Katalog

CUMHURÎYET/14 HABERLERİN DEVAMI Artık köylüler 'asit yağmurlan'n/ biliyorlar. Köy çocuklan, genizlerini yakan 'kükurtdioksit'te tanıştılar. Tütünler kurudu, santral çevresinde ürun yetişmez oldu. Bugüne dek Türkiye Elektrik Kurumu aleyhine 100'ü aşkın dava açıldı. Yatağan yöresindeki ormanlar kuruyor. 19651983 arasındaki 18 yılda orman yangınlan sonucu 2437 hektar orman yok olurken, santral kurvlduktan sonra 5000 hektar orman bitti, tükendi." Şımdi aynı acı durumla Aliağa'da mı karşılaşacağız? Termik santralın bacasmdan çıkacak atıkların Gediz ovasını tüketmesini mi yaşayacağız? Yörenin turizm açısından sahip olduğu potansiyeli mı tehlikeye atacağız? Balıkçılıktan mı vazgeçeceğız? Yemyeşil çevrenin giderek çoraklaşmasına seyirci mi kalacağız? Doğaya karşı hoyratça davranmaktan vazgeçelim. Yöre halkınm içinde yaşadığı doğaya ve onun tüm güzelliklerine sahip çıkması uygar bir davranıştır; çağımıza yakışan bir eylemdir. İnsanlarımız kendi çevrelerine ne kadar çok sahip çıkarlarsa, geleceğe o kadar umutla bakabılırız. Bir yeşıl yaprak... Bir mavi damla... Bir tutam ak bulut için... Böylesine bir mücadelenin içinde olanlan selamlıyoruz. 19 KASIM 1989 Bîr Tutam Ak Bulut İçin... (Baftarafı 1. Sayfada) rihli Resmi Gazete'de yayımlanmış. İthal kömüre dayalı olarak işletilmesi düşünülen santralı Japonlar yapacak. Projenin yap işlet devret formülüne göre gerçekleştirilmesi öngörülüyor. Termık santrata karşı çıkılırken özellikle altı çizilen nokta şu: Çevrede olağanüstü kirienmeye yol açabilen bir termik santralın yapımı kararlaştırılmadan önce, çevresel etki değerlendirmesine ilişkin bir raporun hazırlanmamış olması. Ege Üniversitesi Ziraat Faküitesi Dekanı Prof. İbrahim Karaca, bir uzman olarak bu eksikliği şöyie eleştiriyor: "Aliağa Termik Santralı yapımı karartaştırılmadan önce böigedeki bitki örtusunü, rüzgârın durumunu, yağış verilerini, bacadan çıkacak dumandaki gazları, küllerin nereye kadar gideceğini hesaplamak, bunları araştırmak gerekiyordu. Ama yapılmadı." Neden? Önümüzde örnek olarak Yatağan Termik Santralı'nın neden olduğu büyük çevre kirlenmesi var. Arkadaşımız Türey Köse'nin dünkü Cumhuriyet'te yer alan haberi şu satırlarla başlıyordu: "Yatağan Termik Santralı'nın ilk ünitesi 1981, ikinci ünitesi 1983 yılında devreye girdi. Daha on yıl bile geçmeden yörede yaşayanlar 'santralzede' oldular. Cemiloğlu:Işe alfabeden başlayacağız Mustafa Cemiloğlu, Türkiye ile kültürel bağların arttmlması için Sovyetler'de yaşayan Türk milliyetlerinin hepsinin Latin alfabesini esas alması gerektiği görüşünde. KIRIM/BAHÇESARAY (Cumhuriyet) Kınm hanlıgırun tarihi başkenti Bahçesaray'dayım. Bir dağın yamacına kurulmuş bu şirin beldenin daracık yollanndan külüstür bir Lada ile tırmanıyoruz. Tahtalı Cami'yi restore eden Türk işçiler beni Mustafa Cemiloglu'na götürüyor. Tek kaüı, bahçeli bir evin önünde duruyoruz. Bahçede yavru bir kurt köpeği bağlı. Içerden kısa boyiu, zayıf yapılı bir adam çıkıyor. Derin çizgilerle bölünmüş yüzünde gözleri dostça gfilümsüyor. tşte Kınm Türklerinin önderi, yaşamının büyük bölümü hapis ve sürgünlerde geçmiş direnişçi, Mustafa Cemiloğlu. PORTRE MUSTAFA CEMİLOĞLU Hapisler ve sürgünler Kınm Tatar MîHi Harekâtı'nın önderi olan 13 Kasım 1943'te Kınm Muhtar Cumhuriyeti'nde Eyseres köyünde doğdu. 6 aylık bebekken ailesiyle birlikte Özbekistan'a sürüldü. 1959'da Taşkent'te toroacı oldu. 1961'de Ziraat Ensıitüsü'nde okurken orduya girmeyi reddettiği için 3 yıl hapse mahkum oldu. 1977'ye kadar milliyetçi çalışmaları nedeniyle yaşamının bıiyuk bolümttnü hapishanelerde geçirdi. 