Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 27 OCAK 1990 DÖVİZ KURLARI 27 OCAK 1990 Dövızm Cınsı 1 ABO Ooları 1 B Alman Markı 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şılmı 1 Belçıka Franpı 1 Danımarka Kronu 1 Fın Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Flonnı 1 Isveç Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 Italyan Lıreto 1 Japon Yenı 1 Kuveyt Dınan 1 SterJın 1 S Arabıstan Rıyalı Dövız Alış 2350 29 138816 1789 04 197 42 66 47 358 99 590 97 408 96 1233 04 381 17 1573 68 18713 16 40 8Ü80 77 3908 54 626 82 Dövız Satış 2355 00 1390 94 1792 63 197 82 66 60 359 71 59215 409 78 1235 51 38193 1576 83 187 50 16 43 8096 96 3916 37 628 08 Efektıf Ahş 2347 94 1386 77 1758 63 197 22 65 34 355 40 580 92 408 55 1231 81 377 36 1572 11 183 95 16 24 7943 40 3904 63 61616 Efektıf Satış 2362 07 139511 1798 01 198 41 66 80 360 79 593 93 411 01 1239 22 383 08 158156 188 06 16 48 8121 25 3928 12 629 96 ÇAPRAZ KURLAR $ 1 6930 B Alman Markı $ 5 7469 Fransız Frangı $ 1 9060 Hollanda Flonnı S 1 4935 Isvıçre Frangı $1256 00 Italyan Lıret $ 143 32 Japon Yenı $ 3 7495 S Arabıstan Rıyalı £ 16630$ ALTIN 6ÜMÜŞ Cumhunyet Reşat 24 ayar attın 22 ayar bıleak 18 ayar altm 900 ayar gumuş Vakıfbank Albnı Zıraat Aftını MBnıkas 1 Onst Alış 209 000 227 000 31700 27 800 23 775 435 177 000 175 000 419 30 Satış 213 000 237 000 31800 30 900 23 850 455 178 000 176 500 420 40 TL Intertunk Ort fam (*) = 2020 SERBEST PİYASADA DÖVİ2 ABDOolan Batı Alman Marta Isvıçre frangı Hollanda Flpnnı Ingılız Stertım Fransız Frangı I A Şılını 100 Itatyan LıreP S A Rıyalı Alış 2362 1390 1570 1230 3910 408 196 186 622 Satış 2367 1395 1575 1235 3960 412 198 189 627 OtMZ int ($) = 2361 DUNYA Mar Londra 15885 Mari< 14915 Is Frangı 14555 Yen 5.7380 F Frangı * Öncekj kapanış BORSALARI değertendır Altm (ons = 311 26 OCAK 80 Londra 41775 Zunh 419010 Hong Kong — N w Ybffc 41910 * New Ybrk (şubat) 41630 1990 YATIRIM FONLARI NE GETİRDİ? Katrima ıtlgtri adı Iş Yatınm-1 Iş Yaürım-2 Iş Yatınm-3 Iş Yatınm-4 lnterfon-1 lnterfon-2 lnterfon-3 Interfon 4 Iktısat Yat-1 Iktısat Yat-2 Ikteat Dolar Fon Iktısat Mark Fon Ikteat Atılım Fon 6arantı Yatınm-1 Garantı Yatınn>2 Esbank Fon-1 Esbank Fon-2 YKBYat Fonu YK8 Sektor Fon YKB Hısse Fon YKB Kamu Fon YKB Lıkıt Fon YKB Karma Fon YKB Dövız Fon Vakıf Fon-1 Vakıf Fon-2 Vakıf Fon-3 Dışbank Mavı Fon Dışbank Beyaz Fo Tutunbank Fon Mrtsuı Fon-1 Mılsuı Fon-2 Fınans Fon-1 Ftnans Fon-2 Fınans Fon-3 Zıraat Fon Halk Fon 1 Haffc fon-2 Pamuk Fon Emfafc Fon-1 26 tartt UÛ757 140189 091089 170190 190957 141257 270289 0708.89 1&0987 100288 080289 280289 111259 221087 100189 161187 3110.89 021187 070188 070188 070188 070388 070188 020159 090558 240459 1810.89 280658 i 100459 040758 150758 201059 200189 200789 181289 0910.89 011189 08.0190 020190 22 0190 OCAK 1990 Çıkrş Dünkû 10800 20000 10000 10000 10661 9960 9959 11200 9764 9506 9596 9890 10000 9976 9731 10319 10000 1Û477 9785 9713 9795 9693 9528 9294 10.000 4E279 10444 10.057 20558 11021 40000 10000 9946 9956 10428 10100 11397 10557 10724 10000 41547 30501 11631 10095 33521 28511 14970 11711 29511 25304 12308 11640 11089 32956 15840 33830 11140 32307 25431 63241 25130 21429 25482 12484 24990 66239 11523 22841 29699 24 217 91146 11233 14980 12 727 10923 12 803 13175 10582 13048 10040 de#«l 41516 30.503 11632 10098 33560 28546 14988 