Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
CUMHURÎYET/12
DOVIZ KURLARI 23 OCAK 1990
Dövizin
Cınsı
1 ABO Ooları
1 B.AIman Markı
1 Avustralya Doları
1 Avusturya Şilini
1 Belçika Frangı
1 Danimarka Kronu
1 Fin Markkası
1 Frartsız Frangı
1 Hollanda Florini
1 isveç Kronu
1 Isviçre Frangı
100 İtalyan Lıreti
1 Japon Yerı
1 Kuveyt Dinan
1 Sterlin
1 S.Arabistan Riyali
Döviz
Alıs
2351.29
1366.63
1869.03
194.52
65.43
353.76
582.87
402.72
1215.02
377.17
1540.61
183.94
16.09
8041.35
3851.64
626.97
Döviz
Satış
2356.00
1369.63
1872.78
194.91
65.56
354.47
584.04
403.53
1217.45
377.93
1543.70
184.31
16.12
8057.46
3859.36
628.23
Efektif;
Alış!
Efektif
Satış
2348.94
1365.26
1837.26
194.33
64.32
350.22
572.96
402.32
1213.80
373.40
1539.07
180.81
15.93
7904.65
3847.79
616.31
2363.07
1373.48
1878.40
195.49
65.76
355.53
585.79
404.74
1221.10
379.06
1548.33
184.86
16.17
8081.63
3870.94
630.11
ÇAPRAZ KURLAR
S 1.7204 B.AIman Markı
$ 5.8384 Fransız Frangı
S 1.9351 Hollanda Florini
S 1.5262 İsviçre Frangı
$ 1278.28 Itatyan Liret
$ 146.17 Japon Yeni
$ 3.7502 S. Arabistan Riyali
£ 1.6380 S
ALTIN GtiMÜŞ
Cutrtıuriyet
Reşat
24 ayar altın
22 ayar bîleak
13 ayar altın
900 ayar gûmû$
Vakıfoank Altını
Ziraat Altını
M Bankas 1 Ons S
Alış
204.000
227.000
30 850
27 300
23.135
435
176 000
175 000
Satış
208 500
237 000
30 950
30 400
23 215
455
177 000
176 500
40560 409.55
TL intertante Ort. Faci (%) 37 44
SERBEST PİYASADA DÖVİZ
ABO Dolan
Batı AJman Markı
Isviçre Frangı
Hollanda Florini
Ingiliz Sterlin!
Fransız Frangı
A Şilini
100 İtalyan Lıreti
SA.Riyat
Alış
2357
1372
1542
1212
3860
403
194
182
622
Satış
2362
1376
1547
1217
3900
407
196
185
627
Döviz İnt (S) = 2360.50
BORSADA İŞLEMLER
22 OCAK
1990
Akpmemo
Alarfco Hokhng
AnadoluCam
Arçelik
Bajfaş
Bokı Çim. (BU)
Brisa
Çelrk Halat
Çımsa
C Elektrik
Deva HcMing
Döktaş
E Başı Yatınm
Ege Biraalık
EgeGübre
Enka HoMing
Erefllı D Ç.
Good-Year
Gübre Fab
Güney Bîracılık
Hektaş
lanr 0 Ç.
tocam
Kartonsan
Kav
Kepez EHttrik
Koç Hoklıng
Koç Yatınm
Kordsa
Koruma Tar.
KSytaş
Makha Takıtn
Maret
Men. Santral
Metaş
Nasaş
Cdmuksa
Otosan
Pınar Sût
Rabak
Sarkuysan
Sifaş
Teletas
T lş Ban (B)
T.iş Ban (A)
T lş
B(CK%75BnZ)
T i 8(CK%raaaş (K
T Siemens
TŞişeCam
TSkBantası
T Dernır D
Yasaş
Yapı K Bar.
3rcew se-
ans kapan.
