Katalog

10 EYLÜL 1989 KÜLTÜRYAŞAM KİM KİME DUM DUMA BEHİç AK CUMHURİYET/5 ILültürel açıdan tam birçıkmazyola girilmiş. Herülkenin her kültürün özgünlüğü bir kenara itilip yalnız her ülkede işyapacak türden, televizyon kültürünün sığlığından derin izler taşıyan filmler yapüıyor. Dil, bir kültürün en vazgeçilmez öğesi ve aracı olduğuna göre her ülkenin sinema yaratıcıları, moda, akımlardan vazgeçmeli ve yalnız kazançlannı düşünen yapımcıların isteklerine karşı direnmeliler. MEHMET BASUTÇU VENEDİK Lido Adası'ndaki yanm yuzyılhk şenlik sarayı önunde bir bfldiri sılcıştırıveriyorlar elimize. Başlığı, "ttalyanca İtalyan Sineması..." ttalyan Oyunculan Sendikası tarafından kaleme alınan bu kısa bildiride, Italya'da, ttalyan oyuncularla çevrüen filmlerin özgün dilinin Ingilizce defil de İtalyanca olması gerektiği savunuluyor. Böylesine doğal bir ıstek için bildin dağıtmak nereden çıktı demeyin. Avupa sinemasının durutnu hiç de iç açıcı değil. Her biri kendi dillerinde yaz\lmış olan "Ispanyolca tspamol Sineması", "Fransızca Fransu Sineması", "Almanca Alman Sineması", "Ingilizce İngiliz Sineması" ve "Yunanca Yunan Sineması" cünıleleriyle son bulan bu bildirinin altını çızdiği tehlikeyi görmek için Venedik Şenliği'nin ilk üç gününde gösterılen filmlere şöyle bir göz atmak yeterli. tşte Gerard Depard\eu, Alaın Resnais'nin, adı bile Fransızca olmayan son yapıtı. " I Want To Go Home"da İngüizce, daha doğrusu Amerikanca konuşulmakta... Işte Irene Papas, ustelık kendı ulkesinde çekilmiş bir fılmde lngilizce konuşması gerekmiş.. Kaldı ki önceki yazımda değındiğim, Paul Cox'un "Ada" adlı bu filminde Yunanca konusabilecek kı Avrupa sineması bu mu? 46. ULUSLARARASI VENEDİK FİLM SENLİĞl'NDEN PİKNİK PİYALE MADRA Anerikanca'RiııMkimrjetlYönetmenlığini Alaın Resnais'nin yaptığı.GeranjDepardıeıı ile Green'ın başrotü paylaştığı adı bile Fransızca olmayan 'I VVant To Go Home'da Ingiiizce. daha doğrusu Amerikanca konuşulmakta şılerin buyuk bolümu dilsizdi.. Lina VVerlmuller'ın dunyanın dört bir ucunda çekilmiş, Dominique Sanda'dan Nastassia Kınski'ye dek tum oyuncularımn Ingiiizce konuştuğu "Ay Işığında Bir Gece" adlı çalışmasının yuzeysellığinden de soz etmiştik.. Alın size "Hostra"mn yauşrnalı bölurnunde sunulan baska bir ornek daha: Genç İspanyol yonetmen FernandoTrueba'nın çektiği bu filmin adı bıle tngılizce... "The Mad Monkey"de kimler oynamıyor kı? David Cronenberg'in "Sinek" adlı fantastik fılminden anımsayacağıı.ız Jeff Goldblum'un yanında, Anemone, Daniel Ceccaldi, Ariel Dombasle gibi Fransızlar ya da tspanyollar, Italyanlar, Jngilizler var... Hepsi de tngılizce konuşuyorlar, doğal olarak... Filmin konusu ne mi dedıniz? Paris'te yasayan Amerikalı bir senaryo yazarının genç bir yonetmenın filmini yazmaçabaları. Bu arada çok guzel bir genç kıza âşık olması, genç yonetmenin kız kardeşi olan bu yenı yetme dişınin filmin çekimine yararı olâcak her erkeğin yatağına girip çtkarken sonunda kendıni morgda bulması.. Chrislopher Frank'ın bir öykusunden uyarlanan bu fılm de geceyansına doğru televizyonlarda izlenecek türden, gösterışli ama yavan bir fılm... Artık anında çeviriye falan da pek gerek yok. Çunku ana dilleri tngılizce olmayan oyuncuların konuştuklan Ingiiizce çok rahat aıılaşılıyor. Sonra senaryo