Katalog

5 ŞUBAT 1989 KÜLTIRYASAM HAYVANLAR MUL <.ıu,h( CUMHURIYET/5 Sarkis'in çıplak, ama mığferlı 'Savaş Meleğı'nın kanatlan şu gunlerde lyıce ağırlaştı Maçka Sanat Galerısı'nde 25 şubata kadar sergılenecek olan 'Savaş Meleği 'nın kanatlarına ozellıkle açılış gunu çok sayıda 'parmak ızi' eklendı. LALE FİLOĞLU Parmak basmak serbest Sarkis'in 'Savaş Meleği' kendisine dokunacaklan bekliyor Yasak olmasına rağmen vapıta dokunmak kımı sanatsever ıçın önune geçılmez bır ıstek Onlar ıçın vapıtla jakın temasa geçmek, dokunarak hıssetmek bır anlamda sanatçıvla ıletışım kurmak demek Bu kez ışler tersıne Tutmak, parmak basmak serbest Sarkisın "Savaş Meleği" dokunulmak uzere Maçka Sanat Galerısı'nde sergılenıvor Sol tarafında kırmızı, sağ tarafında yeşıl stampayla bırlıkte Sarkis'in şaşkın bakışlı, çıplak ama mığferlı meleğının kanatlan şu gunlerde haylı ağırlaştı Ozellıkle açılış gunu meleğın kanatlarına çok sayıda parmak ızı eklen dı Tek yapıtlı sergıde "Savaş Meleği"nı vakalasanlar arasında Mehmet Guleryuz. Fureya Koral, Bulent Erkmen, Handan Boruteçene, Gulsun Karamustafa, \>şe Erkmen, Canan Beykal, Fusun Onur, Serhal Kiraz ve Sezer Tansug da vardı Sarkis'in sekız santımetre boyunda pışmış topraktan yapılmış bır muzık aletını (tO 500IS 1500) gordukten sonra oluşturduğu bu resımle ılgılı, sergı ayihşma gelenler değışık vorumlarda bulundular "Dokunmanın aniamı yapılın yaşamını surdurmektir" dıyen heykeltıraş Fusun Onur önce vapıta zarar vereceğını duşunerek parmak basmaktan çekınmış Daha sonra uzerındekı camı görmuş ve kırmızı yeşıl parmak ızlerını Dokunmanın aniamı Sarkis'in 'Savaş Meleğf'ne parmak basmayı Fusun Onur gıbı kımı sanatçılar 'Dokunmanın aniamı yapıtın yaşamını surrJürmektır dıye yorumluyor Mehmet Guleryüz (yukarıda) ıse Sanatta ekonomt bu olsa gerek dıyor ve oyunbozanlık etmek ıstemedığı ıçın parmak basma olayına katıldığmı söytüyor kanatların uzerıne bırakmış Eleştırmen Sezer Tansuğ da me leğe parmak basanlardan Ancak kendisı parmak basmadığını, bastınldığım sövluvor Daha önce yıne Maçka Sanat Galerısı'nde açılan Ergul Ozkııtan'ın "kavramsal" sergısınde de ızlevıcılenn bır yapıta katıldıklarını hatırlatan Tansuğ'un "Savaş Meleği">le ılgılı olarak so>ledıklerı şunlar "Parmak basanlar. esere hiçbir duşunsel lepsı gostermedıkleri için boyle bır otomatızme »enık duşuyorlar. Ben boyle bır katılımı kendıme uygun gormedım. Bu davranısımla Sarkis'in Savaş Meleği'ne savaş açar gıbiydım. Ama ne yazık ki, gazeteci Zozo benı kandırdı. Kandım çunku bir kanada ben parmak basarken, obur kanada da çok guzel bır kadın parmak basıyordu." Tek vapıtlı sergı açılışına katılanlardan bınnın, resımsız duvarları gordukten sonra "Sergi nerede?" dıve sormasına rağmen, Gulsun Karamustafa "Savaş Meleği" nı çok dıkkat çekıcı buluyor Karamustafa >apıtı, sanatla ızleyıcı arasındakı mesafeyı kaldırdığı ıçın heyecan verıcı, zekıce ve sempatık bır ış olarak değerlendınyor Ressam Mehmet Guleryuz