11728 29900 25 275 12 297 11726 10991 31015 15570 31872 11146 32 257 25429 58.568 25156 21451 25479 12487 25LO21 66512 11839 22869 29'734 24 247 91277 11247 15000 12 743 10937 12 714 13152 10.573 13062 10053 m -007 0.01 001 0.03 0.12 012 0.12 0.12 -0.04 -0.11 -009 074 058 018 019 0.12 0.05 -0.15 0.01 -739 010 010 001 002 012 0.11 a24 012 012 012 ai4 0.12 013 013 a« 070 017 009 011 013 Risk analizi raporları hazırlayan ABD'li ekonomistler: '90 hedefleri hayalci On Yıl Sonra 24 Ocak ABD'Ii risk analisllerinin Türkive saptamaları: 1) Tutarsız, çelişik politikalar nedeniyle ekonomi istikrarsız. 2) Mali açık büyüyor. 3) Dövizler gerçek değere yaklaştınlmalı, ama bu enflasyonu yükseltebilir. 4) Dış borç azahyor. ŞEBNEM ATtYAS NEW YORK — Geçen yılın venlennı de- ğerlendırerek bu yıl hükumet hedeflennın "gerçekçi" otaadığını öne suren ABD'lı eko- nomıstler, "Turkiye'nin buyuk olçude tutmr- sız ve sık sık çelişen ekonomık polilıka degi- şıkliklennın kurbanı olduğunu" sövluyorlaı Çeşıtlı yatınmcılara risk analızlen hazırla- yan AmerıkaJı ekonomısûeı, 1990 beklentıle- nnı, geçmışın tutarsız ekonomi polıtıkalannı ven alarak değerlendınyorlar 1990'da hukü- mct hedeflermın alınan tedbu-lere rağmen ger- çekçi olmadığınj söyluyorlar Saptamaları sı- rasıyla şöyle 1) Turkıye ekonomjsı buyıik ölçude tutar- sız ve sık sık çelişen ekonomık polıtıka değı- şımlerınden dolayı ıstıkrarsız kalmaya devam etmektedır. 2) Zaten buyuk olan malı açık, buyılmeye devam etmektedır 3) Şu an durgun görünen ıç hareketlilıkte bıraz canlanma belırtılen vardır, ancak özel- lıkle gerçek dövız kuruna yaklaşmak ıçın, ke- sınlıkle gereklı olan duzeltme yapıldığı takdır- de, enflasyon daha da yukselme tehlıkesı gös terffıektedır Paranın yukselen gerçek değerının 1988-1989^8 can harcamalar dengesınde olu- şan fazlalıkları yok etmesı beklenıyor. 4) Dış borç azalmaya devam edıyor 5) Dış borvlanma sorun çıkmadan devam ederken, lıkıdıte konusundakı endışeler sotı re- zerv artışlanyla yatışrnış durumda. * Malı polıtıkalann etkısız kaldığına dıkkat çeken ekonomistler, ekonomık hareketlılığın sağlanması ıçuı para polıtıkalarımn gevşetıl- dığıru, bu nedenle enflasyon duzeyının 1990'da da yuzde 70'ın ustunde kalmasının beklendı- ğını, yenı alınan malı tedbırlenn ıse ekonomık hareketlılık konusunda sorular ortaya çıkar- dığını, dolayısıyla "tutarsızlığın devam etme eğıhmını" yuksek görduklennı kaydedıyorlar Saracoğlu'nun açıklamalannı "ılk kez koklu bır parasaJ program" ve "sonınlara doğnıdan mudahale" olarak nıtelendıren ekonomıstler, "Eğer dovız kunı ayariamalan daha da geci- kir, enflasyona karşı politikalar hemen uygu- lanmaya konulmazsa bu >ıl onemli bir can harcamalar açığı ile karşılaşılacagım" bıldı- rıyorlar 1990'da Turkıye'nın dış kaynak bulma ola- nakiannın 1989'dakı eğnyı ızleyeceğı, bu ko- nuda "onemli bir sorunla" karşılaşılmayaca- ğı kaydedılıyor 1989'da Turkıye, borçlann faız ödemelermı garantıleyecek şekılde hemen he- men 4 mılyar dolarlık orta vadelı yenı borç bu- labıldı Bu eğılımın 1990'da devam etmesı bek- lenıyor DemiryoUarına dikkat BORSADA AtaTOMO Aiarko Holdıng Anadotu Cam Arçelık Bagfaş Bnsa Çefık Halat ÇSmsa Ç Elektnk DevaHoMing Dokia$ E Başı Yatınm Ege Bıracılık EgeGubre Enka Holdıng Ereglı 0 Ç GoodYear GubreFaö Guney Bıracılık Hektaş Irrar D C Izocam Kartonsan Kav Kepez Elektnk Koç HokJıng Koç Yatırım Korosa Konjma Tar Köytaş MahnaTatom Marei Men Santrai Metas Nasaş Omuksa Otosan Pınar Sut Rabak Sarkuysan Srfaş Töetaş T 1$ Ban (B) T*B(Q(WaQZ) Tl$ B(C)jW5BDL) T Sıemens T ŞışeCam T Sınaı K B T DemırOok Yasaş Yapı K Bank Mtaofttan:.. *•"—«- OnceMse- ansKapan. 