Katalog

CUMHURtYET/6 ERDAL İNÖNÜ tehdit yok SHP Genel Başkanı Meseleye şöyle bakmak gerekir: Kendimizi korumak için ne kadar para sarfedeceğiz; iyi yaşamak için, ekonomik kalkınmamızı sağlamak için ne kadar para sarfedeceğiz. Savunma ve ekonomik kalkınma arasındaki kaynak dağılımı her zaman için problemdir. Tabii. insan, savunmaya değil, daha iyi yaşamaya daha fazla para ayırmayı ister. Bu yolda bir baskı her zaman vardır; ama savunmak da gereklidir. Örneğin yakında çıkacak bir harp görülüyorsa savunmaya daha fazla para ayırmanız gerekir. Oysa şimdiki mesele bütün dünyada banşa doğru görünür bir gidişın olmasıdır. Süper güçler arasında silahlar konusunda çeşitli anlaşmalar var, bununla birlikte aralanndaki sorunlan konuşarak çözmeye, ortadan kaldınnaya çaüsıyoriar. Dünyada demokrasiye doğru bir gidiş var. Avrupa'da tek parti rejinıleri çok partili serbest rejimlere dönüşüyorlar. Ve bu arada birbirlerine karşı, birbirlerinden gelecek tehditlere karşı kurulan Bütçede, 'personel' ağır bastı 5 yıl önceki EVREN DEĞER liyiz. Yani dunım NATO ve Varşova paktlannın birbirlerine karşı silahlandıldarı günlerdeki gibi değil. Bu, bize büyttk kolaylık saguyor, bunu görmeliyiz. Seçim kampanyamızda silah altmdaki asker sayısım azaltmalıyız hatta yanya indirmeliyiz dedigimi haüriıyorum. Çünkü zaten biz NATO içinde, silah altında en fazla insan bulunduran ülkelerden biriyiz. Amerika'dan sonra biz geliyoruz. Bunun dogru olmadığıru o zaman da söylemiştim. Şimdi artık bunun savunulacak bir yanı kalmıyor. O açıdan asker sayısım ve savunma harcamalanmızı azaltmak, ekonomimizde büyük kolaylak sağlayacak bir olanaktır. Bunu bir şekilde değerlendirrneliyiz. Biz iktidarda olsak böyle yapardık, ama şimdiden bunu düşünmelerini, yapmalannı öneriyoruz, çünkü ekonominin yeni lcaynağa büyük ihtiyacı vardır. Kullanmayacagunız ağırhklan taşımamalıyız. ö t e yandan ordunun modemleştirilmesi gereklidir, ama bunu yaparken de bu kadar büyük bir güce sahip olmamızın gerekli olmadığını düşunmeliyiz. AynntıANKARA Milli Savunma Bakanhğı ile Genelkurmay Başkanlığı'na yakın kaynaklar, 1990 yılı bütçesinin 1989 yılının açıkJannı kapatmaya yönelik bir bütçe olduğunu bildirdiler. Aynı çevreler, tasarruf önlemlerinin, bütçenin kısılması ile değil, akıla bir biçimde kuUanılması ile gerçekleşmesinin gerektiğini söylediler. Bilindiği gibi 1990 yılı bütçesi önceki gün TBMMMen 7 trilyon 841 milyar 404 milyon lira olarak gecti. Bütçe leklifı temmuz 1989 ayı itibariylc yürürlükteki mevzuat esaslan da dikkate almarak 9 trilyon 210 milyar lira olarak hazırlanmıştı. Ancak Devlet Planlama Teşkilatı'nca yatınm harcamaları olarak bütçelenmiş "tasıt alımlan" ile ilgili 5.1 milyar lirabk odenek tekliften çıkanldı. Bu arada "költiir hizmetlerT adı altında yeni bir yatınm hizmeti için de bütçe teklifine 500 milyon liralık ödenek ilave edildi. 