7400
10400
12000
20500
9000
44000
11750
12250
14750
24500
17750
10500
18000
18750
4150
6200
14250
12750
2300
8800
10750
4200
14500
9100
24500
19250
25500
11000
10200
13000
10000
14000
9000
7300
2850
5250
14500
12000
10000
10200
31000
10000
12000
18000
265000
4800
4000
31000
10500
6500
9700
5900
9900
en düşûk
7400
11000
12000
21500
8500
47000
12250
13250
15000
225O0
18000
10000
16750
17250
4000
6800
13750
13250
2150
8500
10750
3900
14000
8500
24500
11250
25500
11500
10000
12750
9500
14000
8800
7000
3100
5300
14500
12250
10600
9500
30500
10000
12750
18500
265000
4600
3600
33000
10750
6900
10100
6000
10800
Bugûnkıj
en yükseh
7800
11000
12500
22000
9500
475O0
12750
13250
16000
26500
19250
11000
170O0
19750
4200
6600
15000
13750
2500
9200
11500
4000
15000
9800
25000
11250
27500
12250
11000
14000
9500
14000
9200
7600
3100
5600
15500
12500
10800
10500
34000
10500
13000
20000
275000
4800
4200
33500
11250
7200
10500
6400
10800
BugûTiıJ
kapantş
7800
11000
12000
22000
9500
47500
12750
13250
16000
26500
19250
11000
1700
19500
4200
6800
15000
137H)
2400
9000
11500
3900
15000
9800
25000
11250
27500
12250
11000
14000
9500
14000
9000
7000
3100
5600
15500
12500
10800
10500
33000
10250
13000
20000
265000
4800
4000
33500
11250
72O0
10500
6400
108O0
Işlem
rnıktan
301775
1700
23200
12505
212650
iioo
28482
116600
34665
186931
32900
17572
5600
23470
62700
5110
1053140
16212
284400
63442
44803
102650
32410
402652
9800
9100
35400
33783
94721
94205
1300
15350
11900
65700
187870
115276
24440
16355
19471
75180
111792
16800
22724
56390
750
2360
25200
2700
42824
50935
128350
95031
10880
Ei çok söz.
Yapılan fiy
7800
11000
12000
22000
9400
47500
12750
13250
16000
26500
19250
10750
17000
18750
4100
6800
14500
.3500
2150
9000
11500
3900
15000
9600
25000
11250
270OO
33783
10500
14000
9500
14000
9000
7100
3100
5600
15250
12500
10800
10500
33000
10250
13000
20000
275000
4600
4000
33500
11250
7000
10500
6400
10800
Agırkkli
ort fiy.
7678
11000
12131
21877
9346
47388
12708
13250
15765
25899
18896
10806
16962
18997
4095
6800
14547
13480
2261
8943
11233
3908
14927
9671
24861
11250
26744
11750
10453
13644
9500
14000
OQQC
0973
7247
3100
5523
15010
12410
10760
10232
33124
10258
12937
19714
270000
4673
3956
33420
11198
" 7003
10415
6334
10800
....4.776.376.5 M e n hacal: .52.717.141.45»
....3SM.22 (Oüntt: 3419.11) İİOtşmt a | » 2SM
DUNYA BORSALARI 22 OCAK 1990
Altı* (ons = 31.1 gr.)
1.9366 H.Rorini
1.5265 is. Frangı Tökyo
14030 Yen 146.42 Yen
Londra: 408.70
Zürih: 408.65
Hong Kong: 40785
New Yörk: 40630
YATIRIM FONLARI NE GETIRDİ?
U OCAK 1990
Ç**
tt
Çıkı* Dunki Bugünkû Değişim
de§eri değeıi fefcri (%)
lnterfrjfi-1 19.09.87 10.661 33588 33.704 0.34
lnterfon-2 14.12.87 9.960 28607 28.709 036
lnterfon-3 27.0239 9.959 14560 14315 0.37
lnterfon-4 07.0889 11.200 11611 13661 037
Iktisat Yat-1 16.0957 9.764 29.654 29.771 0.39
Iktisat Yat-2 10.0258 9.806 25.067 25.159 037
Iktisat Dolar Fon 08.0259 9.596 12.254 12.289 0.28
Iktisat Mark Fon 28.02.89 9.890 11.718 11669 -0.42
Iktisat Atılım Fon 11.1259 10.000 10.878 10.933 050
Garanti Yatnm-1 22.1057 9S76 32.672 32.782 0.34
Garantı Yatmm-2 100359 9.731 15.652 15.743 058
Esbank Fon-1 16.1157 10.319 31569 31612 0.13
Esbank Fon-2 31.1059 10.000 11.057 11.071 0.13
YKB Yat. Fonu 021157 10.477 31.937 32.070 0.42
YKB Sektör Fön 07.0358 9.785 25.210 25.298 0.35
YKB Hisse Fon 07.0358 9.713 52.781 54.905 4.02
YKB Kamu Fon 07.0358 9.795 24.967 25.044 0.31
YKB Likit Fon 07.0358 9.693 21.294 21.361 0.31
YKB Karma Fon 0703.88 9528 25.263 25345 032
YKB Döviz Fon 02.01.89 9.294 12388 12390 0.02
Vakıf Fon-1 09.0558 10.000 24500 24.895 038
Vakıf Fon-2 24.0459 48.279 65504 66.017 0.32
Vakıf Fon-3 18.1059 10.444 11.737 11.780 037
Dışbank Mavı Fon 28.06.88 10.057 22.676 22.758 036
Dışbank Beyaz Fon 10.04.89 20.558 29.477 29583 0.36
Tütûnbank Fon 04.0758 11.021 24.045 24.132 036
Mitsui Fon-1 15.0758 40.000 90381 90729 0.38
Mitsui Fon-2 2110.89 10.000 11152 11.192 036
Finans Fon-1 20.0359 9546 14.865 14523 0.39
Finans Fon-2 20.0759 9.956 12630 12.679 039
Finans For-3 18.1259 10.428 10.843 10.883 037
Ziraat Fon 09.1059 10.100 12.339 12389 C.40
Halk Fon-1 01.1159 11.397 13.006 13.076 054
Halk Fon-2 08.01.90 10.357 10.482 10.531 0.47
I'amuk Fon 02.01.90 10.724 12110 13.004 7.38
Emlak Fon-1 22.01.90 10.000 10.000
EKONOMİ 23 OCAK 1990
Işçiye konut hayal1980 yılında 700 bin-2 milyon 750 bin lira
arasındaki konut kredisi, maliyetin yaklaşık
yüzde 8O'ini karşılarken, bugün 6-11 milyon lira
kredi, bir konutun ancak yüzde
15'ineyetiyor.
