Katalog

CUMHURİYET/6 DİZİRÖPORTAJ 16 EKİM 1989 Taze îlçe Harraırda memur bulunmaz GAP insanlar CELAL BAŞLANGIÇ Harran'ın sokaklarında çocuklar oynuyor. Kızların oyuncak bebekleri, kendilerinden küçük kardeşleri. Kadınlar sokaktaki çeşme başlarında ellerinde kaplarıyla sıra bekliyorlar. Çünkü "ilçe"miz Harran'ın evlehnde sular akmıyor. Şebekenin toprağa de oturuyor. Değil Harran gıbı ilçe merkezleHarranlılaryuzlerce yıl önceki gibi gezenleri hayran bırakan bir kent istemiyorlar. Ancak hiç değilse başlarında bir kaymakamları, bir belediyerinin altyapı sorunları,veyaklaşık on bin dolayında olan köy, mezra kom gibi değişik yerbinaları, yönetim yerleri. çamursuzyolları, kesilmeyen elektrikleri, leşim birimlerinin eğitimden sağlığa, ulaşımdan suya uzanan ve acil çözum bekleyen so'* akansularıvekapısıkilitsizbir runları vardır. Ekonomik olarak bakıldığmda, ürunun pazara taşınması için, sosyal ve "Umumi WC"leri olsun istiyorlar. Kent, gezenleri hayrette bırakacak kadar du gömülmesi gerekiyor, ancak zenli ve güzeldir. Caddeleri buyüktür. Üstleri SİT alanı olduğu için örtülu düzgün çarşılan ile hastane ve iki üniversıtesi vardır. "Harran Okulu"nda Sabii, Harran'ın öylederin Süryani, MüslUman ve Hıristiyan bilim adam kazılmasına izin verilmiyor. lan araştırmalar ve çevıriler yapıyorlardı. Konuları din, gökbilim, tıp, matematık ve felsefeydi. "Harran Okulu"nda sürdürülen çalış Bir de seyyar satıcısı var raalar daha sonraki yüzyıllarda llkçağ Harran'ın. AdıHalil Yıldız. 1 AnadoluYunan duşunce ürunlennin Avrupa Şimdilerde lastik tekerlekli da tanınmasma olanak sağlayacaktı... tablasında kaçak tütün Elbette bu yuzlerce yü öncesinin Harran'ı. Bugün "Harran OkulıTnun, üstü örtülü duz satıyor. Hayvanıyok, gün çarşıların yerinde, kazı çalışmalan yapı toprağıyok. Ama tam 12 lan kalıntılar var. 1185 yılında Harran'ı gezen nüfusu varHalil Yıldız'ın. Mehmet Cubeyir'ın anlattığı iki hastane yok, ama toprak bır yapının uzerinde asılı "Dok Bu tablaların uzerinde tor Hakan Bektaş, ecza dolabı" tabelası var. sattıklarıyla 12 kişiyi Anlaşılan bu "ecza dolabı" normai ilçelerde geçindiriyor. ki eczanenin karşıhğı oluyor. "tlçe"miz Harran'da oto lastiğ' tamircisi yok ama "Nalbant i taş bebek oyuncaklan yoktur. Onlann gerçek "oyuncaklan"sırtianndala kardeşlendır (Fotoğraf llker J/agaı Bebek oyuıuı ı Kerim" var. Elbette başkaca ufak tefek eksiklcri (!) de var Harran'm. dürü de kalacak yer bulamadıklan için geri derinliğine gömülmesi gerekiyor. Ama Har Özyavuz. Yakın gelecekte GAP'tan pek yavuz mahkemelik olmuşlar. Belediye başkadönmüşler. Hoş, kalacak yer bulsalar da ça ran'ın öyle derin kazılmasına, SİT alanı oldu umutlu değil nı olarak şimdi soruyor özyavuz: "Bir teleÖyle bir ilçe ki hşacak yer bulamayacaklardı. Yapılaşma ya ğu için izin verilmiyor. Harran'ın tek bir as" 199192'de su gelecek, demişlerdi. Bana fon saotrahnı koyacak yer bulamadılar, nasıl 1988 temmuzundan bu yana ilçe olan Har sak olduğundan, yeni evlenenJer, babaJarının falt ya da beton sokağı yok. Evlerin önünden göre 1999'da da bitmez. Ortada bir şey yok. ilçe yapacaklar Harran'ı?" ran'ın, örneğin kaymakamı yok. Belediye baş evini bir duvarla bölerek kendilerine "mutlu çöp toplayacak bir örgütlenme yok. Çeşme Ne kanallar yapılmış. ne arazi tahsisi. Benim kanı var, ama belediye bınası yok. Bu neden yuva"lar kuruyorlar. Bunca konut sıkıntısı lerden sokaklara akan sular yer yer birikmış. arazilerim var. iki sene sula, uçuncu sene top Çamurln yollar le belediye işlerini evinden yürütüyor DYP'li varken, bir de Harran "ilçe" oldu diye görev Içinde ördekler ve kazlar yüzüyor. Boyle "milli rak çoraklaşıyor. Çunku toprakta drenaj yok. "GAP ilçesi" Harran'ın başlıca sorunları; Mahmot Özyavuz. Belediye meclisini evinin li gelecek memura, müdüre ev bulmak oia park" gibi sokaklan olan ilçe bulmak güç. Bana göre, yapıldıgı söylenenler göz boyama." topraksız insanlann geçim sıkıntısı, sık sık kenaksız. Harran'ın kadınları, sokak çeşmelerinden on geruşçe saJonunda topluyor. Meclis üveleri Şanlıurfa'ya kırk dört kılometre uzaklıkta silen elektrik, telefondan bir türlü gelmek bilgünde bir akan suyu beklerken, turistlere alış ki Harran'da iki bine yokın insan, iki yüz ko meyen düdük sesi, su şebekesinin, kanalizasüzerlennde entanlen üe geup Ozyavuz'un evindeki halüara oturuyor, döşeklere yaslanıyor, Toprak reformu kın çocukları da "ilçe"yi gezen yabancılardan nutta yaşıyor. Belediye Başkanı Mahmut ö z yonun olmayışı, StT alanı olduklanndan, arbir yandan kaçak tütünden cigara sararken, Bu nedenle ılçenin girışindeki 1400 dönum para ve kalern istiyor. yavuz en çok elektrik kesilmelerinden yakını tan evlenmelere karşın tek bir e\' yapamamadiğer yandan da "üçe"run sorunlarını tartışı luk alan Harran "ilçe"sımn resmi yapılan için Harran'da gözle görülen tek devlet yatın yor. özyavuz'a göre, "seçim elektrigi" oldu ları, yerleşim alanırun çamur içindeki yollayorlar. Harran "ilçe" ama mal mudürti, milli ayrılmış. Toprak reformu uygulamasından mı "ilçe"nin ortasmdaki "umumi WC". An ğundan tesisat yeterli değil ve bu nedenle gün rı. eğitim, tapu mudurleri, hatta müftüsü bile yaklaşık yedi aile yararlanmış Harran'da. An cak yılın sekizon ayı kapalı WC. Türistler gel de otuz kez kesiliyor. Ancak sadece Harran'ın değil, GAP bölgeyok. cak ilçe için toprak gerekince, bu ailelere ve dikçe açılıyor. Anahtarı da Şanlıurfa Müze Bu da elektrikli ev eşyalarının sık sık bo sındeki birçok yerleşim biriminin de sorunla1946 yılına değin ilçe Harran. Ancak susuz rılen alan da geri alınmış. Ama bugüne değın Müdürlüp'nde. Yakında müdürlük kilıtli tut zulmasına yol açıyor. Bir de seçim telefonlan rı bunlar. Japonlarla ortaklaşa hazırlanan luk insanlann canına "tak" ettiği için göçmüş "ilçe"miz Harran'a tek bir civi çakılmış değil. tuğu yerde, eser sayımma da başlar herhalde. var Harran'da. Son genel secimlerden önce master palanında da belirtildiği gibi, bölgeler. Kuçüle küçule köye kadar inmiş Harran Harran'da yaşayanlar ilçe olduklanru ancak Bır de seyyar satıcısı var Harran'ın. Adı Ha alelacele bir telefon santralı gelmiş Harran'a. deki yerleşim birimlerinin buyük bölumünde m statüsü. Şımdi yenıden ilçe oldu Harran. tl iki kubbeli bir yapırun önüne asılmış "Ana lil Yıldız. Şimdilerde lastik tekerlekli tablasın Ancak PTT binası olmadığından santralı ko telefon vardır ama "Yatınm planlan kısa vaçe