1977'de Sovyetler'in öbur uoı sayılan Vladivostok'a sürüldU. 78'de Zincirli Medrese*vi onarıp kültür merkezi yapmak istiyorlar. Kınm Tatarlannın milli önderlerinden Ismail Gaspındı'nın evini de müzeye dönüştürmeye calışıyorlar. Halen burada 9 Rus ailesi yaşıyor. Yetkili makamlara oranın boşaltılması için başvurmuşlar. Ya Müslümanhk ne durumda? "Hepimiz Müsliimanız. ama çare olmadı dinimizi gütmeye, okumaya, onnn için din taraftan biz çok cahiliz" diyor Cemiloğlu. Şimdi Türkiye*den çocuklar için din kitaplan ve Kuran'lar gelmeye başlanuş. Sovyetler'de dışardan resmen tncil ithal ediliyor, ancak Kuran üzerinde hâlâ yasaklar surüyormuş. Gelelim Gorbaçov'a. Cemiloğlu Gorbaçov'u yorumluyor: "Evet, oodan öncekikre bakaada bn progresif adam. Laldn komünist Halklara serbesüik vermeyi çok istemiyor. Serbest cnmhoriyetler knrnlsnn istemiyor. Onun esas maksadı, benim fikrimce, biraz demokratiklik yapmak, baska hüknmetlerin sempaTaşkent'e döndö. Tekrar Yakuüye'ye süruldü. Orada 4 yı! kaidı. 1981'de sürgünde şimdiki eji Safinar ile evJendi. Bir oğîu oldu. 1982'de Kınm'a geldi. Ailesiyle birîikte tekrar trene bindirihp özbekistan'a gönderildi. 1983'te yeniden üç yıl hapse mahkum oldu. 1986'da hapishanenin ruzamını bozduğu gerekçesiyle yeniden 3 yıla mahkum oldu. 1988'de giasnost politikası sonucu "şartb tahliye" ile salıverildi. Halen Bahçesaray'da eşi ve çocuklan ile yaşıyor. CEMİLOĞLU VE EŞİ Kınm Türklerinin Bderi Cemiloğlu, evinde eşi Safinar ile birlikte sürgün ve hapislerle dolu yıllardan sonra evine dönmenin mutlulugunu yaşıyor. (Fotoğraf: Kerera Çalışkan) sanki karşımda yaşamı sürgünlerde geçmiş 1402'lik bir köy öğretmeni var... Dönelim günümüze. 2 Mayıs 1989'da "Kınm Tatarian Milli Hareketi TeşkilatT adlı bir örgüt kurulmuş. Baskanlığa Mustafa Cemiloğlu seçilrniş. Teşkilat 27 kişilik bir merkezi şura tarafından yönetiliyor. Şuranın yansı özbekistan'da, baalan Kuban'da 78 üyesi de Kınm'da yaşıyor. Teşkılatın amacı, "Kınm Tatariannı Kınm'a kaytarmak (kaydırmak), milli cumhurryeti yeniden knrmak, kültnrü, edebiyatı, dili canlandırmak", sonra "Allah, kısmet ederse özerk cnmhuriycü knrmak..." Bütün Sovyetler'de yanm milyon kadar Kınm Tatannın yaşadığıra söylüyor Cemiloğlu. Kınm1 da ise halen Tatarlaıın sayısı 55 bin dolaymdaymış. Bahçesaray bölgesinde 34 bin kadar Tatar bulunuyor. Bu sayı az, ama "tnşallah halkınuz gtliyor" diye konuşuyor Cemiloğlu. Peki bu teşkilat nasıl çalışıyor, ne yapıyor? Kınm Tatarlannın bulunduğu her yerde üye kaydediyor, toplantılar yapıyorlar. Üç ayda bir merkezi şura toplanıp, durumu inceliyor ve yeni kararlar, tedbirler ahmyor. Amaç, halkın Kınm'a geri dörunesi. Gruplar halinde gelen Kınm Tktarlanyla birlikte boş topraklar işgal edilip, gecekondu inşa ediliyor. Arada milislerle çatışmalar da oluyoT. Ama bazı Tatar direnişçiler kendilerini yakma tehdidinde bulununca, milisler eskisi kadar katı davrananuyor. 1989 yılı temmuzunda Yüksek Sovyet'te 16 kişilik bir komisyon kurulmuş. Komisyonda Tatar milli hareketinden 3 temsilci de bulunuyor. Bu komisyon milli meseieyi çözmek için bir program hâzırhyor. Milli hareket şimdi folklor oluşturuyor. 