1990 yılı bütçesinin en büyük bölümünü toplam 7 trilyon 650 milyar lira ile cari harcamalar oluşturuyor. Bu miktar bütçenin yüzde 97.56'sını oluşturuyor. Yatınm harcamalan ise 500 milyon lira ile bütçenin yüzde 0.01'ini, transfer harcamalan ise 190 milyar 904 milyon lira ile bütçenin yuzde 2.43'ünü oluşturuyor. Bütçe daha detaylı bir şekilde incelcndiğinde ise personel harcamalarının yüzde 38 civannda olduğu görülüyor. Hizmet alımları, tüketim ve ara malı alımları için ayrılan pay ise yaklaşık 4 trilyon lira ile bütçenin yüzde 51'ine yakın bölumünü kapsıyor. Bu yüzden 51'ük pay Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Gölcük, Arifıye, Tuzla, Eskişehir, Kayseri gibi çeşitli yerlerde 30'a yakm tesislerindeki ünitelerin bakım, onarıra ve imalatı için kuUanılıyor. Gerçek alımla ilgili olan, yani mermi, telsiz, tüfek ve top alımına aynlan pay ise bu yüzde 51'lik oran içerisinde çok az yer tutuyor. Askeri çevreler, özellikle bütçede araştırma ve geliştirme faaliyetleri için ayrılan payın "komik" olduğunu, ayrıca planlanan projelerin de gerçekte araştırma ve ge sarruf konusunda şunlan söylediliştirme projeleri ile uzaktan ya ler: kmdan ilgili olmadığını belirttiler. "Aslmda bütçenin çıkması kadar disiplin altına alınması daha Bu çevreler araştırma geliştirme yararlı olacakür. Bir kere şu yanprojelerinin daha çok Türk Silahlı lışhk diizettflmdi; aynı mamnl için Kuvvetleri'nin acil gereksinimi Emniyet Genci Miidürinğü, Janolan erken ihbar ikaz, komuta danna Genet Komattnbgı ve Milli kontrol, keşif gözetleme, hava saSavumna Bakankgı ayn ayn ihavunma, ateş gücünü arttırma ve leye çıkıyoriar. Mesela 40 mmiik harekât yeteneğine yönelik olmabomba atar mermisi için. Bu tür sı gerektiği üzerinde durdular. yanltşlıklar tamamen düzeltilmeMSB ve Genelkurmay Başkan lidir. Bütçenin tamamı inceiendihğı'na yakın kaynaklar, 1990 yüı | i zaman bu tür benzerlikler çıkabütçesinin 1989 yıh bütcesindeki cakbr. Yani tasarruf tedblricri açıklan kapamaya yönelik bir büt bütçenin kısılması ile değil, kulçe olduğunu da ifade ettiler. 1990 lanımda bazı hususlara daha dikyıh bütçesinin "çok eleştirilmesi kat edilmesi, akılcı davranılması ne karşın" minimumda tutuldu ile yapılmabdır." ğunu da ileri süren bu çevreler, ta1990 yılı Milli Savunma Bakan HABERLER 23 ARALIK 1989 hğı bütçesinin genel bütçe içindeki payı yüzde 12.3, Gayri Safi Milli Hasıla içindeki payı ise yüzde 2.8 düzeyinde bulunuyor. Bakanlık bütçesinin son 5 yılın genel bütçesi içerisindeki paylan ise şöyle: "1985 yılı için yüzde 12.9,1986 yılı için yüzde 15.7, 1987 yılı için yüzde 15.9, 1988 yılı için yüzde 11.6 ve 1989 yüı için ise yüzde 11.9." NATO kaynaklanna göre ise savunma harcamalarının son 5 yıl içerisinde Gayri Safi Milli Hasıla'ya göre oranı da şöyle: "1985 yılında 4.5, 1986 yılında 4.8, 1987 yılında 4.3. 