İşçinin tüm parasını konuta yatırması şârtıyla
1984'te 9.5 yıl çalışması gerekirken, 1988 yıhnda
13 yıl çalışması gerektiği belirlendi. 1989'daki
küçük iyileşmeye rağmen, konut için yine de 11
yıl çalışmak gerekiyor.
ÜMİT OTAN
İZMİR — Hızla artan enflas-
yon karşısında gerileyen ücretler-
le bir işçinin konut sahibi olması
artık olanaksız. 1980 yıhnda 700
bin-2 milyon 750 bin lira arasın-
daki konut kredisi, maliyetin yak-
laşık yüzde 8O'ini karşılarken, bu-
gün 6-11 milyon lira kredi bir ko-
nutun ancak yüzde 15'ine yetiyor.
1980 yıhnda bir metrekare inşaat
için 31 gününü vermesi gereken iş-
çi bugün 44 gününü veriyor. Bir
metreküp ağaç için 1980'de 2,5 ay
çalışması gereken işçi, bugün 15 ay
çalışmak zorunda. Petrol-tş Sen-
dikası İzmir Şube Başkanı Nihat
Erdoğan, konuyla ilgili olarak, iş-
çinin artık konut sahibi olmasının
hayal olduğunu belirterek, "İşçi
doğru düriisl karnını bile doyura-
roaz dunımda" dedi.
İnşaat malzemelerindeki fiyat
artışlan son on yıl içinde 13 ile 166
kat artarken çalışan kesimin aldığı
ücretin gerilemesi karşısında dar
gelirlinin konut sahibi olmav,
mümkün görünmüyor. SSK veri-
lerine göre yapılan araştırmalar
sonucunda işçinin tüm parasını
konuta yatırması şârtıyla 1984'te
9,5 yıl çalışması gerekirken, 1988
yıhnda 13 yıl çalışması gerektiği
belirlendi. 1989 yıhnda küçük bir
iyileşme görüldüğünü belirten yet-
kililer, işçinin yine de 11 yıl çalış-
ması gerektiğini söylediler.
1980 yıhnda iyi cins çam ağacı-
nın bir metreküp tutarı 15 bin li-
rayken, bu rakam 1989 yıhnda 2,5
milyon liraya yükselmiş durumda.
Artış oranı 166 kat. Plastik bada-
nanın bir kilosunun fiyatı 1980 yı-
hnda 90, 1989 yılı ağustos aymda
4000 lira. Artış 80 kat. Aynı yıl-
lar arasında yağlıboya % kat, ça-
kıl 38 kat, tuğla 19 kat artış gös-
termiş.
Buna karşılık 1980 yıhnda or-
talama net ücret 6 bin 453 liray-
ken bu rakam 1988 yıhnda 93.993
lira olmuş. 1989 yılının asgari üc-
reti ise 225 bin lira.
Yine SSK verilerine göre 1980
yıhnda metrekare maliyeti 13 bin
473 lira için işçinin 31 gün çalış-
ması gerekirken, 1989 yıhnda yi-
ne bir metrekare için işçinin çalış-
ması gereken gün 40. 1988 yıhn-
da ise 47 gün çalışması gerekmiş.