ıse bu sergının bıraz ekonomık olduğunu soyluyor "Sanatta ekonomi bu olsa gerek" dı>en Guleryuz, oyunbozanlık etmek ıstemedığı ıçın parmak basma olayına katıl dığını belırtıyor Sergıve gelıp vapıta parmak basmavanlar da var Gazetemız vazarlarından İlhan Selçuk ve Ali Sirmen gıbı Ancak gerekçelen bırbtrınden farklı Alı Sirmen, "Ben bu konularda o kadar beceriksizim ki, yanlış bır yere parmak basmaktan korkuyorum" derken Ilhan Selçuk, "Emmyelte yetennce parmak basıvorum zaten" dı\or Seramık sanatçısı Fureya Koral, bır vapıtla temasa geçmeyı "Sanat eserine girmek, bir anlamda bırleşmek, diyalog kurmak" dıve tarumlıyor Koral'ın sergıyle ılgılı de ğerlendırmesı şoyle "Bu bir savaş meleğiyse seyirci bır anlamda barışla da diyalog kuruvor, banşa katılıyor. Sergıde farklı bır hava. degışık bir durum \aşanı>or." Ilk gun sergıyı gezenlerden İzzet İlhan "yaratık" dedığı "Savaş Melegi"ne karşı havlı temkınlı davranıyor Dr Izzet Ilhan, cıddı bır ış olarak atgıladığı parmak basma olavını, konsantre olduktan sonra gerçekleştıreceğını belırtırken, sanatçı Handan Boruteçene, sorumuza yanıt olarak not defterımıze kırmızı ve veşıl ıkı parmak ızı bırakıyor. Yıne japıtı gorenlerden Meral Sirmen ıse Sezer Tansuğ'un aksıne, parmak basma eylemıne katılmak gerektığıne ınamyor "Gendlikle yapıtlara dokunulmaması istenır. Nasıl bu ıstege uymak gerekivorsa, Sarkis'in yapıta dokunulması istegıne de uymak gerek." Sarkis'in savaşlara son vermek ıçın yuzyıllar once yapılan kuçuk bır alet heykelden etkılenerek oluşturduğu vapıt onunde uzun uzun duranlar arasında grafik sanatçısı Bulent Erkmen de var. Erkmen. Sarkıs'ın ışının çok "hoş" olduğunu belırttıkten sonra, kanatlardan sadece bırıne dokunuvor Bulent Erkmen, nederunı açıklamıyor, ama dığer kanada daha sonra parmak basacağını ya da hıç basmayacağını soyluyor. KİM KİME DUM DUMA 0, BF.HIÇ AK lc HavvcTdan 3,5$oat svren hrlısma *SSN Ben de om. mymonclan geidığınt M effım.. °.c ^O. *>*. PİKNİK PtYALE M4DRA BARIŞ, DLINyADA İNSANLA.R VARH KısaFilm Günleri '89 Kultur Servisi IFSAK'ın Fransız Kultur Merkezı'mn ışbırhğıyle duzenledığı "Kısa Filn» Gunleri '89" yann Fransız Kultur Merkezı Sınema Salonu'nda başlıyor. Turkıye'den 15, Fransa'dan 18, Federal Almanya'dan 4 kısa metrajh filmın katıldığı gosterı 11 şubata kadar surecek Uzunluklan 7 ıle 27 dakıka arasında değışen kısa Turk filmlerı AUcan GebeşBerna Yeşilyurt, Kaya Tanyen, Oguzhan Tercan, tlknur Sayan, Cahit Çiltaş, Meral Parkan, Huri>« Çakır, Derya Yoğurtçu, Fethı Sabunsoy, Olgun Arun, Şener Sonuşen, Ahmet Kırkavak, Didem Duzgoren, Turkân Derya ve Mehmet Devrim \lpoğe'nın ımzasını taşıyor Fılm göstenlerı 6 şubat pazartesı gunu 19 00*da; 7, 8, 9, 10 ve 11 şubat tanhlerınde saat 17 OO'de başlayacak. "Kısa Film Gunlen '89"un son gunünde yanşmalı bolume katılan 10 film arasından bır değerlendırme >apılacak ve ödul törenının ardından odul alan fılmler yenıden gostenlecek. HIZLI GAZETECt \ECDETŞE\ MUSTAFA