1988 yılında 4.1 ve 1989 yılında ise 3.9." ^Savunma harcamalanntn ı harcaınalara oranı Savanma harcamalan Eğlöm harcamalan Toplam harcamalar l i | M > M5 Derpısi Sayı 43. PtOI Dr Tolga Yannın'ın "Savunma, NEBİL İLSEVEN Dunya ve lurtoye" çakşmaanöan 12 10 Eğttim harcamaiarmın toplam harcamalara oranı Dünya siyasi sisteminin iki Jcutupluluktan çok merkezliliğe yöneldiği günümüzde, çatışma alanlan askeri siyasi eksenden ekonomik kültürel teknolojik eksene kaymaktadır. 80 TÜSES Sivil Savunma Sanayii ça runlar ve azınlıkJar sorunlan gibi yalnızca askeri boyutta ele alınaUluslararası sistemde son yıllar mayacak alanlardaki tehdit unsurda gözlenen gelişmeler sonucu lannın her bakımdan yoğunluk Türkiye'nin savunma politikasının kazandığı gözlemlenmektedir. Burada çözüm için önemli olan, temdini oluşturan tehdit algılamalarında önemli değişikliklerin bu sorunların dünyada genelde gündeme gelmesi dogaldır. Ancak kalkınmakta olan ulus devletler önce bu değişiklikler konusundaki üzerine yoğunlaşan sorunlar ile beklenti ve değişiklik gereğinin özdeş olduklarırun bilinci ile bu yamızca geçen sekizon aylık sü sorunların kaynağındaki iç ve rede Orta ve Doğu Avrupa'da iz özelh'kle dış çıkar ilişkilerinin doğlenen gelişmelerden kaynaklan ru tanımlanmaları ve kaynak ayımadığının vurgulanması gerekli r ı m ı kararların bu çerçevede sapdir. Bir ikinci konu da tehdit al tanmasıdır. Savunma giderlerinin kısılma' gılamalannın tek bir ana kaynalan konusunda da bir sınıflandırgı olmayışıdır. Kaynak açısından tehdit algıla maya gidilmesi gereklidir: Nitelimalaruun bir yandan Türkiye'nin ğe yönelik giderler, niceliğe yöneuluslararası yüklenimlerinden, di lik giderler. Ulusal savunmarun teğer yandan da Türkiye'nin kendi mel unsurlanndan biri olan Türk ne özgü tarihi, coğrafi, sosyal, si Silahlı Kuvvetleri'nin yeni tehdit yasi konumunun oluşturdugu ulu değerlendirmeleri çerçevesinde nisal kökenli etkenlerden kaynak telik olarak göreve hazırhlık dülandığı görulmektedir. Dünya si zeyinin yüksek tutulması ve muyasi sisteminin iki kutupluluktan harebe etkinliği kazanmasına yöçok merkezliliğe yöneldiği günü nelik giderler önceliklidir. Bunun müzde çatışma alanlan askeri si dışında niceliğe, miktara yönelik yasi eksenden, ekonomik kültü askeri giderlerin saptanmasında rel teknolojik eksene kaymakta harcamalann miktarı değil, hardır. Aynı zamanda süper güçler camaların ekonomik verimliliği arası iuşkilerde "çanşma" havasın dikkate alınmalıdır. dan "rekabet" havasına geçilmekGünümüzde ulasılan teknolojik te ik&ı, ulus devlet açısından çagelişme düzeyi düşünüldüğünde, tışmamn geleceğinin daha büyük yalnızca ulusal savunmaya yönebelirsizlikler kazandığı görulmeklik olarak örgütlenmiş bir askeri tedir. Bu durumda, Türkiye'nin gücün, Türkıye'deki kadar insan uluslararası savunma yükümlü yoğun olması ilke olarak kabul lükleri çerçevesinde oluşan tehdit edilemez bir durumdur. Türkiyeî unsurlanmn, örneğin on beş yıl deki gibi büyük boyutta yetişmiş öncesine göre önemlerini yitirdikve etkin bir insan gücünün, Türkileri düşünülmektedir. ye'deki kadar uzun süre