Katalog

CUMHURIYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 23 OCAK 1990 Anayasaya Uygunluk Denerimiııde... Ağır sakıncaların, tehdıt edıcı durumların ortaya çıkmasını onlemek ya da geri donulemeyecek bır duruma duşmemek ıçın gereklı olduğu olçude yurutmenın durdurulması yoluna gıdılebıhr. Nitekim Alman Anayasa Mahkemesı, benzer durumlarda geçicı onlemler ahnabıleceğinı belırtmıştır Prof. Dr. NECİP BİLGE Bugunku duzenlemede, Anayasa Vlahkemesı'nın "ıptal karan" geme vurumedığı ve gerekçesı va zılmadan vururluğe gıremedığı ıçın (Anv m 153 f 1 5) arada geçen zamanda kanun uvgulanmış ve ne audir kı bırçok ışlemler geçerlık kazanrnıştır Bu nedenle >argısal denetım, pratıkte boş bır sere rnonıye dönuşmuş olmaktadır, uzennde durulma ya değer konudur Hukukumuza 1961 Anayasası yla gıren ve 1982 Anayasası'yla da varlığını surduren anavasaya uy gunluk denetımının ışlevı hukukun ustunluğu ıl kesını sağlamak ıçın >asama ve yurutme erkırun us- tun gucunu anayasa duzenı>le sınırlamak ve bu du zene aykırı davranışları vargısal onlemlerle geçer sız kılmaktır Bu ışlevın yeterlı ve etkın bıçımde ye rıne getırılebılmesı, vuksek vargı organının veterlı hukuksal araçlarla donatılmasına bağlıdır Yurutmeyi durdurmak gerek Genel olarak vargı vetkısımn kullanılmasında, verılecek hukmu guvence altına alacak etkılı araç lardan bırısı dava sırasında geçicı onlemierın alı nabılmesı ve ozellıkle yurutmenın durdurulması ka rarının venlebılmesıdr Bovle bır yetkı bulunmaz sa, dava kazanılmış olmasına karşın pratık sonuç sıfır olabılır Böyle bır sonuçla karşılaşılmaması ıçın adalet ve ıdare vargısında geçıu onlemler alınması ve vurutmemn durdurulması kararı verılmesı yet kısı tanınmış bulunmaktadır Genel yargı alanın da var olan bu yetkının anayasa vargısında da var olup olmadığı sorunu ıle karşılaşılmaktadır Burada hemen belırtelım kı 1961 ve 1982 anayasalarında bu konuda açık bır hukum bulunmadığı gıbı Ana yasa Mahkemesı nce verılen ıptal kararlarının ge rıve yurumeveceğı belırtılmış bulunmaktadır Bu nun anlamı şudur Anavasaya avkırılığı ılerı suru lerek ıptalı ıstenen bır yasa ya da onun bellı bır huk mu mahkemece verılecek ıptal karannın Resmı Ga zete'de yayımlanmasına kadar yururlukte kalır ve uygulanır Oysa bu uvgulama bazı onemlı sakın- calar doğurabıhr Bırkaç ornek durumu daha ıyı avdınlatabılır Bır suçtan oturu ıdam hukmu gıyen ve suçunun cezasının verıne getırılmesme ılışkın kanuna karşı açılan ıptal davası sonuçlanmadan cezanm yerıne getırılmesı durumunda dava sonunda çıkacak ıp tal karannın pratık hıçbır değerı olmay, acaktır Çunku ıdam edılen kışının tekrar yaşama dondu rulmesı olanaksızdır Ovsa dava sırasında >urut menın geçıcı olarak durdurulması vetkısının kul lanılması bo>le gerı donulemeyecek duruma du şulmesıne engel olacaktır Başka bır örnek de kamu vararı bulunmayan bır yasa kuralımn anayasaya avkın olacağı ya da kıyı şerıdınde ancak kamuva yararlı yapılanmalara ızın verılebüeceğı ve buna avkın hukumlerın ıptalı ge rektığı yolundakı Anavasa Mahkemesı kararları na karşın Boğazıçı'ndekı ozel nıtelıklı kaçak vapı lara vasallık kazandırmaya yonelık olan 3290 sa yılı yasarun çıkarılmasıdır Bu da hukuk ustunlu ğunu hıçe sayan davranış olarak gozukmektedır Gerçı, bu yasa da Anayasa Mahkemesı'nın 28 6 1989 tarıhlı karanvla ıptal edılrruştır, ama ıptal tanhıne kadar, daha doğrusu kararın gerekvesının yavımlanmasına kadar kaçak yapılanmalar surmuş tur Lçuncu bır ornek, yasama organı uyelerıvle dı şarıdan atanan bakanlann Emeklı Sandığı ıle ıigı Jendırılmelenne ılışkın olan 7 5 1986 gun ve 3824 sayılı yasa ıle aynı nıtelıktekı 3430 