Petrol-tş Sendikası İzmir Şube
Başkanı Nihat Erdoğan, çalışan
kesimin her geçen gün fakirleşti-
ğini ve artık karnını doyuramaz
günlere geldiğini belirterek konuy-
la ilgili şunlan söyledi:
"İşveren işçiyi kapı dışan attı-
gında, parasını vermediğinde hiç
kimsenin sesi çıkmıyor. işçi hak-
kını aramaya kalktığında karşısı-
na polis çıkanlıyor. Zaten ucreti
her geçen gün eriyen işçi, aç açı-
na çalıştınlıyor. Böyle bir orlam-
da siz olsanız ev düşünebitir mi-
siniz? İşçi evden vazgeçti, doyma
savaşı veriyor, buna bile izin ver-
miyorlar. İşçinin, dargeliriinin bu
saalten sonra ev sahibi olması, ba-
şmı sokacak bir barakaya salıip ol-
ması imkânsızdan da öte. faayal."
İscinin gıicü bir
metrekareye bile yetmiyor
İsçinin 1
m* maliyeti için çaltşması
YH (TL) gereken gün
Bazı inşaat malzemelerinde 10 yıllık artış (TL)
Birin 18W 1989 ArHf
Çam kereste 1 m
3
15.000 2.500.000 166 kat
Mozaik parke Metreküp 400 27.500 68 kat
4.000 80 kat
Elde edilen haklar ilerisi için kazanılmışhak sayılmayacak
6
Süper' kararı yayımlandı
Gerekçeli kararda, iptal sorununda süper
emeklilerin karşılanamayan zararlarınm
giderilmesinin, kamu düzeni ve kamu yararı
gereği olduğu da belirtildi.
ANKARA (Cpmhuriyet Biiro-
su) — Anayasa Mahkemesi'nin,
süper işçi emekli maaşlannın don-
durulmasımn iptal isteminin red-
dine ilişkin gerekçeli kararı dün
yayımlandı. .-- <J. ;;
Gerekçeli kararda, iptal sonu-
cunda süperlerin karşılanamayan
zararlarınm giderilmesinin, kamu
düzeni ve kamu yararı gereği ol-
duğu da belirtildi.
Resmi Gazete'nin dünkü 'sayı-
sında yayımlanan gerekçeli karar-
da, anayasaya aykırıhğı saptanan
yasa hükümlerine göre elde edilen
hakların, ilerisi için kazanılmış
hak oluşturmayacağı ve uygulan-
ma nitehğini yitireceği belirtilerek,
yasa koyucunun, Anayasa Mahke-
mesi'nin, Süper Emeklilik Yasası1
nın ilgili maddesini iptal kararının
gereğıni yerine getirmek üzere tak-
dir ve tercihini kullandığı ve bu
amaca yönelik bir yöntem sapta-
dığı kaydedildi ve "Bu nedetıie söz
konusu düzenlemenin kazanılmış
hak kavramına lers diişen bir yö-
nii yoktur" denildi.
Yasalara gösterilen güven ve
saygıdan kaynaklanan oluşumla-
rın sonuçlannın korunması gerek-
tiği anımsatılan gerekçede, ne var
ki Anayasa Mahkemesi'nin, Süper
Emeklilik Yasası'nm ilgili madde-
sini iptal kararı ile ortaya yeni bir
olgu çıktığı vurgulanarak şu hük-
me varıldı:
"Kişiler, yürüıiükteki yasanın
koşullannı yerine getirmelerine ve
prim olarak istenilen parayı öde-
melerine karşın, bir süre sonra >a-
sanın esaslarını düzenlediği fark-
lı aylıklan alamaz duruma düş-
müşlerdir. Bu yasanın, anayasaya
Sözleşmeli için eylem tehdidi
Tnrk-lş Başkanı Yılmaz Sözleşmeli
personelle ilgili yeni kararnamenin Bakanlar
Kurulu'ndan çıkarak uygulamaya girmesi
halinde son derece tehlikeli boyutlara ulaşacak
eylemleri gündeme getirmekten
çekinmeyeceğiz.
İş-Sendika Servisi — Türk-lş'in
AAFLI'nın katkılarıyla düzenle-
diği İstanbul Olcay Oteli'nde iki
gün sürecek olan "Çağdaş Oe-
mokrasiye Ulaşmada Sendikalann
Rolii" seminerinde Türk-lş Genel
Başkanı Şevket Yılmaz, seminerin
kamuoyuna yansıyan sözleşmeli
personelle ilgili yeni kararnamenin
hükümetin bildiğini okumaya de-
vam edeceğini gösterdiğini söyle-
yerek, "Bakanlar Kurulu'ndan bu
kararnamenin çıkarak uygulama-
ya konulması halinde, son derece
lehlikeli boyutlara ulaşacak eylem-
leri gündeme getirmekten asla
çekinmeyeceğiz*' dedi.