'Dostluk' diye bir gazete yayırnhyor, tiyatro kurmak istiyorlar. Bahçesaray'da eskiden 35 cami varmış. Şimdi çok az, 23 tane kalmış, onlar da müze. Bunlann restore edilmesi için çalışılıyor. İZMİ »R'den HİKMET ÇETİNKAYA AliağaMa Buluşalım ALİAĞA Ülkemizde ilk kez yeşiller eylemi mitinge donüşüyor. SHP'li beledıyelerın desteği ve öncülüğünde binlerce kişi bugün Aliağa'da buluşuyor. Tüm siyasi partiler, demokratik kitle örgutlerı, gönüllüler ve çevre sağlığına sahip çıkan yurttaşlar bu eylemin öncüleri. Aliağa'nın Gencelli yöresinde yapılacak termik santrala karşı yoğun tepkiler, önce SHP'li belediye başkanları, ardından Yeşiller Partisi'nin çevreci öncülerince kamuoyuna yansıtılmıştı. Dört gün önce de Foça, Aliağa, Şakran, Çandariı, Dikili ve Bağarası'nda "yeşil referandum" başlamıştı. Bir hafta sürecek bu halkoylamasında bugüne dek binlerce kişi oy kullandı ve "Termik santrala hayır" dedi. Aliağa Beledıye Başkanı Hakkı Ülkü, "Ooğa katliamına destek verenleri kınıyoruz" diyor, mitingin düzenlenme nedenini anlabrken. Yeşiller Partisi İl Başkanı Savaş Emek ise şöyle konuşuyor: Isviçre Yeşil Partisi de çağrımızı olumlu karşıladı. Eylemimiz dış ülketerden de destek gurüyor. SHP'li Belediye Başkanı Hak Aliağa için bak yeşil yeşil ÜMİT OTAN ALİAĞA Gencelli'ye yapılmak istenen termik santrala karşı bugün Aliağa'da miting yaptlıyor. Bakırçay Belediyeler BirliğTnin düzenlediği mitinge tum partiler, odalar ve sendikalar destek veriyor. Aliağa Belediye Başkanı Hakla Ülkii, cumhuriyet tarihinin ilk çevre mitingine aynm yapılmaksızın tüm yurttaşlann katılması için yaptığı çağnyı yineledi. Yeşiller Partisi de mitingde, "Ekmek arası cıvata somun"u beş bin, "Ekmek arası pet şişe rende"yi 2500, "Ekmek arası köfte"yi ise bin liradan satacak. Yeşiller Partisi aynca, "Sanayi arünlerinin bir gün yenmeyecegıııi anlayacaksınız" mizanseni oluşturacak. Petrollş Sendikası da bir açıklama yaparak, zehirlenmelerden en çok etkilenen PETKİM isçisinin mitinge katılımını istedi. Aliağa hareketli bir gün yaşıyor. Yöre halkı, odalar, sendikalar ve partiler bugün Aliağa'da toplanarak, "Gencelli'ye santral yapılmasın" diyecefcler. Meslek odaları arka arkaya yayımladıkları çağrılarla tüm meslektaşlarının mitinge destek vermelerini isterken, sendikalar da hep birlikte mitinge katılmak için cağn yaptı. Petrolîş Sendikası Aliağa Şube Başkanı Mustafa Öztaşkın, Zehirlenmelerle iç içe yaşayan PETKİM işçilerinin tam katılımla miting alanında olacağını söyledi. Aliağa Belediye Başkanı Hakkı Devlet kapitalizminin iflası DÜNYANIN DÜZENİ ve Varşova'nın geleceği. Doğu SARSILIYOR Duvar kimin üstüne yıkıldı? Batı'nın kaçan uykusu. NATO Almanya muhalefet önderleri: "Kapitalizmden iğreniyoruz." Sosyalist Parti Genel Başkanı İlsever, duvar yıkılırken Doğu Berlin'deydi: "Diktatörlüğü yıktılar, Batt'ya özgürlük getirdiler". Türkiye sosyalistleri ne diyorlar... PKK'YA KARŞI YENİ ÖNLEM! TÜRKİYE TOPRAKLARINDA İRANLI KÜRTLERE SERBEST PAZAR. 200ö'E DOĞRU, HİÇBİR GAZETEÇİNİN GİREMEDİĞİ KIRCAAÜ'DE. BULGARİSTA.N'A DÖNENLER NE DİYOR? İNÖNÜBAYKAL ÇEKİŞMESİ DERİNLEŞİYOR. ' ABDULLAH OCALAN RÖPORTAJINA TEPKİLER VE ÜNLÜLERİN DEĞERLENDİRMESİ HÜLYA AVŞAR'A 2000'E DOĞRU SORULARI. KATILDIĞI EYLEM.EŞCİNSELLİK. KOMÜNİZM. TÜRK ERKEKLERİ. 141142. KÜRT SORUNU. tisini celbetmek oziine, belld yardım almak. tşte bu. Lakin esasen haiklara serbesüik vermeye maks*dı yok gdrnnüyor." Perestroyka neden yürümüyor? "Bu Rusya'da serbestlik hiçbir zaman olmadı. Halk bu serbest46 yasında Cemiloğlu. Ben gelliğin ne oldugunu bUmiyor. Sermeden bir gün önce 13 kasıtnda best vaziyette yaşamaya da abşnudoğum gününü kutlamış. Evin yamışlar. Gösteriler, mitingler olunında çalışma odasına dönüştüryor. Eski kafalı adamlar da diyordüğü sundurmada konuşuyoruz. lar ki nizam yok. Yomruk gerek. kı Ülkü, "yesili öldürtmeyecek Coşar da üç gün