sayılı yasanın ıptalı uzerıne ortaya çıkmıştır Davalar sırasında bu kanunlar uygulanmış ve mılletvekıllerıyle dışa- ndan atanan bakanlar, 18 yaşından sonrakı 15 yıllık surevı borçlanmak suretıyle 33 yaşında, en yuksek dereceden emeklı olmuşlardır Oysa öbur memur- lar ancak 50 yaşında ve kıdemlerıne uvan derece- den emeklı olabılmektedırler (Şımdı yenıden mıl- letvekıllenyle dışarıdan atanan bakanlara basındakı deyımıyle kıyak emeklılık tanınması yolundakj one nnın Meclıs Bütçe Komısyonu'ndan geçtığını he pımız bılıvoruz ) Yukanda verılen örneklerde ve benzerlerınde Anayasa Mahkemesı'nın ıptal kararlarına karşın dava sırasında yurutmeyi durdurma yoluna gıdıl medığı ıçın ıptal kararlarına karşın sakıncalı ve ka mu yaranna aykırı durumların doğmasına engel olunamamutır Anayasa Mahkemesı önune gelmış olan ıkı olayda yurutmevı durdurma yoluna gıtme mektekı göruşunu, anavasada ve mahkememn ku- ruluş ve yargılama usullerı hakkındakı kanunda açık hukum bulunmadığı gerekçesıne davandırmiş tır Anayasa Mahkemesı kararında azınlıkta kalan uyelerle oğretıde kımı hukukçuların, bızım de ka tıldığımız olumlu gonışlenn gerekçelen şoyle ozet lenebılır 1 Yurutmenın durdurulup durdurulmaması ko nusu bır usul sorunudur Bu sorun, anayasamn 144 maddesının belırttıgı Yargılama Usulu kanunu ıle duzenlenmış ve yurutmeyı durdurma konusuna de ğınılmemıştır Bu vasadakı hukumler usulun bu tun ayrıntılarını kapsayıcı nıtehkte değıldır ve ola maz da Lygulamada ortava çıkacak boşluklar, ote kı yargı organlarında olduğu gıbı Anavasa Mah kemesı nın benzetme (kıvas) yoluvla vereceğı ka rarlarla yanı ıçtıhatla doldurulmak gerekır Nıte kım Anayasa Mahkemesı, vazılı hukumler dışın da, hukukun genel ılkelerının de uygulanabılecek esaslar olduğunu bırkaç kararında belınmıştır Kal dı kı anavasanın 1^2 maddesı bovle bır benzetme yapmava elverışlıdır Gerçekten bu maddenın 1 fıkrasına gore davaya bakmakta olan mahkeme, uvgulanacak yasa hukmunun anayasava aykırı ol duğu goruşune vanrsa, Anavasa Mahkemesı'nın vereceğı karara kadar davayı gerı bırakır kı bu da bır tur yurutmevı durdurmadır Bu hukum Ana vasa Mahkemesı nde açıla<.ak ıptal davalarında da benzetme yoluvla uvgulanması olanaklıdır Nıte kım Prof Dr Ş Gozubuvuk, yasada açık hukum bulunmayan durumlarda vurutmevı durdurma ka- ran verılebıleceğı goruşundedır (1) 2 Yasalarda açık hukum bulunmayan durum- larda yargıcın hukuk yaratabıleceğı goruşu çagdaş hukuk sıstemlerınde benımsenmektedır Bu konu ıle ılgılı olarak Turk MK'nın 1 maddesındekı vet kının, vanı hakkında vasal hukum va da gelenek bulunmavan hallerde yargıcın kendı koyacağı ku rallara gore hukum vermesı vetkiMmn kamu hu kuku alanında da uygulanabılecegı goruşu Iıargı- tavca benımsendığı gıbı, anavasamn 138 maddesı de bu goruşu destekler nıtelıktedır Gerçekten yar gıç, sadece anavasava veyasalaragoredeğıl, "hu- kuka uygun olarak vıcdansal kanısına gore" hu kum venr Buradakı "hukuk" deyımı, yargıcın ya- sa boşluğunu doldurmak uzere genel ılkeler çerçe- vesınde yaratacağı kuralları ıçerır 3 Hukuk mantığının gereğı olarak tersıne ozel bır durum olmadıkça, butunun ıçmde parçanın, ço- ğun lyinde azın da bulunacağı kabul olunur Buna gore vabanın tumunu va da kımı hukumlerını ta mamıvla ıptal edılebılecek olan Anayasa Mahke- mesı'nın, geçicı bır sure ıçın avnı hukumlerın yu rurluğunu durdurabılmesı olağan sayılmalı ve mah- kememn bu konuvu ıçtıhat voluyla çozumleyebıl mesı doğal karşılanmalıdır 4 Yasalarda boşluk bulunması durumunda, ya sama organının venı duzenlemelerle bu boşluklan kendısının dolduracağı aUa gelebıhr Ancak unu tulmamalıdır kı sıyasal bır erk olan