yazarları da 'Avrupair olmayı dilerken her şeyden önce yeterince anlasılmayı amaçladıkları için, dilin duzeyini hayli aşağılara çekmişler. Kımse edebiyat yapmaya falan kalkışmıyor. Sinemada fazla düşünmeye de ne gerek var ki zaten... Apaçık ortada. KOlturel açıdan tam bir çıkmaz yola girilmiş. Her ülkenin, her kültürün özgünlüğü bir kenara itilip, yalnız her ulkede ış yapacak türden, televizyon kultumnun sığlığından derin izler taşıyan filmler yapılıyor. Dil, bir kültürün en vazgeçilmez öğesi ve aracı olduğuna göre her ülkenin sinema yaratıcıları, moda akımlardan vazgeçmeli ve yalnız kazançlannı düşünen yapımcıların istekleri karşısında direnmeliler. "Özgun dili tngılizce olan ttalyan, Fransjz, İspanyol... filmleri" akımı, politik ve ekonomik alanlardagiderek somutlaşan "Avrupa Toplulujju" gerçeğj karşısında kaçınılmaz olan tepkilerin ve çıkış yolu arayışının doğal sonucu da sayılabilir. Ancak hemen vazgeçilmesı gereken bir ilk akım, bir ilk deneme söz konusu olan. Avrupa ulkelerinin yaratıcı sınemasıru, kuşkusuz bu birbirlenne benzeyen tatsız tuzsuz televizyon filmleri temsil edemez. Venedik Şenliği'nin ilk günlerinde, Alain Resnais ile Peter Greenaway'ın yapıtlan dışında, konulannm sıradanlığı ve sığlığı yanında, biçimlerinin akademizmi ya da biteviyeliğiyle ne yazık ki hiçbir özgunluğu olmayan, sıradan yapıtlar izledık. Bu durumda "Avrupa'nın Tıim yönetmenleri birlesin, ama kisiliginm ve ozgunluğunuzu yilirmeyin" demekten başkaelden ne gelır? HIZLI GAZETECİ \ECDET ŞEN gu wetf/r ONON ÇM.ı ÇlZGİLÎK KÂMİL MASARACI Şenliklerden çağm yağdı Tunç Başaran'ın "Uçurtmayı Vurmasınlar" ve Zülfü Livaneli'nin "Sis"adlı yapıtlan bu yıl dünya festivallerinden çok sayıda çağrı alan iki fılmimiz. Öteyandan, ulusaljüri En İyi „ AvrupaFilmi ödülüne "Uçurtmayı Vurmasınlar"ı aday gösterdi. Genç Avrupa Filmi ödülüne aday ! olarak da "Sis" seçildi. VECDİ SAYAR Türk sineması yasadığı zor günlerden çıkış yollannı arayadursun, fılmlerimize ve sanatçılarımıza uluslararası film festivallerinden gelen çağrüar birbirini izliyor. 8. lstanbul Film Festivali'nde "Eczacıbası Vakfı Ödülü'nu kazanan Tunç Başaran'ın "Uçurünayı Vurmasınlar"ı ile Cannes'da "Yönetmenlerin Onbcş Günü"nde gösterılen Zulfu Livaneli'nin "Sis"i bu yıl dunya festivallenn• den çok sayıda çağrı alan iki filmimiz. Tunç Basaran ve filmin yapımcısı Jalie Başaran, şu sıralar Montreal Dunya Fılm Festıvali'nin çağrılısı olarak Montreal'deler. . "Uçurtmayı Vnrmasınlar"ın yanı sıra Zülfü Livaneli'nin "Sis"i de festivalin "Bugünün Sineması Yannın Sineması" adlı bolümunde gösterilecek. Montreal Dunya Film Festivali'nde ayrıca yönetmenleri Türk olan iki de Alman yapımı yer alıyor. Tevfik Başer'in "Yalancı Cennete Elveda"sı yanş' ma dışı resmi bolumde, Resim Konyar Enis Gunay'ın "VaUnyolu" "Bugünün Sineması Yannın Sineması" böliımünde yer alıyor. Venedik Film Festivali'nde ise bu yıl Turk filmi yok. Ama bu kez de ünlü bir oyuncumuzun başansına tanık olacağız. Tank Akanın başrolunu oynadığı Cezayir yapımı "Leyla ile Mecnun", festivalin kapanış filmi olarak gösterilecek. Filmin yonetmenı Tunuslu Tayab Louchi. Venedik Festivali'nın Program Yönetmeni Gugtiebno Biraghi kapanışın yanı sıra açılışı da Doğu kültürünün seçkin bir unınünden yapılan bir uyarlamaya