önce Aliağa' Milliyetçilik ve yıkıcı faaliyetten Demokrasiye çok adam alışmadı yıllarca hapis yatan Cemiloğlu için lerini" belirtiyor mitingin amacı ya gelmiş. O da arkadaşlarryla 1 daha. Rusya'da insanlar çalışmıbirlikte bugün yapılacak mitinge son olarak 1988'de 'şartlı tahliye nı anlatırken: yor, çünku kolhozda gelir yok, karan verilmiş, ancak 'rebabilltas Termik santral yapıkjığı za katılacak ve şöyle diyecek: efektif ekonomika yok. Serbestlik yon'a uğramamış henüz, yani Sovman sütten sebzeye, tütünden olduğu takdirde ekonomi de geli Sayın Japonya Başbakanı, yet hükümetince aklanmamış. üzüme kadar ürettiğimiz her şe biz size atom bombası artık mı, şir, lakin tez olmuyor. Benim fik"Merakiı bir şey" diye anlatıyor yi yitireceğiz. Bunun için çevre si2 bize bu kötulüğü yapırimce Gorbaçov hareketleri biraz Cemiloğlu. Kendisiyle birlikte ci herkesi bugun yapılacak mitin yorsunuz? sakınıyor. Misal, şimdi kooperatifler açmaya razılık verdiler. Lage çağmyoruz... Çünkü, Gencelli'de yapımına 1973'de milliyetçilik suçuyla yarkin çeşitli tttriü ikazlar çıkardüar, Bu arada tüm balıkçı teknele karar verilen termik santralı Ja gılanan ve hapishanede intihar bnalann hareketlerini kısıtlamak ri ve motorlan da mitinge denız ponların da ortak olduğu bir şir eden Yahudi genci Üya Gabay, kısa süre önce 'Rehabilile edilmiş için. Hera serbestlik vermek istfden katılacak. Foça Balıkçılar ket üstleniyor. herhalde biz de ölsek, bizi de reyor hem lutuyor. Korkuyor. Tam Derneği Başkanı Necatı YenıpaKozbeyli köyünden 77 yaşın habUite edecekler" diye gülüyor serbestlik vermek istemiyor." zar, Gencelli'de yapılacak termik daki Osman Ergürbüz ise "YeCemiloğlu. Kırlaşmış saçlan, haCemiloğlu, Yeltsin'i de pek tutsantralın tükenmekte olan balık şili koruyun" başlıklı bir mektup fif sarı sakalı, filozofça gülümsemuyor. Moskova'da«bir kere koalanlannı tümüyte ortadan kaldı hazırlamış. yişi, kot pantolonu, gri ceketi ile nuşmuş. Cemiloğlu'na göre Yeltracağını belirterek şöyle koŞöyle yazıyor. sin komünist aparatın parçası, yalnuşuyor: "iyi, ilgili ve sorumlu insanlar, mzca özünü kayırıp, öne çıkmak "Yörenin en kıymetli balıkları sizlere sesleniyorum! Müzmin istiyor. bu körfezden çıkar. Balık alanlan bronşitli akciğerlerimle daha ne Kınm Tatarian mı, Kınm Türkher geçen gün azalıyor. Eğer ter kadar yaşayacağımı bilemem; leri mi? Kafamı kurcalayan bu somik santral yapılacak olursa, bu ancak insan, yeryüzünde olabilruya Cemiloğlu şu yanıtı veriyor: yörede bir tek balık kalmaz, ta diğınce çok kalmak ister. Benim "Bizim kökiimnz Türk. Benim bii biz de kalmayız. Biz yetkilile annem de uzun yaşama konufikrirace Kınm Tatan diyen de re sesleniyoruz. Güzelim denizı sunda şanslı insanlardan biriydi. dogru, Kınm Türku diyen de. Dimize, doğamıza ve balıklanmıza, Birkaç yıl önce öldüğünde yüz limiz Türk dfli, Kınm şivesi demek insanlarımıza kıymayın." beş yaşındaydı. Demek ki buramümkün." Dün sabah Aliağa'daydık. Pı da insanlar öyle uzun yaşayabiYurtdışındaki Kınm Tatarlanrri pınl bir gökyüzü ve insanın ilik liyorlardı... Ama bu santraldan nın en güçlü lobisi ABD'de. Kitaplerine işleyen güneş. Yöre hal sonra ömürlerin ne kadar kısalar basıyor, tarihi araştınnalar yakında bugün yapılacak olan mi lacağını, buraların nasıl yaşanpıyorlar. Kınm'ın mavi üstüne san tingin heyecanı ve coşkusu açık maz hale geleceğinı düşünmek yaldızlı terazi bulunan bayrağı ve ça görülüyordu. kahrediyor insanı. O bakımdan, tarihi milli marşının canlandınlOn yaşındaki çevreci Evrim yetmiş yedi yaşımın