ekonomik Buna karşın çok boyutluluk ka üretkenlikten uzak tutulmasının zanan çatışma ortamında, ulusal ulusal gelire yaptığı olumsuz etkikaynaklı tehdit unsurlan için ay nin, rakamlarda izlenebilen etkinı iyimserliği duymak olanaksız lerden çok daha büyük olduğu dır. Son dönemlerde Ege sorunu, açıktır. Bu durumda, niceliğe daKıbns sorunu, su sorunu, dış yalı askeri giderlerin saptanmasınTürkler sorunu, ulusal bütünlüğe da verimüJik ilkesi gözetilerek karşı dine dayalı iç ve dış ideolo ekonomiye yapılacak olumlu katjik saJdınlar sorunu, toprak istem kılann niteliğe yönelik yapılacak lerine varan, örneğin dışandaki savunma harcamalannı fazlası ile Ermeni iddialan gibi tarihsel so karşılayabilecegi dUşünüImekte ^atışma'dan 'rekabefe lışma grubu üyesi. Türkiye'nin silahlı gücü ortadan kalkmamalı, kendimizi koruyacak bir gücümüz sürmeye devam etmeli, ama beş sene evvelki gibi bir tehdit karşısında olmadığımızı görmeliyiz. İlke olarak savunma harcamalarımızı yeniden ele almak, yeniden değerlendirmek, daha çağdaş ama daha küçük bir silahlı gücün yeterli olacağım görmek gerek. NATO ve Varşova paktlan şimdi bir çeşit işbirliği yolu arayan kunıiuşlar haline dönüşme eğilimi gösteriyorlar. Yani Avrupa'daki savas bir yönüyle büyük ölçüde ortadan kalkmış görünüyor. Bu bizim için büyük bir kolaylık sağlıyor. Biz savunma masraflanmızın büyük kısmını NATO içinde bulunmanın, dolayısıyla Varşova Paktı'ndan gelecek bir tehdite karşı hanrlanmanın bir gereği olarak kullanıyorduk. Şimdi bu tehdit ortadan kalkrna yoluna girince bizim de savunma masraflanmız azalabilecek demektir. O nedenle biz bunu ülke olarak iyi kullanmalıyız. Silah altındaki askerlerimizi nasıl azaltabiliriz, savunma masraflanmızı nasıl azaltabiliriz, bunu düşUnmeliyiz. Şüphesiz Türkiye'nin doğusundaki, güneyindeki ya da kuzey doğusundaki Ulkelerle bazı sorunlan var. Türkiye'nin silahlı gücü ortadan kalkmamah, kendimizi koruyacak bir gücümüz sürmeye devam etmeli, ama bir sene evvelki gibi daha doğrusu beş sene evvelki gibi bir tehdit karşısında olmadığımızı görmelanna girmek istemiyorum, ama ilke olarak savunma harcamalarımızı yeniden ele almak, yeniden değerlendirmek daha çağdaş, ama daha küçük bir silahlı gücün yeterli olacagını görmek gerek. Bu doğrultuda düşUnmeliyiz, gerekeni yapmalıyız. lnsanlar elbette çıkarlannı korumak için karşılanndakiyle kavga etmek eğilimini her zaman taşıyacaklardır. Ama kavga edebileceginiz insanın gücünü de düsünmelisiniz. Kavga edeceğiniz insanın bir süper güç olması baska, bir normal devlet olması ve sizden daha küçük bir ülke olması başka. Her ikisinin tehditi aynı olamaz. Benden çok güçlü olan birisine karşı ne kadar silahlanacaksam, benden çok daha az güçlü olan bir insana karşı aynı ölçüde rilahlanmam söz konusu olamaz. Bir yandan da kalkınma için, haHomızı daha iyi yasatmak için yatırım yapmak zorundasınız. O nedenle savunmadan ne kadar kısıntı yapabilirseniz kârdır. Kullanmayacagmız silahlan taşımanız yanüştır. Bunlara verdiginiz parayı kaJkınmaya vermiyorsunuz demektir. 