ayırarak bu kültüre verdığı önemi vurguluyor. Venedik Festıvali Peter Brook'un "Mahabbarata" adlı filmi ile açıldı. Venedik'in yanı sıra bir başka önemli şenlik, San Sebastian'da da bu yıl Turk filmi yok, ama Valencia Akdenız Film Festivali"ne uç filmimiz birden çağnldı. Başaran'ın "Uçurtmayı Varmasınlar"ı ile Livaneli'nin "Sis"ı burada da Türk sineması bunalımda, Türkfilmlerifestivallerde L AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAN GÜRSES "Zaman" üzerine düşünecek çok zamanım oldu. OKöy'e (OKöy bizim köyümüzdür) gençler takılıyor. Düşüyor yahut. Ayc)ınlık sabahlarda değil sade. Işıklı karagecelerde rakılanmaya, bıra ve şaraplanmaya. "Bugün kötü zaman" diyor. Dün iyi zaman mıydı? Çoktan seçmeli cevaplar dizgi hatası değilse eğer aynı: "GORE" diyor. Ulaan, düşün allah düşün ben bu kelimeyi nerden tanıyordum? "Zaman" partilerüstüdür. Ancak darbelere yenik düşer memleketımde. Sessiz bir hazırlık ıçinde, dızgınlerıni çeker, karnına çizmeyi yaslayıverırler "zaman"ın bilınen bi yerınde. \^w r\z GARFIELD JIM DAVIS NE OLDU SENİfW DUX(SiJKIA; JOH! "Sfe" dünya şeriücleriMte Rırtkay Aaz Üe Sevtap Parman'ın başrollen paylastığı "Sis", bu yılkı Londra Rlm Festrvali'nde ülkemizı temstl edecek tek film olacak Fransa'nın Montpellier kentınde yapılan Akdeniz Fılm Festivali'nin yanşmah bölumünde qene 'Sis" var Hindıstan ve Tokyo'da da gösterilecek. yan yana. Hem de bu kez yarış tek tılm olacak. Fransa'nın Mont rilen Avrupa Fılm Odülleri, bu yıl malı bölumde. Başar Sabuncu pellier kentinde yapılan Akdeniz 25 kasımda Paris'te yapılacak bir nun "Zengin Mutfagı" ise yarış Film Festivali'nin yarışmalı bölu torenle dağıtılacak. Tıpkı Oscarma dışı bolumde sunulacak. Sa münde de gene "Sis" var. Ocak da olduğu gibi ödul heykelciğini buncu'nun filmi daha sonra da ayında Hindistan'ın Kalküta ken tasarlayan sanatçının adıyla anıBelçika'da Uluslararası Af Örgu tinde yapılacak festivalde ise lan Avrupa Film Odülleri ya da tü'nun düzenlediği "İnsan Hakla "Uçurtmayı Vurmasın]ar"la bir "Felix"lerin belirlenebilmesi için n Fesiivali"ne katılacak. likte yer alıyor. uluslararası jurinin önüne çıkacak "L'çurtmayı Vurmasınlar" VaSon yılın ürünleri arasında filmleri her ulkedekı koordinatölencıa'dan önce Portekız'de Figu uluslararası festivallere çağn alan run oluşturduğu ulusal juriler seera da Foz Festivali'ne ve tsveç* başka filmlerımiz de var. Aralık çiyor. Turkiye koordinatörü Onat teki Umea Film Festivali'ne katı ayındakı Kahire Film Festivali, Ni Kutlar ile Orban Aksoy, Ömer lıyor. Ardmdan 2328 eylul taıih san Yonder'in "Dnnden Sonra Ya Kavur, Türkân Şoray ve Atıf Yıllerı arasında Atina'da yapılacak nndan Önce"sini, Mahinur Er maz'dan oluşan jüri, uç dalda Av"Avrupa Film Haftası", Alman gun'un "Gece Dansı Tutsaklan" rupa Film Ödulleri'ne gösterdiğiya'da Mannheim Film Festivali nı ve Ertem Egflmez'ın "Arabesk" miz adaylan belirledi. "En tyi Avçerçevesinde duzenlenecek Turk ini çağınyor Şam'daki festıvale rupa Filmi" odulune aday olarak Film Haftası, Fransa'da duzenle ise Kültur Bakanlığı, Yavuz Tur Tunç Başaran'ın "Uçurtmayı Vnrnecek "İnsan Haldarı Gunu" Is gul'un "Muhsin Bey"ini gönderi masınlar"ını, yönetmenlerin ilk vıçre'de duzenlenecek "Turk yor. Mannheim'daki Türk Film iki filmleri ile