örnür kıtlıması da ABD'de gerçekleşmiş. Ancak şu anda önemli bir koğında bazen şöyle düşündüğüm nu var. Basta Cemiloğlu Kınm ve teselli bulmaya çalıştığım olumilli hareketınin önderleri, " I * yor: Ben o zamana kadar nasıl tin alfabesine" dönmek istiyorlar. olsa ölürurn, buralann yok olusu GECEKONDU DtRENtŞt Kınm'da Bahçesarey yakınlannda gecekondn Insa eden Tttar Türkleri. (Fotoğraf: Kerem Çalışkan) Azerbaycan milli hareketi ile de tenu görmem!.. Bu ne acı bir teselmastalar. Şu sıralar Bakü'de toplidir, hiç düşündünüz mü?" lanan milli hareket temsilcileri, Bugün yapılacak "Termik Rusya'daki bütün Türk hareketleSantrala Hayır" mitinginde ikjinç Ülkü, miting ile beraber "Yesil rinin Latin alfabesine dönmesi görüntülere de tanık olacağız. Referandum" için oy kullammıönerisini tartışıyor. arazilerini resmen işgal edip, üst hoz çiftliklerinde üzüm kesme, tü daki Kızıl Meydan'da ilk milliyetnın da süreceğini belirterek şun Yeşiller Partisi, "ekmek arası (Bdftarafı 1. Sayfada) ozbekistan'da Arap alfabesini somuncrvata"yı 5 bin liraya satün kırma gibi en ağır işlerde ca çi gösteriyi gerçekleştiren Kınm isteyenler, Kazakistan'da Türkleları söyledi: lan gerekçesiyle yurtlanndan sü lerine barakalar kurmuşlar. Sontarken, "köfteekmeği" bin lira rülen Kınm Türklerinin büyük ra topraklan, parsellere bölüp lışıyorlar. Kınm toprağına tutu Türkleri, şimdi de Sovyet tarihi"Hangi yaşta, hangi partide ve rin Orhun alfabesine dönmesini taangi işte olursa olsun tüm yurt dan verecek. Bir de pankart asa *Exodns'u bu. 'Vaat edilmemiş', kendi aralannda bir gtizel paylaş nup sımsıkı sarılıp yaşama sava nin ilk "yasadışı gecekonda savunan gruplar da varrruş. Cemicaklar satış sırasında. Üzerinde ama analannın babalannın 45 yıl mışlar ve temelleri atarak gece şındalar. tki gözlü bir kondu ku direnişini" yapıyorlar. taşlanmız bu mitinge destek verloğlu'nun fikri şu: "Hepimiz bir melidir. Sorun yalmzca blzim de şöyle bir tümce olacak: dır anlattığı, ninnilerinin, şarkila kondu kurmaya başlamışlar. Bah rabilirlerse, sürgünde bekleyen Kınm Türkleri kendi aralann olup Latin alfabesini almak. Böy Bir gün sanayi ürünlerinin rının özlemlerinin, toprağı Kı çesaray' daki gecekondu bölgele yaşlı ana babalannı, eşlerini 'bagil, bepimizin. Bakırçay Bdediyeda her geçen gün daha çok örgüt lece edebiyatı ve kültüru TürkiyV rini gezdiğim 1415 kasım tarih la'lannı getirecekler buraya... ler Birligi, cumhuriyet tarihinde yenmediğini anlayacaksınız... nm'a dönüyorlar. leniyor, daha sıkı kenetleniyor, den rahatca almak mumkün. Bu Eğer tüm tepkilere karşın sryailk kez çevre De ilgili bir miting Ozbekistan'da doğup büyümüş lerinde manzara şuydu: dernekler kuruyorlar. Kırım Ta daha iyi olacak. Bu, tez alınacak Nasü yapıyorlar? Bir mahallede 40, diğerinde 75 dttzenliyor ve referandum yapı sal iktidar Gökova'da olduğu gi 30 yaşındaki tekniker SeyidaHyev tarian Milli Hareketi ve Kınm bir karar degil." Ancak eğüim bu yor. Halkımızın çevreye olan il bi Gencelli'de termik santralın Haydar'a, 34 yaşındaki inşaat iş aile yaşıyor. Buralara çadırlar baPeki, bu insanlar bu gecekonyöne yapımında direnirse sonucun ne çisi Yusofov tlmi'ye, 26 yaşında rakalar kurmuşlar. Milisler gelip dulan nasıl yapıyorlar? Her şeyin Müslümanlar Cemiyeti bunlardan gjsi gün geçtikçe arbyor; tabii tepCemiloğlu Atatürk için ne dübirkaçı. Acil istekleri gecekonduolacağı şimdiden belli: Kül ki öğretmen Emir Hüseyinov Rı gecekondulan yıkmasın diye ora belli bir kurala ve bürokrasiye kileri de... " lanna 'yasal