6900 11750 11500 21500 8400 12500 15750 16750 27000 18500 10500 17000 17500 4400 7400 14000 13500 2150 8100 10750 3300 17250 11000 23500 14500 29500 13000 9500 12750 7800 14000 6900 6400 3500 6000 14500 12000 10500 9500 30000 9000 14000 19500' 4900 3900 35500 13250 6800 10000 6000 12750 ŞLEMLER Bugunku enduşufc 6500 10750 10750 20000 7800 11500 14750 15500 25000 17250 10000 15250 15750 3900 6900 12750 12250 1950 7400 10000 3000 15000 10000 21500 13250 26500 11750 8700 11750 6900 13000 6400 5800 3250 6000 13500 11250 10OO0 8600 27500 8100 13750 18500 4600 3550 32500 12250 6200 9250 5500 11250 2J32.Z7I a Bugunku en yutaek 6500 10750 10750 20000 7900 11500 14750 15500 25O00 17250 10000 15250 15750 4000 6900 13750 12250 1950 7400 10OO0 3000 15000 10000 21500 15750 26500 12000 8800 11750 6900 13000 6400 6300 3250 6000 13500 11250 10000 8700 27500 8100 13750 18500 4600 3600 32500 12250 6200 9250 5500 11250 Bugunku kapanış 6500 10750 10750 20000 7800 11500 14750 15500 25000 17250 10000 15250 15750 3900 6900 12750 12250 1950 7400 10000 3000 15000 10000 21500 13250 26500 11750 8700 11750 6900 13000 6400 5800 3250 6000 13500 11250 10000 8600 27500 8100 13750 18500 4600 3550 32500 12250 6200 9250 5500 11250 bta .:. .32U.U (Dtekü: 35*5.25) iştem mıktar 61400 1000 15050 5250 79800 17400 86100 7200 125002 18770 4800 800 16090 22835 3284 637430 8850 315433 8700 400 25311 8000 140000 400 59200 26301 11900 33550 8500 2800 1800 8800 12600 72700 41920 1800 3450 1881 67900 27200 1600 9491 13940 3280 7520 1100 62400 1800 16200 21440 22850 Sfcfc 26 OCAK 1990 Ençoksoz Yapılan fiy 6500 10750 10750 20000 7800 11500 14750 15500 25000 17250 10000 15250 15750 3900 6900 12750 12250 1950 7400 10000 3000 15000 10000 21500 13250 26500 11750 8700 11750 6900 13000 6400 5800 3250 6000 13500 11250 10000 8600 27500 8100 13750 18500 4600 3550 32500 12250 6200 9250 5500 11250 AğıriıUı ortfiy 5500 10750 10750 20000 7813 11500 14750 15500 25000 17250 10000 15250 15750 3915 6900 12786 12250 1950 7400 10000 3000 15000 10000 21500 13692 26500 11755 8703 11750 6900 13000 6400 5817 3250 6000 13500 11250 10000 8600 27500 8100 13750 18500 4600 3572 32500 12250 6200 9250 5500 1T250 Z3.KU3S.7W *•• tarm:.. _._Mt1 TCDD'deçalışan sayısının 45 binden 28 bineindirilmesi, işten çıkarılan mevsimlik işçilerin geri alınmaması demiryollarının bakımmı aksatıyor. Yoldan çıkma kazalannın arttığı bildiriliyor. UMİT OTAN tZMİR — Demiryollarının ba- kımı yapılamıyor. Atüan mevsım- lık işçilerin gerıye alınmaması, yol bakınumn taşerona ıhalesinın or- tada kalması sonucu demiryolla- rının bakımı ıçın gereklı altışar kı- şılık takımlar oluşturulamıyor Demıryolu-lş Sendıkası yetkılıle- rı, hükılmetın yanlış polıtıkasının pahalıya mal olduğunu bebrtırler- ken, tzmır, Adana ve Sıvas ışlet- melerı olaya el konulması gerek- tığını, voldan çıkma kazalannın arttığını söyledıler TCDD'den ıjlerıne son venlıp bır daha ışe alımnayan mevsimlik ışçıler zor anlar yaşarken, demır- yollannın bakımının da yapılamaz duruma geldığı behrtıfdı TCDD'de çalışan sayısının 45 bın kışıden 28 bın