1960 70 TOYGUN ERASLAN 150200 bin kişilik profesyonel ordu Günümüzde yalnızca askeri güce dayalı bir savunma anlayışı geçerliliğini yitirmiştir. Elbette yeterli bir askeri güç hâlâ gerekli. TBKP yöneticilerinden Türkiye'nin savunma ve dıs politika anlayışmda köklü bir yenilenmeye gitmesinin zamanı çoktan gelmiş ve gecmektedir. Dünya politikasındaki son değişiklikler bu ihtiyacı iyice açıga çıkarmıştu. Yeni bir ulusal güvenlik anlayışı ve buna uygun savunma yapılanması ancak kamuoyunda, açık bir tartışmayla oluşabilir. öncelikle bunun ortamı sağlanmalı, bu konuiar tabu olmaktan çıkanlmalıdır. Ordu, silahlanma narcamaları gibi konuiar saydamlaşmalı, kamuoyunun denetimine açümabdır. Turkiye, öncchkle bölgedeki misyonunu yeniden saptamalıdır. Uzun yıllardır kendi savunmamızı, ABD'nin bölgedeki jeostratejik çıkarlanyla ve NATO'nun "fleri karakoln" rolüyle uyumlastırmaya çahşıyoruz. Buna bir de cevremizdeki herkesi mutlak "düşmgn" olarak görmek ekleniyor. 800 bin kişilik ordu, 8 trilyonluk savunma bütçesi ve dış askeri yardımlara muhtaç duruma düşmek bunun sonucu. Günümüzde yahuzca askeri güce dayalı bir savunma anlayışı geçerüğini yitirmiştir. Elbette bu aşamada yeterli bir askeri güç hâlâ gerekü. Bu Türkiye'de 150200 bin kişilik, belki de profesyonel olarak düzenlenmiş bir ordu ile pekâlâ sağlanabilir. Bu doğrultuda TOrkiye, ısrarla NATO ve Varşova paktlannın karşüıklı dağıtümasıru savunmalı, ilk aşamada da AKKUM görüşmelerinin heraen sonuçlanmasına katkıda bulunmahdır. Ama Turkiye^ deki Amerikan askeri varhğının sona ermesi, Amerikan üslerinin kaldınlması, hiçbir ülkeden askeri yardım talep edilmemesi de mutlaka sağlanmalıdır. Bu, bölgede Türkiye'ye güven duyulmasına, Türkiye'nin komşulanmızca bir tehdit olarak görül Savanma giderlerinin bir bölümiinü de her yıl değişikyerierde yanı memesine yarduna olacakür. lan tatbikat harcarnaları oluşturuyor. (Fotograf: Fuat Kozuklu) TOPLAM SAVUNMA HARCAMALARI ABD $ BAZINDA F. Mnaa Yanbmı Miıyon » 1983 1984 1965 1986 1987 1988 1989 1.550 1.550 1.550 1.650 2.100 2.100 2.100 S.Saaayt Destek FOMİ MIMnS Mğcr Kayukbr Borçtanmalar daNK Toştam MityarS 403 718 703 618 493 490 500 1.953 2.268 2.253 59.9 72.3 77.7 82 85 85 90 100 357 140 2.769.9 2.890.3 2.757.7 2.782 KTIAP/YAYIN SOSYAL YAVINLAR RUSÇATÜRKÇE SÖZLÜK 47.700 KELİME Hazırlayanlar: E.M.E. MUSTAFAYEV ve V.G. ŞÇERBİNİN Büyük Boy: 1.020 Sayfa TÜRKÇERUSÇA SÖZLÜK 48.000 KELİME Hazırlayanlar: E.M.E. MUSTAFAYEV ve L.N. STAROSTOV Büyük Boy: 966 Sayfa ANAYAYTNCIIJK • ANADOLU S1GORTA • ARKEOLOJI ve SANAT YAYTNLARI • AZIM • B1UM ARAŞTIRMA MERKE23 • BİLMEN YAYINLARJ • BOĞAZIÇl BILGİSAYAR A^. • EKONOMİ ANSİKLOPEMSİ • BMGİN PAZARLAMA • PORM YAYINLARI • C3ÖZDE KJTAPÇILDC • CÖZDE ŞİRKKTLER GURUBU • GÖZDE YAYINCTUK * GROIİER • İŞARET YAYINLARI • KABALCI YAYINaUK» KAHRAMAN