izin' alabilmek. An şünuyor? "Ataturk'üo Nutuk kiTum yöre belediyeleri otobüs dağları... za'ya ve daha nicelerine soruyo da en zor şartlarda yatıp kalkıyor bağlı olduğu Sovyetler Birliği'nde cak tabii kültürel ve dini taleple tabını okudum. Büyük insan. Biz tahsis ederek yurttaşlann mitinge Mühendis Yaşar Soydinç, yıl rum: "Yaşadığmız yerieri bırakıp, lar. Yemeklerini, barakalara kur bu gecekondular her türlü bürok ri de var. Bunlann başında 'cami' ona çok hurmet ediyoruz. Lakin gitmesine yardımcı olurken, tz larca termik santrallarda görev düzeninizi bozup, niçin bnraya duklan kazanlarda ortak haarla rasi ve yasayla alay edercesine na geliyor. Çünkü halen 60 bin do Atatürk'ten de ziyade benim fikmir'den de Anakent Belediyesi sa yapmış. İşte izlenimleri: gddiniz?" Birbirinden çok ayrı yıp, ortak yiyorlar. Yansı bitmiş, sıl yükseliyor? layında Müslüman Tatar'ın yaşa rime Ziya Gökalp yakın. Atatürk at 11.00'de Cumhuriyet Alanı'n"Serbest bölgenin birine sant yerlerde, a>Ti kişilere yönelttiğim kiminin temeli atılmış gecekonduTopraklan işgal ettikten sonra, pantürkizme biraz karştydı. Bize lann önünde bazen bir Lada, bir en önemü sorun tuğla ve mater dığı Kınm vilayetinde tek bir 'fa Türk miUetierini birleştirmek yadan ücretsiz otobüs kaldınyor. ral yapılırken, diğer serbest böl bu soruya aynı yanıtlan alıyorum: al cami' bile bulunmuyor. Türktş'e bağlı ve bağımsız top geye de kül dağları yığılacak. "Burası bizim vatanımız da. Bi Moskoviç dunıyor. Tam bir göç yal (inşaatın tahta aksamına bu Sovyetler'de Hıristiyanlığın hız kınca geliyor." manzarası. lam 15 sendika da basına verdik Gencelli yöresi sürekli kuzey zira topragımız." adı veriyorlar) bulmak, Tuğla la yayıldığı, kiliselerin devlet desYa ideolojisi ne Cemüoğlu'nun? tnşaatlann üstünde, önünde, bulmanın çeşitli yöntemleri var. O leri ilanlarla işçüeri mitinge çağır rüzgârlanna açıktır. Çatılanmızı "Müslümanım ben, Türk milMÜIl g e c e k o n d u savaşi yanında hırpani kılıklı insanlar böigedeki tuğla fabrikalan yasal teği ile puıl pınl restore edilip iba liyetlerinin birleşmesine taraftadı ve ücretsiz otobüs kaldıracak bile uçuran bu rüzgâriar kül dağdete acildığı bir ortamda daha iki lannı belirtti. Aliağa Belediye larını Menemen ovasına kadar Özdlikle temmuzda Özbekis dolaşıyor. Sanki Türkiye'deki bir belgeleri olmadığı için Kınm ay önce, Bahçesaray yöresindeki nm. Müsiümanlann birieşmesi taBaşkanı Hakkı Ülkü'nün başkan taşıyacaktır. Bu kül dağları, Koz t;n'ın Fergana bölgesinde Mesket gecekondu direnişi seyreder gibi Türklçrine tuğla vermiyorlar. An bir caminin, yetkililer tarafından raftanyım. Demokrasi taraftanlığını yaptığı tertip komitesinin beyli, Gencelli, Horozgediği yö Türklerine yönelik saldınlardan yim. Bir an "Yoksa gecekondn cak uzak bölgelerden bazı tanıdık yıktınlması, Sovyetler'in bazı yö yım. Baü hükümetlerinde olan giprogramına göre mitingin şölen resini tümüyle külle kaplayacak sonra Kınm Tatar Türkleri de kurmak da Türklerin çağdaş milli ları yardımıyla tuğla alıp getire relerinde alttan alta başlayan Hı bi demokrasi Lakin bizim dindaskısmına tlhan İrem, Fikret Kızı tır. Yetkililer sulayarak uçması gruplar halinde göçe başlamışlar. gdeneklerinden biri mi?" diye dü biliyorlar. Ya da bu 'pazar'ı far ristiyan panslavizminin bir belir lanmızın özellikleri var. Baü gibi lok, AIi Kocatepe ve Erkin Koray nı önleyeceklerini soylüyoriar, bu Ancak Kınm'da nasıl bannıp, ne şünmekten kendimi alamıyorum. keden bazı aracı Ruslara başvur tisi mi? tam olmaz bizde. Özumüzıin