yasama orga nının bu boşluklan zamamnda algılaması ve gere ğını hemen venne geDrmesı beklenemez Boşluk za manında algılansa bıle yenı duzenlemelerın yapıl ması oldukça uzun zaman alabılır Nıtekım Ana yasa Mahkemesı nın ıptal ettığı yasaların yerıne \e- nılerının çıkarılması ıçın anayasamn 153 maddesı uvarınca verılen sureler ıçınde yenı duzenlemelerın aylarca hatta vıllarca yapılmadığı gorulmuştur Kasım 1983 seçımlerı ıle oluşan yasama organının kendı îçtuzuğunu altı yıldır hazırlamamış olması da yasama ışlemlerının ne kadar ağır yuruduğunun yeterlı bır kanıtıdır Oysa yargının onune gelen ış lerın kısa zamanda çozumlenmesı zorurüudur Çun- ku gecıken adalet de bır adaletsızlıktır Mahkeme lerın gerektığınde ıçtıhat yoluyla boşluk doldurma ları dınamık vaşamın ısterlerını daha çabuk karşı lama olanağıru sağlar Bu nedenledır kı çağdas hu- kukta boşluk doldurma olanağı vargıçlara tanın- mıştır Obur mahkemelere tanınan bu yetkının Anayasa Mahkemesı'ne tanınmadığı duşunulemez Bir kanıt daha ve sonuç Bır noktanın daha belırtılmesınde varar vardır Anayasa Mahkemesı'nın aynı ya da benzer konu- lardakı ıptal kararlarına karşın yasama organları nın e^kı doğrultuda, yanı ıptale mahkûm yenı va- salar vikardığı da gorulmektedır Basında kıyak ya da tatlı emeklılık adıvla anılan ve mületvekıllerıne ayncalıklı haklar tanıyan yasaların bırkaç kez ıp- tal edılmış olmasına karşın aynı doğrultuda yenı gırışımlerde bulunulması, bu goruşun açık kanıtı- dır Imar affıyla ılgılı 3086, 3194 ve 3290 sayılı va- salarda da durum aynıdır Bu ornekler Anayasa bır kez ıhlal edılırse ne olur sankı dıyebılen bır duşunuş bıçımının, hu kuk duzenını nasıl duzensızlığe donuşturebıleceğı nı ve anayasaya aykırı ışlem kavramını, nasıl ana yasavı ıhlal evlemı sınırma kadar getırebıleı.egını gostermesı açısından çok çok duşundurucudur Bu munasebetle açıklanması gereken bır nokta da şudur Anayasa Mahkemesı de öbur yargı or- ganlan gıbı, bu konudakı vetkılennı gelışıguzel bır bıçımde kullanamaz Ona kılavuzluk edecek ılke ler vasalarda ve anavasada belırtılmıştır Mahke meler bu gıbı durumlarda hakkanıvet ve ınsaf ol- çulen dışına çıkamayacaklan gıbı kamu duzenı ve kamu yararı kavramlarını gozden uzak tutamaz- lar Bu açılardan ağır sakıncaların, tehdıt edıcı du- rumlann ortaya çıkmasını onlemek ya da gerı do- nulemeyecek bır duruma duşmemek ıçın gereklı ol- duğu olçude yurutmenın durdurulması voluna gı- dılebıhr Nıtekım Alman Anavasa Mahkemesı (s 32), benzer durumlarda geçn-i onlemler alınabıle ceğını belırtmıştır (2) Turk Anayasa Mahkemesı'nın vurutmeyı dur durma konusunu, ozellıkle ıptal edılen hukumle nn yenıden vasalaştırılmasından sonra açılacak da valarda venıden değerlendınlmesınde buyuk ya rar olduğu kanısındavız (J) Ş Gözubuvuk Idare Vargı s - 31' (2) Bu konularda bltz Ş GOzubuvuk Idare Yargısı 19"7 !) s 3 P E Ozbudun Turk Anavasa Hukuku 1986 s 404 vd S Curan Anayasa V argısında V urutmemn Durdurulma sı (Anayasa Mahkemesı Yavmlarından Anavasa ^argısı 1986) s 143 159 HESAPLAŞMA BURHAN ARPAD Kırklı Yıllardan Bu Yana... Samım Kocagoz dostumun ' Bu da Geçer Yahu' adlı ılgınç anılar kıtabını okurken 258 sayfada durakladım Ta 1940 lı yıllardı hıç unutmam Burhan Arpad la Beyoğlu n- da bır pastanenın camları arkasında oturuyorduk Konuştuk söy- leştık ve lafın sonunda Burhan Arpad Dur bakalım, yolun da- ha başındayız demıştı Ben de sevınmıştım " Samım'ın kısaca dokunduğu yıllar bız yaşta Türk edebıyatçı lan ıçın gerçekten çok onemlıdır Çokmüş ve parçalanmış eskı bır konak benzerı ımparatorluk kalıntılarıyla oluşturulmuş genç Turkıye Cumhurıyetı en parlak donemını yaşıyordu