Yılmaz, Anayasa Mahkemesi'-
nin sözleşmeli personel iptal ka-
rarında hükümete yeni bir yasa çı-
karması için tanıdığı sürenin dol-
masına bir gün kaldığını bildire-
rek konuşmasma şöyle devam et-
ti:
"Kamu kesiminde sendikacılık
harekeüni daraltmak amacına yö-
nelik bu polilika, Türk-İş toplu-
k.ğu açısından hiç kuşkunuz ol-
masın ki gerekli lepkiyi görecek,
sadece bu konu bile büyiık bir
miicadele programının oluşması-
na yeterii olacakbr. Bizler memur-
lann sendikalılaşma haklanna ka-
vuşması mucadelesini verirken, iş-
çilerin sendikalanndan, toplusö/-
leşme haklanndan koparılması
karşısında elbette sessiz kalama-
yız."
Çağnlı olduklan halde çok az
sayıda sendika başkanının katıldı-
ğı seminerde tebliğ sunan Prof.
Dr. Emre Kongar, Türk işçi hare-
ketinin 80 askeri müdahalesiyle,
enflasyonun ve terörün nedeni ol-
duğu suçlamasına uğradığını, an-
cak tarihin Türk işçi hareketini
akladığını söyledi. Kongar yine de
Türk işçi hareketinin kendini ka-
muoyuna yeterince aklatamadığı-
nı vurguladı. Demokrasi ile siya-
setin, ekonomik sendikacıhkla da
siyasi sendikaalığın ayrı şeyler ol-
mayacağını belirten Kongar, eği-
tim sekreterlerinden bunun işçiye
anlatılmasuıı istedi.
aykın bulunarak iptal edilmesi ne-
deniyle kazanılmış haktan soz edi-
lerek, aynı statüde farklı aylıkla-
nn ödenmesini sürdürmek ola-
naklı değilse de, yüriirlükteki ya-
saya dayanarak ödemelerini yapan
bu kişilerin zararlarınm karşılan-
raası 'devlete güven' ilkesinin bir
gereğidir. Söz konusu yasanm
Anayasa Mahkemesi'nce iplali so-
nucunda kimi kişilerin zarara uğ-
raması ve ödedikleri paralann
devlete kalması nedeniyle karşıla-
namayan zararlarınm giderilmesi
kamu düzeni ve kamu yaran ge-
reği olarak ortaya çıkmaktadır.
Devletin temel niteliğinin oge-
lerinden biri de güvenilirliğidir.
Devletin, yaptıgı düzenlemelerle
haksız bir edinim saglaması ve ki-
şilerin haksızhğa uğratılması ka-
bul edilemez.
İptal karan sonunda gerçekle-
şen ve kaçınılması olanaksız bu
durum nedeniyle, yasa koyucunun
3522 saydı yasamn B (süper emek-
lilerinin maaşlanm donduran ya-
sa) duzenlenmesi sırasında ilgili-
lerin mağduriyetlerinin önlenme-
sini de bir ölçude gözetraesi ile ko-
nunun degişik yöniı ve uygulama-
ya yönelik olmasında. anayasa-
ya aykınlık oluşturan bir nitelik
görülmemekte ise de uygulama
sonuçlannın yeniden değerlendi-
rilerek mağduriyet konusunun yu-
kanda belirtilen esaslarla genel
hukuk ilke ve uygulamalan doğ-
rultusunda adaletli ve güvenilir bir
biçimde çözümlenmesi zorunlu-
dur."
Gerekçeli kararda ayrıca, Ana-
yasa Mahkemesi Baskanvekili
Yekta Güngör Özden, üyeler Mu-
ammer Turan, Selçnk Tiizün ve
Erol Cansel'in de iptal isteminin
reddine karşı olduklarına ilişkin
yazılarına da yer verildi.
0n yıl sonra 24 Ocak -1-
24 Ocak, kalıcı
hale getirildi
Ekonomik istikrar önlemlerinin, bir
bunahmdan çıkış için ongörülen, olağan
dışı, daha doğrusu geçici önlemler olmaları
temel kuraldır. .
Prof. Dr.
YAKUP KEPENEK
Ülkemizde 24 Ocak ekono-
mik istikrar önlemleri olarak
adlandınlan ekonomi politika-
lan bugünlerde on bir yaşına gi-
riyor; kalıcı bir nitelik kazanmış
bulunuyor. Bu nedenle, uygula-
nan ekonomi politikalarımn
ana çizgileriyle çok kısa bir de-
ğerlendirilmesinin yapılması ve
ekonominin geleceğine ilişkin
sonuçlannın irdelenmesi kaçı-
nılmaz oluyor.