anaBarakalardan birinin üzerine bir mak zorunda kalıyorlar. Fabrikakatılıyor. büyük bir yalandır. Yüzlerce ton rede yatıp kalkacaklar? Sovyet Kırım Tatarlannın bu büyük neJerimeze göre durum olması TBMM Çevre Komisyonu Üye küle kımse manı olamaz. Yetki yetkililerinin kendilerine buraya de Rusça yazıLı pankart asmışlar: dan tuğlarun tanesini 3440 kolazım. si Güneş Gürseler, SHP Genel lilerin yetkilerini kullanma zama yerleşme konusunda yardımcı ol "Hükiimetin inşaat progranunı pek'e alan Ruslar bunu Kınm 'dönüş kavgası' nasıl sonuçlanaBenim için Alman f aşizmi, Bolhızlandıralım." Yoksa Gorba Türklerine 1 rubleye devrediyor cak? lstediklerini elde edip yurt şevik ya da kırmıa faşizm ya da Sekreter Yardımcısı Tofan Dogu, nıdır. Gencelli ve yöresini, zehirli mayacaklannı çok çabuk anlalarına dönme izni alacaklar mı, çov'un yavaş giden perestroykaSHP Izmir milletvekilleri Kemal gaz ve kül dağlanna mahkum et mışlar ve kendi göbeklerini ken sını bizim Türkler mi hızlandıra lar. Arada 'tuğla zengini' Ruslar gecekondulanna "tapu verilecek Mao faşizmi birdir. Biz onlara bir Anadol, Veli Aksoy, Ege Beleditürerken, Kınmlı Türkler de sürmek istiyorlar, lütfen engel di leri kesmeye karar vermişler. cak? mi?", 45 yülık sürgün bitecek mi? bakıyoruz. Biz bu faşizm ideoloyeler Birliği ve tzmir Anakent Begünde biriktirdikleri paralan onGenellikle aynı bölgeden akraolun." Bu sorular henüz yanıtsız. "Biz jisine karşıyız. Totaliter rejime lediye Başkanı Yüksel Çakmnr'lara verip bir ev sahibi olmaya caO halde, bugün Aliağa'da bu ba ve arkadaş gruplanyla göç A r k a yOİ burada çokluk olursak, her bir se karşıyız. Serbest rejim istiyoruz." un yanı sıra, küçük çevreci Evrim lışıyorlar. eden Kınm Tatar Türkleri Bahçeyi aparünz" diyorlar. Sovyet par Peki ekonomi? "Yakınlarda Kınm Coşar da 'Termik Santrala Hayır luşalım... Evli, 2 çocuklu 30 yaşındaki lamentosunda temmuz ayında ku Cumburiyeti serbest olur diye Sovyet yetkililerin bu tür bir saray ve Sudak yöresinde devlet Geliyorsunuz, değil mi? Mitingi'ne katıhyorlar. 'hızlandınna eyleminden' hoşlan Rttstem Cantatov, tam 4 yıl önce rulan bir komisyon Stalin döne ümidimiz yok. Böyle bir ekonomadıklan ortada. Bölgeye gelen bir gün Kınm'a dönüp ev yapa mi sürgünlerinin yasal durumunu mik programımız yok. Lakin if Kırırn Türklerine, topraic ve ko rım umuduyla tahtalan, kapıları, inceliyor. Bu sürgün grupları Vol anlaşıldı. Bu 70 yılın içinde bu nut konusunda hiçbir yasal belge çerçeveleri almış ve nereye giderekonominin nasıl nereye geldiği vermiyorlar. Sovyetler'de bölge se onlan da birlikte taşımış. Bir ga Almanlan (2 milyon), Kirım hep belli. Benim fikrirace şahsi Tatarian (500 bin) ve Mesket ve cumhuriyet değiştiren kişiler gecekondu, tuğlasıyla, tahtasıyla mülkiyet ekonomisi olmab." yeni gitükleri bölgede en anndan ortalama 78 bin rubleye çıkıyor. Türkleri (300 bin). Üç Tatar Cemiloğlu'nun evinde, eşi SaflTüıkünün parlamento inceleme yasal kayıtlannı yaptırmak zorun Çünkü bu göç Kınm'da ev fiyatkomisyonunda görev alması, Ta nar'ın pışirdiği yaprak ve İahana da. Ancak Kınm'daki Sovyet yet lannı da yükseltmiş. Bahçesaray'dolmasını yiyip votka içiyonız. kililer Kınrn Türklerine bu konu da oturulabilecek 3 odalı bir ev tarlann hakkının geri verilmesi Safınar, Cemiloğlu'nun 8 yıl önkonusunda bir umut ışığı. F. Alda bir belge vermeye yanaşmıyor 3040 bin ruble arasında. manya, Volga Almanlannın Vol ce Yakutiye'de sürgündeyken evlar. Bu tür bir belge olmadan sağBahçesaray'ın Topoli, Tatarca ga'ya geri dörunesi