Onuncu yıl, parlak törenler geçıt resımlerı fener alayları, zafer taklan ve 'Çık- tık açık alınla dıye başlayan surukleyıcı marşla yenı kutlanmış- tı Tek bır ınsan dâhı ınsan Mustafa Kemal tek başına başar- mışt Ne var kı kullandığı malzeme sağlıklı dSğıldı llk on yıl sonunda olumsuzluklar aksaklıklar gerılemeler bı rer ıkışer suyun yüzüne çıkmaya başlamıstı Kımı edebıyat eleş- tırıcılerının 1940 kuşağı dıye tanımladığı akım Turkıye Cumhu rıyetı toplum yapısında baş gosteren olayların ve bozulmaların olağan sonucudur 1940 kuşağı buyuk gurultülerle beyanna- melerle dergılerle ortaya çıkmış değıldır Eleştırmen Fahır Onger ın Taş. Toprağı Altun' hıkâye kıtabı do- layısıyla yazdığı bır ınceleme yazısında şu sozler vardır Olayların kavranmasında belıren bu ayrılık sosyal gerçekçı akımı benımseyen kuşakla daha oncekıler arasında en buyuk uçurumu meydana getırmıştır Dahası var eskıler polıtık muca- dele konularını edebıyatın dışında tutarlardı çoğu Sakıncalı bu- lurlardı polıtık sorunlara eğılmeyı Bır de polıtık mücadelenın dı- şında kaldıkları ıçın bu konulara yabancıydılar llkın Sabahattın Alı sıyasal polısın odasını okurlara gosterdı Bu bır rastlantı de- ğıldı Polıtık evnmın gelısmelerı ınsanların gunlük yaşamını et- kılemeye başlamıstı Sabahattm Alı bu konuyu hıkâye turünde ılk ele alandır Şıırde ondan daha once polıtık mücadelenın ge- leneğı kurulmuştu Anlatmak ıstedığım hapıshane yaşamının edebıyatımıza gınşı öeğıt emekçı ve emekçıden yana olaniarla sıyası polıs arasında olup bıtenlerdır Yanı toplumda tabandan gelen tarıhsel gehşmeyle bu gelışmeyı onlemeye çalışan guç- lerın karsılıklı tutum ve davranışlarıdır Burhan Arpad da Bay- ram Sabahı hıkâyesmde bu konuyu ışlemıştır Çok partılı de- mokrası duzenıne ılk gecıldığı gunlerde emekçılerden yana ku- rulmus bır partıye katılan ışçının sorguya çekılme olayını anlatır bır hıkâyesmde Arpad Kara suratlı herıfın sırıtarak yapıştırdığı tokadın acısını da daha sonrakı sayısız tokatları da duymadı bı- le sadece hayatta ılk dayağı burada yedığını duşundu Hem de evlenıp coluk cocuga karıstıktan sonra1 Suçu olmayan kısıye da yak atılabıleceğını aklı almıyordu Gece ve karanlık yuz on basamaklı çatı katı farelı bodrumda kalmıştır Karşı tepelerı asan guneş Halıç kıyılarına gunduzu emek karsılığı mutlulukları ve ışıkları getırıyordu Güçlu tornacı kolları sapasaglamdı Fakat ıç dunyası her ya- nından daha sağlamdı Cumhurıyet ın onuncu yılında on beş mılyondu kutlama marş- larına göre 1995 Turkıyesı nde 65 mılyon ınsan yaşayacağı soy lenıyor 1 1940 lı yıllarda Turkıye de kultur ve sanatı ve edebıyat konularını ele alan kıtaplar 1000 3000 arasında basılıyor ve an- cak 3000 bes yılda tukenıyordu 1990 Turkıyesı nde değerlı bır kıtap 3000-5000 satılıyor (polıtıka-dedıkodu) kıtapları dısında 10 mılyondan 55 mılyona ulaşmış bır ınsan yığınına, Latın alfabe- sının getırdığı kolaylık umulanı getırmemıştı Oysa, Çın alfabe- sının hıç de kolay olmamasına ve Kırıl harflerının guçluğune kar- şın her ıkı ulkede kıtap baskıları yuksek sayılara ulaşabılıyor De- mek daha başka etkenler var Alfabelerın kolay ya da guç olma- sı yetmıyor Sevgılı arkadaşım Samım Kocagoz yolun yarısını çoktan ar- kada bıraktık Ama sonuna kadar yolculuktan kacmamalıyız En son adıma kadar> Onca yol tukettık bır arpa boyu yol alamadık Doğal Ka\naklarunızı Değerlendiremezsek... Nufusumuz arttıkça, butun doğal kaynaklarımız uzerindeki baskılar da artıyor. Toprak erozyonu gun geçtikçe şiddetleniyor, ormanların, otlak alanlarımn ve tarım alanlarımn verimleri azalıyor. Denizlerimizde ve gollerımizde eskisı kadar balık uretemiyoruz. Toplu