kışıye ındırılmesı ve bu rakamın 22 bın dolayına duşu- rulmesının planlanması buyuk tepkı alıyor Demıryolcular, ışle- rın bûyuk çoğunluğunun durma noktasına geldığını, yol bakımla- rının tum Tıirkıye'de aksadığını, bazı yerlerde hıç yapılamadığını öne surduler 10 kılometrehk demıryolu bakı- mının eskıden 9 mılyon 800 mıl- yon urava mal olduğunu, oysa ta- şerona ıhale edıhrken bu rakamın 18 mılyon 600 bın lıraya çıktığını belırten Demıryol-Iş Sendıkası Iz- mır Şube Başkanı Huseyın Ervüz, yaşanan sorunlaıı şöyle anlattı "Bölgemizden işine son verilen mosımlik ışçı savısı 423. Bu işçi- lerden yalnızca 63'u geriye done- bildi. 504 Sajılı emir uyannca 6 kişiden az savıda vol bakımı takı- mı oluşturulamıyor. Mevsimlik iş- çilenn genve donememesıvle işler yapılamıyor. Bu arada motor ve vsgon bakımda da emekli olanla- nn yerine yeni ışçi alınmayınca burada da işler aksıyor." Demıryolu-tş Sendıkası Genel Sekreterı Nurettın Gırgıner, de- mıryolu bakım ışının tiçuncu $a- hıslara ıhalesinın çok yanlış oldu- ğunu, bu ışı en lyı yıllarca ışın ıçınde olanlar tarafından yapıla- cağını belırterek şöyle dedı "Demirvollannda yol bakım ça- lışmalannın aksadıgı doğnıdur. Azalan personelle yol bakımı ya- pılacak personel saglanama>ıp ba- kımlar aksıyorsa, meydana gele- cek uzucu olaylardan arkadaşlu- nmız sorumlu olamaz. kötu olav- lano sorumlulugu yanlış polıtıka- lan uygulayanlanndır." Turkıye genelınde yol bakımı- nın aksadıgı ve yapılamadığı be- lırlenırken, demıryolu agı ıçınde en önemJı merkezlen oluşturan Adana ve Sıvas yöresının Denuryol-tş yetkilılen şunlan söy- ledıler. Adana Demıryolu-tş Sendıkası Başkanı Toros Ersoj: "Eskiden 11 ay çalışan işçi girdi-cıktı yapılıp tekrar alınıyor- du. Şimdı 15-20 gunluk ya da bir- iki ayhk ışçı alınıyor, iş bitince iş- çıler de atıiıyor. Çok zor koşullar- da çalışıyor arkadaşlar. Bolgemiz- de de bakımlar «pılamı\or Ba- kım tam olarak yapılamadıgından karambol dedigimız raydan çıkma olaylan arttı. D«v)etın mılyarian boşa gıdı>or Boşa gıden paralar, uygulanan polılıkanın yanhşlıgın- dan." Sıvas Demıryolu-tş Şube Baş- kanı Husejin Demirbay: "Bolgcmızden 350 işçi atıldı, ve- nne jenisi alınmadı. Altı luşilik takımlar oluşlurulamadığıadan takımlar bırleştırılme>e başlandı. Bazı takımlar ıptal edıldı. Bolge- mızde de tren yolu bakımı yapı- lamıyor. Hukumetın işçi ıstihda- mı konusundakı tutumu çok pa- hahya mal olabilır. \z işçiyle çok ış yapılması ne zamana kadar yn- rur? Boyle gıderse kazalann art- ması kaçınıimazdır." TCDD yetkilılen konuyla ılgılı bılgı vermekten kaçırurken, sendı- ka ıle TCDD yetkıhlennın yol ba- kımının taşerona venlmemesı ıçıo göruşmeler yaptığı ve mevsimlik ışçı sorunu ıle ılgıh baa gelışme- lenn olabıleceğı öğrenıldı Ortak eylemlere hazırlıkGenel Maden İşçileri Sendikası tarafından Zonguldak'ta düzenlenen 1990 yılının sendikal etkinliklerinin tartışıldığı toplantıda, ADÇ, Mihalıççık Linyit ve Pendik Tamcam grevlerine her çeşit imkândan yararlanarak destek verilmesi kararlaştırıldı. İş-Sendika Servisi — 1990"lı yıl- koşullar daha da kotuleşti. tşçı sı- larda >apılacak sendıkal etkınlık- ler Genel Maden Işçılen Sendıkası tarafından, Zonguldak'ta düzen- lenen toplantıda ele alındı Turk- tş uyesı sosyal demokrat sendıka- lann ağırliklı olarak temsıi edıldığı toplantıda Genel Maden tş şube yönetıcılerı, temsılcı ve baştemsü- cılen haar bulundu Toplantı son- rasında uç grevın "her çeşit im- kândan vararlanarak destekJen- mesi" kararlaştırıldı Genel Maden Işçılen Sendıka- sı Genel Başkanı Şemsı Denızer, yaptığı konuşmada. "Bugun ışçi sı- nıfınuzın pek çok sorunu, pek çok sıkıntısı var. İşçi sınıfımızın eko- nomık %e demokratik haklan ote- den ben çagdaş olçulerin gensın- deydi. 