Ekonomik istikrar önlemle-
rinin bir bunalımdan çıkış için
ongörülen olağan dışı, daha
doğrusu geçici önlemler olma-
ları temel kuraldır. 24 Ocak ön-
lemleri, bunu izleyen 12 Eylül
askeri darbesi ve daha sonra ge-
len ANAP yönetimleri ile kalı-
cıhk kazanmış bulunuyor; siya-
sal gelişmelerin bir sonucu ola-
rak varhğını sürdürüyor.
24 Ocak kararlarının en ba-
şarılı alanı Türkiye*nin dışsatı-
mının antırılmasıdır. Dışsatım
on yılda beş kat dolayında art-
mıştır. Gerçekte bu artışın
önemli ve olumlu yönü sanayi
ürünlerinin dışsatımmda göru-
len artıştır. öte yandan Türki-
ye'nin dışsatımı bir önceki on
yılda da yine beş katı dolayın-
da artmıştı. Kaldı ki 1980 son-
rası dışsatım artışında çok bü-
yük parasal destekleme söz ko-
nusudur. Hükümet, yıllarca bir
dışsatım dolannı, alım-satım fi-
yatının yaklaşık yüzde 60 fazla
bir ödemcde bulunarak satın al-
mıştır. Hayali ihracat konusu-
nun kaynağı budur.
Uygulanan ekonomi politi-
kasının en başansız olduğu
alanlardan biri sabit sermaye
yatınmlandır. Türkiye, 24 Ocak
sonrasında başlanmış ya da
başlatılmak üzere olan pek çok
sınai girişimden tümüyle vaz-
geçmiştir. Kamu kesiminin sınai
yatırımlardan uzak tutulması
yoluna gidilmiş, bu boşluğu
özel kesimin doldurmâsı da
sağlanamamıştır. Bu nokta bir
yana, toplam yatırımlar içinde
doğrudan üretim sektörleri sa-
yılan tarım, sanayi ve enerji ke-
simine ayrılan yatırımlann pa-
yı 1980 öncesinde yılda yüzde
50*nin üzerinde bulunuyordu,
bu pay 1989'da yüzde 35 dola-
yına düşmüşıür. Bir başka aıı-
latımla. Türkiye ekonomisi üre-
tim olanaklarını hızla yitirmek-
te, üretimsizliğe mahkûm edil-
mektedir. 24 Ocak uygulaması-
nın bir başka çok olumsuz so-
nucu gelrr bölüşümünde görü-
lüyor. Uygulanan ücret, maaş
ve tarımsal ürünlerin taban fi-
yatı politikasının bir sonucu
olarak, ulusal gehr içinde bu tür
gelirlerin payı olağanüstü bir
biçimde azaltılmış bulunuyor.
Son on yılda ulusal gelirden ser-
maye kesimlerinin aldığı pay
yüzde 43 dolayından yüzde
70'in üzerine çıkmış, buna ko-
şut olarak işçi, memur ve çift-
çilerin geliri azalmış bulunuyor.
Bu gelişme sonucu sermaye ke-
sımıne fazladan aktarılan ulu-
sal gelir, 1989'da 46 trilyon lira
dolayındadır ve aynı yılın kon-
solide bütçe harcamalarımn bir
buçuk katına ulaşmaktadır.
Türkiye, yalnız ucuz emek cen-
neti yapılmakla kalınmıyor, ta-
rım kesiminde de fiyatlan dün-
ya fiyatlarının yüzde 30 altın-
da tutarak toplumun yansından
çoğunun doğrudan geçim kay-
nağı olan bu kesimi de yoksul-
laştırıyor. Soııuçta nüfusun ya-
rısına yakın bir bölümünün yıl-
lık geliri 355 dolar ya da 700 bin
lira gibi bir düzeyde kalıyor.
Sermaye kesimine gelir akta-
rılması politikası, yatınm yapı-
lacağı beklentisine dayanıyor.
Ancak yukarıda değinildiği gi-
bi sabit sermaye yatırımlan art-
mıyor, gerçek fiyatlarla azalı-
yor. Ek olarak ülke, büyük ser-
maye gelirleri için bir vergi cen-
neti yapılmış bulunuyor. Avru-
pa Topluluğu ülkelerinde ulusal
gelirin ortalama yüzde 40'tan
fazlası vergi olarak ahnırken,
bu oran Ülkemizde yüzde 20 do-
layında tutuluyor. Üstelik ver-
gi türlerinin en adaletsizi olan
dolaylı vergiler ağırlıkh olarak.