konusu ile ya lendiği ikinci eşi. Almanca öğretlık, efitim ve diğer kamu hizmet adıyla Aabikey Mahkilesi'nde domeni olan Safinar da milli harelerinden yararlanamıyorsunuz. laşırken uzaktan bir grup gece kından ilgili. Sovyet yetkilileri ile ketten, ancak ona artık iş vermiAncak bütün bunlar Kınm Tatar konducu, yanırruza gelip, "Bakın F. Alman makamlan arasındaki yorlar. Cemiloğlu'nun birinci evTürklerini yıldırmıyor. Onlann Ruslar ne yapıyor?" diye bizi öte görüsmelerde bu konuda yardım liliğinden şimdi 18 yaşında olan deyişiyle 'Arka yol yok'. Yani ge yamaca götürüyor. Tatar Türkle paketleri ve önerikr de ele alınıElzara adlı bir kızı var. Safmar'yor. riye dönmeleri mumkün değil. ın birinci evliliğinden olan 14 ya"Ölmeye olmeye geldik" sloganı rinin işgal ettiği topraklann karSimferopol'un kalabalık bir nı bilmeseler de davranışlanyla şısında Simferopol'da oturan caddesinde, bana seyyar satıcıdan • şındaki oğlu da aynı evde. tkisibunu uyguluyorlar. Ya ölecekler Ruslann yazlık daçalan var. Da aldığı patates köftesini ikram nin Kayser isimli oğlu ise 8 yaşınya kalacaklar... Hatta ölseler de, çalann önündeki boş arazi, Tatar eden Abdullah, Türkiye'nin Kı da afacan bir çocuk. Cemiloğlular gelip orayı da işgal etmesin dinun kütüphanesi bir duvan başburada kalacaklar... ye Rus traktörleri tarafından sü nm Türkleri ile ilgilenip ilgilenme tan başa kaphyor, diğer duvarda Nitekim Sudak'ta 'kendimi rülüyor. Tatarlar Ruslara "Onla diğini soruyor. Abdullah şoför. bir halı. Kaynatası ile birlikte Taşyakanm' diyen delikanünın öykü nn bem şebirde evi bem yazlıkla Özbekistan'dan Kınm'a geleli iki kent'teki evlerini satıp bu evi orsü dilden dile dolaşıyor. Direniş n var, bizim iki göz gecekondu gün olmuş. Henüz Kırım Türkle taklaşa 40 bin rubleye almışlar. çadırlannda benzin şişeleri sakla yapmamızı bile çok görüyoriar" ri ile temas kuramamış. Cebinde Ancak evin tapusu hâlâ verilme10 bin ruble var. Bir ev alabilir miş. Biz oradayken, Sovyet tapu nıyor. Milisle taşlı sopalı catışma diye kızıyorlar. larda yaralananlar olmuş. Kent yaşamından dışlanan ve se, ailesini getirecek. memurlan gelip sundurmayı ölEpeyce sohbet ediyoruz. Ayn çüp, 15 cm. fazla çıkmtı olduğuÇoğu şoför, inşaat ya da yol iş Sovyet ölçülerinde bile oldukça çisi, aralannda teknikerler, kay 'köylii' kalan bu insanlar, şimdi lırken bir umutla gözlerime bakıp, nu söylediler. Bu yedinci gelişle• ANAP Konya milletvefcilinin iş bulma vaadiyle başlayan macera: Once guzellik salonu, sonra nak ve torna ustaları, hatta mü vargüçleriyle vatan bildikleri top sözcükleri yutkuna yutkuna çok riymiş. Yine de Cemiloğlu 45 yılkürtaj. • Karayollanna asfalt yerıne mılyar dökülüyor • El Salvador / Gerilla komutanı konuşuyor hendisler, öğretmenler de var. Kı rağa sarı lar ak, kendi kimliklerini eski bir gecmişten söküp çıkarır lık surgünden sonra artık anayur• Sıkı durun! Super tavşan gelıyor • Turan Dursun. Tann'nın bildiklerini bilmediklerını yazdı • gibi soruyor: "Türk padisahı KıNecatı Cumalı lıyatroda 40 yılmı doldurdu • Demir Ozlü'den Türkiye'de leteefe geleneği • D e n ı z ^ nm'da hiçbiri resmi bir kuruluş ve varlıklannı yaşatmaya çalışı nm Tatanna yahşi bir iş yapar du Bahçesaray'da evine yerleşmiş ta herhangı bir göreve atanmıyor. yoriar. Gorbaçov'un başa geçmeve mücadelenin basına geçmiş buGökçe "Kıyakçılığı bırakalım" diyor • Hasan Yalçın ANAP Kongresini yazdı. H Mühendisler ve öğretmenler Kol sinden sonra 1986'da Moskova' mı?.. Bize destek olnr mu?" lunuyor. r Kjmııda Türk gecekonduları