12 Eylul'u izleyen on yılda nıfımız bugun insanca yaşamak içiı. hem eski kayıplannı kapat- mak hem de alın tennin gerçek karşılığı olacak >enı haklar kazan- mak, bunun ıçın mucadele vermek durumundadır" dedı Denızer, Zonguldak toplantısı- nın amacını ıse şoyle açıkladı "Bugun burada onumuzdeki doneme ışık tutacak gornş, duşun- ce, eieştıri ve onerılerimizi ortaya koymaya çalışacagız. Turk-İş yo- netımıni uvBran, tabanın egilim- lenne yaklaştıran. ışçıden yana et- kin ginşimlere zorlayan. eylemle- re çağıran la\ıriar koyacagu. Sen- dikal sonınlarunızı, çozum yolla- nnı ve ortak eylem biçimlerini tar- tışacağız." Denızer sozlennı şoyle surdur- du "Sendikalar demokrasi kavga- sında ön saflarda yer almalı. Du- şonce, tartışma, orgullenme öz- gurluğunu kısıtlayan tum yasak- lamalara karşı lavır kovmalı. Oz- gurluk ranşıııda onde gıtmelı. 12 Eylul'un baskıa, yasakçı anayasası başta olmak uzere ışçı smıfımo le- mel hak >e ozgurluklennı kısıtla- yan tum duzenlemeler kaldınlma- lı. Kısacası ekntek ve demokrasi kavgası birlikte verilmeli." Şemsı Denızer TTK'da hazıran ayında yapacaklan toplu sozleş- me göruşmelen ıle ılgılı olarak da hukumetı dıkkatlı olması ıçın uyardı Denızer, "Maden ışçısımn hakkını alacağız Almak zorunda- yız Dıkkat etsınler Zonguldak' ın ıkı gırışı \ar, bırısı tstanbul oburu Ankara Turkıye'yı başla rına yıkarız" şekhnde konuştu Toplantıya katılan sendıka vö- netıcılerı adına konuşan Tutk Harb tş Genel Başkanı Kenan Du- rukan "Zonguldak loplantısının işçi sınıfının sorunlannı ilkeli, tu- tarlı mucadeleci bir lutumla çöz- İSTANBUL BÜYÜK ŞEHİR BELEDİYESİ İSKİ İSTANBUL SU VE KANALIZAŞYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Aşağıda ozelhklerı belırtılen kapalı zarf ıle teklrf alma yontetıındekı ıhale ıle ılgılenenler ıhale dosyasını İSKİ GENEL MUDURLUĞU SU INŞAAT ONARIM DA1RE BAŞKANUĞI'NDA görebıhr ve dosya bedelını İSKİ GENEL MUDURLUĞU merkez veznesme yatırarak a/abılırler Isteklılerın şartnameye uygun hazırlayacaklan kapalı teklıf mektuplarını aşağıda belırtılen tarıhte saat 11 00 e kadar aşağıda belırtılen adreste GENEL EVRAK MUDÛRLUĞÜ'ne gırış tarıh ve numarasını ıçeren alındı mak buzu karşılığınûa teslım etmeten gerekmektedır Teklıf zarfları saat 14 00 te Ihale Komısyon Başkanlığı'nca açı- lacaktır İSKİ NO- İŞİN ADI: S4421 Oarlık Barajı Su Alma Yapısı Ulaşım Yolu Temel Malzeme ve Asfalt Kaptama Işı S1Û77 Sefaköy-HalkalMsate Hattı Pompa Istasyonu Su Deposu Inşaatı KEŞİF BEDELİ TEKLIF VERME TARİHI GEÇfCİ TEMİNAT IHALE TARİHİ OOSYA BEDELİ 1300000000 TL 621990 39O0000O-TL 9 2 1990 300000-TL 3600000000 TL 621990 108000000 TL 921990 500000 TL Not 1 Postadakı geakmeter dıkkate alınmaz 2- İSKİ 2886 sayılı Deviet Ihale Kanunu na tat» olmayıp ıhaleyı yapıp yapmamalcta dıledıgıne ktsmen veya tamamen yapmakia uygun bedelın tespıt ve takdınnde serbesttır ADRESI İSKİ GENEL MUDURLUĞU Aksaray Meydanı 34410 Aksaray-ISTANBUL TEL 5883800 (36 Hat) TELEX 31293 ISU-tr FAX 90 11) 588 39 18 meye kararlı orgut yoneticilerini