olarak bir darboğaza doğru gıdiyoruz. Birçok konularda devrim yapmış olan ulusumuzun, doğal kaynaklardan bilimsel şekilde yararlanma konulannda da devrim yapmasının zamanı gelmıştir. Prof. Dr. TAHSİN TOKMANOĞLU BAŞSAGUGI Istanbul Buvukşehır Beledıye Başkanı Sayın Prof Dr Nurettın SOZEVın babası, RİFAT SÖZEN'in vefatı nedenıyle SOZEN aılesının acısını paylaşır, tum yakınıarına başsağlığ' dılerız Mustafa 4LTINELI LR TMMOB lm,aaı Muheııclı.len Odası Ist Şb. Başkanı >acı Ç4NK4Y4 TMMOB Gemı Vluhendıshk Oda»ı Başkanı Mustafa KRH\N TMMOB Makına Muhendıslerı Odası Ut ŞU Başkanı ^ucel GURSEL TMMOB Mınıuriar OdaM Utanbul Şubesı Buhkanı Erol KOKTlRk TMMOB Harıta Mühendı.lerı Odası İst Şb. Başkanı Mehmet TLRGLT Elektrık Muhendı»lerı Odası İst Şh. Başkanı 30 yıl kadar önce, bır Amenkan bursundan yararlanarak Amerıka'da buyuk bır bılır"sel gezı yaptım ve bır unıversıtedekı çalışmalara katıldım Yaptığım bilimsel gezıde, Kanada' dan Meksıka'ya kadar çok çeşıtlı yerler gor- duk ve değışık meteorolojık koşullarda, do- ğadan, ozellıkle topraktan, daha fazla venm elde edebılmek ıçın neler yapıldığını yakından görduk ve uzerınde tartıştık Doğal dengeyı bozan, toprak verımını bu- yuk çapta azaltan, erozyon canavarıyla nasıl savaştıklarını, ayrıntılı olarak anlattılar ve ye- nnde gösterdJer Yağışlardan sonra derelen de- netlıyorlar, bır tanesının çamurlu aktığını go- rürlerse nedenıru araştınyorlar Dereyı çamur- laşüran toprakların hangı yamaçtan geldığı- nı buluyorlar Daha sonrakı yağışlarda aym yamaçtan toprak ınmemesı ıçın alınması ge reken onlemlerı alıyor, arazı sahıplerıne de uyanda bulunuyorlar Erozyon, durdurulma dığı takdırde arazı verımırun devamlı duşece ğı, en buyuk zararı da arazı sahıplerının gö- receğı acı örneklerle anlatılıyor Bu volla bı lınçlendınlen ınsanlar, erozyon çalışmalarına yardımcı oluyorlar Örneğın yamaçlardakı tarlalann, yokuş aşa ğı surulmesı, erozvonu hızlandınr Tarlalar va tay doğrultuda surulurse, başka bır deyı>le, eş- yukseltı eğrılenne paralel surulurse, tarlada kuçuk barajcıklar oluşur ve ıçlerınde yağmur sularını tutarlar Boylelıkle tarladakı oıtkıler daha bol suya kavuşur, bıtkılen besle>ecek ın ce toprak tanelerı de uzaklara gıtmez ve tar lada kalır Çok basıt olan bu kuralı uygulamak ıçın halkla devlet el ele vermış ^alışıyorlar Obur kuralları açıklamaya, sutunumuz yeterlı değıl Sadece, tarlalan eşyukseltı eğnlenne paralel sunne kuralını ulkemızde uvgulavabılsek, ozel- lıkk dağ koylulenraızın gelırınde. önemlı bır artış olacaktır Gezmın sonunda, Anzona çolienm nasıl ve rımlı hale getırmekte olduklarını ve vok yok- sul Kızüdenlılerı, nasıl kalkındırdıklanru gos terdıler Kum çollerını otlaklara (merava) do nuşturuyorlar, boylelıkle hayvancüık gelışıyor Hayvan sahıplerının ekonomık durumlan da duzelıyor 195O'lı yıllarda, ulkemıze gelen Amenkan etlen, Anzona çollennde vetıştırı len hayvanlann etlerıydı Yaptığımız gezı sonunda şu kanıya vardık Amenka'yı Amenka vapan etkenlerın başın- da, dogal kaynakların en onemlısı olan top- raktan, optımal şekilde nasıl vararlanılabıle- cegını bılmelen ve bu kurallan tam olarak uv- gulamalandır Bir Turk garson Yaptığımız bu buyuk gezıde, gordugumuz ılgınç çalışmalar yanında, çok ılgınç ınsanlar da gorduk Bu ılgınç ınsarilardan bın de Pa sıfık Okyanusu yakınında kuçuk kasabada garsonluk yapmakta olan bır hukukçumuzdu 1 İstanbul'da hukuk fakultesım bıtırdıkten son ra, bır sure Orta Anadolu'nun bır ılçesınde yardımcı hâkım olarak çalışmış. Başta Ada- let Bakanlığımız olmak uzere, o y ıllardakı ul- kemız yonetıcılerıne çok kızmış ve Turkıye 1 den ayrılmış Amenka'da da aradığını