan ta- sarruf sahipleri sanıyorum büyük bir kararsızlık içinde. Banka mevduat faizlerinin. Hazine bonolarının, devlet tahvillerinin enf- lasyon oranının üzerinde net gelir getirdiği dönemler geride kal- mış. Altın, yıllardan beri eski parlaklığını kaybetmiş bir yatırım aracı. Enflasyon oranının üzerinde gelir getirmesi en garanti gi- bi görünen dövizlerdeki, marktaki, dolardaki değer artışları da enflasyonun çok gerisinde. Gayri menkul da eskisi gibi artmıyor. Bu durumda ne yapacak tasarruf sahibi? Enflasyon yüzde 70'ın hemen altındayken parasını yüzde 50 dolayında net bir faizle bankaya yatırıp enflasyonun düşmesini mi bekleyecek? Yüzde 30 dolayında gelir getiren dövizini bozdurup TL. ola- rak bankaya mı yatıracak? Parası yeterse dövizini bozdurup bir gayri menkula mı yatıracak? Yoksa borsaya atılıp şansını mı deneyecek? Özellikle enflasyon konusunda çok değişık tahminlerin yapıl- dığı bir ortamda tasarruf sahiplerine önerilerde bulunmak çok güç. Aynca 'tasarruf sahibi' deyince emeklilik ıkramıyesini de- ğerlendirmek isteyen emekli memuru da birkaç yüz milyonunu plase etmek isteyen rantiyeyi de düşünmek lazım. Bankacı dos- tumla, bütün bunları düşünerek konuyu tartışırken ortaya çıkan birkaç noktayı gene de aktarmak istiyorum, tasarruf sahiplerine. Birincisi, dövizlerini ya da döviz hesaplarını bozdurmayı dü- şünenlere bunun çok iyi bir tercıh olmadığını söyleyeceğim. Evet bugün enflasyon hâlâ yüzde 70 dolayında ve kurlardaki artışın da geçen yılkı gibi yüzde 30 dolayında kalacağı belirtiliyor. An- cak bence bunun böyle sürmesi olanaksız. Yani Türkiye'de bir yıl daha enflasyon yüzde 70'lerde; doların markın TL. karşısın- daki değer artışı yüzde 3O'larda kalamaz. Ekonominin denge- leri bunu taşımaz. Ya enflasyon iyimser beklentiler doğrultusunda hızla aşağı ine- cek ve döviz kurlarındakı artış oranına yaklaşacak ya enflasyon direnecek ve döviz kurlarındakı hızlı tırmanışla iki oran arasın- daki mesafe kapanacak ya da enflasyon çok hızlı olmasa da iniş trendine geçerken döviz kurtarı da ılımlı bir tırmanışla enflasyon oranına yaklaşacak. Bu olasılıklardan hangisi gerçekleşırse ger- çekleşsin, enflasyon oranıyla kur artışları birbirıne yakJaşmış ola- cak ve parasını dövizde tutanlar hiç değilse enflasyon oranına yakın bir değer artışı elde etmiş olacaklar. Tüm bu nedenlerle parasının alış gücünü korumak isteyenlere dövizlerini ve döviz hesaplarını bozdurmamalannı öneriyorum. TL. fonlarını döviz ya- tırmayı düşünenler varsa onlara biraz daha beklemeleri ve dö- vizdeki geiişimi yakından izlemeleri önerilebilir. Döviz türleri arasında seçim yapmak ise son derece güç. Ulus- lararası pıyasalardaki gelişim konusunda da sağlıklı ve güveni- lir tahmin yapılamıyor. Bu nedenle dövize yatırım yapanların bir- bırine yakın miktarda dolar ve marktan oluşan bir sepet yapma- larında yarar var. İkincisi, paranızın bir bölümünü borsada değerlendirmeyi göze alabiliyorsanız seçiminii bilinçli yapın. Bütün hisselerin birlik- te yükseldiği ve birlikte düştüğü bir borsa işleyışınin sağlıklı ol- duğu düşünülemez. Sanıyorum ki şu anda İMKB'de işlem gö- ren hisselerden bazıları haklı nedenlerle çok daha yüksek fiyat- lara'da erişebilir. Bazıları ise şimdiden hak etmedikleri fiyatiara (Arkası 19. Sayfada) Menkul değer işlem hacmi: 8,6 trilyon TL Türkiye Birincisi. İhracma aracılık ettiği özel sektör menkul değerlerinin tutan: 123 milyar TL Türkiye Birincisi. En çok kazandıran ilk 5 yatınm fonu içinde Yapı Kredi Yatınm fonlannm sayısi: 4. Türkiye Birincisi. Farklı ihtiyaçlara cevap veren Yapı Kredi yatınm fonlannm sayısi: 7. Türkiye Birincisi. Yapı Kredi Hisse Fon'un değer artış orani: 96201. Türkiye Birincisi. Türkiye'nin hisse senedinden oluşan ilk ve tek yatınm fonu: Yapı Kredi Hisse Fon. Türkiye • Birincisi. Menkul değer alım satımında, en geiişmiş kadro ve organizasyon: Türkiye Birincisi. Tele-Borsa ağı ileyurt yüzeyinde en yaygın hizmet: Türkiye Birincisi. AKTİFBANKACIUK Yapı Kredi Yatırım yine lider!Yapı Kredi Yatınm Türkiye sermaye piyasasındaki liderliğini dünden bugüne sürdürüyor. Yapı Kredi Yatınm 1989'da, menkul değer alım satımında en yüksek işlem hacmini gerçekleştirdi. En çok kazandıran yatınm fonlan arasında en ön sırada yer aldı. Ve Yapı Kredi Yatınm 1990'a da lider girdi. Yapı Kredi Yatınm'ın liderliği kalıcıdır. Çünkü Yapı Kredi Yatınm'ın liderliğinin temelinde yalnız birincilikler değil, yeni yatınm araçlan sunmada öncülük, seçenek zenginliği, hizmet yaygınlığı, bilgi, tecrübe ve yatınmcılann duyduğu güven vardır. YAPI^CKREDi YATIRIM Lideri İzleyin. Yapı Kredi Menkul Değerler Merkezleri: İstanbul.-(l) 132 62 00 (15 hat) Ankara: (4) 131 98 16-133 89 18-132 07 70-133 18 27 İzmir: (51) 19 63 43-19 53 44-19 92 05-12 01 21 Adana: (71) 11 51 49-12 03 82 (3 hat) Özel Bankacılık: (1) 141 50 60, ve ayrıca tüm Yapı Kredi şubeleri.