katılabildiği "Genç Kadını" konulu toplu gostert ve Haftası'na "Uçurtma"run yanı sı Avrupa Filmi" ödülüne aday olaStrasbourg'da Farnk Günaltay'ın ra "Üçttncu Göz", "Yer Demir rak da Livaneli'nin "Sis"ıni seçen düzenleyece'ği "Türk Sinema Gok Bakır", "Bir Avnç Cennet", jurinin belgesel sinema dalındaki GünJeri" geliyor. "Dul Bir Kadın" ve "Gnunofon tercihi bir televizyon yapımr. Er"Sis" ise bu yılki Londra Film Avrat" katılıyor. tuğnıl Karslıoğlu'nun "INvandan Festivali'nde ulkemizi temsil eden Geçen yıl Berlin'de ilk kez ve Sandalyeye" adlı çalışması. TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKA.\ 10 Eylül 13S4 YILIMIN AĞUSTOS 4YINPA, *M£RIIC4U 8/S FALCI, 10 EYLUL 6ÛNÜ KiyAMETfN KOPACAĞIUl AÇIKLAMIÇTt. ıLLfNOIS EY/)LETrtJtN ZION KENTİNDE, ÇOK FAGKLt 8tK iMANÇ ÇEMZEStNOE 8İR. AfZAYA GELEN BA2I IMSAMLAIZ.IN L.IOER( DUR.UMUNPAK( MLgUf? GLBNN VOLIVA, O GÜN HEÜKESlN SON tJAZlRLIGINI yAPlP SHILOH TAP/NAĞI'NDA TOPLANMASIHI YE rAN&tfiJlN GEÜ$tNI 8ILbt£BN DAYUL Nl BEtZLEMESfMr SOYL£MİŞT' SOZ KOMUSU TVPUJUJK, OÜNYANtU TEPSt GlSİ PUZ OLDUSUNA INANMAHmYDt. glKKAÇ YIL ÖNC£, rAM B/f? DÜNYA' TUfZu YAPlP BAŞLAPIĞI YEGE OÖNEN VOLIVA, 8OYL£ 8/RÇEYIN OLANAKSrZLtğ/NI B£LtKTE££K, "OYUNA GETIRILOİM"DEM/ŞTt !. 10 BYL ULDB DUNYANIN SONUL Önceki gün Köln Şehir Müzesi'nde "19. ve 20, Yüzyıl Türk Resim Sanaü" baslığını taşıyan bir sergi açıldı. iki ay sureyle açık kalacak olan sergide Turkiye tş Bankası koleksiyonundan 70 eser yer alıyor. Türk resim sanaü Köhrde yorumcusu Gerd Konnthenberg, serginın "Türk resminin Bab'dan nasıl etkilendiğine çok iyi bir örnek" olduğunu soyledı. Türk ressamlannın ancak geçen yüzyüdan itibaren kendi akademilerine kavuştuğunu ve ayrıca lslamiyet'in resim duşmanhgı altında ealdiğini söyleyen uzman, Türk resmindeki yabana etkileri böyle açıklıyor. Buna göre sergide yer alan bazı eserler, örneğin Şeref Akdik imzalı yapıtlar "gereğinden fazta güad." TÜRK VE DÜNYA KARİKATÜRLERİNDEN Köln Şehir Müzesi'nin hazırlattığı kataloğa göre sergi "Büyük kültürel mirasa sahip olan Türkiye'deki sanatsal faaliyetlere kapsamlı bakış getiren ilk ornek." 1800'lenn ortalanndan bugune 64 ayn ressamm imzasını taşıyan sergi, "Osmanlı tmparatorlugu öncesi ve sonrası dönemi kapsamakla Türk resim sanatımn şimdiye kadar goz ardı edilen yonlerini açıga çıkarma" iddiasında. I937'de gelen Hoca Tahsin'in pastel tonlardaki resimleri ise Köln'de "WUIiam Turner taklidi" olarak yorumlandı. En çok beğeni toplayan yapıtlardan biri, Avni Lifıj'in "oryantal minyatür Alman Basın Ajansı DPA'nın sanatından esinlendıği" düşunu len "Testili Kadın" adlı tablosu oldu. Turkiye'den getirilen resimlerin yanı sıra Köln'de ressam Seyyit Bozdoğan'ın sergıye ahnan 1978 tarihli "Neden?" adlı resnu ilgi çekiyor. Resimde 12 Eylul öncesi dönemin olaylarıyla bağlantılı olarak yumruklarını sıkmış halde yerde boylu boyunca yatan bir delikanlı gözükmekte. Köln'deki Şehir Müzesi'nde 5 kasıma kadar açık kalacak olan sergi, muze muduriyetinden edıııdiğimiz bilgiye göre daha sonra Bremen yakınlanndaki Emden kasabasına gidecek. Demokratık Almanya'daki bazı muzeler de sergiye ilgi gösterdi. Eğer organızasyonu yapüırsa bu Demokratık Almanya'da açılan ilk Turk resim sergısı olacak. * | / , VI 4 Ahmet Alkanat Tsendeen DorzhgotovMoğolistan