bula- mamış, geçımını sağlayabılmek ıçın garsonluk yapmak zorunda kalmış Konusmamızda, Turkıye'dekı aksak ışlerden uzun uzun soz ettı ve en buyuk aksaklıkların da Adalet BakanlığYnda olduğunu ısrarla söy- ledı Hukukçumuzun bu goruşune karşı çık- tım ve bıleşık kaplar kuralı gereğınce, her ta- rafta yukseklığın yaklaşık olarak aynı olrnası gerektığını ve aynı olduğunu bddırdım Hu kukçumuz asla kabul etmedı ve "Amenka'da, bılgısım arttırmak uzere gelmış çok ınsan var Bunlann ıçerısınde bır tek Turk hukukçu bu- lamazsınız, Adalet Bakanlığı kasten gönder- mez, gıtme olanağı bulana da engel olurlar" dedı Konuşmamızın bır sonuca varamayacağını anlayarak sustum Hukukçumuz ıçını tama- mıyla boşalttı, ben sonuna kadar dınledım Gezı sonunda, Washıngton'da Tanm Bakan lığı'nda, gezının değerlendırmesını yaptık Amenka'da gorduklerımızden hangılerının Türkıye'de uygulanması gerektığını ve uygu- lanabılıp uygulanamayacağını konuştuk kar şılıklı birçok soru sorduktan sonra ben şu so ruyu sordum Nıçın Turkıye'dekı hukukçulara hıç burs vermıyorsunuz9 Bız ormancı ve zıraatçılar gı bı, hukukçular da gelse, burada bılgı ve gör gulerını arttırsalar ıvı olmaz mı9 Amerikalı yetkilinin ilginç \^nıtı Benım sorumun uzerıne Amerikalı, onun dekı kalın klasoru karıştırarak şu ılgınç soz lerı sovledı "Bır ulkede, çeşıtlı mesleklerdekı ınsan sa- vılannın, ulke nufusuna oranlannın ne olması gerektıgı belırlenmıstır. Gelışmış ulkelerde bu oranlar, kuçuk farklarla bırbınne eşıttır Ge- lışmekte olan ulkelenn, bu dunya standartla- nna uj-arak eleraan vetıstırmelen gerekır. Turkıve eleraan yetı^tırmede, bu standart- lan dıkkate almanus Olması gerekenden fazla hukukçu vetıştırmış, uretimı arttıran meslek- l«re onem \ermeaiis Suraüe artan nufusunuzu besleyebılmek ıçın uretimı arttıran meslekle- re çok onem vermenız gerekırken tersını )~ap- mışsınız Bırbınnızın cebınden geçınmeye da- yanan mesleklere, geregınden fazla onem ver- mışsınız Lretımı artmayan bır ulkede, hukukçu sa- yısı ne kadar çoğalırsa çogalsın, adalet ger- çekleşmez. Lretım arttınlarak ınsanlann ge- çım sıkınüsından kurtulmalan saglanırsa, ada- let kendılıgınden gerçekleşır Aç ınsan, ne ka- dar hukuk kuralı oğrenırse ogrcnsın, ekono- BAŞSAGUGI Istanbul Bu>ukşehır Beledıve Başkanı Sayın Prof Dr Nurettın SOZEN'ın babası, HACIRİMT SÖZEN'in vefatını uzuntu ıle oğrenmış bulunuyoruz Kederlı aılesıne başsağlığı, merhuma Allah'tan rahmet dılerız IGU4Ş-I§tanbuI Caz Dağıtım \ Ş. çalı^anları adına D<H. Dr Tl \CER ÇtLIK Genel Mudur ALIŞTIRIVIAU TÜRKÇE DİLBİLGİSİ DİL YETENEĞİ TESTLERİ Tahsın Yavaş 1000 lıra (KDV ıçınde) Çagdaş laymlan Turkocai.1 Cad 39 41 Cağaloglu Istanbul Odemelı gonderılmez PENCERE Ağır Olalım mık koşullar zorlavınca, adaletten uzaklaşır. Uikemzde geregınden çok hukukçu var. Bı- zım hukukçulanmızı ıhtısas ıçın sıze gonder- memız gerekıvor Hukuk konulannın ulkenız- de bızdekınden daha ıvı oğrenıldığı ve daha dennlıklenne ınıldıgı kanısındavız Bu nedenle ulkenızdekı hukukçulara burs vermeyı ve bn- ralara getırmeyı duşunmuyoruz." \etkılının bu sozlen uzerıne, göruştuğum hukukçu, gözlenmın önüne geldı "Burada ol- manı ve bu sözlerı duymaru çok ısterdım De- mek kı Adalet Bakanlığı'nın ba ışte hıçbır rolü yokmuş Bu sözlen senınle bırlıkte butün a>- dınlanmızın duymasını ve uzerınde düşünme- lerını çok ısterdım" dedım Sonuç Yukanda anlattığım olayın uzennden 30 yıl- dan fazla zaman geçtı O tarıhte, doğal kay- naklarımızdan, bılımın gösterdığı şekilde ya- rarlanamıvorduk, optımal yararı sağlayamı- yorduk Bugun yararlandığımızı soyleyebılır mıvız'' Söyleyebılmeyı ne kadar ısterdım Unıversıte gırış