olmasının nedenı de GAP'la birlikte gele vatan Partisi İlçe Başkanlıgı" ile Ekrem Öz da kaçak tütün satıyor. Hayvanı yok, toprağı yacak yer yok. Daha sonra belediye başkanı deli bir perspektif esas alınarak >^pılmaktacek su. Susuzluktan köy olmuştu eskilerin il yıvuz'un evinin önüne astığı "Dognı Yol Par yok. Ama tam on iki nüfusu var Yıldız'ın. Bu seçilen DYP'h Özyavuz, evinin bir odasını dır. Teknolojinin hızla değişmesi nedeni>le kaçe Harran'ı, şimdi de gelecek su nedeniyle ye tisi Harran Öçe Başkanlıgı" tabelalanndan an tablanın uzerinde sattıklarıyla on iki kişiyi ge santral binası olarak vermış. rarlar Udeoe da\andınlmakta >e planlar en yeniden ilçeleşiyordu. Ancak Harran'm tümü lıyorlar. çindiriyor. Kimi zaman birkaç kasa portakal İki yüz elli aboneli santralın hattı, elektrik ni ve ucuz mevcul teknolojilere göre hazırlankubbeli evlen, tarihi yapılanyla SİT alanı olHarran'ın sokaklarında çocuklar oynuyor. getirip satıyor Halil Yıldız, kimi zaman tütün. direklerine tutturularak döşenmiş "Uçe"ye. maktadır. Haberleşme hizraetlerinin mevcul duğu için, şu andaki yerleşim alanına devlet Kızlann oyuncak bebeklen, kendilerinden ku Yıldız'a göre, biraz rnalı mülkü olanlar "ida Ancak PTT'nin istediği süre dolmuş, bina ya durumu, büynk merkezler dışında yetersizdır. dairelerini, lojmanlannı, belediye binasını yap çtlk kardeşleri. Kadınlar sokaklardckı çeşme re edebiliyor" ama hiç mulkü olmayanlar çok püraamış Harran'a. Bunun üzerine özyavuz, Bölgenin kentsel nüfusu arttıkça ve ekonomisi J raak oianaksız. başlarında ellerinde kaplanyla sıra bekliyor tan çökmüş bile. Malı olmadıkça da "GAP geçici olarak verdiği odayı PTT'den geri iste gdişrikce bu yetersizlikler daha da belirgin hatan ne bcklcsin ki?". tki kaüı bir yapının doğru dürüst bulunma lar. Çünkü "ilçe"miz Harran'm evlerinde sumiş. Aldığı yanıt "Santralı koyacak yer yok, le gdecektir." dığı Harran'a atanan tapu mudurü ile mal mü lar akmıyor. Su şebekesinin toprağm belli bir GAP bölgesınde yaşayanlann yansı köylerHarran'ın önde gelenlerinden biri Erkem çıkamayacagız" olmuş. Sonunda PTT ile ö z GAP'la birlikte gelecek su Harran'ı ilçeliğe terfı ettirdi, ancak SİT alanına lojman yapılamıyor Umumi WCyalnız turistlere a külturel anlamda da kentle köyün birbirine bağlanabılmesı için köy yollan buyük bir öne { me sahıptır. GAP bölgesindeki yerleşim birimlerinden yaklaşık, iki bininin yolu yoktur. Yüzde 21'inde ulaşım yok, ama acaba geri kalanında nasıl? Eldeki verilere göre yaklaşık 25 bın kilometrelik köy yolunun ancak 900 kilometresi asfalt. Sekiz bin kilometrelik köy yolu ise tesvi ı ye. Geri kalanı da stabilize ve ham yollar. Aca ! ba, GAP ile sağianacak urün artışı pazara nasıl ulaştırılacak? Suyu beklerken Harran'da kadınlar çeşme başında, on günde bir akacak suyu bekliyorlar. Yalnız Har , ran'da mı? GAP bölgesinin birçok yerinde, su j yun on günde bir bile gelme umudu yok. Yur • dun hemen hemen en az yağış alan bu bölge j sinde yeraltı ve yerüstu su kaynakları da ye ( tersızdır. Bu durumdakı yerleşim birimlerine j uzak yerlerden ınsan ve hayvan gücu ile su ta . şınmakta, yaz aylarında samıç ve kuyularda [ biriken sağlıksız sular kullanılmaktadır. ör j