YAYINLARI • MERVEYAYINCIUK»M.E3. DEVLET KİTAPLARI MÜDÜRL0ĞÜ* M.O.lLAHlYAT FAKÜLTES! YAYINLARI • NEStLVAKR» OKUR PAZARLAMA* BÜYOK LAROL'SSE * SAHHAfLAR 2 4 * SEVGİM KITAP KIRTASrYE» TÜRKIYE ÇTJCUK DERGİSI • TUR1NG • UFUKÇRG1S1 • YAZIYAYINCILBC • YOKUŞ TİCARET • ZAFER DERGİSI • ZAFER KJTAP K U L O B O KÎTAPFÜARIACILDI %50 YE KADAR İNDİRİMLİ KİTAP SATISLARI 24 ARALIK PAZAR GÜNÜNE KADAR DEVAM EDİYOR MECtDtYEKÖY FM KÜLTÜR ve TİCARET MERKEZİ'nde MARTİ Kitabı ile mıjyonların hayal gücünü yakalayan RICHARD BACH'dan iki kitap daha. • MAVİ TÜY Gönülsüz Bir Mesihin Serüvenleri "Öğrenmek zaten bıldiğinı orteıya çjkarmakljr Yapmak bıldiğını göstermektir Öğretmek. diğcrlerine senin kadar iyı büdıklerıni anımsatmaktır " KITAP EN GUZEL HEDIYEDIR • SONSUZA UZANAN KÖPRÜ Uçmayı ve yazmayı sevıyordu. Özgürluğüne tutkundu. Belki de bu yüzden kusursuz kadm anyordu. Sonurida aradvğı kadını yanıbaşında buldu Pekı ya özgurlüğü ?... Richard B a c h anlatıyor 5. BASKI.. "İki ihttmal var. Yazarya bir büyucu, korkanm ya da overiokçu..." (Prens Charhs) "Krtabın sayfalan IMZA GÜNU TURHAN DILLIGİL 23 ARALIK 1989 Cumartesı 14.0018 00 arası Kıtaplarını ımzaiayacaktır. • BİR İNSAN Oriana FALLACİ SOSYAL YAYINLAR Cağaloğlu, Babıâli Cad. No: 14 Istanbul Telefon: 522 52 13 528 33 14 NET GALLERİA ATAKÖY BÜTÜN KİTAPÇILARDA Gene! Dağıtım A D A Ş 1.343154 Ankara İstanbul Dağıtım CEMMAY 5270153 İstanbul yan yana getirilince 19 metrekare bir alan kaplıyor." (New York Times) "ilk sayfalardaki tutukluk; şiirsel anlatımın geniş kulaçlarryla, giderek yerini harp malüllerine terkediyor." ^ ARKADAŞ YAYINEVI ğM İlaç Kullanmadan Sağlıklı Yaşamak Dr. Stephen Davies/Dr. Alan Stevvart J Î ^ « « Mithatpaşa Cad. 28 Yenişehir/ANKARA^İ^,! P.K 410 Yenişehir/ANKARA Tel: 134 31 54 134 48 57 1AJNINDA Silih BozokCemal S.Bozok 2000 lira (KDV içinde) Çağdaş Yaymlan Türkocağı Cad. 3941 Cağaloğlutstanbul ÖdemeU göaderilmez. HASTALANMADAN YASAMAK NUTRITIONAL BİZİM ELIMIZDE MEDICINE Çağımızın insanı, sağlığının korunmasmda ve hastalıkların tedavisinde doğru beslenmenin önemini kavramış durumdadır. Bu kitap son yıilarda Batı'da bu konuda yayınlanan kttapların en önemlilerinden biridir. REMZİ KİTABEVİ Ankara Caddesl, 93 Istanbul (Aslan Özdemir) Genel Dağıtım CemMay 527 01 53 Ankara Dağıüm Adaş 134 48 57 IŞÇtNlN GAZETESİ Zayıf halka emperyalist zincirden kopacaktır AĞLAMAKVE GÜLMEK Ühmn Selçuk 7. bası 3000 lira (KDV içinde) Çağdaş Yaymlan Türkocağı Cad. 3941 Cağaloğiulstanbut ÖdcaıcU görieriinez. SÖYLEV (Beigeler Bölümü: Cilt 3) Hıfa V. VeUdedeoglu 3. bası 3000 lira (KDV içinde) Çağdaş Yaymlan Türkocağı Cad. 3941 Cağaloğlulstanbul ÖdemeU gönderiJmez. ŞAYIU GÜNLER Muzaffer Buyrnkçn 2000 lira (KDV içinde) Çağdaş Yaymlan Türkocağı Cad 3941 Cağaloğlutstanbul ÖdemeU gönderilmez. ^.;j05r* ÇDKTI ADREStMİZDES ISTEYİNtZ ' İŞÇİNİN SESİNİ YANSUIYOR Piyerloü Cad. No: 17/4B ÇemberlitaşİSTANBUL Td: 516 84 64 PJC. 644 SirkeciISTANBUL