sınavlarında yuksek puan tutturanlann buyuk çoğunluğunun tıp fakul telerını seçtığını goruyoruz Sağhk sonınları mızın çözulmesını hepımız ıstemekteyız Fa kat, vatandaslanmız saglık ıçın gereklı harca- malan vapamazsa, ılacını dahı alabılecek eko- nomık guce kavusamazsa, doktor da eczacı da ışsız kalır. Meslek farkı gozetmeksızın, butun aydın larımızın, doğal kaynaklardan nasıl yararlan mak gerektığını vatandaşlanmıza öğretmek ıçın harekete geçmelerı gerekmektedır Bu ko- nulara ılgı göstermeyen aydın, kendısını >etış- tıren ulkesıne ve ulusuna karşı gorevını yap- mamış olur Sayın Hıfzı Veldet Velıdedeoğlu hocamız 19 Şubat 1989 gunlu "Kuşlar ve Sıyasal Gurbet- çıler' başlıklı yazısında şunları soylemektedır "Kırlenmış denızden besınını sağlavamadığı ıçın Istanbul'un genlerındekı çopluklerde bes- lenmeye çalışan, denız kıvısını bırakıp yuksek apartmanlann baca dıplerınde gecekondu ha yatı yaşayan martılara acırken, kendı ulkesınde geçımını sağlayamadığı ıçın gurbetçı olan vok sul ınsanlarımızı anımsamamak elde değıl Geçımını sağlayamavan yoksul halktan bır bo- lumu, başta Almanva olmak uzere, birçok Batı ulkesıne vayılarak oraların zorlu ve kırlı ışle rınde kazanç yolu bulmaya çahştı Bu gurbet çılere onerılen ve verılen ışler sokak supuru culuğu va da maden ışçılığı gıbı guç, pıs, bır bakıma tehlıkelı ışlerdır Turk hukumetlerı bu yurttaşlarımızın, bu ulkelerdekı durumlannı ıyıleştırmek ıçın, ıvedı onlemler almadı' Hocamız acı bır gerçeğı butun çıplaklığı ıle gozler onune sermıştır, çaresını bulmalıyız Nufusumuz arttıkça, butun doğal kavnak larımız uzerindeki baskılar da artıyor Toprak erozyonu gun geçtikçe şıddetlenıvor, orman- ların, otlak alanlarının ve tanm alanlannın ve- rımlen azalıyor Deruzlenmızde ve gölienmız- de eskisı kadar balık uretemiyoruz Toplu ola rak bır darboğaza doğru gıdıvoruz Birçok ko- nularda devrım vapmış olan ulusumuzun, do ğal kaynaklardan bilimsel şekilde yararlanma konulannda da devnm yapmasının zamanı gelmıştir Gırmekte olduğumuz darboğazdan başka turlu kunulmamıza olanak yoktur Do- gal kav naklannı bılımın gosterdıgı ş«kılde kul- lanmajı başarmadan kalkınabılen bır ulke, dunvamızda bulunmamaktadır Bunun bılın- :ınde olmalıvız Azerbaycan bır kıskacın ıçınde Yaşanan kanlı olaylar hepımı- zın yureğını yakıyor Duygularımız ortak Ne var kı Gorbaçov ve Bush un Azerbaycan a yaklaşımı da şu gunlerde ortak Batı Ermenıstan ın arkasında yığınak oluştur- du.'haç-hılal çelışkısı gundeme gırdı Bu da yenı bır şey değıl, Anadolu Turkunun bılmedığı ve yaşamadığı bır sorun da değıl Ulusal Kurtuluş Savaşımızda Batı nın tutumu neydı? Batı emperyalızmı bır masal mı7 Hayır Sorunun tarıhsel koklerı derındedır Ancak Mustafa Kemal ın Batı emperyalızmıne karşı çıkışı ve Batı uygarlığını benımseme- sı de bır masal değıl, bu, bızım tarıhımız ve ulusal bılıncımızdır * Tarıh baba acımasız bır öğretmendır önumuze ılgınç bır bel- ge uzatıyor Nedır o belge? Mustafa Kemal Pasa nın 1920 Yılı Başında Sıyası Durum Muhakemesı Heyet-ı Temsılıye adına ya- zılıp ılgılı yerlere dağıtılan bu belgede Kafkasya'ya yaklaşım şu- dur Bızı her taraftan kuşatmış olan emperyalıst devletler Rusya ıle Turkıye arasında bır "sed" kurarak çemberı kapatmak ıstıyor- lar Bunu yapabılmek ıçın ya Kafkasyada kurulan Ermenıstan- Gurcıstan-Azerbaycan mıllı hukumetlerını tanıyarak denetım altı- na alacaklar ya da kendılerı askerı kuvvet yollayarak seddı oluş- turacaklar Her ıkı bıçımde Turkıye ıçın tehlıke buyuktur Bu gırı- şım onlenmezse dort yandan kuşatılan Turkıye'yı kurtarmak ola naksızlaşır Oyleyse ıvedı onlemler alınmalı gerekırse Bolşevık lerle anlaşarak