Türkiye ekonomisi, 24 Ocak
sonucu geleneksel hastalıkları-
nı biraz daha ağır olarak yaşı-
yor. Enflasyon oranı düşürüle-
miyor, yüzde 70'ler dolayında
sürüyor. işsizlik konusu ağza
ahnmıyor. İşsizlikle ilgili çok
yanıltıcı resmi sayılar yayımla-
nabiliyor. İşsizlik özellikle genç-
ler, üstelik lise ve üniversite me-
zunu gençler arasında çok yük-
sek oranlara ulaşıyor.
Türkiye'nin var olan siyasal
tıkanıkhğı 24 Ocak politikala-
rını kalıcı kıhyor. Başta sendi-
kal haklar olmak üzere, hak ve
özgürlükler üzerine getirilen sı-
nırlamalar sürüyor. Örgütlü
hak arama yollan tıkanmış bu-
lunuyor. 24 Ocak ve buna ko-
şut olarak gelen 12 Eylül
ANAP rejimleri, demokrasinin
ekmek kadar önemli olduğunu'
kanıthyor. Ekmeğe giden yol
demokrasiden geçiyor. Türkiye
halkı hiç de hak etmediği bu.
baskıcı, yoksullaştırıcı, üretim-
sizlik ve işsizliği arttıran uygu-
lamalardan kurtulacak siyasal
erginliğe ve demokrasi bilinci-
ne ulaşmış bulunuyor. Özetle;
1990'h yıllara girerken 24
Ocak'ların sona erdiriimesi bir
toplumsal zorunluluk, kaçınıl-
maz bir sonuç oluyor.
Memura sendika
deklarasyonu imzada
ANKARA (Cumhuriyet Buro-
su) — Memurların ve kamu görev-
lilerinin sendikalaşma hakkı dek-
larasyonu imzaya açıldı. DYP Ge-
nel Başkanı Süleyman Demirel,
memurların sendikalaşmasma ta-
raftar olduklarını bıldirdi.
20'ye yakın meslek örgütünün
desteğiyle geçen hafta sonunda
yapılan genis kapsamlı bir kokteyl
ile imzaya açılan memurların sen-
dikalaşması deklarasyonuna şim-
diye değin 150'ye yakın bilim ada-
mı, siyasetçi ve meslek örgütü
temsilcisinin imza attığı öğrenildi.
Deklarasyonda, tüm bağımlı
çalışanların herhangi bir ayrıma
tabi olmaksızın sendika özgürlü-
ğünden yararlanmalarının örgüt-
lenme hakkının doğal sonucu ol-
duğu belirtildi.
DYP Genel Başkanı Süleyman
Demirel, memurlann sendikalaş-
masma taraftar olduklarını belirt-
ti. Demirel, "Memurlann sendika-
laşması konusunda anayasada bir
kısıtlama olmadığı savunuluyor.
Sizce memurjar bugün sendika
kurabilir mi?" yolundaki soruya
şu karşıhğı verdi:
Mümkün olsaydı, şimdiye ka-
dar yaparlardı. Yani niye yapmı-
yorlar mumkundu de? "
Işporta sektörü neden desteklenmesin
Yüzdeyüz Türk işçisinin el emeğiyle üretilen seyyar el arabalan milyarlık bir sektör oluşturuyor
NİHAT ÜNVER
GONPAAŞ IST IM 3456 t 161 2208 • 1328761 ANK 1363965 • 1372S65 İZM.225215
Hızla artan hayat pahahlığı nedeniyle
dar gelirlilerin gözdesi haline gelen işpor-
ta piyasasında görülen canlılık işporta sa-
tış arabalan imalatına da yansıyor.
Işporta satış arabalan imalatı, yaptığı
üretim, yarattığı istihdam ve iş hacmi ile
her geçen gün daha da büyüyüp gelişen
bir sanayi dalı haline gelmiş durumda.
Gıda, konfeksiyon, kozmetik, aksesu-
ar, kırtasiye, ev aletleri gibi çok çeşitli bir
ürün yelpazesinin satışının yapıldığı
işportada satıalann tercih ettikleri işpor-
ta arabalann başında seyyar tip, üç te-
kerlekli el arabalan geliyor. Seyyar tip
üç tekertekli el arabalan imalatı ve satı-
şıyla uğraşan Küçükpazar esnafından
Hasan Usta, peş peşe gelen zamların va-
tandaşı ucuz işporta mala yönelttiğim be-
lirterek 'İşportacıhğm canlanmasıyla
işporta satış arabası imalatı da arttı. Bun-
dan birkaç yıl once giinde 1 tane üç te-
kerlekli seyyar el arabası satabilirken
şimdi 3-4 tane satlığımız günler oluyor"
diyor.