PARLAKER (35) Gazeteci Üstadım oyku zırt dıye bıtıverdı Hıcbır sey anlatmadın Mesela Fazılet Nıkaragua ya gıtmelıydı Kontralar a karşı savaşmalıydı Sonra, kıtap yazıp Nobel almalıydı Derken Hızlı onu aramak ıçın gıttığı Amazon ormanlannda kaybolup GÜLNA2 SUNGUR (45) Kadın Hızlı Gazeteci (vırgul) aklısıra bır yandan kadın değerlerıne arka cıkar gıbı gozukmeye çalısırken (vırgul) aslında (tırnak ac) kjrtarıcı erkek (tırnağı kapa) ımajını alttan alta sokuşturarak (vırgul) tıpık maco tavrını ele verıyor (nokta) (satırbaşı) Erkekler (vırgultırnak aç) eğer femmızm yapılacaksa (vırgul) onu da bız yaparız (tırnağı kapa) demek ıstıyor (nokta) ıcımden hepsını kızgın yağlarla dağlamak gelıyor (unlem) HANDAN BIYIK (23) Kurtarıcı Hızlı Gazeteci dur' Karsında halkın yarattığı dogmalar var' Kendını hızlı sanıyorsun ama batının en hızlı sılah çeken kovboyları bızız1 Bu kasabada solculann nasıl duşuneceğme bız karar verırız1 Ya bu hıkâyeyı derhal kes ya da bız senı keserız CANDAN SAKAL (24) llırnlı Kurtarıcı Handan Bıyık m tavrı çok antıdemokrat Sanatçının yaratım ozgurluğu sınırlanmamahdır Bence Hızlı ınsanları mutsuz eden kapıtalıst sıstemı yerden yere vurmalı Devrımcı sanaı naturalıst olmamalı gerçeğm fotoğralını çekmek yerıne alternatıf göstermelıdır Marksıst dıyalektığe ust asamada bır katkısı olmayacaksa cızgı roman yapmanm ne aniamı var 9 ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACl h î r 7 n n i n l l l l l l k Heykettıraş Menç Hızal ın Urart Sanat Galensı ndekı heykel serM I I b v ı u ı ı ı u ı u n g ı s | 7 ş u b a t l a s o n a e r e c e k Heykellermde malzeme olarak bronz, taş ve alümınyum kullanan Hızal 'Yapmak ıstedıklenmı en ıvı anlatabıldığım malzemeler olduğu ıçın ozellıkle bunları seçtım dıyor Kendisı ıçın heykelın bır zorunluluk olduğunu soyleyen Menç Hızal her şeym, tüm soyut kavramların heykelının vapılabıleceğını de eklıyor (Fotoğraf Laie Fıloğlu) Devlet Tiyatrosu'nun sahnelediği ikiBrechfin deyönetmeni YücelErten 40 yılda Brecht'ten 2 oyıın Istanbul Devlet Tiyatrosu'nun sahnelediği "Brechf'm "Üç Kuruşluk Opera"sımn yönetmenı Yucel Erten 9 yıl önce Ankara Devlet Tıyatrosu'nda yıne Brecht'ın "Arturo Uı'nın Önlenebılır Yukselışı"nı sahneye koymuştu. Brecht'ın Turkıye'de öcu gıbı gorulduğunu soyleyen Erten, "Üç Kuruşluk Opera" deneyinın bu anlayışın karşısına bır seçenek olarak çıktığmı belırtıyor. Bu zorlukiara karşılık, "Üç Kuruşluk Opera" için ne soyleyebilirsıniz? ERTEN tstanbul Devlet Tıyatrosu sanatçıları ıpı goğuslemışlerdır Olımpıyat derecelerımn, uluslararası derecelerın karşısın da nasıl bır derece yaptığımız tartışılabılır Ama dıskalıfive olmadan, yarı yolda yarışı ERTEN Yalnız Turkıye'de değıl, her terk etmeden, maratonu sonuca ulaştırdılar GÜNSELİ ÖNAL yerde bazı zorluklar var Brecht, bellı bır dun Seyırcınm voğun ılgısı ve teveccuhu de zorluklann bır dereceye kadar aşılmış olduğunu ANKARA 40 vaşındakı Devlet Tıyatro ya goruşunden >ola