bır araya getirdiğıni" vurguladı Turk Harb-lş Sendıkası Genel Başkanı Kenan Durukan, Türk- Iş Başkanı Şevket Yılmaz'ın de- mokrasi mucadelesı vermedığıru savunarak şöyle dedı "Turk-tş'm başındakı adam, ışçı sınıfının ba- şındakı adam, demokrasi ıstıyo- rum der, elını masaya \urursa Türkıye'ye demokrası gelır Ama şımdı Ankara'da koltuktan kalk- mıyor Genel Sekreterı Orhan Balta ıle el ele kol kola otursun- lar Demokrasi mucadelesı yapan bızler her yerde her ılde, ışçının nerede sorunu varsa orada bu ka%gavı \ereceğız " Turkıye Maden tşçılen Sendı- kası Genel Başkanı Hasan Huse- yin Kayabaşı da maden ış kolun- da orgutlu ıkı sendıkanın tam bır dayanışma ıçınde hareket ettığını belırttı Toplantı sonrasında Turk Harb-lş Adana mıtıngmın, Tanm- Iş'ın Ankara Ataturk Orman Çıft- lığı'nde, Turkıye Maden tş Sendı- kası'nın Eskışehır Mihalıççık Lm- >ıt tşletmesi'nde, Knstal tş'ın Pen- dık'te TAMCAM Fabnkası'nda uyguladığı grevlerın, her çeşit ını kândan yararlamlarak desteklen- mesı kararlaştırıldı ÇALIŞMA YAŞAMIIVDAN • TEKSIF (Turk-Iş) Sendıkası'nın, Bursa'da kurulu 27 ışyerınde çalışan 6 bın ışçı adına Bursa Tekstıl Işverenlen Sendıkası ıle surdurduğu toplu ış sözleşmesı goruşmelennde anlaşma sağlanamadı. • USAŞ Uçak Servisi Anonim Şırketı'nın Esenboğa Havaalanı bırımlerınde çalışan 6 kışının ış akdının feshedıldığı bıldırıldı • HAVA-IŞ Sendıkası ışyerı temsıkılerı, şırketın 13 ışçıvı ışten çıkarma kararı aldığını, dığer teblıgatların da onumüzdekı gunlerde yapılmasının beklendığını söyledıler 801iyılların kaybı telafı edilemez Prof.Dr.ASIM ERDİLEK 24 Ocak Kararlan'mn ıkı bo- yutu vardır (1) Daha çok orta vadelı olan stabilizasyon, yanı ekonomıye makro denge ka- zandırmak (2) Daha çok uzun vadelı olan dışa açılmak ve h- beralizasyon, yanı ekonomıyı dunya ekonomısı ıle butunleş- tırmek ve serbestleştırmek. Sta- bilizasyon dışa açılmanın ve li- beralızasyonun vazgeçılmez ön koşuludur Başlangıçta dışarıdan buyuk dış fınansman desteğı gören 24 Ocak 19£0 programı stabılızas- yonda ancak kısa vadede ve kısmen başırılı olmuştur Enf- lasyon 1980-1983'te hızla düş- muş fakat daha sonra ınışlı çı- kışlı da olsa yukselmeye başla- mıştır Yuksek enflasyon lıbe- ralızasyonu engelledığı gıbı ge- lır ve senet dağüımı eşıtsızlığını de kötuleştırmıştır Gerçek bu- yüme hızı ıse 1980'de negatıf ıken 1981'den sonra 1989'a ka- dar ınışlı çıkışlı da olsa pozıtıfleşmış, fakat 1986'dan sonra surekiı düşmeve başla- mıştır Dış ödemeler dengesıne gelınce, 24 Ocak programı ye- nı bır dövız buhranını önlemek açısından başarılı olmuştur 198Oöncesıne göre dış satım -fakat ancak 1989'a kadar- hem dış gerçek değerı duşuru- len TL ıle hem de çeşıtlı sub- vansıyonlarla teşvık edılmıştır Fakat dış satımın 1980'den be- rı çok ıstıkrarsız artması dış sa- tım başanlan hakkında endıse- ler yaratmıştır Dış tıcaret ve can ışlemler açıklan GSMH'ye göre her yıl olmasa da duşmüştur 1988 1989'da da 1973 'ten ben ılk ke2 can ışlemler fazlalıkları gerçek- leşmıştır Ama 24 Ocak Kararları eko- nomıde önemh makro dengele- nn tumunu devamlı sağlayacak bır stabilizasyon programı ola- rak geçerlığını 1984'ten sonra yıtırmeye başlamıştır Çunku ANAP ıktıdarı çabuk hızlı bu- yüme tutkusuna kapılarak eko- nomıye kay- nak sınırlan- nın ötesıne ıtılmıştır Açık butçe-fazla para polıtıka- ları ıle ekono- mıyı fazla ısındırmış, ıs- tıkrarsız