Seyyar el arabalannın imalatının ya-
pıldığı atölyeler İstanbul'da Küçükpazar,
Tahtakale civarında yoğunlaşmış durum-
da. Son yıllarda sayılan veçalışanlan hız-
la artan bu atölyelerde seyyar el arabası
imalatında kallanılacak malzemcler bir
araya getirilerek montaj yapılıyor. Ima-
lat için gerekli kereste Kastamonu, Izmir
ve tstanbul Küçükpazar'dan, özel seyyar
tip iastik tekerlek İstanbul Küçükpazar,
Yüksekkaldırım, Beyazıt ve Sirkeci'de-
ki satıcılardan, demir aksam İstanbul Ci-
bali ve Eyüp'teki demircilerden, nalbu-
riye malzemeleri ise atölyelerin çevresin-
deki nalburlardan temin ediliyor. Bu
malzemelerin maliyetleri ise şöyle: Üç
adet İastik teker 120 bin, demir aksam
ve nalburiye malzemeleri toplam 20 bin
ve kerestenin maliyeti ise 60 bin TL. Top-
lam maliyeti 200 bini buian seyyar bir el
arabası en düşük 220 bin TL'ye alıcı bu-
labiliyor. Bufiyat,yapılacak işe göre özel
malzeme ilavesiyle 1.5-2 milyona kadar
ttrmanabiliyor.
Seyyar el arabalan, yapılacak işe ve
kullanıcılann memleketlerine göre işpor-
ta esnafı tarafından hurda tipi, tatlı ti-
pi, sebze-meyve tipi, Konya tipi, Malat-
ya tipi gibi isimlerle adlandırıhyorlar.
işporta piyasasında yaygın olarak kulla-
nılan üç tekerlekli seyyar el arabalan ve
bu arabalann ortalama satış fiyatlan ise
şöyle:
Köfte arabası 800 bin-1 milyon TL
Pilav arabası
Tatlı arabası
Poğaça arabası
Sebze-Meyve arabası
750-800 bin TL
450-550 bin TL
400-450 bin TL
220-250 bin TL
İşporta arabalara talep öylesine artmış
durumda ki Anadolu'nun dört bir yanın-
dan işporta araba yapımında kullanılan
malzemeler için İstanbul'a sipariş yağı-
yor. Son günlerde en fazla istek ise Do-
ğu Karadeniz'den, balık satış arabalan
imalatı için Giresun'dan, çay satış ara-
balan imalatı için de Rize'den geliyor.
Seyyar işporta satış arabalan imalatı
sayısını ya da iş hacmini gösteren bir ve-
ri bulunmuyor. Ancak işporta arabala-
nn yapımında kullanılmak üzere özel
seyyar tip iç ve dış iastik takımı üreten,
Türkiye'de tek firma olma konumundaki
Anlaş Anadolu Lastik'in 1989 yılı üre-
tim rakamından işporta araba imalatı pi-
yasası büyüklüğünü çıkarabiliriz. Anlaş'-
tan Yusuf Soner, özel seyyar tip İastik
üretimlerinin son iki yılda artış göster-
diğini vurgulayarak, "1989 yılı üretimi-
miz 100 bin takım (iç ve dış İastik) ola-
rak gerçekleşti. Bu rakamın yüzde
25-30'unun başka tip araba yapımında
ve mevcut seyyar işporta arabalann la>-
tiklerinin yenilenmesinde kullanıldığını
sanıyoruz" diyor. Seyyar işporta araba-
sı yapımı için geriye 70-75 bin takım İas-
tik kaldığını ve bir araba için üç takım
İastik gerektiğini düşünürsek bu rakam
bize sıfır kilometrede yıllık en az 20-25
bin araba üretimi yapıldığını gösteriyor.
Bu sayıya diğer teker İastik takımlan ile
ithal İastik takımlan dahil değil. Araba-
lann fiyatlan göz önüne ahnırsa birkaç
milyarlık bir sektör söz konusu. Kimbi-
lir, belki de bu muhteşem, °?olOO yerli,
Türk işçisinin el emeğiyle üretilen seyyar
araba imalatını desteklemenin zamanı
geldi de geçiyor bile. Hem bu sanayi, ya-
bancı rekabetten çekinecek, korumalan
azaltıp gümrükleri sıfırlamayalım diye-
cek bir sanayi de deâil. Hani mesela de-
dik...