neğin Urfa'da, üzerlerıne su tankları monte • edilmiş kamyonlar, susuz yerleşim birimleri j ne içme ve kullanma suyu taşımaktadır. ! Urfa'da, Diyarbakır'da, Siirt'te, Adıyamarf da, Mardin'de, Gazıantep'te töplam 2500'e yakın yerleşım binminin hiç içme suyu yoktur. Beş yüz bini aşkın insan GAP bölgesinde içme suyu sıkıntısı çekmektedir. Yine aynı illerde iki bine yakın yerleşim biriminin içme suyu yetersizdir. Bundan etkilenen nüfus toplamı da beş yuz bini aşkındır. Yani GAP bölgesinde bir mılyonu aşkın insan ya içme suyu bulamamakta ya da yetersiz içme suyuyla gününü geçiştırmektedır. Harran'da evı çeşmeye yakın olan kendini daha şanslı ve ayncalıklı saymaktadır. Dokuz gün, borudan gelen hava sesıni dinlese de, onuncu gün, borudan akan suyun sesini duyacaktır. GAP bölgesınde su sıkıntısım en acı örnekleriyle yaşayan "Bçe"lerden biri Harran. Tarihsel zenginliğıne karşın 1946'da insanları susuzluktan göçmüş ve köy statüsune kadar inmiş. Harran şımdi ilçe oldu, ama insanları ilçe olmaktan pek bir sey anlayamadı. Yuzlerce yıl önceki gibi gezenleri hayrette bırakacak kadar duzenli ve güzel bir kent, büyuk caddeler, ustleri örtulü duzgün çarşılar, iki hastane, iki universite istemiyorlar. Ama hiç değilse bir kaymakamları, bir belediye binaları, yönetim yerleri, çamursuz yollan, evlerinin rnutfak ve banyolanndan akan suları, kesilmeyen elektrikleri, dudük sesi gelen telefonlan ve de kapısı kilitli olmayan bir "umumi WC"leri olsun istiyor Harranlılar. | ' ' { i ı j | ; | ; J ! \ j ! ,' j ' . StRECEK KTE4P/YAYIN BOYUT AHMET KAHRAMAN CHE GUEVARA Şiirler ESKI GAL,ATA CELAL ESAD ARSEVEN U r r k ı v : i ı ı m h ü r i u ! ( j d . D n r l U r \ p l . l > !• s . 1 •!' IO1M \N S\||S Hl l'O: Il.ılk.tlt ( .Kİ. Nu:JS) \lAı>\ otK,ÇiıLcergoeıcu( uafam İstanbul Kitaplığı yayını Başlıca kitapçılarda ve Şişli Meydanı 364'de 240 sayfa, 25.200 TL Ana kaynaklar dizisi, ilk kitap Çelik Gülersoy Vakfı yayını Başlıca kitapçılarda ve Şişli Meydanı 364'de 96 sayfa, 9450 TL. îstanbul yeniden keşfediliyor! 12 Eylül'ün portresi ile Kenan Evren'in Hayatı, Sanatı ve Eserleri!.! BOYUT YAYINEVÎ Dizdariye Medresesi Sok. 4/3 Çemberlitaş/ÎST. Tet 513 62 06 yazıldığıyla kalmayan sıralara, defterlere yazılan duvarlara kazılan okundukça çoğalan mini, uzun yazı'lar LANGADANK İlk langplayGÜNÜN ANLAM VE ÖNEMİNİ BEÜRTEN ŞUSUŞLAR BENZERSIZ KİTAP METİN ÜSTÜNDAÖ âyhühnn okuyunca, bunAbırsmnç (Mdunjvsrdııaını. durgıtendm gitim Buvâ uslam Orhan Kaıuf in o coşkun ltyuUlüü hsm da Çuhrova'da SA YABANC1 jg NATGBAFIKRDTOQRAP ABIDEKORAS TEKNIKENOUSTWYQ TlPeCZACIUK MODATEKSTIL HOBIEU SANATUVR Konulannda duygutannasrydı bu' G6nç amayazıyı yazmayı. yazınt, daha da inomfej anladıgı ?eyı.Çukuwa'yıç<*ıyı bitaı b» yaıaHa lurşiaşacaterız.tn; kuskumız otmasm Usta U 9 t yM w k k almmış öykütem hemen hepa ÇIKTL, Demirtaş Ceytıun • Kitap siparişleri kabul ve temin edilir. • Dergi aboneleri yapılır • Kitabevimiz devamlt olarak ziyaretinize açık ve hızmetınizdedir. Halaskargazı Cad Gunayriın Apt 64/6 Pangaltı İSTANBUL TeL (1) 133 05 30146 30 54 Fax. (1) 130 61 00 ÇETİN YİĞENOĞLU IRAZCA YILDIZ "KÖYGAZİNOSU" öykulefYABA YAYINLARI PK.404 06043 Ulus/ANKARA YENİÇIKTI KtTAPÇUMOA