duru- ma sokmuş tur Î980 ön- cesı gıbı son bırkaç yılda yıne gerçek buyume aza- lırken enflas- Merkez Bankası, ozerklığıni kazanmak TL.'yı gerçek bır para yapmak için cesur atılımlara hazırlcinmıjtır. Ilkı 1990 yon artmıştır 1980'den bu yana Tur- kıye dışa açılma surecınde dev- let önderlığı \e lıberalızasyon yöntemlenm bırbınne oldukça karıştırmıştır Hukumet pek lyı uygulanamavan devlet onderh- ğı yöntemıne liberalızasyon gö- runtusu vermeyı gerçek bır lı- beralızasyon programı uygula- maya tercıh etmıştu'. Hukume- tın çabuk ış bıtırmek amacıyla sık sık değışen kanun hukmün- dekı kararnamelerle ekonomı- yı merkezden yonetmesı hem belırsızlık yaratmış hem de 24 Ocak'a demokratik açıdan göl- ge duşurmuştur Sonuçta, 24 Ocak Kararlan dışa açılma ve lıberalızasyonda ancak kısmen başanlı olmuştur ve bu kısmı başarı da kalıcı ol- mayabılır Dışa açılmanın ve lı- beralızasyonun devamlıhğı, kendı kendını guçlendırmesı ıçın tutarlı ve uzun vadelı bır perspektıf ıçınde gereken vasal ve kurumsal çerçeve oluşturul- maımştır. Ithal ıkamesıne dayanan sa- nayıleşmeden vazgeçıldığı ılan edılmış ve dış satımın da sana- yıleşmede önemlı ışlevı olduğu vurgulanmıştır Fakat yaz-boz, olduk-bıtn yontemıyle ortaya çıkan dış tıcaret rejımımn kar- maşıkhğı, ısukrarsızlığı dışa açılmayı guçleştırmıştır Kambıyo rejımınde yapılan değışıklıklerle, 1980oncesınde- kı karmaşık katlı dovız kuru sıstemı terk edıhnıştır TL'mn dış nomınal ve gerçek değennın sabıt kur sıstemmde uzun sure- ler aşın yuksek tutulması sona ermıştır Fakat dış ekonomık ıhşkılere doğrudan mudahale ıçın 60 yıldır hukumetlere sınır- sız yetkı veren Turk Parasının Kıymetım Koruma Kanunu yu- rurlukten kaldınlmamıştır Bu kanun çerçevesınde çıkanlan ve anıden değıştırılen kararlarla kambıyo kısıtiamalannın tedrı- cen gevşetılmesıne rağmen TL'nın kısmı konvertıbılıtesı bıle sağlanamamıştır Dış alımdakı mıktar kısıtla- maları kaldınlmıştır. Dış alım rejımının 1980 öncesı karma- şıklığı ve koruyuculuğu, mıktar kısıtlamalan yenne koyulan de- ğışık vergılere ve fonlara rağ- men azalmaya başlamıştır Fa- kat bu vergılenn ve fonların sık sık ve anıden düşurulmesı ve- ya yukseltılmesı karar venaler ıçın belırsızlık ve guvensıziık yaratmıştır Nomınal ve efektıf koruma oranlan 1988'den sonra tedrı- cen azalmıştır Fakat hem ge- lışmış ulkelere hem de yenı sa- nayıleşen ulkelere göre bu oranlar hâlâ çok yuksektır Ama butun bunlara rağmen dış alım yıne de GSMH'ye go- re 1980'den sonra daha hızlı büyumuştür Dışsatımı 1980'den önce cay- dıran burokratık engellenn bır- coğu kalkmış ve dışsatımı özen- dıncı çeşıth önlemler alınmış- tır Fakat son yıla kadar dış sa- tımın serbest pıyasa koşuUan ıçınde gelışmesı yenne kayu-ıcı sübvansıyonlarla ve düzenle- melerle gelışmesı tercıh edılmış- tır. Sonuçta hem TL'nın düşüni- len reel değerı hem de çeşıtlı subvansıyonlan ıle dış satımın uluslararası rekabet gucü art- mıştır Hem dış satım GSMH'ye göre daha hızlı bu- yumuş hem de sanayı urünlen dış satımda 1980 oncesıne gö- re daha fazla ağırlık kazanmış- ür Turkıye daha fazla savıda ulkeye daha çeşıtlı mal ve hız- raet satmaya başlamıştır 1980'den önce dünya dış satı- mına göre daha yavaş buyüyen Turkıye'nın dış satımı 1980'den sonra daha hızlı büyumuştür Hem dış alırnın hem de dış satımın GSMH'ye göre daha hızlı buyumesıyle Türk ekono- mısı 1980'den sonra dünyaya