çıkarak bılım çağının tıgosterıvor. ları'nın sergıledığı ıkı Brecht oyununun >o \ atrosu dıyebıleceğırruz bır tı> atro anlayışun 1979'da, Ankara Devlet Tiyatrosu'nda, netmenı YuceJ Erten, "Uç Kuruşluk Opera' gerçekleştırmış bır buyuk sanatçı, bır buyuk yı sergılemekte olan Istanbul Dev let Tıyat tıyatro dehası Genellıkle her >erde Brecht çe "Arturo Ui'nin Önlenebılır Tırmanışı"nı sahrosu sanatçılarının, "ipı goğusiedigim" soy tın cevız kabul edılır. Bızdekı zorluklarına ge nelediğinizde aynı şeyi sovleyebilmiş lınce, geneldekı kavrama zorluklanndan soz miydiniz? luyor Zaman zaman Brecht'ın Turkıye'de edılebılır Buna, Brecht'ın butun yapıtlarının ERTEN Sanıvorum kı aynı şey soylene"ocu" gıbı gorulduğunu veya gosterıldığım henuz Turkçeye kazandınlmamış olması, vurgulavan Erten, "Oyle sanıyorum ki 'Uç Turkçeye kazandırılmış yapıtlannda bazı çe bılır. Çunku o zaman 40'a yakın temsıl yapKuruşluk Opera' deneyi de bu anlayışın kar vırı sorunlan eklenebıhr Sanatçılaını, mıştı Daha sonra çeşıtlı nedenJerle repertuardan kaldınldı Ancak bu 40'a yakın temsışısına bir seçenek olarak çıkmıştır. Brecht o v r Brecht'çı anlamda tıyatro ıle ahbaplığı, da lın tamamını kapalı gışe yaptı Hatta Istannayınca kıyamel kopmuyor jani" dıyor E ten, > ugoslavya'da, Uskup Halklar Tnaıro ha doğrusu tanışıklıkları soz konusu edılebı bul'da beş temsıl yaptık O zaman Ataturk su ıle Brecht'ın "Kafkas Tebeşır Daıresı" adlı lır Ayrıca Brecht'ın bızde 25 yıllık bır geç Kultur Merkezı'nm 1350 kışılık salonu dolmışı var Bu zaman ıçınde, Devlet Tıyatrola duğu gıbı heınen her temsılde "Başka şansıovununu sahneye ko>acak n çok sık Brecht oynamadığı ıçın hatta eğı nuz yok» seyretmek istiyoruz" dıyen seyırcıErten ıle Turkıye'de Brecht oyunu sergıle tımde de Brecht henuz yeterlı derecede ele ' e r merdıvenleredoluşarak seyretmışlerdı O menın zorlukları uzenne konuştuk alınmadığı ıçın doğal olarak sanatçılarımızın zamankı eleştırıler, sanat çevresındekı yankı Turkıye'de Brecht sergilemenin zorluk da bu tur tıyatro yapmakta karşılaştıkJan bazı ları ve seyırcırun ılgısı, Brecht ıle ılk tanışmalan neler? zorluklar olabılıyor dan yuzumuzun akıyla çıkabıldığımız duşuncesını doğruluyordu Devlet Tiyatroları'nın 9 yıl arayla sergıledığı ikı Brecht oyununu da siz yoneltini/. 9 vılda Brecht'i kavrama yonunden bir gelışme gorebildıniz mı? ERTEN Bu doğrultuda çok buyuk yol ahnmış olduğunu soylemek yanlış olur Ara dan geçen 9 yıl ıçınde Brecht kavrayışında, Brecht anlayışında, Brecht oynama yetkınlığınde, duyarhhğında yol alınmış olması çok fazla mumkun değıl Çunku bır yerde bır def ter kapatıldı, 9 vıl sonra bır kere daha açıldı 40. yılını kutlamaya hazırlanan Devlet Tıyalrolan'mn yalnızca iki Brecht sergılemesini nasıl degerlendirivorsunuz? ERTEN Aslında 40 yılda ıkı Brecht belkı çok az değıl Brecht yaşasaydı 90 yaşında olacaktı Devlet Tıyatroları da şu gunlerde 40 vaşını dolduruvor Gonul ısteıdı kı çok genış planda Brecht