bu seddı sılah kuvvetıyle yıkmalı (Anadolu Ihtı- lalı, S Selek, 1 Cılt sayfa 270) Gorulduğu gıbı Ataturk un yaklaşımı Turancı değıl, gerçekçı- üır duygusal değıl, akılcıdır * Ataturk, Batı emperyalızmımn Anadolu'ya ılışkın kararını (bır baska deyışle Sevr ı) yırtarken dıs dengelerı ınceden ınceye he- sap ettı hem Batı nın ıçındekı çelışkılerden yararlandı hern 1917 nın yarattığı olanakları kullandı 1923 Batı ve Dogu arasın- da bır denge kurmuştu Ikıncı Dünya Savaşı ndan sonra bu denge yıkıldı, Turkıye, Ame- rıkanın gudumüne gırdı Gudum gun geçtikçe yoğunlaştı bugun Turkıye nın 'ümuğü' Vaşıngton un parmakları arasındadır ABD ıstedığı an Ankara1 yı soluksuz bırakabılır, Egede Kıbrısta Guneydoğu da koşeye sıkıstırabılır gırtlağına kadar borca batmış Turkıye ekonomısı- nın yazgısıyla oyuncak gıbı oynayabılır Durum boyleyken duşlerımızı Turana doğru koruklemek ıste- yenlerın bır durup duşünmelerı gerekıyor Kardeş Azerbaycan ın bağımsızlığı guzel bır amaçtır ama bu yaklaşım Ermenıstan ın bağımsızlığını da desteklemek anlamı- na gelır Eğer bu sıyaset gerçekleşırse Turkıye Yunanıstan- Ermenıstan parantezı arasına gırecektır Her ıkı ulkenın de Ana- dolu'ya donuk "taleplerı bılınmeyen şeyler değıldır Israıl'ın 'gû- venlık alanı nda bulunan Turkıye nın konumu ne olacaktır' Ba- tı'nın gozunde soykırıma uğramış Ermenı ve Israıllı arasında- kı Turkıye, Yunanıstan ın uçuncu köşesını oluşturduğu Şeytan Uçgenı' ıçıne duşmeyecek mıdır 9 Bılmem kı bu gıbı soruların yanıtlannı arayan Turk-lslam sen- tezcılerı var mı? Panıslamızmı ya da Panturkızmı bu gelışmelere karşı guvence sayanlar duş gormektedırler Turkıye, sınırlan be- lırsızleşmış bır Ortadoğu da sonucu bılınmeyen savrulmaların tam ortasındadır olaylara kendı ozvarlığımız açısından ve Anadolu : dan bakabılmelıyız * Sosyalıst dünyada Gorbaçov la başlayan rûzgârlarda çok bo- yutlu bır değışım sezılıyor Olayda ozgurluk ozlemlerıyle bırlıkte karsıdevnm çızgılerı de var Karmaşık bır değışım yaşanıyor ama, gelışmelerın en olumlu yanı butun dünyada sılahsızlanma ve barış surecını başlatmasıdır Turkıye dekı trıbünlerden bu değışıme kapıtalızm-sosyalızm ka- pışmasının heyecanıyla bakmak ve bır tarafır\ alkışcısı durumu na düşmek tanhsel yanılgı olur Ulusalük txlıncını.yıtırmedeı>, uy- garlık ve ınsanlık açılarından olayları değerlendırmek en doğru yaklaşımdır Kızılordu'nun Azerbaycan a mudahalesını kınamak yalnız kardeşlık değıl, ınsanlık görevıdır Akıl çozumu barışçı yolda ararken yüreğımız Azerı kardeş- lerımızle bırlıkte atıyor EGİTİMDE 3 7 . YIL Elektrık tesısal ve Tiontaj uzenne çalışmaMayım FO- NO «leMrık hursuna len ezbere yaptığımızı bıraı dersienyle txlgı ve bec«n Hamıt Tannsever Işçı ANKARA başlamadan butun ı bıkdığıımızı ancak FONO söytsmelıyım T C Mıllı Eğıtım Bakanlığı Ozel açık öğretim kurumu EVINİZDE KENDI KENDINIZE İNGİLJZCE-ALMANCA İLERİ İNGİLİZCE-FRANSIZCA veya ELEKTRIK - MUHASEBE kurslannı ızleyerek, elektrıkte 3 sınıf yetkı belgesı, dığer kurslarda Mıllı Eğıtım'den tasdıklı dıploma alabılırsınız Genıs bılgı ıcın ucretsız brosurumuzu isteymız. FONO açık öğretim kurumu Gundoğdû Cad D6 Merter 34016 ISTANBUL Tel 575 52 12 575 13 52 575 47 98 554 34 16 MÖNAKUS'da (BODRUM-YALIKAVAK) 25 Haziran-5 Ağustos tarihleri arasında • SON 22 DÖNEM • Sabit fiyat ve 6 eşit taksitle (11.785.000r TL. ılâ 16.235.000r TL arası) 14'er gunlük devre tatıl 1502 1990 tarıhıne kadar yapılacak sozleşmelerde vade farkı uygulanmayacaktır. Ankara: 126 39 30 - 126 24 60 Bükreş Sokak 8/3 Çankaya Dr. ZOİ POLtVIU Klınık Psıkolog-Psıkoterapıst Randeıu 144 04 47 Takunı, Istıklâl Cıd Me} elık Sok \o 12-14 Kat ?