daha açık bır ekonomi olmuş- tur Bu, 24 Ocak'ın önemlı ba- şansıdır Fakat son yıllarda ekonomı- nın dışa açilması ve lıberalleş- mesı kamuoyunda gıttıkçe Turkıye'mn AT'ye tam uye ol- ması ıle koşullandırılmış, hat- ta özdeşleştınlmıştır Bu hem dışa açılma ve lıberalleşmeyı hem de AT'ye tam üye olmayı guçleştırmıştır Oysa AT'ye tam uyeüğın dışa açılmanın ve lıberalleşmenın ya altematıf fa- kat kısıtlı bır aracı ya da ıkıncı bır amacı olması gerekırdı. KÎT'lerın reformunda da özelleştınlmeMnde de başarı el- de edilmemıştır KlT'lerın re- formu zam yapma özgürlflkle- rınden pek öteye gıtmemıştır özelleştırme kamuoyunda "yabancıllaştırma" dıye algıla- nmca hükümet çıkmaz yola gır- mıştır 1980'den önce ekonomıyı çarpıtan kro- nık fiyat kont- rollennın çoğu kaldınlmıştır Fakat pıyasa mekanızması- nın serbest re- kabet koşulla- rı ve güven ıçınde çalış- masını sağla- mak ıçın hu- kûmet önemlı yasal ve ku- rumsal duzen- lemelerı yap- mamıştır En onemhsı dışlı bır antı-tröst yasası çıkarıl- para programı olarak açıklanan bu atılımlar başarılı otursa ve iş borçlanma da sınırlanırsa 24 Ocak, geç de olsa butun amaçlanna 199O'lı yıHarda ulaşabilır. mamıştır Hukümet dış alımı serbest- leşürerek yerlı uretıcılerı terbı- ye etmeye çalışmıştır Fakat bu- nu tutarlı ve uzun vadelı bır perspektıf ıçınde daha onceden ılan ederek v e ledrıcen yapma- dığı ıçjn gereksız belırsızlık ve huzursuziuk yaratmıştır 24 Ocak kamu malıyesmın temel sorunlannı çözememıştır Gelır vergılennın ağırlığı gıttık- çe bır yanda ucretlılenn ve ma- aşlıların dığer yanda da buyuk anonim şırketlenn ustune yıkıl- mıştır 1980'den sonra toplam vergı gelu-len ıçmde dolayh ver- gılenn önemı gıttıkçe artmıştır Bu arz-yanlı ekonomık yakla- şım açısından olumlu görunur- se de gelır dağılımı sosyal ada- let açısından sakıncalı bır gehş- me olabilır Vergı gelırlenne göre hızlı ve surekiı artan devlet borçlanma- sı özel kesıme kredı akışının ve dolayısıyla özel kesımın gehş- mesmı önlemıştır. Butçe d)şı fonlarla karmaşıklaşan kamu malıyesını de anlamak ve de- netlemek guçleşmıştır Bu olumsuz gelışmeler 1982 Anayasası'nda çok önemlı ıkı unsurun eksıkhğını kanıtlamış- tır. Kamu kesımı açıklannın sı- nırlandınlması ve Merkez Ban- kası'nın özerklığı, devletın de malı dısıplını olması, devletın de kaynaklann kıthğını tanıma- sı şantır 24 Ocak finansal hberallleş- mede de pek başarılı olamamış- tır. Mevduat faızlerı bazı ıstıs- nalar harıcınde devamlı huku- metın mudahalesıne manız kal- mıştır Para ve sermaye pıyasa- lannın kurulmasında ve buyu- mesının özendınlmesınde geç kalınmıştır. Son on yılda Merkez Bankası ozerklığıni kazanamamış ve pa- ra arzını hukumetın politık ba- kışı altında aşın arttırmaya mecbur bırakılmıştır Fakat 1986'dan sonra yaptığı önemlı finansal reformlarla Merkez Bankası tnterbank para ve dö- vız pıyasalarını kurmuş, açık pıyasa ışlemlennı ve serbest al- tın tıcaretını başlatmıştır 1989 sonunda da Merkez Bankası başarılı finansal re- forralannın gucöyle özerküğı- nı kazanmak ve TL'sını önü- muzdekı beş yıl ıçınde gerçek bır para yapmak ıçın cesur atı- lımlara hazırlanmıştır Ilkı 1990 para programı ola- rak açıklanan bu atılımlar ba- şanlı olursa ve ıç borçlanma da sınırlanırsa 24 Ocak geç de ol- sa butun amaçlanna 199O'lı yıl- larda ulaşabilır Ama ne yazık kı 1980'h yılların cıddı kayıp ları telafı edilemez