uygulamaları yapılsın, daha çok oyunları oynansın Ancak belkı, 1979'dakı ılk tanışmanın ardından 9 yıl beklemek, bıraz eleştınlebılecek bır yandır Ara dan geçen 9 yılda uç tane daha Brecht yapılmış olsaydı bugunku beşıncı olacaktı Zaman zaman Brecht'ın ocu gıbı gorulduğunu veya Ipi gö&üsledller Istanbul Devlet Tıyatrosu sanatçılarının rol aldığı Brechfın "Ûç Kuruşluk Opera"sı gosterıldığım goruyoruz Ancak oyle sanıyonın yönetmenı Yücel Erten Istanbul Devlet Tıyatrosu sanatçıları ıpı goğuslemışlerdır Dıskalıfıye olma rum kı "Uç Kuruşluk Opera" deneyı de bu dan, yanşı terk etmeden maratonu sonuca ulaştırdılar' dıyor Oyunda rol alan sanatçılar arasında Denız anlayışın karşısına bır seçenek olarak çıkmış tır Brecht oynayınca kıyamet kopmuyor yanı ,Gökçer ıle Engın Şenkan da bulunuyor AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GOKHA* GLRSES TARİHTE BUGÜN MIMTAZ ARIKA\ 5 Şubat MITHAT PAŞA AZLED/LÛL tef7'oe BU&ÛN, UULU CBVLET ADAMI MITUAT PAŞA, PAPlÇAH II.A8DULUAMIT TARAFIHDAN, SAORA2AMUKTAN AZLEDILDI ILK K£Z, İ8?2'P£, SULTAN ABDUlAZIZ'/M SAD8A2AMLI6A GEriRD)ĞI MITHATMŞA, 1876 'DA ONUN TAHTTAN IN[»R.lLMESlW>E BAŞ ROLU OYHAMIŞ, ILJCIN 2 MURAT'lN, AdDlNDANOA MEÇRurıyer YAAJLISI GÖRUNEN E ABPULMAMIT'IN TAHTA ÇIKARILMASINI SAĞLAMIŞTI % ABPULHAUIT, TAtm ÇIKINCA, ONU SAOSAZAM YAFMIŞ, 8UNU I ME$f?uvyErıZL£Mfçrr.AAjcAK, Mirmr PAŞA BlR YIL SONRA, YINE IT ABDULHAMlT TAZA FIK1PAH AZLEPILEK£K TUTUK.LAHM1$,{£OU)A) AVRUPA'YA ZO&JHIM 8lK YOLCULÜĞA YOLLANMtŞTl. YENI PADIÇAH, OZGURLUKÇU VE REFORMCU DEVLET APAMINA.PAHA FA21A PfiYANAMAMIŞTI' 60 YIL ONCE 5 Şubat 1929 Avrupada ımal edılen bırçok kremlerm, losyonlann \e luvalete an mustahzaralın uzvrınde reklam ıçın "Şarkm guzellık tılsımı" ıbarelennı daıma gormez mıvız9 O hatde? Turk kadını nıçın Amenkada, Avrupada kendı mületınm guzellığmı gostermesın 9 Fılhakıka Turkıye guzelının beynelmılel musabakaya ıştırakı bır meseledır Fakal bu ıneseleyı halleımek kabıldır t\vela Turkıye guzelım miıhap etmek lazımdır Onıın Amenkada yapılacak musabakava ıştırakını temın ıçın ıhtıvar edılecek masrafa gelınce, bunu bız deruhte edıyoruz Bız buna on ayak olu\oruz Sız ne derstnız9 Yarın bu mevzua gene avdet edeceğız kendısme sefaret memurlanndan bın ıle bır Turk polıs memurunun refakat eımesını şart ıttıhaz eımıştır En güzel Türk kadını Dun vazmıştık Avrupa ve Amenkada her sene guzetlık kralıçalan ıntıhap edılır ve bunlar bır Amerıka şehnnde toplanırlar, aralannda bır musabaka vapılarak guzeller guzelı ıntıhap edılır Bızım kadıntarımız bu musabakava nıçın ışlırak etmesınler7 Bızım ne kusurumuz \ar'> Halbukı Turk kadını dunvanın en guzel kodınlarından madutlur Hatta A vrupada 'Şark guzelı "dıve dıllere deslan olmakladır Troçki bugün yarın geliyor Berhn 2 (Husust) Moskova'dan bıldırılıvor Turkıve Cumhurıvetı Tro<,kının Turknede ıkamet etmesme musaade eımemışlır yalnız sabık komıserın Ankarada Rus sefaret b,nasında ıkameı eımesını \e sokağa ',ıklıkça